Titel: De aanslag
Auteur: Harry Mulisch
Uitgegeven:1982
Genre: Psychologische roman, oorlogsroman
Bladzijden: 236
Korte samenvatting om vragen te kunnen beantwoorden.
Eerste episode: 1945
Het is januari 1945. In Haarlem zit het gezin Steenwijk (moeder, vader, Anton en Peter) in de
eetkamer van hun villa. De jongens maken ruzie, het is koud en er wordt besloten tot een
spelletje mens-erger-je-niet voor het slapengaan. De rust wordt echter ruw verstoord door
harde knallen op straat en vol ontzetting ziet het gezin hoe de NSB’er Fake Ploeg wordt
doodgeschoten en door de buren Korteweg voor huize Steenwijk wordt gelegd.
Peter wil naar buiten om het lichaam weg te halen, maar wordt tegengehouden door de
ouders. Het duurt niet lang voor de Duitsers aankomen en Anton en zijn ouders meenemen.
Peter is erin geslaagd te vluchten. Anton wordt in een auto opgesloten, ziet zijn ouders
verdwijnen.
Hij wordt naar het politiebureau gebracht en moet in een cel slapen, waar hij een aardige
vrouw ontmoet die hem gerust stelt. Een uur later wordt Anton uit zijn cel gehaald en per
motorfiets naar de plaatselijke bevelhebber gebracht. Deze weet niet waar zijn ouders zijn,
maar als Anton vertelt over zijn oom en tante in Amsterdam, wordt besloten dat hij daarheen
gaat. De vrachtwagen die hem wegbrengt, wordt onderweg getroffen door een luchtaanval,
maar Anton komt toch veilig in Amsterdam aan.
Tweede episode: 1952
Na de bevrijding, horen Anton en zijn oom en tante dat zijn ouders en broer Peter op de
avond van de aanslag gedood zijn. Anton blijft bij zijn oom en tante wonen en gaat
medicijnen studeren. Op twintigjarige leeftijd, in 1952, keert hij terug naar Haarlem – op
uitnodiging van een studiegenoot.
Het feest wordt gehouden in de buurt van zijn oude straat, en als er foute grappen worden
gemaakt over de Korea-oorlog in vergelijking met WO II, verlaat Anton het feest. Hij komt
weer in zijn oude straat en wordt gezien en binnengevraagd door zijn oude buurvrouw
Beumer, wier man dement is geworden.
Ze vertelt Anton dat zijn ouders werden vermoord omdat ze de Duitsers aanvielen, dat de
buren Korteweg zijn verhuisd en dat er op de plek waar eerst Antons huis stond, een
monument is opgericht voor oorlogsslachtoffers. Als Anton erheen gaat, ziet hij dat de
namen van zijn ouders er wel op staan, maar die van Peter niet. Thuis vraagt hij zijn oom en
, tante waarom ze hem nooit verteld hebben over het monument. Ze zeggen dat ze dat wel
hebben gedaan maar dat hij er niet heen wilde.
Derde episode: 1956
Tijdens zijn studie gaat Anton op kamers wonen, een eindje bij zijn oom en tante vandaan.
Hij specialiseert zich in de anesthesie. Ondertussen neemt het communisme wereldwijd toe
en ook in Nederland breken relletjes uit. Anton houdt zich er verre van, maar op een avond
is hij getuige van een geweldpleging door politie en tot zijn grote verbazing bevindt Fake
Ploeg junior zich in de menigte – de zoon van de vermoorde NSB’er, zoveel jaren geleden.
Anton vraagt hem binnen en ze praten over hun veranderde levens. Fake, die destijds bij
Anton in de klas zat op het lyceum en gepest werd met zijn vader, werkt nu in een
huishoudzaak en is ervan overtuigd dat de communisten de oorlog veroorzaakten. Na de
dood van zijn vader raakten zijn moeder en hij aan de bedelstaf. Hij weigert te geloven dat
zijn vader een slecht mens was. Uit frustratie, woede en verdriet gooit Fake een steen door
de kamer en vertrekt, maar komt even later terug en bedankt Anton omdat hij het op school
altijd voor Fake opnam.
