Hoofdstuk 1 Praktisch personen- en familierecht
Juridische persoon
- Persoon→ degene die drager is van rechten en verplichtingen kan zijn. Het kunnen
hebben van rechten en verplichtingen wordt ook wel rechtsbevoegdheid genoemd,
bevoegdheden die iemand heeft op basis van de wet.
- Art. 1:1 lid 1 BW→ iedereen in Nederland is vrij en bevoegd tot het hebben van
burgerlijke rechten.
- Het gelijkheidsbeginsel en het discriminatieverbod zijn vastgelegd in art. 1 Grondwet,
waarop art. 1:1 BW is gebaseerd.
- Het zijn van een persoon, ook wel de persoonlijkheid genoemd, begint bij de
geboorte van een kind. Aanvullend vereiste is dat het kind levend ter wereld komt.
- Art 1:2 BW dat als een kind dood ter wereld komt, het wordt geacht nooit te hebben
bestaan.
- Art. 1:2 BW bepaalt verder dat een ongeboren kind als geboren wordt aangemerkt,
als het belang van het kind daarom vraagt. Daarvan is sprake wanneer bijvoorbeeld
een kinderbeschermingsmaatregel of nalatenschap nodig is.
Bloed- en aanverwantschap
- Bloedverwantschap→ de relatie tussen personen op basis van de geboorte uit
bepaalde ouders→ ook wel biologische bloedverwantschap.
- Juridische bloedverwantschap→ het bestaan van een juridische relatie tussen
personen, vaak aangeduid als familierechtelijke betrekking. Man erkent kind van wie
hij niet biologische vader is (art. 1:203 BW), als moeder van kind op moment van
geboorte getrouwd is met een man/vrouw die geen biologische band heeft met het
kind dan is er een juridische bloedverwantschap tussen kind en die man/vrouw (art.
1:199 en 1:198 BW), ook bij geregistreerd partnerschap en bij adoptie ontstaat
bloedverwantschap tussen de adoptieouder en het geadopteerde kind (art. 1:229
BW).
- Bloedverwantschap bestaat uit verschillende graden→ art. 1:3 lid 1 BW, om de
graad van verwantschap tussen personen te kunnen vaststellen, moeten we dus
kijken naar het aantal geboorten dat deze personen van elkaar scheidt.
- Verschillende redenen om bloedverwantschap vast te stellen→ erfrecht en trouwen,
art. 1:41 BW.
Aanverwantschap
- Wanneer een persoon met iemand trouwt, ontstaat er een juridische relatie tussen
die persoon en de bloedverwanten van de ander (GP ook)→ art. 1:3 lid 2 BW wordt
aanverwantschap genoemd.
- Wanneer iemand aanverwant is, dan leidt dit tot bepaalde bevoegdheden in zaken
die gaan over gezag en voogdij, alsook verplichtingen in alimentatiezaken.
- Aanverwantschap wordt niet opgeheven door het eindigen van het huwelijk of GP,
art. 1:3 lid 3 BW).
,Familie- en gezinsleven
- Art. 8 EVRM→ het recht op familie- en gezinsleven, iedereen heeft recht op respect
voor zijn familie- en gezinsleven, ook wel family life.
- Bij family life gaat het om het hebben van een nauwe persoonlijke betrekking met
een ander, vaak een kind. Daarmee wordt niet alleen een nauwe persoonlijke band
tussen ouders en kinderen bedoeld, maar ook tussen kinderen en grootouders,
andere bloedverwanten of zelfs niet-bloedverwanten.
Voornaam
- Naamrecht→ elk kind dat wordt geboren heeft recht op een naam.
- Art. 1: 4 lid 1 BW→ bepaalt dat iemand de voornaam of voornamen heeft die staan in
zijn geboorteakte (een schriftelijk en ondertekend stuk dat tot bewijs kan dienen), het
is een authentieke akte (is bedoeld om een feit of handeling vast te leggen en als
bewijs te dienen).
