Filoso e
1. Inleiding
De evolu e van vragen stellen
Wat is loso e? We gaan na waar het vandaan komt → eenvoudige levensbeschouwing
Mensen vs dieren:
- Mensen proberen / willen aan alles een verklaring geven = verlangen om dingen te weten
- Behoe e om te weten waarom dingen zijn zoals ze zijn
- We gaan er spontaan van uit dat er voor alles een uitleg of een verklaring is
➢ Mensen hebben een soort behoe e aan een uitleg
vb.: Het bord is weg → Waarom is het bord weg (gevallen, kapot, …) en waarom is er nog geen nieuw
vb.: Je bent terminaal ziek → Waarom ik? Waarom moet dat gebeuren? Waarom niet iemand anders?
Wat was dan het nut van te leven? Waarom leven we zelfs? Waarom bestaat de wereld?
→ De vragen worden steeds fundamenteler tot we de ul eme loso evraag bekomen:
→ Waarom is er iets en niet niets?
Mythes
- Mythes = verklarende verhalen als een antwoord op de vragen waarvoor er geen antwoord bestaat
- Mens = moeilijk aannemen dat er geen antwoord is voor bepaalde vragen, we kunnen de onwetendheid
niet aan
- Muthos (Gr) = het is geen uitleg, maar slechts een verhaal
➢ Verhalen die geen uitleg geven, maar we kunnen met ons verstand een echte
uitleg ontwikkelen
- De ‘waarom’ vraag kunnen we niet stellen, maar wel de redelijkheid bevragen
➢ redelijkheid: ons vermogen om dingen te verstaan
➢ Een redelijk antwoord hee het bezit ve vermogen om het te verstaan: je geloo
niet meer dat het zo is, maar je kan het verstaan nl. een ra onele benadering
vb.: Mythe van Stephanos: we zien af van liefdesverdriet
➢ Mensen vinden zichzelf perfect → voorgesteld als bol
➢ Goden zijn hierom kwaad en gooien bliksemschicht op bolvormige wezens → spat uit elkaar in 2
delen (hermafrodieten)
→ Uitleg: elke mens hee een wederhel = waarom wij psychische en fysieke verlangens hebben naar een
wederhel en waarom wij een seksueel verlangen hebben
vb.: Adam en Eva
➢ huppelen naakt rond → geen besef dat ze naakt zijn ~ net zoals dieren
➢ 1 restric e: NIET ETEN VAN BOOM VAN KENNIS VAN GOED EN KWAAD
➢ Sprekende slang verleidt hen om er toch van te eten → Na het eten = besef dat ze naakt zijn en
worden verbannen uit het paradijs
→ Uitleg: mens hoort niet gewoon thuis id natuur, hebben in tegenstelling tot dieren geen biotoop in de
natuur en dit omdat ze kennis hebben. Ze hebben besef van wat ze doen en waarom iemand kwaad kan zijn
om wat je doet of wat een ander doet. Ze hebben een geweten.
Filoso e: 1
fiftfi ft tifi
fi ti ft ft ft ft ti fi fi ti ft
, Socrates
- S chter vd westerse loso e in Griekenland
- Filoso e: vragen stellen ipv dingen zeggen
➢ samenkomen ie gesprek om te komen tot iets dat voor beide waar is
➢ dichter komen bij de essen e van waarheid
➢ noteerde niets van zijn gesprekken
- Techniek = iemand laten inzien wat het juiste is en dichter te komen bij kennis ipv zijn / haar mening
➢ misverstand = meningsverschil = discussie
- Wat de meerderheid denkt = dichtste bij de waarheid
- Kennis ≠ persoonlijk, overtuiging of waarheidsverschil
➢ waarheid = iets wat iedereen kan aanvaarden en je kan het niet tegenspreken
➢ Socrates - “mij kan je wel tegenspreken”
- Op zoek naar de ul mate kennis vh diepe zelf: ’ken uzelf’ → hoe kan iemand iets over je zeggen als
jij jezelf niet eens kent
- Ontdekking dat mythes en goden niet bestaan = zijn ondergang
➢ weigerde toe te geven ad goden en moest vd gi eker drinken en is gestorven
vb.: Democra e = elke mens hee het vermogen om dingen te verstaan
Plato
- Leerling van Socrates, leraar van Aristoteles
- S chter vd eerste universiteit ih westen
- Filoso e = sociale dimensie: een boek geschreven als gesprekken → een dialoog tussen mensen
➢ Dualisme: ideeënleer die uit 2 delen
• Het eeuwige, dit was het onveranderlijke en bood zekerheid
• Het jdelijke was veranderlijk en konden we via zintuigen herkennen
➢ Bekend door de allegorie vd grot waarin hij uitlegt waarom de dood van Socrates
onrechtvaardig was
Filoso e
= mythes niet meer accepteren
- 5e eeuw: mentaliteit verschuiving = behoe e aan een uitleg: een reden = logos
- Een a tude / ingesteldheid: kri sch bevragen van dingen + onderscheid maken tussen mening en
kennis / onzin en verklaring
➢ kri sch bevragen wat je zelf zegt
➢ niet zo maar geloven wat een ander zegt
➢ re ecteren: een stap achteruit ze en en er dieper over nadenken
- Filosoof: iemand die bereid is om te aanvaarden dat zijn mening niet doordacht is
- Bereidheid tot re ec e
Zijn vs. zouden moeten zijn
- Hoe de dingen id natuur zijn vs. Zouden ze dan natuurlijk moeten zijn?
