Samenvatting Strafrecht
AJ 2024-2025
LES 1
1. Kenmerken van het strafrecht
Publiek recht: Bij het plegen van een misdrijf ontstaat er een
verticale (publiekrechtelijke) rechtsverhouding tussen de dader
van het misdrijf en de gemeenschap.
o Het Openbaar Ministerie vertegenwoordigt de
gemeenschap
Legaal recht: Geen feit is strafbaar dan uit de kracht van een
daaraan voorafgaande wettelijke strafbepaling
o !! Legaliteitsbeginsel >> iets is pas strafbaar als het in
de wet staat.
o Art. 12, 2e lid Gw.
Sanctierecht: Het publiek belang ligt op de voorgrond.
Strafrechtelijke sancties zijn gekenmerkt door leedtoevoeging.
Dit treft de schuldige dader in zijn vrijheid/vermogen/eer
Van openbare orde: men kan er niet van afwijken
2. Het legaliteitsbeginsel
= Fundament van de rechtsstaat
Nullum crimen sine lege (geen misdrijf zonder wet)
Nulla poena sine lege (geen straf zonder wet)
o Art. 12 en 14 Gw.
o Art. 2 Sw. (in nieuw Sw. Art. 1)
o Art. 7 EVRM
o Art. 15 IVBPR
Strafbepaling kan enkel bij wet in formele zin
Niet-retroactiviteit van de strafwet (=toepassing
legaliteitsbeginsel)
o wetten waarbij gedragingen strafbaar worden gesteld
die vroeger GEEN misdrijf uitmaakten of;
o Straffen gesteld op bestaande misdrijven die worden
verzwaard;
Mogen enkel toegepast worden op feiten gepleegd
NA de inwerkingtreding van de nieuwe wetten
o Om na te gaan of een feit strafbaar is, moet men zich
plaatsen op het tijdstip waarop het werd gepleegd +
nagaan of er op dat ogenblik een bindende wetsbepaling
bestond die het feit strafbaar stelde.
o Art. 15 IVBPR en 7 EVRM verbieden de retroactiviteit.
Retroactiviteit van de minst zware strafwet
, o De nieuwe wetten die de bestaande strafwetten
milderen hebben wel terugwerkende kracht op vroeger
gepleegde feiten omdat;
Zij aan een strafbaar feit het strafbare karakter
ontneemt of de gestelde straffen verzachten.
Art. 2, tweede lid Sw.
o Uitzonderingen op de retroactiviteit:
Gelegenheidswetten
Periodieke reglementen
3. Gemeentelijke administratieve sancties
Art. 119bis Nieuwe Gemeentewet
…
4. Bronnen strafrecht
Internationale bronnen
o IVBPR
o EVRM
o EU
o Schengen
Nationale bronnen
o Grondwet
o Strafwetboek en complementaire wetten
o Bijzondere strafwetten
Vb. Drugswet 24 februari 1921
o Andere
Vb. GAS
o Rechtspraak en rechtsleer
5. Interpretatie van wetten
Strikte interpretatie (Art. 4 nieuw Sw.)
Soorten:
o Authentieke
o Jurisprudentiële
o Doctrinale
o Taalkundige
o Evolutieve
Interpretatio cessat in claris
In dubio pro reo
6. Materieel vs. Formeel strafrecht
Materieel = Sw en bijzondere wetten
Formeel = Wetboek van Strafvordering
o Vaststelling van misdrijven
Opsporing
Vervolging
, o Berechting van personen verdacht van een misdrijf
LES 2
Werking van de strafwet in de tijd
Niet-retroactiviteit van de Sw
Geen terugwerkende kracht strengere wet, maar wel voor:
o Beveiligingsmaatregelen
o Tuchtmaatregelen
o Interpretatieve wetten
o Uitleveringsverdragen
o Procedurewetten (verjaring, bevoegdheid en rechtspleging, ...)
Terugwerkende kracht mildere wet
Gelegenheidswetten vb. coronawetgeving
Nieuw strafwetboek!!! (in HB >> Overzicht: hoe moet je straffen tegen elkaar
afwegen?)
Voorbeeld: zaak in 2012-2014 die camera installeerde in badkamer van dochter en naar de
beelden keek terwijl zij zich aan het wassen was.
Als welke straf zou dit gekwalificeerd kunnen worden?
Art. 417/8 Sw. “Voyeurisme”- vroeger nog niet strafbaar, ondertussen wel
Werking van de strafwet in de ruimte
Principe van de territorialiteit
Art. 3 Sw Het misdrijf, op het grondgebied van het Rijk door Belgen of door vreemdelingen
gepleegd, wordt gestraft overeenkomstig de bepalingen van de Belgische wetten.