- Wanneer een kind geboren wordt, moet daarvan aangifte worden gedaan bij de
burgerlijke stand van de gemeente.
- De ambtenaar van de burgerlijke stand weigert in de geboorteakte voornamen op te
nemen die ongepast zijn, of gelijk zijn aan een achternaam tenzij die achternaam ook
een gebruikelijke voornaam is.
- Art. 1:4 lid 4 BW→ de rechtbank kan iemands voornaam wijzigen op verzoek van de
persoon zelf of op verzoek van zijn wettelijke vertegenwoordiger.
Geslachtsnaam
- Art. 1:5 BW→ regels die gaan over de geslachtsnaam, ook wel achternaam.
Algemene bepalingen geslachtsnaam
- Art. 1:5 lid 4 BW→ als een kind bij geboorte een familierechtelijke betrekking staat tot
twee ouders, dan mogen de ouders de geslachtsnaam van hun kind kiezen, naam
van moeder of vader. Deze keuze geldt voor alle volgende kinderen van de ouders,
art. 1:5 lid 8 BW.
- Maken ouders geen keuze, dan krijgt het kind de naam van de vader, art. 1:5 lid 5
BW.
- Wanneer een kind alleen in familierechtelijke betrekking tot de moeder staat, dan
krijgt het de achternaam van de moeder, art. 1:5 lid 1 BW.
Geslachtsnaam bij adoptie
- Art. 1:5 lid 3 BW.
- In alle gevallen van adoptie geldt, dat als het kind 16 jaar of ouder is, het zelf beslist
welke achternaam hij/zij heeft.
Wijziging geslachtsnaam
- Art. 1:6 BW→ bepaalt dat iemands geslachtsnaam dwingend wordt bewezen door de
akte van geboorte, de achternaam die op een geboorteakte is opgenomen is het
bewijs van iemands achternaam.
- Art. 1:7 lid 1 BW→ de achternaam van een meerderjarige kan op zijn verzoek
worden gewijzigd, gebeurt bij het koninklijk besluit.
- Art 1:9 BW→ wanneer iemand trouwt (of GP), heeft hij het recht om de achternaam
van zijn partner te gebruiken in plaats van zijn eigen naam.
,Hoofdstuk 2 Praktisch personen- en familierecht
Woonplaats
- In het dagelijks leven wordt met woonplaats bedoeld→ iemands vaste adres. De wet
maakt onderscheid tussen de eigenlijke en de gekozen woonplaats.
Eigenlijke woonplaats
- Art. 1:10 lid 1 BW→ bepaalt dat de woonplaats van een natuurlijk persoon zijn
woonstede is, het adres waar iemand officieel woont en is ingeschreven.
- Werkelijk verblijf wil zeggen dat iemand enige tijd op een bepaald adres verblijft.
Volgens de wet basisregistratie personen is dit het adres waar iemand naar
verwachting gedurende 3 maanden ten minste twee derde van de tijd zal
overnachten.
- Zelfstandige woonplaats→ art. 1:10 lid 1 BW, iemand onafhankelijk van een ander,
woont op een plaats die in juridische zin als woonplaats wordt aangemerkt.
- Afhankelijke woonplaats→ art. 1:12 lid 1 BW, afgeleide woonplaats, een minderjarig
kind en iemand die onder curatele staan hebben een afhankelijke woonplaats, de
woonplaats hangt af van de woonplaats van de wettelijke vertegenwoordiger.
Gekozen woonplaats
- Dit adres wordt niet ingeschreven in de BRP.
- Een gekozen woonplaats kan worden onderverdeeld in de noodzakelijk gekozen
woonplaats en de vrijwillig gekozen woonplaats.
- Soms verplicht de wet om een woonplaats te kiezen. Er is dan sprake van een
noodzakelijk gekozen woonplaats (bijv sluiten van een hypotheek).
- Volgens art. 1:15 BW kan ook vrijwillig voor een andere woonplaats worden gekozen.
