Gerechtelijk Recht
1. Begripsomschrijving
Gerechtelijk recht*= rechtsregels met betrekking tot de effectuering van materieelrechtelijke
aanspraken. (Ook wel burgerlijk procesrecht genoemd).
Hoe ontstaat gerechtelijk recht?
Wanneer het materieel recht geschonden wordt komt het gerechtelijk recht aan bod om dit
probleem op te lossen.
Materieelrecht*= recht dat ik haal uit de wet.
Bv Ik ben een verkoper, jij koopt iets van mij. Dan heb ik recht op betaling.
Bv. Ik koop iets van Zalando dan heb ik recht op levering.
2. Bronnen van Gerechtelijk recht (opgelijst van belangrijk naar minder belangrijk)
Internationale rechtsregels (staan hoger in de hiërarchie, gaan voor de nationale regels!)
- Verdragen (Art. 6 EVRM)
- Europese verordeningen (Afspraken tussen Europese lidstaten)
Recht is nationaal.
Er worden regels afgesproken binnen een land over o.a. waar een vonnis aan moet voldoen om
te kunnen werken, maar dit werkt niet altijd even goed. Daarom worden er ook nog regels
afgesproken binnen de Europese Unie. Alle Europese lidstaten gaan elkaars manier van
werken ivm vonnissen accepteren en deze met elkaar uit voeren.
Grondwet: Rechtelijke macht + Fundamentele waarborgen
= grondwettelijke principes gaan voor. Als er rechtsregels zijn die de grondwet tegenspreken, worden
deze vernietigd.
Fundamentele waarborgen = motivatie van uitspraak v/d rechter, openbare zittingen,...
1
,Gerechtelijk Wetboek (= de moeder van alle procedures en meest concrete regels)
- Historiek 1967 (in dit jaar ontstond het GW)
De basis van onze wetgeving is gedateerd van in de tijd van Napoleon. Napoleon was
geïnteresseerd in het Romeinse Rijk en dus ook het Romeinse recht. Ons procesrecht was heel
slecht, dit komt doordat het niet goed was uitgewerkt in het Romeinse Rijk en Napoleon nam
veel over van hen. Er was alleen maar een formulierenprocesrecht zonder vaste rechtbanken (ze
werden opgericht op het moment dat ze nodig bleken te zijn), ongeorganiseerd, ...
Veel hiervan zien we nog steeds terug in onze samenleving.
Bv. Huisnummers, vroeger bestond dit niet en beschreven we huizen gewoon.
- Charles Van Reepinghen
Was koninklijk comissaris die een nieuw procesrecht moest creëren. Hij heeft 10 jaar aan een
nieuwe structuur voor de rechtbanken gewerkt. Het heeft 3 jaar geduurd tot het Gerechtelijk
wetboek in werking is getreden.
- Innovaties
Er werd een structuur van rechtbanken uitgewerkt, waarbij 1 vaste procedure gebruikt werd bij
alle rechtbanken.
- Wijzigingen
Wet 3 augustus 1992 = wijziging van het GW, zoals materiële vergissingen, tekst
correcties
Wet 26 april 2007 = ivm de terbeschikkingstelling van de strafuitvoeringsrechtbank
Gerechtelijke hervorming 2014 = ivm de hervorming van de gerechtelijke
arrondissementen en tot wijziging van het GW met het oog op een grotere mobiliteit van
de leden van de rechterlijke orde.
Potpourri 2015-2018 =
3. Basisbeginselen
1) Grondrechten = recht van verdediging (basis)
2) Toegang tot het gerecht (Art. 6 EVRM)
2
, = Fundamentele regels waarvan niet kan worden afgeweken o.a. het gerecht is toegankelijk voor
iedereen. We kunnen voor de kleinste dingen naar de rechter, dit is niet in alle landen zo. Bij ons
hebben ze de toegang tot de rechter zo groot mogelijk gemaakt.
