wezen en functie vh ger r
wie zijn subject/materiële rechten wil krijgen moet naar de R, eigenrichting is nl
verboden -> OH moet ervoor zorgen dat de burger toegang heeft tot het gerecht en
dat het rechtssysteem functioneert
ger r = geheel v rechtsrg's mbt de effectuering vd materieelrechtelijke aanspraken vd
RS'n -> is meer dan procesrecht; proces is slechts een onderdeel vdeze rechtstak; ger
r omvat rg's inzake geschil en geding, rechtsvord'n, rechterlijke organisatie, rsmacht,
bev vd hoven en rb'n, en executierecht
ger r is ni zuiver privaatr, het is gemeen r zie 2 Ger.W.
ger r is voor de OH belangrijk, zo moet ze het vertrouwen vd burger winnen
bronnen
met procedurele kwaliteitsvereisten
internat verdragen
Brussel Ibis-Vo (Vo 1215/2012) -> alle in een lidstaat gegeven besl'n uitvoerbaar in een
lidstaat, zijn dat ook in een andere lidstaat zonder uitvoerbaarverklaring
art. 6 EVRM, art. 14 BUPO-verdrag etc
Gw
13 en 23 Gw, 40 en 144-159 Gw, RM onpartijdig en onafhankelijk 151 Gw
Ger.W.
meeste bepalingen inw op 1/11/'70; is het werk v Commissaris voor de Ger
Hervorming Charles v Reepingen (maar tijdens parl voorbereiding sterk gewijzigd);
sindsdien veel wijzigingen en RS v GwH en EHRM
wijzigingen: humanisering bv iedereen heeft r op juridische bijstand 23 Gw;
vereenvoudiging en versnelling vd rechtspleging; flexibiliteit en mobiliteit;
procesnoodr bv plaatsvervangende raadsheer (106bis, §2 en 207bis Ger.W.); 151 Gw
actieve rol vd civiele R bepleit "het geschil is zaak vd partijen, het geding is zaak vd
R" -> wetgever moet de duur en de kosten tot het noodzakelijke minimum herleiden,
het civiele geding moet het ultimum remedium zijn
6de staatshervorming Vlinderakkoord -> aantal gerechtelijke arrondissementen
beperkt en de taakverdeling tss de verschillende rb'n werd herschikt; veel evoluties,
maar geen globale coherente hervorming
Bijz. W'n en Decr'n
, uniformiteit en conformiteit met de alg rsbeg'n vh burgerlijk procesr kunnen enkel
gegarandeerd worden door de opneming v alle bijz rechtsplegingen in één wetboek
-> wetgever nam nieuwe bijz rsplegingen op in het Ger.W.; 'verkokering' vh Ger.r is
een feit -> minder eenh; 'impliciete bev'n' (10 BWHI) -> rg's v ger. r kunnen bij decr
worden vastgelegd als noodzakelijk -> verergert de verkokering
rechtsbeginselen
met normatief karakter, zijn wet in de zin v 608 Ger.W zodat de schending ervan
een grond v Cass vormt; r v verdediging + behoorlijke procesvoering: verbod op
eigenrichtong, autonomie v procespartijen, onafhankelijkh en onpartijdigh vd R;
procedurele GT (972bis Ger.W.), loyale procesvoering (780bis Ger.W.)
