Casus 1: (sinds 40 jaar MS)
Dhr H. is 71 jaar, getrouwd, twee kinderen en vijf kleinkinderen op wie hij
allemaal erg gek is. Vroeger werkte hij in de confectiebranche als optekenaar,
maar werd op 31 jarige leeftijd, toen bij hem de diagnose Multiple Sclerose werd
gesteld in 1968 volledig arbeidsongeschikt verklaard. De MS ontwikkelde zich erg
langzaam en hoewel meneer de nodige ups en downs heeft gehad heeft hij nooit
daadwerkelijk een schub (exacerbatie) gehad. Wel heeft hij veel tijd voor
onderzoek en (experimentele) behandeling in het ziekenhuis doorgebracht. In de
loop der jaren ging het lopen steeds lastiger, maar meneer heeft tot twee
maanden geleden wel kunnen lopen met twee 4-poot krukken. Toen kreeg hij drie
kleine herseninfarcten kort na elkaar. Het lopen is daarna behoorlijk verslechterd.
Hij ervaart veel minder kracht in zijn benen en ook het “stuur” is weg zoals
meneer zelf zegt. Zowel in zijn armen als in zijn benen voelt hij steeds vervelende
prikkelingen. De problemen zijn links groter dan rechts. Waar hij slecht tegen kan
zijn hoge temperaturen. Verder is hij erg snel vermoeid.
Meneer is nu ter revalidatie in Maartenshof, maar verwacht niet meer thuis te
kunnen wonen. Zijn vrouw vindt de zorg voor haar man erg zwaar en dat begrijpt
hij maar al te goed: hij heeft hulp nodig bij het opstaan, bij het wassen en aan- en
uitkleden. Bovendien kan hij weinig doen de huishouding. Waarschijnlijk komt het
echtpaar dan in een aanleunwoning, maar daar heeft ]
‘ç…¿meneer nog niet zoveel zin in. In Maartenshof heeft hij namelijk zeer veel
aanspraak en dat vindt hij heel prettig. Hij is bang om te vereenzamen.
stoornissen activiteiten Participatie
- Sinds 40 jaar MS - Moeite met - Geen werk
- Krachtverlies (van de huishoudelijke (arbeidsongeschi
benen) taken kt)
- Coördinatieverlies en - Hulp nodig bij - Huishouden
sturing opstaan - Maartenshof
- Prikkelingen in de (transfers),
armen en benen wassen en aan
- Problemen links groter en uit kleden
dan rechts - Lopen
- Snel vermoeid - Transfers
(uithoudingsvermoge
n)
- Stabiliteit/
balansproblemen
- Angst (kan zorgen
voor cognitieve
stoornissen)
Externe factoren Interne factoren
- Revalidatie in - Man, 71 jaar
maartenshof - Sinds 40 jaar
- Waarschijnlijk naar Multipele
een aanleunwoning sclerose
- Bang om te - Getrouwd, twee
vereenzamen kinderen en 5
kleinkinderen
- Drie kleine
, herseninfarcten
kort na elkaar
- Partner vindt de
zorg voor haar
man erg zwaar
Onderzoek:
Verwachtte - Beperkte mobiliteit in het lopen
1e indruk
Wat? - Opstaan uit een stoel
- Lopen
Hoe? Opstaan uit een stoel
- Afzetten met armen
- Terugvallen in de stoel
- Niet naar voren buigen om op te staan
- Niet voldoende kracht
- Asymmetrische houding
Lopen
- Trekken/vasthouden aan loopbrug
- Kyfotische houding
- Kleine paslente
- Kijkt naar beneden
- Moeite met verplaatsen van voeten
- Moeite met evenwicht
Waarom? opstaan uit een stoel
- Te weinig kracht
- verminderde coördinatie
- verminderde zitbalans
lopen
- te weinig kracht
- verminderde coördinatie tijdens verplaatsen voeten
- verminderde balans
klinimetrie - kracht: MRC
- coördinatie: top-topproef, top-neusproef, knie-hielproef
- zitbalans: trunk impairment scale
- zelfstandig lopen: functional ambition categories
- balans: berg balance scale
Belastbaarheid en neuropsychologische symptomen
- fysieke belastbaarheid verminderd
- vermoeidheid
- psychosociale belasting (afhankelijkheid van anderen)
- cognitieve stoornissen (geheugenverlies)
- emotionele stoornissen
- neuropsychologische stoornissen (prikkelingen, door aantasting
sensorische paden)
behandeling
behandeldoelen
, 1. zelfstandig opstaan: Berg balance scale
2. zelfstandig zitten: Berg belance scale, trunk impairment scale
3. zelfstandig aankleden: Frenchay arm test
4. zelfstandig lopen binnenhuis met vierpoot: Functional ambition category
5. ADL zelfstandigheid: barthel index
Oefeningen vanuit de behandeldoelen
Zelfstandig opstaan:
- Laat de patiënt zijn voeten goed onder de stoel zetten;
- Laat de patiënt naar voren schuiven (middels een hammengang) in de
stoel;
- Laat de patiënt de romp naar voren buigen;
- Laat de patiënt zijn armen op de armleuningen plaatsen, zodat de armen
kunnen helpen met het opdrukken uit de stoel.