- Durf te denken: durf je verstand te gebruiken
➢ iets zonder reden hoef je niet zomaar te aanvaarden
➢ als je een reden hebt, moet je ook kunnen uitleggen waarom
vb.: homoseksualiteit is iets wat ook voor komt in de natuur → Is het goed of niet omdat het natuurlijk is?
Dom vs slim
- Enkel een gedrag tov je ingesteldheid
- Hee niets te maken met intellect
vb.: Miss America wist niet waar het land lag op de wereldbol → “Ben je dom?” “Nee, ik ben gewoon niet
geïnteresseerd”
Filoso e: 2
ti ft
titti
fifi fi ti fl ti tififlti fi tift ft ti tt fb
, 2. Plato en Chora
Socrates: inzicht is nodig voor een juist leven en een goede samenleving
- Echte kennis: kennis die voor iedereen en voor al jd geldig is → stabiliteit en vastheid
- Ra oneel inzicht biedt toegang tot de vaste, onveranderlijke essen e van bijvoorbeeld
‘rechtvaardigheid’, ‘goedheid’, ‘schoonheid’...
→ Enkel oordelen die gegrond zijn ih inzicht vd essen e kunnen echte kennis bieden
Plato: uitbreiding van Socrates principe tot een totaalvisie op de werkelijkheid
- Oervader vd loso e
- Grote impact op de Westerse cultuur: eerste systema sche denker van wie het oeuvre bewaard
bleef
- Eerste om een poging tot ruimtelijkheid te va en → ‘chora’
Plato’s ideeënleer: Platonisme
Dualis sch wereldbeeld
1. Materiële wereld = sensibilia
- Alles dat we waarnemen met onze zintuigen = een jdelijk karakter nl. zijn in staat tot verandering
➢ alles vd zintuigelijke wereld zijn ooit ontstaan
➢ eerst waren ze er niet en dan wel
- Waarneembaar
- Veranderlijk
2. Rijk der ideeën = intelligibilia, begrijpbaar
- Alles wat je enkel met je verstand kan ontdekken ≠ met je zintuigen
- De ideeën beva en de essen e van iets
➢ voor alle soorten objecten bestaat een algemeen idee
➢ obv jouw vermogen om die idee te aanschouwen
- Inzichtelijk / verstand
- Onveranderlijk
→ De idee = het eeuwige, niet veranderlijke model = hogere realiteit: vooraf gaan aan de materiële dingen
~ mentaal prototype
→ Materiële dingen = a eeldingen vd idee: goede of minder goede kopieën die deels overeenkomen met
of gelijken op de idee
Allegorie vd grot
- Allegorie = een vertelling waarmee de schrijver eigenlijk iets anders wil zeggen, iets met een
diepere betekenis → beeld dat iets moeilijks toegankelijk maakt
- Vanaf geboorte vastgeketend ie grot met rug naar de ingang
➢ rotswand = schaduwen vd objecten die ad ingaan voorbijkomen = het enige wat ze
kennen = hun werkelijkheid
➢ losgemaakt en grot verlaten = slechts een schaduw van iets dat meer werkelijk is
→ Plato: overtuigen dat wij zijn zoals de mensen id grot
➢ Wat wij als realiteit beschouwen ≠ de echte realiteit: we creëren een ander beeld vd wereld obv
wat we zien
➢ uit gewoonte aannemen dat de werkelijkheid = onze zintuigen die zich manifesteren als het
enige dat bestaat
➢ zintuigelijke waarneming = slechts een projec e / afschaduwing vd werkelijkheid = schijn
➢ Filoso e = bevrijding: inzicht krijgen door redelijkheid → de gebrekkige, veranderlijke materie
rondom ons is de ul eme realiteit
Filoso e: 3
ti fiti
fi tt fifi fb ti ti tt ti ti ti ti ti
1. Inleiding
De evolu e van vragen stellen
Wat is loso e? We gaan na waar het vandaan komt → eenvoudige levensbeschouwing
Mensen vs dieren:
- Mensen proberen / willen aan alles een verklaring geven = verlangen om dingen te weten
- Behoe e om te weten waarom dingen zijn zoals ze zijn
- We gaan er spontaan van uit dat er voor alles een uitleg of een verklaring is
➢ Mensen hebben een soort behoe e aan een uitleg
vb.: Het bord is weg → Waarom is het bord weg (gevallen, kapot, …) en waarom is er nog geen nieuw
vb.: Je bent terminaal ziek → Waarom ik? Waarom moet dat gebeuren? Waarom niet iemand anders?