Registers burgerlijke stand
- Art. 1:17 lid 1 BW→ bepaalt dat in iedere gemeente registers van geboorten,
huwelijken, geregistreerde partnerschappen en overlijden bestaan.
- Een ambtenaar van de burgerlijke stand is een ambtenaar bij de gemeente die de
hiervoor genoemde akten opmaakt en alle andere taken verricht die in de wet zijn
opgenomen, art. 1: 16 lid 1 BW.
- Mag op grond van art. 1 van de Algemene wet gelijke behandeling niet worden
gediscrimineerd.
- Voordat de ambtenaar van de burgerlijke stand een akte opstelt, moet hij controleren
of de opgegeven gegevens correct zijn. Hij maakt hiervoor gebruik van de
persoonsgegevens die al in de BRP staan en zo nodig van andere registers of
bevoegde autoriteiten, art. 1:18 lid 2 BW.
- Na registratie van een akte in de registers van de burgerlijke stand worden de
gegevens uit die akte opgenomen in de BRP.
Geboorteakte
- Art. 1:19 lid 1 BW→ een geboorteakte wordt opgemaakt door de ambtenaar van de
burgerlijke stand van de gemeente waar het kind geboren is.
- Art. 1:19e BW→ is geregeld wie verplicht of bevoegd is om aangifte van de geboorte
te doen en op welke manier dit plaatsvindt. De aangifte moet binnen 3 dagen na de
geboorte worden gedaan, na 3 dagen kan er een boete worden opgelegd.
, Overlijdensakte
- Art. 1:19f lid 1 BW→ de plaats waar iemand is overleden is doorslaggevend.
- Art. 1:19h BW→ is geregeld wie aangifte van iemands overlijden mag doen en op
welke manier dit moet gebeuren. De termijn om aangifte te doen is niet eerder dan
36 uur en uiterlijk op de zesde werkdag na het overlijden, zaterdagen, zondagen en
feestdagen worden meegeteld. De begrafenis moet binnen deze termijn
plaatsvinden.
Juridische persoon
- Persoon→ degene die drager is van rechten en verplichtingen kan zijn. Het kunnen
hebben van rechten en verplichtingen wordt ook wel rechtsbevoegdheid genoemd,
bevoegdheden die iemand heeft op basis van de wet.
- Art. 1:1 lid 1 BW→ iedereen in Nederland is vrij en bevoegd tot het hebben van
burgerlijke rechten.
- Het gelijkheidsbeginsel en het discriminatieverbod zijn vastgelegd in art. 1 Grondwet,
waarop art. 1:1 BW is gebaseerd.
- Het zijn van een persoon, ook wel de persoonlijkheid genoemd, begint bij de
geboorte van een kind. Aanvullend vereiste is dat het kind levend ter wereld komt.
- Art 1:2 BW dat als een kind dood ter wereld komt, het wordt geacht nooit te hebben
bestaan.
- Art. 1:2 BW bepaalt verder dat een ongeboren kind als geboren wordt aangemerkt,
als het belang van het kind daarom vraagt. Daarvan is sprake wanneer bijvoorbeeld
een kinderbeschermingsmaatregel of nalatenschap nodig is.
Bloed- en aanverwantschap
- Bloedverwantschap→ de relatie tussen personen op basis van de geboorte uit
bepaalde ouders→ ook wel biologische bloedverwantschap.
- Juridische bloedverwantschap→ het bestaan van een juridische relatie tussen
personen, vaak aangeduid als familierechtelijke betrekking. Man erkent kind van wie
hij niet biologische vader is (art. 1:203 BW), als moeder van kind op moment van
geboorte getrouwd is met een man/vrouw die geen biologische band heeft met het
kind dan is er een juridische bloedverwantschap tussen kind en die man/vrouw (art.
1:199 en 1:198 BW), ook bij geregistreerd partnerschap en bij adoptie ontstaat
bloedverwantschap tussen de adoptieouder en het geadopteerde kind (art. 1:229
BW).
