Kennislijn psychologie
Les 1: Positieve gezondheid en leefstijl
Leerdoel: Ik kan onderstaande concepten uitleggen, toepassen en kritisch beschouwen
Concepten:
Positieve psychologie als stroming binnen de psychologie
Positieve gezondheid volgens Machteld Huber
Zelfcompassie
Leefstijl
Gedragsdeterminanten
Stress
Coping stijlen
Het ontstaan van de positieve psychologie was in de jaren 90 een reactie op de traditionele
psychologie.
Het onderzoek ging voor die tijd vooral over problemen (gestoorde mensen, depressie, agressiviteit,
vooroordelen, etnische conflicten, suïcide, etc.)
Seligman startte een onderzoeksprogramma naar positieve dingen die bijdragen aan een
positief/gelukkig leven.
Uitgangspunten van de positieve psychologie
Niet klachtgericht helpen (zoals klinische psychologie) maar krachtgericht door het versterken van
positieve kwaliteiten.
Door de versterking van de positieve kwaliteiten worden mensen gelukkiger.
Niet filosoferen over geluk en liefde (zoals humanistische psychologie) maar onderzoek doen volgens
wetenschappelijke methode.
Programma van de positieve psychologie
Onderzoeken welke factoren vooral invloed hebben op geluk en welzijn.
Factoren zijn bv. eigenschappen, gedragingen, vaardigheden, kennis e.d.
Bijvoorbeeld optimisme, zingeving, bevlogenheid, motivatie, flow, floreren, zelfcompassie.
Onderzoeken hoe die factoren beïnvloed kunnen worden (door oefeningen bijvoorbeeld).
Een van de onderwerpen uit de positieve psychologie
- Zelfcompassie
,Van zelfwaardering naar zelfcompassie
Zelfwaardering = het globale (emotioneel georiënteerde) oordeel dat je voelt over jezelf over
of je de moeite waard bent of niet.
Zelfwaardering veronderstelt vergelijking: je bent ofwel beter, ofwel minder dan de ander.
Festigner (1954): Opwaartse vergelijking en neerwaartse vergelijking. Om het zelfbeeld te
beschermen gaan mensen neerwaarts vergelijken,
Zelfcompassie = zelfcompassie verwijst naar een milde en accepterende houding ten opzichte
van jezelf, waarbij je met een vriendelijkheid en zorgzaamheid op al wat je overkomt (Neff,
2013).
Zelfcompassie als alternatief voor zelfwaardering (Kristin Neff (2013)
Drie elementen
- Vriendelijkheid voor jezelf
- Erkenning van gedeelde menselijkheid
- Mindfulness
Positieve gezondheid (Machteld Huber, 2011)
Gezondheid heeft met het hele leven te maken. i.p.v. alleen met het ontbreken van ziekte.
Gezondheid is het vermogen om de fysieke, emotionele en sociale levensuitdagingen om te gaan en
Idil
zoveel mogelijk eigen regie te voeren.
6‘Overspannen’
dimensies:
Lichaamsfuncties
Onderweg in de auto, op weg naar de volgende cliënt werkt Idil nog snel een boterhammetje weg. Ze verslikt zich, slaat
Mentaal welbevinden
gefrustreerd op haar stuur en schrikt zich een ongeluk door de claxon. Haar koffie klotst over de rand. Nou dat kon er ook
Zingeving
nog wel bij, denkt ze, wat ben ik toch een ongelofelijke oen. Ach, ja, ze heeft ook eigenlijk al te veel koffie gedronken. Ze
Kwaliteit
merkt datvan leven
ze nauwelijks ademhaalt, zo gestrest voelt ze zich. Het is alsof er een strakke band om haar borst spant. Dat heeft
Sociaal maatschappelijk participeren
ze de laatste tijd vaker. Af en toe maakt ze zich daar zorgen om. Dan denkt ze: ik zal toch geen hartaanval krijgen?! Ze zou
Dagelijks functioneren
dat eigenlijk even moeten laten onderzoeken bij de huisarts. Het is toch niet normaal om je zo benauwd te voelen? Maar
iedere keer als ze zich voorneemt om naar de huisarts te gaan, stelt ze het toch weer uit. Ze heeft het gewoon te druk. Het is
alsof ze voortdurend achter de feiten aanholt. De werkachterstand die ze inmiddels heeft opgelopen, krijgt ze maar niet
weggewerkt.