RS
5 Ger.W., Cass is belangrijk want tot doel de eenheid in RS te verzekeren; slechts
gezaghebbende bron 6 Ger.W.; precedentenwerking is ni uitgesloten, enkel het
systeem v bindende precedenten wordt uitgesloten (feitenR mag vaste RS
aanvoeren tot staving v zijn besl op vw da hij motiveert waarom en da hij de
woorden opnieuw uitspreekt)
RL
methode v rechtsvergelijkende argumentatie gehanteerd -> harmonisatie vh ger r
en verklaringen voor opmars ADR en OHAH
rechtspraktijk
'plaatselijke gebruiken' ('costuymen') zijn ni bevorderend voor de rechtszekerh, de
wet v 26/4/2007 en de diverse potpourriwetten zijn aanleiding geweest tot nieuwe
plaatselijke gebruiken op procedureel vlak; bindende 3nbesl en minnelijk
kantonnement
kenmerken
nationaal r, maar louter nat is het ni meer : toename v grensoverschrijdend rsverkeer en
het streven naar unificatie in Europa brachten internationalisering vh ger.r mee ->
internat ger.r waardoor mat r'n op internat vlak geëffectueerd worden kreeg meer
aandacht => doorwerking Europ procesr in nat r
Europees Bevoegdheids- en Executieverdrag (EEX) -> uniformisering en wisselwerking tss
nat en Europ procesr
HvJ heeft in antw op prejudiciële vragen gekozen voor een verdragsautonome
interpretatie (45, §1.b Brussel Ibis-Vo)
gemengd: zowel publiekr als privaatr (handhaving v privaatr is ook een staatstaak)
dynamisch: het proces is niet neutraal en heeft een rechtspolitiek karakter; de burger
moet zijn materiële aanspraken realiseren + uitwerking en ontwikkeling v nieuwe rg's bv
consumentenrecht
, dubbel dienend: tegelijk bijdragen tot een draaglijke en humane opl v individuele
conflictsituaties en tot het verder creatief scheppen v/e nieuwe en betere
rechtsordening
autonoom: ger.r is geen accessorium vh mat r; mat r kan teloor gaan door een
processuele sanctie (maar nuances); geldigh v proceshandelingen mag enkel worden
beoordeeld ahvd rg's vh ger r; historische en teleologische interpretatie zijn
hanteerbaar (wetsgeschiedenis of beweegreden wetgever)
vormelijk: op microvlak waarborgt het aan de partijen een 'fair trail' met
'Waffengleichheit', op macrovlak garandeert het aan de sml een functionerend
gerechtsapparaat zonder willekeur; evenwicht vereist tss gevaren v laksheid en
overdreven formalisme; Cass aanvaardt dat er rekening gehouden moet worden met
het doel vd vormvoorschriften; EHRM veroordeelt ogv 6.1 EVRM een al te strikte toep v
vormvereisten
dwingend (als enkel private belangen), aanv of O.O.? zelf nadenken bij elke bepaling;
geschilbeslechtingsOK is verboden, R moet rg's v O.O. ambtshalve controleren en
remediëren
v O.O.: rg's inzake rechterlijke organisatie 58-555quater, inzake het rechtsgebied
186 Ger.W., inzake de mat bev 9 2de lid, territ bev 632-633decies, internat bev,
inzake toelaatbaarh vh hoger beroep en voorziening in Cass, 148-149 Gw en 6
EVRM, inzake beslag en executie; ni alle bepalingen waarin 'ambtshalev' voorkomt
zijn v O.O. (740, 747, 748, 856)
v dwingend r: rg's inzake territ bev 627-629-630; internat bev 28.2 Brussel Ibis-Vo
en 12 WIPR; rsm bv 1678.2
basisbeginselen
grondr'n: subject r'n die voor de realisatie vd materiële aanspraken v elk RS zo
belangrijk zijn dat hun schending altijd door het object r moet worden gesanctioneerd
-> meestal alg beginselen v/e behoorlijke civiele procesgang; beogen vaak
bescherming v RS'n tg OH, maar gelden ook in verhoudingen tss particulieren
onderling (3enwerking)
mbt rechtsvord vd RS'n (ius agendi)
mbt de rechtsmacht
mbt het geding
toegang tot het gerecht: mbt de rechtsvord geldt het r v eenieder op een vrije en
kosteloze toegang tot het gerecht ter effectuering v zijn materiële r'n samen met het
verbod op eigenrichting en de verplichting vd R om r te spreken (5 Ger.W., 258 Sw, 404,
648, 4°, 1140, 4° Ger.W.) (deze pl is logische tghanger vh verbod); 6 EVRM en 14 BUPO;
dit r is v O.O. -> CO'n hieromtrent zijn verboden (bv beding tot verhoging v/e
schuldvord als die in rechte wordt geëist)
, onafhankelijk en onpartijdig gerecht: 13, 144, 145, 151, 152, 154, 157 Gw + 6 EVRM en 14
BUPO; R mag geen schijn v bevoordeling wekken; R wordt tot het bewijs vh tgdeel,
vermoed onpartijdig en onafhankelijk te oordelen
13 Gw -> elk RS moet volgens object en vooraf vastgestelde rg's zijn materiële r'n
kunnen effectueren als eiser of verweerder, een afwijking is enkel mog op vw dat er
een redelijke en objectieve verantwoording aan ten grondslag ligt
13 Gw cfr 146 Gw: enerzijds kan RS enkel voor een rscoll komen waarvan de
jurisdictie vooraf en op een alg en object manier bij wet is geregeld, anderzijds
kunnen hogere rsinstanties geen zaak willekeurig naar zich toe trekken (evoceren)
eerlijk en openbaar proces binnen een redelijke termijn met beslechting in een met
redenen omklede uitspraak in openbare terechtzitting
tgspraak: hoor- en wederhorigheidsbeginsel (6 EVRM + toepassingsgevallen in het
Ger.W.)