Bv. In Engeland moet je eerst aan vele voorwaarden voldoen voor je naar de rechtbank mag.
Wanneer je in hoger beroep wil gaan moet je hiervoor altijd naar Londen. In België is het gerecht
toegankelijk voor iedereen (is een fundamenteel recht = een regel zonder uitzonderingen)
3) Onafhankelijk en onpartijdig gerecht
De rechter is onafhankelijk de scheiding tussen de rechterlijke en uitvoerende macht,
die scheiding wordt gemaakt door benoemd voor het leven, onafzetbaar en
onverplaatsbaarheid en bezoldiging die door de wetgever wordt vastgelegd.
4) Eerlijk en openbaar proces
5) Tegenspraak
= superbelangrijk bij ons, daarom dat dit een basisbeginsel is van het procesrecht.
= het recht van verwering en verdediging
Tegenspraak*= dat je altijd ongeacht wanneer, de kans moet rijgen om u te verweren, dit is niet
verplicht maar je moet wel de mogelijkheid hebben.
- Je hebt het recht om je te verweren op elk moment tijdens de procedure.
Uitzondering bij een eenzijdige procedure, hierbij moet de rechter de toestemming geven.
Bij een eenzijdige procedure is er geen tijd om de tegenspraak te laten gelden en tegenspraak te
voeren. De tegenspraak zou in deze situatie de zin v/d procedure wegnemen.
Voorbeeld: Jean Marie Pfaff dient een eenzijdig verzoek in op dinsdag voor het blad dat op
woensdag in de rekken gaat liggen met een artikel van hem erin. Hij dient een eenzijdig
verzoekschrift in omdat er geen tijd is voor tegenspraak want morgen kan hij dit niet meer doen
want dan liggen de artikels al in de winkels.
Tegenghanger van ons recht= Amerikaans recht
3
,Ze kennen zo goed als geen wetten kennen. Wij hebben wetboeken en kijken naar de rechtsregels en
maken zoveel mogelijk concrete situaties. Amerikanen daarentegen regelen alles via de rechtspraak.
Men gaat altijd kijken naar de uitspraken van gelijkaardige zaken en passen deze hierop toe =
precedentenrecht. Er is dus geen sprake van tegenspraak, want ze gebruiken gewoon dezelfde
uitspraak als voordien.
6) Procesgelijkheid
= Partijen hebben dezelfde rechtsmiddelen en zijn op dit vlak dus gelijk (mogelijkheden)
Partijen zijn in het materieel recht nooit gelijk.
Bv: een koper en een verkoper hebben andere rechten en andere plichten en zijn dus niet gelijk.
MAAR wanneer ze voor de rechter verschijnen staan ze wel gelijk aan elkaar, want ze hebben
beide dezelfde mogelijkheden om hun rechten van verdediging uit te werken.
7) Partijautonomie
Beslist de rechter hoe de procedure gaat lopen?
Nee, Het zijn de procespartijen die de grenzen v/h geschil bepalen, dat de rechter moet
beslechten Recht spreekt zich uit over datgeen dat hem wordt voorgelegd.
Voorbeeld van grenzen bepalen: een eiser vraagt 10.000 euro schadevergoeding, de rechter kan
zeggen dat hij geen enkele reden voor schadevergoeding ziet, hij kan zeggen dat hij u een
verminderde schadevergoeding toekent van 6.000 euro of hij kan zeggen dat je 10.000 euro
schadevergoeding krijgt. Wat hij nooit kan zeggen is dat hij een schadevergoeding toekent van
15.000 euro, want dit is niet gevraagd door de eiser.
De lijdelijkheid van de rechter*= rechter is afhankelijk van hetgeen wat partijen naar de rechter
toesturen.
Uitzondering: In sommige gevallen kan de rechter zelf initiatief nemen = een ambtshalve die
optreedt.