Leefstijl maaktGisteren
verschilheeft ze tot 01.00 uur zitten werken. Maar vandaag zijn er alweer drie taken bijgekomen op haar
takenlijst. Er komt geen einde aan! En natuurlijk kon ze toen niet slapen. Ze ging wel meteen naar bed, maar daar begon het
* Maar gedragsverandering is zo eenvoudig niet…
malen, het tobben, het piekeren. Die manager van haar was ook al zo streng toen ze aangaf dat de werkdruk te hoog is. Hij
*gafGedragsdeterminanten:
aan dat ze dan coaching kon krijgen om efficiënter te leren werken, want hij vond dat ze teveel tijd nodig had voor
-rapportages.
Gedragsintentie:
Collega’sHoeluktzit
hethet
welmet de wil
binnen om zo
de tijd, te zei
veranderen?
hij. Tja, denkt ze nu: misschien is ze gewoon niet geschikt voor dit
-werk.
Attitude:
En dan is er nog die ene casus die haar niet los laat,->want
de houding ten opzichte van het gedrag cognitief
had ze(gedachten), affectiefmelden
niet eigenlijk moeten en conatief
dat vader was
(motivatie/
teruggevallen aandrift).
in zijn alcoholmisbruik? Hij bezwoer haar dat het een misstap was, maar de vorige keer dat hij een periode
- Subjectieve
was teruggevallennorm: de zijn
had hij eigenzoonopvatting over watZijn
flink toegetakeld. anderen normaal
de kinderen wel vinden
veilig? Heeft ze het wel goed gedaan….? Ze blijft
maar
- Selftobben. Ze hoeveel
efficacy: zou eigenlijk een collega
vertrouwen hebmoeten
je in jeraadplegen, maar ja,om
eigen vermogen die gedrag
hebben tehetveranderen?
ook druk. En bovendien, ze schaamt
zich een beetje. Ze had immers moeten melden. Ze is toch bang
- Geanticipeerde spijt/ morele verplichting: je hoort het? En stel dat ik… om door de mand te vallen. Nou ja, aan de andere kant, ze
wilde ook het vertrouwen van dit gezin niet kwijt, dus wat doe je dan?
- Risico-inschatting: angst voor wat er gebeurt als je je gedrag niet verandert. Hé, nu betrapt ze zichzelf: ze zit alweer te tobben. Zo
gaat het dus de hele
- Kennis: wat weet je? tijd door: piekeren, tobben, malen. Ze zou wel eens wat rust willen. Op vakantie ofzo.
- Bewustzijn:
Het ben
lijkt wel alsof je motivatie
haar überhaupt bewust
steeds meer van je gedrag
afbrokkelt. en de
Soms problematische
vraagt ze zich af waarkant ervan?
ze het nog voor doet. Wanneer was de
- Persoonlijkheid:
laatste keer dat ze zineigenschappen
had om naar haardiewerk
eenterolgaan?
spelen
Ze heeft überhaupt in veel dingen niet zo’n zin meer. Koken
bijvoorbeeld, komt er nooit meer van. Terwijl dat altijd haar lust en haar leven was. Nu schuift ze te vaak een pizza in de
oven. En zwemmen, dat deed ze vroeger ook zo graag. Nu brengt ze het nauwelijks op. Ze wrijft even over haar buik… die
was vroeger plat, maar nu… Nou, dat komt wel weer goed als ze weer naar de sportschool gaat. Toch maar weer eens doen.