Vierde episode: 1966
Jaren gaan voorbij. Anton wordt arts-assistent en trouwt met Saskia de Graaff, met wie hij
een dochtertje krijgt, Sandra – zijn oom is dan al overleden. Saskia’s vader, meneer De
Graaff, heeft in de oorlog gediend als verzetsstrijder. Als een goede vriend van hem overlijdt,
breekt er in een café na de begrafenis een discussie los over de ware redders van de
oorlog: de Amerikanen of de Russen.
Tot zijn verbazing ontmoet Anton hier een zekere Cor Takes, de moordenaar van Fake
Ploeg. Buiten praten zij met elkaar, en Cor vertelt dat hij Fake doodde omdat het moest,
ongeacht de gevolgen. Anton komt erachter dat de vrouw met wie hij die nacht in de cel zat,
de vriendin van Cor was die ook meedeed aan de moord – Truus Coster, die ook vermoord
werd door de Duitsers. Er blijft één brandende vraag over: waarom werd het lichaam van
Ploeg door de buren Korteweg voor Antons huis neergelegd?
Anton gaat met Sandra en Saskia naar het strand, waar hij ligt te denken over Truus. Thuis
gebeurt ditzelfde, en bij het zien van een foto van Saskia beseft Anton dat hij zich Saskia en
Truus hetzelfde voorstelt. De volgende dag gaat Anton weer naar Takes toe.
Er is dan veel media-aandacht voor de vrijlating van een oud-officier van de SS, die veel
mensen vermoord heeft. Ook Takes en Anton zijn hierdoor van streek. In het souterrain van
Takes’ appartementgebouw praten ze over Truus, die Fake de laatste twee schoten gaf en
door hem zelf neergeschoten werd. Op een foto van haar ziet Anton dat ze op Saskia lijkt.
Takes heeft nog steeds haar pistool.
Auteur: Harry Mulisch
Uitgegeven:1982
Genre: Psychologische roman, oorlogsroman
Bladzijden: 236
Korte samenvatting om vragen te kunnen beantwoorden.
Eerste episode: 1945
Het is januari 1945. In Haarlem zit het gezin Steenwijk (moeder, vader, Anton en Peter) in de
eetkamer van hun villa. De jongens maken ruzie, het is koud en er wordt besloten tot een
spelletje mens-erger-je-niet voor het slapengaan. De rust wordt echter ruw verstoord door
harde knallen op straat en vol ontzetting ziet het gezin hoe de NSB’er Fake Ploeg wordt
doodgeschoten en door de buren Korteweg voor huize Steenwijk wordt gelegd.
Peter wil naar buiten om het lichaam weg te halen, maar wordt tegengehouden door de
ouders. Het duurt niet lang voor de Duitsers aankomen en Anton en zijn ouders meenemen.
Peter is erin geslaagd te vluchten. Anton wordt in een auto opgesloten, ziet zijn ouders
verdwijnen.
Hij wordt naar het politiebureau gebracht en moet in een cel slapen, waar hij een aardige
vrouw ontmoet die hem gerust stelt. Een uur later wordt Anton uit zijn cel gehaald en per
motorfiets naar de plaatselijke bevelhebber gebracht. Deze weet niet waar zijn ouders zijn,
maar als Anton vertelt over zijn oom en tante in Amsterdam, wordt besloten dat hij daarheen
gaat. De vrachtwagen die hem wegbrengt, wordt onderweg getroffen door een luchtaanval,
maar Anton komt toch veilig in Amsterdam aan.
Tweede episode: 1952
Na de bevrijding, horen Anton en zijn oom en tante dat zijn ouders en broer Peter op de
avond van de aanslag gedood zijn. Anton blijft bij zijn oom en tante wonen en gaat
medicijnen studeren. Op twintigjarige leeftijd, in 1952, keert hij terug naar Haarlem – op
uitnodiging van een studiegenoot.