4
,4. Recht
Aanvullend Recht/ Suppletief recht*= Dwingend Recht/ Imperatief recht*
= De wetgever, wetboeken, ... schrijven u iets = rechtsregels waarvan niet mag worden
voor, maar u mag perfect iets anders doen en afgeweken in het begin, maar zuiver dwingend
hier dus van afwijken. (Je kan nooit iets recht wel na enige tijd.
verkeerd doen en mag hier dus vrij van
afwijken)
2 indelingen van dwingend recht/ imperatief
Voorbeeld: een huurder huurt een huis, de
recht:
kraan lekt. De huurder vraagt aan de
- Zuiver dwingend recht
verhuurder of die dit probleem wil oplossen en
= Een beetje dwingen, we zeggen je mag
de verhuurder zegt dat hij niet in het huis woont
van die regel niet afwijken tenzij dat je de
en dit niet zijn probleem is.
bescherming die die regel geeft vergroot of
als je een geschil hebt en je zegt ik moet die
We gaan in dit geval kijken naar het
bescherming niet hebben.
huurcontract, wie de mogelijke toekomstige
herstellingen zou moeten doen is niet
- Openbare orde
opgenomen in het huurcontract. We gaan dit
= Je mag er nooit van afwijken. Je moet de
contract aanvullen volgens de wet dat zegt:
regel van de openbare orde volgen.
grote herstellingen voor de verhuurder en kleine
Voorbeeld: als je op papier laat zetten dat je
herstellingen voor de huurder.
iemand mag vermoorden, wil dit niet
zeggen dat de situatie verandert. Moord is
MAAR men mocht ook opnemen in het
moord ongeacht of je je toestemming hebt
huurcontract dat enkel de verhuurder moest
gegeven.
instaan voor al de herstellingen of dat alleen de
huurder moest instaan voor al de herstellingen.
5. Exceptie van ontoelaatbaarheid
Materieel recht Rechtsvordering
Eis
5
, Uitgangspunt: Er is een materieel recht en met dat materieel recht is er iets mis, dit recht is
namelijk geschonden waardoor er rechtsvordering*mogelijk is (= de mogelijkheid om naar de
rechter te stappen). Maak je van deze rechtsvordering gebruik dan stel je automatisch een eis*
(=gebaseerd op het geschonden materieel recht) in die steunt op de rechtsvordering. Je kan geen
eis instellen zonder rechtsvordering.
De rechter gaat die schema in de tegenovergestelde richting uitvoeren. De rechter gaat kijken
naar de eis die u gesteld heeft en dan naar de rechtsvordering die u al dan niet verkregen heeft.
De rechter gaat kijken wat er mis is met het materieel recht, Als je geen recht op rechtsvordering
hebt dan zal de eis automatisch ontoelaatbaar zijn.
5.1. Rechtsvordering
Rechtsvordering*= het vermogen van ieder rechtssubject om zijn materieelrechtelijke
aanspraken daadwerkelijk ten aanzien van andere rechtssubjecten te laten gelden door
tussenkomst van een bij wet ingesteld rechtscollege of een bij overeenkomst aangewezen
arbiter.
Kenmerken van rechtsvordering:
1) Facultatief
= de uitoefening van de rechtsvordering is een vrije keuze van de titularis van het
vorderingsrecht (dit geldt zowel voor de eiser als voor de verweerder) = nooit verplicht om
naar de rechter te stappen.
1) Openbare orde
= de rechtsvordering raakt de openbare orde, er zijn dus geen overeenkomsten.
2) Doelgebonden
= de rechtsvordering mag niet disfunctioneel (zonder functie/doel) worden aangewend.
Rechtsvordering heeft een doelgebonden bevoegdheid die aan de titularis van een
materieelrechtelijke aanspraak wordt gegeven met het oog op de verwezenlijking van een
welbepaald doel, met name de daadwerkelijke effectuering van zijn subjectief recht.
Men kan dus geen rechtszaak beginnen om iemand te treiteren, want er moet een specifieke
reden zijn met een specifiek doel.