Was ze maar wat meer als haar collega Jaju; die lijkt zich helemaal niet zo druk te maken. Hij is altijd zo in balans. Nu ze er
over nadenkt: vorige week ging er bij hem iets mis, wat was het ook alweer? Oh ja, een fout in een rapportage. Maar hij gaf
zichzelf helemaal niet op zijn kop. Hij zei zelfs “fouten maken is menselijk”. Ze ziet hem regelmatig mediteren. Zou dat
misschien zijn geheim zijn? Kon zij maar zo vriendelijk voor zichzelf zijn. Het werd tijd om het roer om te gaan gooien en te
leren hoe ze minder streng naar zichzelf kan zijn. Dat kun je vast leren, toch?
,- Wat valt je op aan de leefstijl van Idil en hoe beïnvloedt die haar stressniveau?
- Loop met elkaar de gedragsdeterminanten na pagina 390 en 391 uit praktische Psychologie
en bespreek hoe deze gedragsdeterminanten een rol spelen bij de leefstijl van Idil.
- Welke factoren in de omgeving kun je aanwijzen die van invloed zijn op het stressniveau van
Idil? Hoe zouden jullie daar zelf mee omgaan?
- Welke elementen van zelfcompassie herken je bij Jaju?
- Wat valt je op aan de leefstijl van Idil en hoe beïnvloedt die haar stressniveau?
Ze is erg druk en zo neemt ze en kan ze geen tijd voor zichzelf nemen. Dingen stapelen op en
zo blijft ze gestrest leven. Ze heeft het zo druk dat ze tot laat gaat werken. Ze raakt nog meer
gestrest doordat ze achter de feiten aan loopt. Dit beïnvloedt haar stressniveau, ze kan
hierdoor niet slapen en blijft malen en piekeren. Ze is negatief naar zichzelf toe (oen). Ze gaat
twijfelen of ze geschikt is voor haar baan. Ze kan casussen niet loslaten. Ze schaamt zich,
, omdat ze niet weet of ze een casus goed heeft afgehandeld. Haar stressniveau gaat hierdoor
alleen, maar omhoog hierdoor breekt haar motivatie ook nog af en blijft ze vast te zitten in
een cirkel. Ze verliest het plezier in het leven en doet de dingen niet meer die ze leuk vind
(wat haar eigenlijk de ontspanning kan geven)
- Loop met elkaar de gedragsdeterminanten na pagina 390 en 391 uit praktische Psychologie
en bespreek hoe deze gedragsdeterminanten een rol spelen bij de leefstijl van Idil.
Gedragsintentie= ze vindt het heel vervelend wat er gebeurt, maar ze is zich niet bezig met
het willen veranderen en het gaan doen.
Eigen effectiviteitsverwachting= ze heeft niet veel zelfvertrouwen in dingen die ze kan. Ze
heeft geen realistisch schaal om te meten of ze dingen kan, want ze denkt dat alles fout gaat.
Bewustzijn= ze is niet bewust dat de levensstijl die ze heeft haar stressniveau zo erg
beïnvloedt. Het niet goed kunnen slapen, slecht eten, niet in beweging meer komen niet
meer koken en zwemmen.
Persoonlijkheid: ze wil het altijd goed doen ze wilt geen fouten maken heeft de lat hoog, vindt
het moeilijk om hulp te vragen
- Welke factoren in de omgeving kun je aanwijzen die van invloed zijn op het stressniveau van
Idil? Hoe zouden jullie daar zelf mee omgaan?
Werk is een factor in haar omgeving die van invloed heeft op het stressniveau. Alles draait nu
in haar leven om alleen werk. Zelf wanneer ik dit zou ervaren zou ik blijven praten met
iemand over hoe het nou echt met me gaat en de ontspanning zoeken dingen doen die je
leuk vindt zodat er weer een balans ontstaat.
- Welke elementen van zelfcompassie herken je bij Jaju?
Vriendelijkheid voor jezelf: hij gaf zichzelf niet op de kop toen die een fout maakte.
Erkenning van gedeelde menselijkheid: hij had een fout gemaakt en zei dat het menselijk was
om fouten te maken.
Mindfulness: hij mediteert.
Les 2: Stemmen horen
Leerdoelen:
1 ik kan uitleggen wat wanen en hallucinaties zijn en deze herkennen bij een client.
2 ik kan het diathese stress model uitleggen en toepassen.
