Summary Lewenswetenskap gr 11 opsomming

Hooftsuk 1
Virusse

Die belangrikheid van virusse vir natuur en mens
-Virusse is uiters klein, nie-sellulêre organismes wat siektes veroorsaak
-Virusse val lewende selle aan
-Virusse is nie lewend

Algemene kenmerke van virusse

-Uiters klein
(SLEGS met elektronmikroskoop)

-Asellulêr
~kan nie as egete sel beskou word~
[want geen sitoplasma,kern of selorganelle]

-Kan NIE voorplant
[ tensy dit die gasheersel binnedring en dan met sy(gh.) nukleïensuur ++(vermeerder)]

-Paratiseer [Patogene = aansteeklik]


Algemene bou van virsuse

-Simetriese vorms
•Bakteriofaag=virus wat op bakteriumesel partiseer•

-Virusse bestaan uit:
>sentrale kerngedeelte:
met nukleïensuur :RNS/DNS
Omring deur proteïendoppie(kapsied)

>sommige virusse het ekstra omhulsel uit glikoproteien .
[Die glikoproteien bind met 'n spesifieke reseptor op die oppervlak van 'n ghs.]

>Geedeelte tussen omhulsel en kapsied =Tegument

,
, Vermeerdering diagram
1-Absorbsie virus heg aan gasheersel

2-Indringerfase virus spuit DNS/RNS in sel
(Proteïendop bly buite)

3-Latente fase DNS/RNS +++
DNA van sel breek af
Virus-DNA en PROT. word gevorm

4-vermeerdering fase Nuwe virusse vorm
Nukleïensure verskaf kode vir ribosome
om die proteïen(v omhulsel) van nuwe
virusse te vervaardig

5-lise-fase Sel bars, virusse dring ander selle binne




Biologiese belangrikhede

-Virusse is patogenies
[veroorsaak'n wye reeks aansteeklike siektes]

-Virussiektes kan die dood veroorsaak
veral as dit epidemies (op 1 plek) en soms selfs pandemies (wêreldwyd) is
~. Dit reguleer dus die getalle van gasheerbevolkings.



Gasheer siektes

Mens -verkoue en griep
-Vigs
-waterpokkies
-masels
-harsingontsteking(ensefilitis)

Dier -hondsdolheid
-bek-en-klouseer
-voëlgriep

plant -Krulblaar(artappels)
-misvormde komkommers