(geldt voor alle natuurlijke personen en rechtspersonen)
Het Rijk
Eigenlijke territorium
Territoriale zee
Belgische schepen
Vreemde schepen in een Belgische haven
Luchtruim
, Belgisch vliegtuig
Mensen verbonden aan Belgisch leger in het buitenland
Speciale regeling voor ambassades, consulaten, gebouwen van internationale
instellingen (NATO, SHAPE, EU, …)
Uitzondering is extra-territorialiteit
Art. 4 Sw Het misdrijf, buiten het grondgebied van het Rijk door Belgen of door
vreemdelingen gepleegd, wordt in België niet gestraft dan in de gevallen bij de wet bepaald.
Art. 3 Nieuw Sw herneemt art. 3 en 4 Sw. en voegt toe in lid 3:
Het misdrijf is op het grondgebied van het Rijk gepleegd wanneer een van de constitutieve of
verzwarende bestanddelen ervan materieel op dat grondgebied heeft plaatsgevonden.
(ubiquiteitstheorie)
Vonnis 4
Man was opgesloten in de gevangenis van Salé (Rabbat). Hij woonde vroeger in België maar
is nu in Marroko. Hij had nog veel contact met mensen in België (familie en vrienden). Hij
werd veroordeeld voor omkoping (zijn familie stuurde geld op naar Marrokko en hij gebruikte
dit om de cipiers in de gevangenis op te kopen).
Deze man is toch veroordeeld voor omkoping voor de Belgische rechtbank, ook al zit hij in de
gevangenis in Marokko. Is België hiervoor bevoegd?
Feiten:
- Zijn vrouw stuurde geld op vanuit België naar Marokko waarmee hij de cipiers kon
omkopen, dit is een constitutief element van het misdrijf, dit heeft plaatsgevonden in
België. (art.3 nieuw Sw; ubiquiteitstheorie)
o Morele bestanddelen zijn geen onderdeel hiervan
o Materiële handelingen (bv. Voorbereidende handelingen treffen voor misdrijf)
kunnen ook bestraft worden
>> Belgische rechtbank is dus wel degelijk bevoegd om deze man te veroordelen
Wat als de rechtbank in Marokko deze man nu ook zou willen veroordelen voor dezelfde
feiten?
>> Non bis in idem-beginsel; je kan geen twee keer voor dezelfde feiten bestraft worden.
Vonnis 5 “Hacking van de haven”
Aantal computerspecialisten die ingeschakeld waren door criminele organisatie om
computers van de haven te manipuleren, oa. Door USB-sticks en stekkerdozen waarin ze
AJ 2024-2025
LES 1
1. Kenmerken van het strafrecht
Publiek recht: Bij het plegen van een misdrijf ontstaat er een
verticale (publiekrechtelijke) rechtsverhouding tussen de dader
van het misdrijf en de gemeenschap.
o Het Openbaar Ministerie vertegenwoordigt de
gemeenschap
Legaal recht: Geen feit is strafbaar dan uit de kracht van een
daaraan voorafgaande wettelijke strafbepaling
o !! Legaliteitsbeginsel >> iets is pas strafbaar als het in
de wet staat.
o Art. 12, 2e lid Gw.
Sanctierecht: Het publiek belang ligt op de voorgrond.
Strafrechtelijke sancties zijn gekenmerkt door leedtoevoeging.
Dit treft de schuldige dader in zijn vrijheid/vermogen/eer
Van openbare orde: men kan er niet van afwijken
2. Het legaliteitsbeginsel
= Fundament van de rechtsstaat
Nullum crimen sine lege (geen misdrijf zonder wet)
Nulla poena sine lege (geen straf zonder wet)
o Art. 12 en 14 Gw.
o Art. 2 Sw. (in nieuw Sw. Art. 1)
o Art. 7 EVRM
o Art. 15 IVBPR
Strafbepaling kan enkel bij wet in formele zin
Niet-retroactiviteit van de strafwet (=toepassing
legaliteitsbeginsel)
o wetten waarbij gedragingen strafbaar worden gesteld
die vroeger GEEN misdrijf uitmaakten of;
o Straffen gesteld op bestaande misdrijven die worden
verzwaard;
Mogen enkel toegepast worden op feiten gepleegd
NA de inwerkingtreding van de nieuwe wetten
o Om na te gaan of een feit strafbaar is, moet men zich
plaatsen op het tijdstip waarop het werd gepleegd +
nagaan of er op dat ogenblik een bindende wetsbepaling
bestond die het feit strafbaar stelde.
o Art. 15 IVBPR en 7 EVRM verbieden de retroactiviteit.
Retroactiviteit van de minst zware strafwet
, o De nieuwe wetten die de bestaande strafwetten
milderen hebben wel terugwerkende kracht op vroeger
gepleegde feiten omdat;
Zij aan een strafbaar feit het strafbare karakter
ontneemt of de gestelde straffen verzachten.