Les 1: Positieve gezondheid en leefstijl
Leerdoel: Ik kan onderstaande concepten uitleggen, toepassen en kritisch beschouwen
Concepten:
Positieve psychologie als stroming binnen de psychologie
Positieve gezondheid volgens Machteld Huber
Zelfcompassie
Leefstijl
Gedragsdeterminanten
Stress
Coping stijlen
Het ontstaan van de positieve psychologie was in de jaren 90 een reactie op de traditionele
psychologie.
Het onderzoek ging voor die tijd vooral over problemen (gestoorde mensen, depressie, agressiviteit,
vooroordelen, etnische conflicten, suïcide, etc.)
Seligman startte een onderzoeksprogramma naar positieve dingen die bijdragen aan een
positief/gelukkig leven.
Uitgangspunten van de positieve psychologie
Niet klachtgericht helpen (zoals klinische psychologie) maar krachtgericht door het versterken van
positieve kwaliteiten.
Door de versterking van de positieve kwaliteiten worden mensen gelukkiger.
Niet filosoferen over geluk en liefde (zoals humanistische psychologie) maar onderzoek doen volgens
wetenschappelijke methode.
Programma van de positieve psychologie
Onderzoeken welke factoren vooral invloed hebben op geluk en welzijn.
Factoren zijn bv. eigenschappen, gedragingen, vaardigheden, kennis e.d.
Bijvoorbeeld optimisme, zingeving, bevlogenheid, motivatie, flow, floreren, zelfcompassie.
Onderzoeken hoe die factoren beïnvloed kunnen worden (door oefeningen bijvoorbeeld).
Een van de onderwerpen uit de positieve psychologie
- Zelfcompassie
,Van zelfwaardering naar zelfcompassie
Zelfwaardering = het globale (emotioneel georiënteerde) oordeel dat je voelt over jezelf over
of je de moeite waard bent of niet.
Zelfwaardering veronderstelt vergelijking: je bent ofwel beter, ofwel minder dan de ander.
Festigner (1954): Opwaartse vergelijking en neerwaartse vergelijking. Om het zelfbeeld te
beschermen gaan mensen neerwaarts vergelijken,
Zelfcompassie = zelfcompassie verwijst naar een milde en accepterende houding ten opzichte
van jezelf, waarbij je met een vriendelijkheid en zorgzaamheid op al wat je overkomt (Neff,
2013).
Zelfcompassie als alternatief voor zelfwaardering (Kristin Neff (2013)
Drie elementen
- Vriendelijkheid voor jezelf
- Erkenning van gedeelde menselijkheid
- Mindfulness
Positieve gezondheid (Machteld Huber, 2011)
Gezondheid heeft met het hele leven te maken. i.p.v. alleen met het ontbreken van ziekte.
Gezondheid is het vermogen om de fysieke, emotionele en sociale levensuitdagingen om te gaan en
Idil
zoveel mogelijk eigen regie te voeren.
6‘Overspannen’
dimensies:
Lichaamsfuncties
Onderweg in de auto, op weg naar de volgende cliënt werkt Idil nog snel een boterhammetje weg. Ze verslikt zich, slaat
Mentaal welbevinden
gefrustreerd op haar stuur en schrikt zich een ongeluk door de claxon. Haar koffie klotst over de rand. Nou dat kon er ook
Zingeving
nog wel bij, denkt ze, wat ben ik toch een ongelofelijke oen. Ach, ja, ze heeft ook eigenlijk al te veel koffie gedronken. Ze
Kwaliteit
merkt datvan leven
ze nauwelijks ademhaalt, zo gestrest voelt ze zich. Het is alsof er een strakke band om haar borst spant. Dat heeft
Sociaal maatschappelijk participeren
ze de laatste tijd vaker. Af en toe maakt ze zich daar zorgen om. Dan denkt ze: ik zal toch geen hartaanval krijgen?! Ze zou
Dagelijks functioneren
dat eigenlijk even moeten laten onderzoeken bij de huisarts. Het is toch niet normaal om je zo benauwd te voelen? Maar
iedere keer als ze zich voorneemt om naar de huisarts te gaan, stelt ze het toch weer uit. Ze heeft het gewoon te druk. Het is
alsof ze voortdurend achter de feiten aanholt. De werkachterstand die ze inmiddels heeft opgelopen, krijgt ze maar niet
weggewerkt.