Het feest wordt gehouden in de buurt van zijn oude straat, en als er foute grappen worden
gemaakt over de Korea-oorlog in vergelijking met WO II, verlaat Anton het feest. Hij komt
weer in zijn oude straat en wordt gezien en binnengevraagd door zijn oude buurvrouw
Beumer, wier man dement is geworden.
Ze vertelt Anton dat zijn ouders werden vermoord omdat ze de Duitsers aanvielen, dat de
buren Korteweg zijn verhuisd en dat er op de plek waar eerst Antons huis stond, een
monument is opgericht voor oorlogsslachtoffers. Als Anton erheen gaat, ziet hij dat de
namen van zijn ouders er wel op staan, maar die van Peter niet. Thuis vraagt hij zijn oom en
, tante waarom ze hem nooit verteld hebben over het monument. Ze zeggen dat ze dat wel
hebben gedaan maar dat hij er niet heen wilde.
Derde episode: 1956
Tijdens zijn studie gaat Anton op kamers wonen, een eindje bij zijn oom en tante vandaan.
Hij specialiseert zich in de anesthesie. Ondertussen neemt het communisme wereldwijd toe
en ook in Nederland breken relletjes uit. Anton houdt zich er verre van, maar op een avond
is hij getuige van een geweldpleging door politie en tot zijn grote verbazing bevindt Fake
Ploeg junior zich in de menigte – de zoon van de vermoorde NSB’er, zoveel jaren geleden.
Anton vraagt hem binnen en ze praten over hun veranderde levens. Fake, die destijds bij
Anton in de klas zat op het lyceum en gepest werd met zijn vader, werkt nu in een
huishoudzaak en is ervan overtuigd dat de communisten de oorlog veroorzaakten. Na de
dood van zijn vader raakten zijn moeder en hij aan de bedelstaf. Hij weigert te geloven dat
zijn vader een slecht mens was. Uit frustratie, woede en verdriet gooit Fake een steen door
de kamer en vertrekt, maar komt even later terug en bedankt Anton omdat hij het op school
altijd voor Fake opnam.
Vierde episode: 1966
Jaren gaan voorbij. Anton wordt arts-assistent en trouwt met Saskia de Graaff, met wie hij
een dochtertje krijgt, Sandra – zijn oom is dan al overleden. Saskia’s vader, meneer De
Graaff, heeft in de oorlog gediend als verzetsstrijder. Als een goede vriend van hem overlijdt,
breekt er in een café na de begrafenis een discussie los over de ware redders van de
oorlog: de Amerikanen of de Russen.
Tot zijn verbazing ontmoet Anton hier een zekere Cor Takes, de moordenaar van Fake
Ploeg. Buiten praten zij met elkaar, en Cor vertelt dat hij Fake doodde omdat het moest,
ongeacht de gevolgen. Anton komt erachter dat de vrouw met wie hij die nacht in de cel zat,
de vriendin van Cor was die ook meedeed aan de moord – Truus Coster, die ook vermoord
werd door de Duitsers. Er blijft één brandende vraag over: waarom werd het lichaam van
Ploeg door de buren Korteweg voor Antons huis neergelegd?
Anton gaat met Sandra en Saskia naar het strand, waar hij ligt te denken over Truus. Thuis
gebeurt ditzelfde, en bij het zien van een foto van Saskia beseft Anton dat hij zich Saskia en
Truus hetzelfde voorstelt. De volgende dag gaat Anton weer naar Takes toe.
Er is dan veel media-aandacht voor de vrijlating van een oud-officier van de SS, die veel
mensen vermoord heeft. Ook Takes en Anton zijn hierdoor van streek. In het souterrain van
Takes’ appartementgebouw praten ze over Truus, die Fake de laatste twee schoten gaf en
door hem zelf neergeschoten werd. Op een foto van haar ziet Anton dat ze op Saskia lijkt.
Takes heeft nog steeds haar pistool.