6
1. Begripsomschrijving
Gerechtelijk recht*= rechtsregels met betrekking tot de effectuering van materieelrechtelijke
aanspraken. (Ook wel burgerlijk procesrecht genoemd).
Hoe ontstaat gerechtelijk recht?
Wanneer het materieel recht geschonden wordt komt het gerechtelijk recht aan bod om dit
probleem op te lossen.
Materieelrecht*= recht dat ik haal uit de wet.
Bv Ik ben een verkoper, jij koopt iets van mij. Dan heb ik recht op betaling.
Bv. Ik koop iets van Zalando dan heb ik recht op levering.
2. Bronnen van Gerechtelijk recht (opgelijst van belangrijk naar minder belangrijk)
Internationale rechtsregels (staan hoger in de hiërarchie, gaan voor de nationale regels!)
- Verdragen (Art. 6 EVRM)
- Europese verordeningen (Afspraken tussen Europese lidstaten)
Recht is nationaal.
Er worden regels afgesproken binnen een land over o.a. waar een vonnis aan moet voldoen om
te kunnen werken, maar dit werkt niet altijd even goed. Daarom worden er ook nog regels
afgesproken binnen de Europese Unie. Alle Europese lidstaten gaan elkaars manier van
werken ivm vonnissen accepteren en deze met elkaar uit voeren.
Grondwet: Rechtelijke macht + Fundamentele waarborgen
= grondwettelijke principes gaan voor. Als er rechtsregels zijn die de grondwet tegenspreken, worden
deze vernietigd.
Fundamentele waarborgen = motivatie van uitspraak v/d rechter, openbare zittingen,...
1
,Gerechtelijk Wetboek (= de moeder van alle procedures en meest concrete regels)
- Historiek 1967 (in dit jaar ontstond het GW)
De basis van onze wetgeving is gedateerd van in de tijd van Napoleon. Napoleon was
geïnteresseerd in het Romeinse Rijk en dus ook het Romeinse recht. Ons procesrecht was heel
slecht, dit komt doordat het niet goed was uitgewerkt in het Romeinse Rijk en Napoleon nam
veel over van hen. Er was alleen maar een formulierenprocesrecht zonder vaste rechtbanken (ze
werden opgericht op het moment dat ze nodig bleken te zijn), ongeorganiseerd, ...
Veel hiervan zien we nog steeds terug in onze samenleving.
Bv. Huisnummers, vroeger bestond dit niet en beschreven we huizen gewoon.
- Charles Van Reepinghen
Was koninklijk comissaris die een nieuw procesrecht moest creëren. Hij heeft 10 jaar aan een
nieuwe structuur voor de rechtbanken gewerkt. Het heeft 3 jaar geduurd tot het Gerechtelijk
wetboek in werking is getreden.
- Innovaties
Er werd een structuur van rechtbanken uitgewerkt, waarbij 1 vaste procedure gebruikt werd bij
alle rechtbanken.
- Wijzigingen
Wet 3 augustus 1992 = wijziging van het GW, zoals materiële vergissingen, tekst
correcties
Wet 26 april 2007 = ivm de terbeschikkingstelling van de strafuitvoeringsrechtbank
Gerechtelijke hervorming 2014 = ivm de hervorming van de gerechtelijke
arrondissementen en tot wijziging van het GW met het oog op een grotere mobiliteit van
de leden van de rechterlijke orde.
Potpourri 2015-2018 =
3. Basisbeginselen
1) Grondrechten = recht van verdediging (basis)
2) Toegang tot het gerecht (Art. 6 EVRM)
2
, = Fundamentele regels waarvan niet kan worden afgeweken o.a. het gerecht is toegankelijk voor
iedereen. We kunnen voor de kleinste dingen naar de rechter, dit is niet in alle landen zo. Bij ons
hebben ze de toegang tot de rechter zo groot mogelijk gemaakt.