Art. 2, tweede lid Sw.
o Uitzonderingen op de retroactiviteit:
Gelegenheidswetten
Periodieke reglementen
3. Gemeentelijke administratieve sancties
Art. 119bis Nieuwe Gemeentewet
…
4. Bronnen strafrecht
Internationale bronnen
o IVBPR
o EVRM
o EU
o Schengen
Nationale bronnen
o Grondwet
o Strafwetboek en complementaire wetten
o Bijzondere strafwetten
Vb. Drugswet 24 februari 1921
o Andere
Vb. GAS
o Rechtspraak en rechtsleer
5. Interpretatie van wetten
Strikte interpretatie (Art. 4 nieuw Sw.)
Soorten:
o Authentieke
o Jurisprudentiële
o Doctrinale
o Taalkundige
o Evolutieve
Interpretatio cessat in claris
In dubio pro reo
6. Materieel vs. Formeel strafrecht
Materieel = Sw en bijzondere wetten
Formeel = Wetboek van Strafvordering
o Vaststelling van misdrijven
Opsporing
Vervolging
, o Berechting van personen verdacht van een misdrijf
LES 2
Werking van de strafwet in de tijd
Niet-retroactiviteit van de Sw
Geen terugwerkende kracht strengere wet, maar wel voor:
o Beveiligingsmaatregelen
o Tuchtmaatregelen
o Interpretatieve wetten
o Uitleveringsverdragen
o Procedurewetten (verjaring, bevoegdheid en rechtspleging, ...)
Terugwerkende kracht mildere wet
Gelegenheidswetten vb. coronawetgeving
Nieuw strafwetboek!!! (in HB >> Overzicht: hoe moet je straffen tegen elkaar
afwegen?)
Voorbeeld: zaak in 2012-2014 die camera installeerde in badkamer van dochter en naar de
beelden keek terwijl zij zich aan het wassen was.
Als welke straf zou dit gekwalificeerd kunnen worden?
Art. 417/8 Sw. “Voyeurisme”- vroeger nog niet strafbaar, ondertussen wel
Werking van de strafwet in de ruimte
Principe van de territorialiteit
Art. 3 Sw Het misdrijf, op het grondgebied van het Rijk door Belgen of door vreemdelingen
gepleegd, wordt gestraft overeenkomstig de bepalingen van de Belgische wetten.
(geldt voor alle natuurlijke personen en rechtspersonen)
Het Rijk
Eigenlijke territorium
Territoriale zee
Belgische schepen
Vreemde schepen in een Belgische haven
Luchtruim
, Belgisch vliegtuig
Mensen verbonden aan Belgisch leger in het buitenland
Speciale regeling voor ambassades, consulaten, gebouwen van internationale
instellingen (NATO, SHAPE, EU, …)
Uitzondering is extra-territorialiteit
Art. 4 Sw Het misdrijf, buiten het grondgebied van het Rijk door Belgen of door
vreemdelingen gepleegd, wordt in België niet gestraft dan in de gevallen bij de wet bepaald.
Art. 3 Nieuw Sw herneemt art. 3 en 4 Sw. en voegt toe in lid 3:
Het misdrijf is op het grondgebied van het Rijk gepleegd wanneer een van de constitutieve of
verzwarende bestanddelen ervan materieel op dat grondgebied heeft plaatsgevonden.
(ubiquiteitstheorie)
Vonnis 4
Man was opgesloten in de gevangenis van Salé (Rabbat). Hij woonde vroeger in België maar
is nu in Marroko. Hij had nog veel contact met mensen in België (familie en vrienden). Hij
werd veroordeeld voor omkoping (zijn familie stuurde geld op naar Marrokko en hij gebruikte
dit om de cipiers in de gevangenis op te kopen).
Deze man is toch veroordeeld voor omkoping voor de Belgische rechtbank, ook al zit hij in de
gevangenis in Marokko. Is België hiervoor bevoegd?
Feiten:
- Zijn vrouw stuurde geld op vanuit België naar Marokko waarmee hij de cipiers kon
omkopen, dit is een constitutief element van het misdrijf, dit heeft plaatsgevonden in
België. (art.3 nieuw Sw; ubiquiteitstheorie)
o Morele bestanddelen zijn geen onderdeel hiervan
o Materiële handelingen (bv. Voorbereidende handelingen treffen voor misdrijf)
kunnen ook bestraft worden
>> Belgische rechtbank is dus wel degelijk bevoegd om deze man te veroordelen
Wat als de rechtbank in Marokko deze man nu ook zou willen veroordelen voor dezelfde
feiten?
>> Non bis in idem-beginsel; je kan geen twee keer voor dezelfde feiten bestraft worden.
Vonnis 5 “Hacking van de haven”
Aantal computerspecialisten die ingeschakeld waren door criminele organisatie om
computers van de haven te manipuleren, oa. Door USB-sticks en stekkerdozen waarin ze