Wat was dan het nut van te leven? Waarom leven we zelfs? Waarom bestaat de wereld?
→ De vragen worden steeds fundamenteler tot we de ul eme loso evraag bekomen:
→ Waarom is er iets en niet niets?
Mythes
- Mythes = verklarende verhalen als een antwoord op de vragen waarvoor er geen antwoord bestaat
- Mens = moeilijk aannemen dat er geen antwoord is voor bepaalde vragen, we kunnen de onwetendheid
niet aan
- Muthos (Gr) = het is geen uitleg, maar slechts een verhaal
➢ Verhalen die geen uitleg geven, maar we kunnen met ons verstand een echte
uitleg ontwikkelen
- De ‘waarom’ vraag kunnen we niet stellen, maar wel de redelijkheid bevragen
➢ redelijkheid: ons vermogen om dingen te verstaan
➢ Een redelijk antwoord hee het bezit ve vermogen om het te verstaan: je geloo
niet meer dat het zo is, maar je kan het verstaan nl. een ra onele benadering
vb.: Mythe van Stephanos: we zien af van liefdesverdriet
➢ Mensen vinden zichzelf perfect → voorgesteld als bol
➢ Goden zijn hierom kwaad en gooien bliksemschicht op bolvormige wezens → spat uit elkaar in 2
delen (hermafrodieten)
→ Uitleg: elke mens hee een wederhel = waarom wij psychische en fysieke verlangens hebben naar een
wederhel en waarom wij een seksueel verlangen hebben
vb.: Adam en Eva
➢ huppelen naakt rond → geen besef dat ze naakt zijn ~ net zoals dieren
➢ 1 restric e: NIET ETEN VAN BOOM VAN KENNIS VAN GOED EN KWAAD
➢ Sprekende slang verleidt hen om er toch van te eten → Na het eten = besef dat ze naakt zijn en
worden verbannen uit het paradijs
→ Uitleg: mens hoort niet gewoon thuis id natuur, hebben in tegenstelling tot dieren geen biotoop in de
natuur en dit omdat ze kennis hebben. Ze hebben besef van wat ze doen en waarom iemand kwaad kan zijn
om wat je doet of wat een ander doet. Ze hebben een geweten.
Filoso e: 1
fiftfi ft tifi
fi ti ft ft ft ft ti fi fi ti ft
, Socrates
- S chter vd westerse loso e in Griekenland
- Filoso e: vragen stellen ipv dingen zeggen
➢ samenkomen ie gesprek om te komen tot iets dat voor beide waar is
➢ dichter komen bij de essen e van waarheid
➢ noteerde niets van zijn gesprekken
- Techniek = iemand laten inzien wat het juiste is en dichter te komen bij kennis ipv zijn / haar mening
➢ misverstand = meningsverschil = discussie
- Wat de meerderheid denkt = dichtste bij de waarheid
- Kennis ≠ persoonlijk, overtuiging of waarheidsverschil
➢ waarheid = iets wat iedereen kan aanvaarden en je kan het niet tegenspreken
➢ Socrates - “mij kan je wel tegenspreken”
- Op zoek naar de ul mate kennis vh diepe zelf: ’ken uzelf’ → hoe kan iemand iets over je zeggen als
jij jezelf niet eens kent
- Ontdekking dat mythes en goden niet bestaan = zijn ondergang
➢ weigerde toe te geven ad goden en moest vd gi eker drinken en is gestorven
vb.: Democra e = elke mens hee het vermogen om dingen te verstaan
Plato
- Leerling van Socrates, leraar van Aristoteles
- S chter vd eerste universiteit ih westen
- Filoso e = sociale dimensie: een boek geschreven als gesprekken → een dialoog tussen mensen
➢ Dualisme: ideeënleer die uit 2 delen
• Het eeuwige, dit was het onveranderlijke en bood zekerheid
• Het jdelijke was veranderlijk en konden we via zintuigen herkennen
➢ Bekend door de allegorie vd grot waarin hij uitlegt waarom de dood van Socrates
onrechtvaardig was
Filoso e
= mythes niet meer accepteren
- 5e eeuw: mentaliteit verschuiving = behoe e aan een uitleg: een reden = logos
- Een a tude / ingesteldheid: kri sch bevragen van dingen + onderscheid maken tussen mening en
kennis / onzin en verklaring
➢ kri sch bevragen wat je zelf zegt
➢ niet zo maar geloven wat een ander zegt
➢ re ecteren: een stap achteruit ze en en er dieper over nadenken
- Filosoof: iemand die bereid is om te aanvaarden dat zijn mening niet doordacht is
- Bereidheid tot re ec e
Zijn vs. zouden moeten zijn
- Hoe de dingen id natuur zijn vs. Zouden ze dan natuurlijk moeten zijn?