Bv. In Engeland moet je eerst aan vele voorwaarden voldoen voor je naar de rechtbank mag.
Wanneer je in hoger beroep wil gaan moet je hiervoor altijd naar Londen. In België is het gerecht
toegankelijk voor iedereen (is een fundamenteel recht = een regel zonder uitzonderingen)
3) Onafhankelijk en onpartijdig gerecht
De rechter is onafhankelijk de scheiding tussen de rechterlijke en uitvoerende macht,
die scheiding wordt gemaakt door benoemd voor het leven, onafzetbaar en
onverplaatsbaarheid en bezoldiging die door de wetgever wordt vastgelegd.
4) Eerlijk en openbaar proces
5) Tegenspraak
= superbelangrijk bij ons, daarom dat dit een basisbeginsel is van het procesrecht.
= het recht van verwering en verdediging
Tegenspraak*= dat je altijd ongeacht wanneer, de kans moet rijgen om u te verweren, dit is niet
verplicht maar je moet wel de mogelijkheid hebben.
- Je hebt het recht om je te verweren op elk moment tijdens de procedure.
Uitzondering bij een eenzijdige procedure, hierbij moet de rechter de toestemming geven.
Bij een eenzijdige procedure is er geen tijd om de tegenspraak te laten gelden en tegenspraak te
voeren. De tegenspraak zou in deze situatie de zin v/d procedure wegnemen.
Voorbeeld: Jean Marie Pfaff dient een eenzijdig verzoek in op dinsdag voor het blad dat op
woensdag in de rekken gaat liggen met een artikel van hem erin. Hij dient een eenzijdig
verzoekschrift in omdat er geen tijd is voor tegenspraak want morgen kan hij dit niet meer doen
want dan liggen de artikels al in de winkels.
Tegenghanger van ons recht= Amerikaans recht
3
,Ze kennen zo goed als geen wetten kennen. Wij hebben wetboeken en kijken naar de rechtsregels en
maken zoveel mogelijk concrete situaties. Amerikanen daarentegen regelen alles via de rechtspraak.
Men gaat altijd kijken naar de uitspraken van gelijkaardige zaken en passen deze hierop toe =
precedentenrecht. Er is dus geen sprake van tegenspraak, want ze gebruiken gewoon dezelfde
uitspraak als voordien.
6) Procesgelijkheid
= Partijen hebben dezelfde rechtsmiddelen en zijn op dit vlak dus gelijk (mogelijkheden)
Partijen zijn in het materieel recht nooit gelijk.
Bv: een koper en een verkoper hebben andere rechten en andere plichten en zijn dus niet gelijk.
MAAR wanneer ze voor de rechter verschijnen staan ze wel gelijk aan elkaar, want ze hebben
beide dezelfde mogelijkheden om hun rechten van verdediging uit te werken.
7) Partijautonomie
Beslist de rechter hoe de procedure gaat lopen?
Nee, Het zijn de procespartijen die de grenzen v/h geschil bepalen, dat de rechter moet
beslechten Recht spreekt zich uit over datgeen dat hem wordt voorgelegd.
Voorbeeld van grenzen bepalen: een eiser vraagt 10.000 euro schadevergoeding, de rechter kan
zeggen dat hij geen enkele reden voor schadevergoeding ziet, hij kan zeggen dat hij u een
verminderde schadevergoeding toekent van 6.000 euro of hij kan zeggen dat je 10.000 euro
schadevergoeding krijgt. Wat hij nooit kan zeggen is dat hij een schadevergoeding toekent van
15.000 euro, want dit is niet gevraagd door de eiser.
De lijdelijkheid van de rechter*= rechter is afhankelijk van hetgeen wat partijen naar de rechter
toesturen.
Uitzondering: In sommige gevallen kan de rechter zelf initiatief nemen = een ambtshalve die
optreedt.