procesgelijkh/wapengelijkh 4 Ger.W.: 'parachutage' v nieuwe zaken ten nadele v
zaken die al jaren op ficatie of behandeling wachten, kan ni en mag ni, maar de
procespartij die geconfronteerd wordt met een onwillige tgpartij of passieve R
wordt beschermd (bv 648, 4°, 730, §2, 747, 750 en 770 Ger.W.); maar illusie: de
'repeat player' heeft meer voordelen dan wie één keer voor de R komt nl meer
kennis, vertrouwdh met het gerect en professionalisering -> meer succes;
procespartijen met advocaat hadden meer succes dan die zonder -> 23 gw ->
juridische eerstelijnsbijstand 446bis en 508/1-508/23 Ger.W. (-> procesinflatie?)
partijautonomie: civiele proces is een partijactiviteit (begin, voortgang, omvang en
einde) (sommige dingen zijn wel onder voorbehoud v wa de O.O. raakt); het geschil
behoort aan de partijen en het geding ligt meer en meer in de handen vd R; R laat
zich leiden door proceseconomie: hij de procesrg's op een economische manier
toepassen (basisrg ch civiele geding); hij moet de jur aard vd door partijen
aangevoerde rsf'n en RH'n onderzoeken en mag ze aanvulen op vwn die eerder
besproken werden
straproces is inquisitoir VS civiel proces is accusatoir
toepgebied
in de tijd (ratione temporis)
alg rg: art. 2 BW retroactiviteitsverbod + 3 Ger.W. (afwijking mogelijk in de vorm v
overgangsbepalingen); onmiddellijke werking vd NW; 7 Ger.W. nieuwe bepalingen
geen terugwerkende kracht tenzij ze interpretatief zijn
meeste bepalingen inw 1/11/'70, nadien tal v wijzigingen etc -> hebben nieuwe
bepalingen invloed op hangende gedingen? (gedingen waarbij nog uitspraak moet
worden gedaan bij inw v nieuw r) -> hangend geding = aanleg, dus na Cassberoep
wordt geding enkel hervat als de besl wordt vernietigd en binnen de grenzen v
vernietiging
wie zijn subject/materiële rechten wil krijgen moet naar de R, eigenrichting is nl
verboden -> OH moet ervoor zorgen dat de burger toegang heeft tot het gerecht en
dat het rechtssysteem functioneert
ger r = geheel v rechtsrg's mbt de effectuering vd materieelrechtelijke aanspraken vd
RS'n -> is meer dan procesrecht; proces is slechts een onderdeel vdeze rechtstak; ger
r omvat rg's inzake geschil en geding, rechtsvord'n, rechterlijke organisatie, rsmacht,
bev vd hoven en rb'n, en executierecht
ger r is ni zuiver privaatr, het is gemeen r zie 2 Ger.W.
ger r is voor de OH belangrijk, zo moet ze het vertrouwen vd burger winnen
bronnen
met procedurele kwaliteitsvereisten
internat verdragen
Brussel Ibis-Vo (Vo 1215/2012) -> alle in een lidstaat gegeven besl'n uitvoerbaar in een
lidstaat, zijn dat ook in een andere lidstaat zonder uitvoerbaarverklaring
art. 6 EVRM, art. 14 BUPO-verdrag etc
Gw
13 en 23 Gw, 40 en 144-159 Gw, RM onpartijdig en onafhankelijk 151 Gw
Ger.W.
