Biologie
Thema 3: effectoren; spieren en klieren
-
1. soorten klieren
1.1 Exocriene en endocriene klieren
Speekselklier, traanklier, schildklier, alvleesklier (pancreas),
zweetklier, melkklier ... je hebt er zeker al van gehoord. Al deze
klieren maken, als reactie op een prikkel, kliersap aan.
Traanklieren, speekselklieren, melkklieren, talgklieren,
oorsmeerklieren, zweetklieren, maagwandklieren,
darmwandklieren, de prostaatklier en de lever produceren
kliersap dat afgegeven wordt aan het uitwendig of
extern milieu.
Klieren die kliersap afgeven aan het uitwendig milieu noemen
we exocriene klieren. Klieren die het kliersap in het bloed en
dus aan het inwendig milieu afgeven, zijn endocriene klieren.
Hormonen zijn de producten van endocriene klieren.
Daarom noemen we endocriene klieren ook hormoonklieren.
Schildklier, zwezerik, bijnieren, epifyse, hypofyse en
hypothalamus zijn voorbeelden van endocriene klieren.
Sommige klieren zijn zowel endocrien als exocrien: het zijn
gemengde klieren (endo-exocriene klieren). De alvleesklier en
de geslachtsklieren, eierstokken en teelballen, produceren
zowel een klierproduct dat in een lichaamsholte terechtkomt als
hormonen die rechtstreeks in het bloed afgegeven worden.
1.2 Bouw en werking van exocriene klieren
, Sommige exocriene klieren, zoals traanklieren en speekselklieren, liggen
samen in een klierzakje en hebben een afvoerbuisje waarlangs het kliersap
uitgescheiden wordt. Andere klieren, zoals darmwandklieren, hebben geen
afvoerbuisje. Ze liggen in een slijmlaag en geven het kliersap rechtstreeks af in
de lichaamsholte. Rond elke exocriene klier liggen haarvaten. De
kliercellen halen de stoffen die nodig zijn om het kliersap aan te maken
uit het bloed. Rond of tussen de kliercellen liggen spiercellen. Door het
samentrekken van deze spiercellen wordt het klierproduct in het
afvoerbuisje of rechtstreeks in de lichaamsholte geperst en stroomt het naar
buiten.
2.3 Bouw en werking van endocriene klieren
De kliercellen van endocriene klieren halen de bouwstoffen om het klier-
product aan te maken uit het bloed, zoals ook de kliercellen van de exocriene
klieren doen.
Endocriene klieren hebben echter geen afvoerbuis. Tussen de kliercellen
van endocriene klieren loopt een netwerk van haarvaten waardoorheen de
geproduceerde stoffen, de hormonen, rechtstreeks in het bloed afgegeven
worden. Het bloed vervoert de hormonen doorheen het lichaam. Endocriene
klieren zijn dus altijd secretieklieren.
Secretieklieren= afscheiding van nuttige stoffen
Excretieklieren= uitscheiding van afvalstoffen
Oefeningen;
Is de talgklier een exo- of een endocriene klier?
- Talgklieren zij exocriene klieren. Ze produceren talg dat via een afvoerbuis
het huidoppervlak bereikt.
Is de aangeduide klier een exo- of een endocriene klier?
- Het is een exocriene klier. Ze heeft een afvoerbuisje en
mondt uit in het lichaamsoppervlak.
BIJNIER OORSMEERKLIER
Endocriene klier Exocriene klier
Het produceert hormonen die ze De oorsmeerklier geeft het
rechtstreeks afgeeft aan het klierproduct via een
bloed. afvoerbuisje af in de
gehoorgang.
Product: Product:
Adrenaline oorsmeer
Thema 3: effectoren; spieren en klieren
-
1. soorten klieren
1.1 Exocriene en endocriene klieren
Speekselklier, traanklier, schildklier, alvleesklier (pancreas),
zweetklier, melkklier ... je hebt er zeker al van gehoord. Al deze
klieren maken, als reactie op een prikkel, kliersap aan.
Traanklieren, speekselklieren, melkklieren, talgklieren,
oorsmeerklieren, zweetklieren, maagwandklieren,
darmwandklieren, de prostaatklier en de lever produceren
kliersap dat afgegeven wordt aan het uitwendig of
extern milieu.
Klieren die kliersap afgeven aan het uitwendig milieu noemen
we exocriene klieren. Klieren die het kliersap in het bloed en
dus aan het inwendig milieu afgeven, zijn endocriene klieren.
Hormonen zijn de producten van endocriene klieren.
Daarom noemen we endocriene klieren ook hormoonklieren.
Schildklier, zwezerik, bijnieren, epifyse, hypofyse en
hypothalamus zijn voorbeelden van endocriene klieren.
Sommige klieren zijn zowel endocrien als exocrien: het zijn
gemengde klieren (endo-exocriene klieren). De alvleesklier en
de geslachtsklieren, eierstokken en teelballen, produceren
zowel een klierproduct dat in een lichaamsholte terechtkomt als
hormonen die rechtstreeks in het bloed afgegeven worden.
1.2 Bouw en werking van exocriene klieren
, Sommige exocriene klieren, zoals traanklieren en speekselklieren, liggen
samen in een klierzakje en hebben een afvoerbuisje waarlangs het kliersap
uitgescheiden wordt. Andere klieren, zoals darmwandklieren, hebben geen
afvoerbuisje. Ze liggen in een slijmlaag en geven het kliersap rechtstreeks af in
de lichaamsholte. Rond elke exocriene klier liggen haarvaten. De
kliercellen halen de stoffen die nodig zijn om het kliersap aan te maken
uit het bloed. Rond of tussen de kliercellen liggen spiercellen. Door het
samentrekken van deze spiercellen wordt het klierproduct in het
afvoerbuisje of rechtstreeks in de lichaamsholte geperst en stroomt het naar
buiten.
2.3 Bouw en werking van endocriene klieren
De kliercellen van endocriene klieren halen de bouwstoffen om het klier-
product aan te maken uit het bloed, zoals ook de kliercellen van de exocriene
klieren doen.
Endocriene klieren hebben echter geen afvoerbuis. Tussen de kliercellen
van endocriene klieren loopt een netwerk van haarvaten waardoorheen de
geproduceerde stoffen, de hormonen, rechtstreeks in het bloed afgegeven
worden. Het bloed vervoert de hormonen doorheen het lichaam. Endocriene
klieren zijn dus altijd secretieklieren.
Secretieklieren= afscheiding van nuttige stoffen
Excretieklieren= uitscheiding van afvalstoffen
Oefeningen;
Is de talgklier een exo- of een endocriene klier?
- Talgklieren zij exocriene klieren. Ze produceren talg dat via een afvoerbuis
het huidoppervlak bereikt.
Is de aangeduide klier een exo- of een endocriene klier?
- Het is een exocriene klier. Ze heeft een afvoerbuisje en
mondt uit in het lichaamsoppervlak.
BIJNIER OORSMEERKLIER
Endocriene klier Exocriene klier
Het produceert hormonen die ze De oorsmeerklier geeft het
rechtstreeks afgeeft aan het klierproduct via een
bloed. afvoerbuisje af in de
gehoorgang.
Product: Product:
Adrenaline oorsmeer