Leefstijl maaktGisteren
verschilheeft ze tot 01.00 uur zitten werken. Maar vandaag zijn er alweer drie taken bijgekomen op haar
takenlijst. Er komt geen einde aan! En natuurlijk kon ze toen niet slapen. Ze ging wel meteen naar bed, maar daar begon het
* Maar gedragsverandering is zo eenvoudig niet…
malen, het tobben, het piekeren. Die manager van haar was ook al zo streng toen ze aangaf dat de werkdruk te hoog is. Hij
*gafGedragsdeterminanten:
aan dat ze dan coaching kon krijgen om efficiënter te leren werken, want hij vond dat ze teveel tijd nodig had voor
-rapportages.
Gedragsintentie:
Collega’sHoeluktzit
hethet
welmet de wil
binnen om zo
de tijd, te zei
veranderen?
hij. Tja, denkt ze nu: misschien is ze gewoon niet geschikt voor dit
-werk.
Attitude:
En dan is er nog die ene casus die haar niet los laat,->want
de houding ten opzichte van het gedrag cognitief
had ze(gedachten), affectiefmelden
niet eigenlijk moeten en conatief
dat vader was
(motivatie/
teruggevallen aandrift).
in zijn alcoholmisbruik? Hij bezwoer haar dat het een misstap was, maar de vorige keer dat hij een periode
- Subjectieve
was teruggevallennorm: de zijn
had hij eigenzoonopvatting over watZijn
flink toegetakeld. anderen normaal
de kinderen wel vinden
veilig? Heeft ze het wel goed gedaan….? Ze blijft
maar
- Selftobben. Ze hoeveel
efficacy: zou eigenlijk een collega
vertrouwen hebmoeten
je in jeraadplegen, maar ja,om
eigen vermogen die gedrag
hebben tehetveranderen?
ook druk. En bovendien, ze schaamt
zich een beetje. Ze had immers moeten melden. Ze is toch bang
- Geanticipeerde spijt/ morele verplichting: je hoort het? En stel dat ik… om door de mand te vallen. Nou ja, aan de andere kant, ze
wilde ook het vertrouwen van dit gezin niet kwijt, dus wat doe je dan?
- Risico-inschatting: angst voor wat er gebeurt als je je gedrag niet verandert. Hé, nu betrapt ze zichzelf: ze zit alweer te tobben. Zo
gaat het dus de hele
- Kennis: wat weet je? tijd door: piekeren, tobben, malen. Ze zou wel eens wat rust willen. Op vakantie ofzo.
- Bewustzijn:
Het ben
lijkt wel alsof je motivatie
haar überhaupt bewust
steeds meer van je gedrag
afbrokkelt. en de
Soms problematische
vraagt ze zich af waarkant ervan?
ze het nog voor doet. Wanneer was de
- Persoonlijkheid:
laatste keer dat ze zineigenschappen
had om naar haardiewerk
eenterolgaan?
spelen
Ze heeft überhaupt in veel dingen niet zo’n zin meer. Koken
bijvoorbeeld, komt er nooit meer van. Terwijl dat altijd haar lust en haar leven was. Nu schuift ze te vaak een pizza in de
oven. En zwemmen, dat deed ze vroeger ook zo graag. Nu brengt ze het nauwelijks op. Ze wrijft even over haar buik… die
was vroeger plat, maar nu… Nou, dat komt wel weer goed als ze weer naar de sportschool gaat. Toch maar weer eens doen.