meeste bepalingen inw op 1/11/'70; is het werk v Commissaris voor de Ger
Hervorming Charles v Reepingen (maar tijdens parl voorbereiding sterk gewijzigd);
sindsdien veel wijzigingen en RS v GwH en EHRM
wijzigingen: humanisering bv iedereen heeft r op juridische bijstand 23 Gw;
vereenvoudiging en versnelling vd rechtspleging; flexibiliteit en mobiliteit;
procesnoodr bv plaatsvervangende raadsheer (106bis, §2 en 207bis Ger.W.); 151 Gw
actieve rol vd civiele R bepleit "het geschil is zaak vd partijen, het geding is zaak vd
R" -> wetgever moet de duur en de kosten tot het noodzakelijke minimum herleiden,
het civiele geding moet het ultimum remedium zijn
6de staatshervorming Vlinderakkoord -> aantal gerechtelijke arrondissementen
beperkt en de taakverdeling tss de verschillende rb'n werd herschikt; veel evoluties,
maar geen globale coherente hervorming
Bijz. W'n en Decr'n
, uniformiteit en conformiteit met de alg rsbeg'n vh burgerlijk procesr kunnen enkel
gegarandeerd worden door de opneming v alle bijz rechtsplegingen in één wetboek
-> wetgever nam nieuwe bijz rsplegingen op in het Ger.W.; 'verkokering' vh Ger.r is
een feit -> minder eenh; 'impliciete bev'n' (10 BWHI) -> rg's v ger. r kunnen bij decr
worden vastgelegd als noodzakelijk -> verergert de verkokering
rechtsbeginselen
met normatief karakter, zijn wet in de zin v 608 Ger.W zodat de schending ervan
een grond v Cass vormt; r v verdediging + behoorlijke procesvoering: verbod op
eigenrichtong, autonomie v procespartijen, onafhankelijkh en onpartijdigh vd R;
procedurele GT (972bis Ger.W.), loyale procesvoering (780bis Ger.W.)
RS
5 Ger.W., Cass is belangrijk want tot doel de eenheid in RS te verzekeren; slechts
gezaghebbende bron 6 Ger.W.; precedentenwerking is ni uitgesloten, enkel het
systeem v bindende precedenten wordt uitgesloten (feitenR mag vaste RS
aanvoeren tot staving v zijn besl op vw da hij motiveert waarom en da hij de
woorden opnieuw uitspreekt)
RL
methode v rechtsvergelijkende argumentatie gehanteerd -> harmonisatie vh ger r
en verklaringen voor opmars ADR en OHAH
rechtspraktijk
'plaatselijke gebruiken' ('costuymen') zijn ni bevorderend voor de rechtszekerh, de
wet v 26/4/2007 en de diverse potpourriwetten zijn aanleiding geweest tot nieuwe
plaatselijke gebruiken op procedureel vlak; bindende 3nbesl en minnelijk
kantonnement
kenmerken
nationaal r, maar louter nat is het ni meer : toename v grensoverschrijdend rsverkeer en
het streven naar unificatie in Europa brachten internationalisering vh ger.r mee ->
internat ger.r waardoor mat r'n op internat vlak geëffectueerd worden kreeg meer
aandacht => doorwerking Europ procesr in nat r
Europees Bevoegdheids- en Executieverdrag (EEX) -> uniformisering en wisselwerking tss
nat en Europ procesr
HvJ heeft in antw op prejudiciële vragen gekozen voor een verdragsautonome
interpretatie (45, §1.b Brussel Ibis-Vo)
gemengd: zowel publiekr als privaatr (handhaving v privaatr is ook een staatstaak)
dynamisch: het proces is niet neutraal en heeft een rechtspolitiek karakter; de burger
moet zijn materiële aanspraken realiseren + uitwerking en ontwikkeling v nieuwe rg's bv
consumentenrecht
, dubbel dienend: tegelijk bijdragen tot een draaglijke en humane opl v individuele
conflictsituaties en tot het verder creatief scheppen v/e nieuwe en betere
rechtsordening
autonoom: ger.r is geen accessorium vh mat r; mat r kan teloor gaan door een
processuele sanctie (maar nuances); geldigh v proceshandelingen mag enkel worden
beoordeeld ahvd rg's vh ger r; historische en teleologische interpretatie zijn
hanteerbaar (wetsgeschiedenis of beweegreden wetgever)
vormelijk: op microvlak waarborgt het aan de partijen een 'fair trail' met
'Waffengleichheit', op macrovlak garandeert het aan de sml een functionerend
gerechtsapparaat zonder willekeur; evenwicht vereist tss gevaren v laksheid en
overdreven formalisme; Cass aanvaardt dat er rekening gehouden moet worden met
het doel vd vormvoorschriften; EHRM veroordeelt ogv 6.1 EVRM een al te strikte toep v
vormvereisten
dwingend (als enkel private belangen), aanv of O.O.? zelf nadenken bij elke bepaling;