- Bloedverwantschap bestaat uit verschillende graden→ art. 1:3 lid 1 BW, om de
graad van verwantschap tussen personen te kunnen vaststellen, moeten we dus
kijken naar het aantal geboorten dat deze personen van elkaar scheidt.
- Verschillende redenen om bloedverwantschap vast te stellen→ erfrecht en trouwen,
art. 1:41 BW.
Aanverwantschap
- Wanneer een persoon met iemand trouwt, ontstaat er een juridische relatie tussen
die persoon en de bloedverwanten van de ander (GP ook)→ art. 1:3 lid 2 BW wordt
aanverwantschap genoemd.
- Wanneer iemand aanverwant is, dan leidt dit tot bepaalde bevoegdheden in zaken
die gaan over gezag en voogdij, alsook verplichtingen in alimentatiezaken.
- Aanverwantschap wordt niet opgeheven door het eindigen van het huwelijk of GP,
art. 1:3 lid 3 BW).
,Familie- en gezinsleven
- Art. 8 EVRM→ het recht op familie- en gezinsleven, iedereen heeft recht op respect
voor zijn familie- en gezinsleven, ook wel family life.
- Bij family life gaat het om het hebben van een nauwe persoonlijke betrekking met
een ander, vaak een kind. Daarmee wordt niet alleen een nauwe persoonlijke band
tussen ouders en kinderen bedoeld, maar ook tussen kinderen en grootouders,
andere bloedverwanten of zelfs niet-bloedverwanten.
Voornaam
- Naamrecht→ elk kind dat wordt geboren heeft recht op een naam.
- Art. 1: 4 lid 1 BW→ bepaalt dat iemand de voornaam of voornamen heeft die staan in
zijn geboorteakte (een schriftelijk en ondertekend stuk dat tot bewijs kan dienen), het
is een authentieke akte (is bedoeld om een feit of handeling vast te leggen en als
bewijs te dienen).
- Wanneer een kind geboren wordt, moet daarvan aangifte worden gedaan bij de
burgerlijke stand van de gemeente.
- De ambtenaar van de burgerlijke stand weigert in de geboorteakte voornamen op te
nemen die ongepast zijn, of gelijk zijn aan een achternaam tenzij die achternaam ook
een gebruikelijke voornaam is.
- Art. 1:4 lid 4 BW→ de rechtbank kan iemands voornaam wijzigen op verzoek van de
persoon zelf of op verzoek van zijn wettelijke vertegenwoordiger.
Geslachtsnaam
- Art. 1:5 BW→ regels die gaan over de geslachtsnaam, ook wel achternaam.
Algemene bepalingen geslachtsnaam
- Art. 1:5 lid 4 BW→ als een kind bij geboorte een familierechtelijke betrekking staat tot
twee ouders, dan mogen de ouders de geslachtsnaam van hun kind kiezen, naam
van moeder of vader. Deze keuze geldt voor alle volgende kinderen van de ouders,
art. 1:5 lid 8 BW.
- Maken ouders geen keuze, dan krijgt het kind de naam van de vader, art. 1:5 lid 5
BW.
- Wanneer een kind alleen in familierechtelijke betrekking tot de moeder staat, dan
krijgt het de achternaam van de moeder, art. 1:5 lid 1 BW.
Geslachtsnaam bij adoptie
- Art. 1:5 lid 3 BW.
- In alle gevallen van adoptie geldt, dat als het kind 16 jaar of ouder is, het zelf beslist
welke achternaam hij/zij heeft.
Wijziging geslachtsnaam
- Art. 1:6 BW→ bepaalt dat iemands geslachtsnaam dwingend wordt bewezen door de
akte van geboorte, de achternaam die op een geboorteakte is opgenomen is het
bewijs van iemands achternaam.
- Art. 1:7 lid 1 BW→ de achternaam van een meerderjarige kan op zijn verzoek
worden gewijzigd, gebeurt bij het koninklijk besluit.