Was ze maar wat meer als haar collega Jaju; die lijkt zich helemaal niet zo druk te maken. Hij is altijd zo in balans. Nu ze er
over nadenkt: vorige week ging er bij hem iets mis, wat was het ook alweer? Oh ja, een fout in een rapportage. Maar hij gaf
zichzelf helemaal niet op zijn kop. Hij zei zelfs “fouten maken is menselijk”. Ze ziet hem regelmatig mediteren. Zou dat
misschien zijn geheim zijn? Kon zij maar zo vriendelijk voor zichzelf zijn. Het werd tijd om het roer om te gaan gooien en te
leren hoe ze minder streng naar zichzelf kan zijn. Dat kun je vast leren, toch?
,- Wat valt je op aan de leefstijl van Idil en hoe beïnvloedt die haar stressniveau?
- Loop met elkaar de gedragsdeterminanten na pagina 390 en 391 uit praktische Psychologie
en bespreek hoe deze gedragsdeterminanten een rol spelen bij de leefstijl van Idil.
- Welke factoren in de omgeving kun je aanwijzen die van invloed zijn op het stressniveau van
Idil? Hoe zouden jullie daar zelf mee omgaan?
- Welke elementen van zelfcompassie herken je bij Jaju?
- Wat valt je op aan de leefstijl van Idil en hoe beïnvloedt die haar stressniveau?
Ze is erg druk en zo neemt ze en kan ze geen tijd voor zichzelf nemen. Dingen stapelen op en
zo blijft ze gestrest leven. Ze heeft het zo druk dat ze tot laat gaat werken. Ze raakt nog meer
gestrest doordat ze achter de feiten aan loopt. Dit beïnvloedt haar stressniveau, ze kan
hierdoor niet slapen en blijft malen en piekeren. Ze is negatief naar zichzelf toe (oen). Ze gaat
twijfelen of ze geschikt is voor haar baan. Ze kan casussen niet loslaten. Ze schaamt zich,
, omdat ze niet weet of ze een casus goed heeft afgehandeld. Haar stressniveau gaat hierdoor
alleen, maar omhoog hierdoor breekt haar motivatie ook nog af en blijft ze vast te zitten in
een cirkel. Ze verliest het plezier in het leven en doet de dingen niet meer die ze leuk vind
(wat haar eigenlijk de ontspanning kan geven)
- Loop met elkaar de gedragsdeterminanten na pagina 390 en 391 uit praktische Psychologie
en bespreek hoe deze gedragsdeterminanten een rol spelen bij de leefstijl van Idil.
Gedragsintentie= ze vindt het heel vervelend wat er gebeurt, maar ze is zich niet bezig met
het willen veranderen en het gaan doen.
Eigen effectiviteitsverwachting= ze heeft niet veel zelfvertrouwen in dingen die ze kan. Ze
heeft geen realistisch schaal om te meten of ze dingen kan, want ze denkt dat alles fout gaat.
Bewustzijn= ze is niet bewust dat de levensstijl die ze heeft haar stressniveau zo erg
beïnvloedt. Het niet goed kunnen slapen, slecht eten, niet in beweging meer komen niet
meer koken en zwemmen.
Persoonlijkheid: ze wil het altijd goed doen ze wilt geen fouten maken heeft de lat hoog, vindt
het moeilijk om hulp te vragen
- Welke factoren in de omgeving kun je aanwijzen die van invloed zijn op het stressniveau van
Idil? Hoe zouden jullie daar zelf mee omgaan?
Werk is een factor in haar omgeving die van invloed heeft op het stressniveau. Alles draait nu
in haar leven om alleen werk. Zelf wanneer ik dit zou ervaren zou ik blijven praten met
iemand over hoe het nou echt met me gaat en de ontspanning zoeken dingen doen die je
leuk vindt zodat er weer een balans ontstaat.
- Welke elementen van zelfcompassie herken je bij Jaju?
Vriendelijkheid voor jezelf: hij gaf zichzelf niet op de kop toen die een fout maakte.
Erkenning van gedeelde menselijkheid: hij had een fout gemaakt en zei dat het menselijk was
om fouten te maken.
Mindfulness: hij mediteert.
Les 2: Stemmen horen
Leerdoelen:
1 ik kan uitleggen wat wanen en hallucinaties zijn en deze herkennen bij een client.
2 ik kan het diathese stress model uitleggen en toepassen.