geschilbeslechtingsOK is verboden, R moet rg's v O.O. ambtshalve controleren en
remediëren
v O.O.: rg's inzake rechterlijke organisatie 58-555quater, inzake het rechtsgebied
186 Ger.W., inzake de mat bev 9 2de lid, territ bev 632-633decies, internat bev,
inzake toelaatbaarh vh hoger beroep en voorziening in Cass, 148-149 Gw en 6
EVRM, inzake beslag en executie; ni alle bepalingen waarin 'ambtshalev' voorkomt
zijn v O.O. (740, 747, 748, 856)
v dwingend r: rg's inzake territ bev 627-629-630; internat bev 28.2 Brussel Ibis-Vo
en 12 WIPR; rsm bv 1678.2
basisbeginselen
grondr'n: subject r'n die voor de realisatie vd materiële aanspraken v elk RS zo
belangrijk zijn dat hun schending altijd door het object r moet worden gesanctioneerd
-> meestal alg beginselen v/e behoorlijke civiele procesgang; beogen vaak
bescherming v RS'n tg OH, maar gelden ook in verhoudingen tss particulieren
onderling (3enwerking)
mbt rechtsvord vd RS'n (ius agendi)
mbt de rechtsmacht
mbt het geding
toegang tot het gerecht: mbt de rechtsvord geldt het r v eenieder op een vrije en
kosteloze toegang tot het gerecht ter effectuering v zijn materiële r'n samen met het
verbod op eigenrichting en de verplichting vd R om r te spreken (5 Ger.W., 258 Sw, 404,
648, 4°, 1140, 4° Ger.W.) (deze pl is logische tghanger vh verbod); 6 EVRM en 14 BUPO;
dit r is v O.O. -> CO'n hieromtrent zijn verboden (bv beding tot verhoging v/e
schuldvord als die in rechte wordt geëist)
, onafhankelijk en onpartijdig gerecht: 13, 144, 145, 151, 152, 154, 157 Gw + 6 EVRM en 14
BUPO; R mag geen schijn v bevoordeling wekken; R wordt tot het bewijs vh tgdeel,
vermoed onpartijdig en onafhankelijk te oordelen
13 Gw -> elk RS moet volgens object en vooraf vastgestelde rg's zijn materiële r'n
kunnen effectueren als eiser of verweerder, een afwijking is enkel mog op vw dat er
een redelijke en objectieve verantwoording aan ten grondslag ligt
13 Gw cfr 146 Gw: enerzijds kan RS enkel voor een rscoll komen waarvan de
jurisdictie vooraf en op een alg en object manier bij wet is geregeld, anderzijds
kunnen hogere rsinstanties geen zaak willekeurig naar zich toe trekken (evoceren)
eerlijk en openbaar proces binnen een redelijke termijn met beslechting in een met
redenen omklede uitspraak in openbare terechtzitting
tgspraak: hoor- en wederhorigheidsbeginsel (6 EVRM + toepassingsgevallen in het
Ger.W.)
procesgelijkh/wapengelijkh 4 Ger.W.: 'parachutage' v nieuwe zaken ten nadele v
zaken die al jaren op ficatie of behandeling wachten, kan ni en mag ni, maar de
procespartij die geconfronteerd wordt met een onwillige tgpartij of passieve R
wordt beschermd (bv 648, 4°, 730, §2, 747, 750 en 770 Ger.W.); maar illusie: de
'repeat player' heeft meer voordelen dan wie één keer voor de R komt nl meer
kennis, vertrouwdh met het gerect en professionalisering -> meer succes;
procespartijen met advocaat hadden meer succes dan die zonder -> 23 gw ->
juridische eerstelijnsbijstand 446bis en 508/1-508/23 Ger.W. (-> procesinflatie?)
partijautonomie: civiele proces is een partijactiviteit (begin, voortgang, omvang en
einde) (sommige dingen zijn wel onder voorbehoud v wa de O.O. raakt); het geschil
behoort aan de partijen en het geding ligt meer en meer in de handen vd R; R laat
zich leiden door proceseconomie: hij de procesrg's op een economische manier
toepassen (basisrg ch civiele geding); hij moet de jur aard vd door partijen
aangevoerde rsf'n en RH'n onderzoeken en mag ze aanvulen op vwn die eerder
besproken werden
straproces is inquisitoir VS civiel proces is accusatoir
toepgebied
in de tijd (ratione temporis)
alg rg: art. 2 BW retroactiviteitsverbod + 3 Ger.W. (afwijking mogelijk in de vorm v
overgangsbepalingen); onmiddellijke werking vd NW; 7 Ger.W. nieuwe bepalingen
geen terugwerkende kracht tenzij ze interpretatief zijn
meeste bepalingen inw 1/11/'70, nadien tal v wijzigingen etc -> hebben nieuwe
bepalingen invloed op hangende gedingen? (gedingen waarbij nog uitspraak moet
worden gedaan bij inw v nieuw r) -> hangend geding = aanleg, dus na Cassberoep
wordt geding enkel hervat als de besl wordt vernietigd en binnen de grenzen v
vernietiging