- Durf te denken: durf je verstand te gebruiken
➢ iets zonder reden hoef je niet zomaar te aanvaarden
➢ als je een reden hebt, moet je ook kunnen uitleggen waarom
vb.: homoseksualiteit is iets wat ook voor komt in de natuur → Is het goed of niet omdat het natuurlijk is?
Dom vs slim
- Enkel een gedrag tov je ingesteldheid
- Hee niets te maken met intellect
vb.: Miss America wist niet waar het land lag op de wereldbol → “Ben je dom?” “Nee, ik ben gewoon niet
geïnteresseerd”
Filoso e: 2
ti ft
titti
fifi fi ti fl ti tififlti fi tift ft ti tt fb
, 2. Plato en Chora
Socrates: inzicht is nodig voor een juist leven en een goede samenleving
- Echte kennis: kennis die voor iedereen en voor al jd geldig is → stabiliteit en vastheid
- Ra oneel inzicht biedt toegang tot de vaste, onveranderlijke essen e van bijvoorbeeld
‘rechtvaardigheid’, ‘goedheid’, ‘schoonheid’...
→ Enkel oordelen die gegrond zijn ih inzicht vd essen e kunnen echte kennis bieden
Plato: uitbreiding van Socrates principe tot een totaalvisie op de werkelijkheid
- Oervader vd loso e
- Grote impact op de Westerse cultuur: eerste systema sche denker van wie het oeuvre bewaard
bleef
- Eerste om een poging tot ruimtelijkheid te va en → ‘chora’
Plato’s ideeënleer: Platonisme
Dualis sch wereldbeeld
1. Materiële wereld = sensibilia
- Alles dat we waarnemen met onze zintuigen = een jdelijk karakter nl. zijn in staat tot verandering
➢ alles vd zintuigelijke wereld zijn ooit ontstaan
➢ eerst waren ze er niet en dan wel
- Waarneembaar
- Veranderlijk
2. Rijk der ideeën = intelligibilia, begrijpbaar
- Alles wat je enkel met je verstand kan ontdekken ≠ met je zintuigen
- De ideeën beva en de essen e van iets
➢ voor alle soorten objecten bestaat een algemeen idee
➢ obv jouw vermogen om die idee te aanschouwen
- Inzichtelijk / verstand
- Onveranderlijk
→ De idee = het eeuwige, niet veranderlijke model = hogere realiteit: vooraf gaan aan de materiële dingen
~ mentaal prototype
→ Materiële dingen = a eeldingen vd idee: goede of minder goede kopieën die deels overeenkomen met
of gelijken op de idee
Allegorie vd grot
- Allegorie = een vertelling waarmee de schrijver eigenlijk iets anders wil zeggen, iets met een
diepere betekenis → beeld dat iets moeilijks toegankelijk maakt
- Vanaf geboorte vastgeketend ie grot met rug naar de ingang
➢ rotswand = schaduwen vd objecten die ad ingaan voorbijkomen = het enige wat ze
kennen = hun werkelijkheid
➢ losgemaakt en grot verlaten = slechts een schaduw van iets dat meer werkelijk is
→ Plato: overtuigen dat wij zijn zoals de mensen id grot
➢ Wat wij als realiteit beschouwen ≠ de echte realiteit: we creëren een ander beeld vd wereld obv
wat we zien
➢ uit gewoonte aannemen dat de werkelijkheid = onze zintuigen die zich manifesteren als het
enige dat bestaat
➢ zintuigelijke waarneming = slechts een projec e / afschaduwing vd werkelijkheid = schijn
➢ Filoso e = bevrijding: inzicht krijgen door redelijkheid → de gebrekkige, veranderlijke materie
rondom ons is de ul eme realiteit
Filoso e: 3
ti fiti
fi tt fifi fb ti ti tt ti ti ti ti ti