4
,4. Recht
Aanvullend Recht/ Suppletief recht*= Dwingend Recht/ Imperatief recht*
= De wetgever, wetboeken, ... schrijven u iets = rechtsregels waarvan niet mag worden
voor, maar u mag perfect iets anders doen en afgeweken in het begin, maar zuiver dwingend
hier dus van afwijken. (Je kan nooit iets recht wel na enige tijd.
verkeerd doen en mag hier dus vrij van
afwijken)
2 indelingen van dwingend recht/ imperatief
Voorbeeld: een huurder huurt een huis, de
recht:
kraan lekt. De huurder vraagt aan de
- Zuiver dwingend recht
verhuurder of die dit probleem wil oplossen en
= Een beetje dwingen, we zeggen je mag
de verhuurder zegt dat hij niet in het huis woont
van die regel niet afwijken tenzij dat je de
en dit niet zijn probleem is.
bescherming die die regel geeft vergroot of
als je een geschil hebt en je zegt ik moet die
We gaan in dit geval kijken naar het
bescherming niet hebben.
huurcontract, wie de mogelijke toekomstige
herstellingen zou moeten doen is niet
- Openbare orde
opgenomen in het huurcontract. We gaan dit
= Je mag er nooit van afwijken. Je moet de
contract aanvullen volgens de wet dat zegt:
regel van de openbare orde volgen.
grote herstellingen voor de verhuurder en kleine
Voorbeeld: als je op papier laat zetten dat je
herstellingen voor de huurder.
iemand mag vermoorden, wil dit niet
zeggen dat de situatie verandert. Moord is
MAAR men mocht ook opnemen in het
moord ongeacht of je je toestemming hebt
huurcontract dat enkel de verhuurder moest
gegeven.
instaan voor al de herstellingen of dat alleen de
huurder moest instaan voor al de herstellingen.
5. Exceptie van ontoelaatbaarheid
Materieel recht Rechtsvordering
Eis
5
, Uitgangspunt: Er is een materieel recht en met dat materieel recht is er iets mis, dit recht is
namelijk geschonden waardoor er rechtsvordering*mogelijk is (= de mogelijkheid om naar de
rechter te stappen). Maak je van deze rechtsvordering gebruik dan stel je automatisch een eis*
(=gebaseerd op het geschonden materieel recht) in die steunt op de rechtsvordering. Je kan geen
eis instellen zonder rechtsvordering.
De rechter gaat die schema in de tegenovergestelde richting uitvoeren. De rechter gaat kijken
naar de eis die u gesteld heeft en dan naar de rechtsvordering die u al dan niet verkregen heeft.
De rechter gaat kijken wat er mis is met het materieel recht, Als je geen recht op rechtsvordering
hebt dan zal de eis automatisch ontoelaatbaar zijn.
5.1. Rechtsvordering
Rechtsvordering*= het vermogen van ieder rechtssubject om zijn materieelrechtelijke
aanspraken daadwerkelijk ten aanzien van andere rechtssubjecten te laten gelden door
tussenkomst van een bij wet ingesteld rechtscollege of een bij overeenkomst aangewezen
arbiter.
Kenmerken van rechtsvordering:
1) Facultatief
= de uitoefening van de rechtsvordering is een vrije keuze van de titularis van het
vorderingsrecht (dit geldt zowel voor de eiser als voor de verweerder) = nooit verplicht om
naar de rechter te stappen.
1) Openbare orde
= de rechtsvordering raakt de openbare orde, er zijn dus geen overeenkomsten.
2) Doelgebonden
= de rechtsvordering mag niet disfunctioneel (zonder functie/doel) worden aangewend.
Rechtsvordering heeft een doelgebonden bevoegdheid die aan de titularis van een
materieelrechtelijke aanspraak wordt gegeven met het oog op de verwezenlijking van een
welbepaald doel, met name de daadwerkelijke effectuering van zijn subjectief recht.
Men kan dus geen rechtszaak beginnen om iemand te treiteren, want er moet een specifieke
reden zijn met een specifiek doel.
6