- Art 1:9 BW→ wanneer iemand trouwt (of GP), heeft hij het recht om de achternaam
van zijn partner te gebruiken in plaats van zijn eigen naam.
,Hoofdstuk 2 Praktisch personen- en familierecht
Woonplaats
- In het dagelijks leven wordt met woonplaats bedoeld→ iemands vaste adres. De wet
maakt onderscheid tussen de eigenlijke en de gekozen woonplaats.
Eigenlijke woonplaats
- Art. 1:10 lid 1 BW→ bepaalt dat de woonplaats van een natuurlijk persoon zijn
woonstede is, het adres waar iemand officieel woont en is ingeschreven.
- Werkelijk verblijf wil zeggen dat iemand enige tijd op een bepaald adres verblijft.
Volgens de wet basisregistratie personen is dit het adres waar iemand naar
verwachting gedurende 3 maanden ten minste twee derde van de tijd zal
overnachten.
- Zelfstandige woonplaats→ art. 1:10 lid 1 BW, iemand onafhankelijk van een ander,
woont op een plaats die in juridische zin als woonplaats wordt aangemerkt.
- Afhankelijke woonplaats→ art. 1:12 lid 1 BW, afgeleide woonplaats, een minderjarig
kind en iemand die onder curatele staan hebben een afhankelijke woonplaats, de
woonplaats hangt af van de woonplaats van de wettelijke vertegenwoordiger.
Gekozen woonplaats
- Dit adres wordt niet ingeschreven in de BRP.
- Een gekozen woonplaats kan worden onderverdeeld in de noodzakelijk gekozen
woonplaats en de vrijwillig gekozen woonplaats.
- Soms verplicht de wet om een woonplaats te kiezen. Er is dan sprake van een
noodzakelijk gekozen woonplaats (bijv sluiten van een hypotheek).
- Volgens art. 1:15 BW kan ook vrijwillig voor een andere woonplaats worden gekozen.
Registers burgerlijke stand
- Art. 1:17 lid 1 BW→ bepaalt dat in iedere gemeente registers van geboorten,
huwelijken, geregistreerde partnerschappen en overlijden bestaan.
- Een ambtenaar van de burgerlijke stand is een ambtenaar bij de gemeente die de
hiervoor genoemde akten opmaakt en alle andere taken verricht die in de wet zijn
opgenomen, art. 1: 16 lid 1 BW.
- Mag op grond van art. 1 van de Algemene wet gelijke behandeling niet worden
gediscrimineerd.
- Voordat de ambtenaar van de burgerlijke stand een akte opstelt, moet hij controleren
of de opgegeven gegevens correct zijn. Hij maakt hiervoor gebruik van de
persoonsgegevens die al in de BRP staan en zo nodig van andere registers of
bevoegde autoriteiten, art. 1:18 lid 2 BW.
- Na registratie van een akte in de registers van de burgerlijke stand worden de
gegevens uit die akte opgenomen in de BRP.
Geboorteakte
- Art. 1:19 lid 1 BW→ een geboorteakte wordt opgemaakt door de ambtenaar van de
burgerlijke stand van de gemeente waar het kind geboren is.
- Art. 1:19e BW→ is geregeld wie verplicht of bevoegd is om aangifte van de geboorte
te doen en op welke manier dit plaatsvindt. De aangifte moet binnen 3 dagen na de
geboorte worden gedaan, na 3 dagen kan er een boete worden opgelegd.
, Overlijdensakte
- Art. 1:19f lid 1 BW→ de plaats waar iemand is overleden is doorslaggevend.
- Art. 1:19h BW→ is geregeld wie aangifte van iemands overlijden mag doen en op
welke manier dit moet gebeuren. De termijn om aangifte te doen is niet eerder dan
36 uur en uiterlijk op de zesde werkdag na het overlijden, zaterdagen, zondagen en
feestdagen worden meegeteld. De begrafenis moet binnen deze termijn
plaatsvinden.