Zelfstandig zitten:
- Zitten op bank, houding corrigeren
- Met bal gooien
- Benen over elkaar
- Verstoren
- Linker en rechter knie naar de borst trekken
- Op yoga bal zitten en hetzelfde doen
- Hand van fysiotherapeut aanraken
Zelfstandig aankleden:
- Stapsgewijze instructie geven over aankleden (i.v.m. eventuele
geheugenverlies)
- Op een stevige stoel oefenen met aantrekken van sokken/shirt
- Overweeg hulpmiddelen bijvoorbeeld, sokken aantrek hulpje
- Overweeg schoenen met klittenband
- Herhaling en consistentie
Verbeteren stabalans
- Verbeteren stabalans, blokje verplaatsen met voet
- Verplaatsen gewicht hakken naar tenen
- Veranderen van de ondergrond
- Vasthouden aan de loopbrug en voetballen
Zelfstandig binnenhuis lopen
Stabiliteit in de - Staan tegen de behandeltafel;
standfase - Proberen het gewicht tussen links en rechts te
verplaatsen (wiebelen);
- Handen aantikken om het gewicht te verplaatsen;
- Overtikken met een ballon om het gewicht te
verplaatsen;
- Zonder te steunen tegen de behandeltafel staan
(en vervolgens bovengenoemde oefeningen
uitvoeren).
Loskomen van de - Afwisselend op hakken en tenen staan (in zit en
voet in de zwaaifase stand);
- Vlakken aantikken op de grond met de hakken
en/of tenen.
Voorbereiden van de - Voeten afwisselend op een verhoging zetten;
voet in de terminal - Rondom de behandelbank over voorwerpen heen
swing stappen.
Voldoende - Rondom de behandelbank over (hogere)
, stapgrootte voorwerpen heen te zetten;
- Voorwerpen verder uit elkaar zetten, waardoor de
patiënt grote stappen moet zetten.
Efficientie van lopen - Rondom de behandelbank zigzaggen tussen
voorwerpen;
- Zelfstandig met veel hulp – weinig hulp –
zelfstandig.
Behandelstof op stoornis/ activiteiten/ participatie
- Stoornisniveau
Kracht, balans en coördinatie
- Beperkingsniveau
Functionele bewegingstraining
ADL training
- Participatieniveau
functionele oefeningen in de context van dagelijkse activiteiten (kopje thee
zetten bijv.)
sociale interactie en betrokkenheid (groepsactiviteiten)
relatie taak/omgeving/invidu
- Individu (persoon):
We benadrukken Dhr. H.'s persoonlijke kenmerken, vaardigheden en
beperkingen. Dit omvat zijn verminderde mobiliteit en spierkracht als
gevolg van Multiple Sclerose (MS) en recente herseninfarcten. We nemen
ook zijn vermoeidheid, sensorische symptomen en mogelijk verminderde
cognitieve functies in overweging.
- Omgeving:
We analyseren de omgeving van Dhr. H., die momenteel in een
revalidatiecentrum verblijft. We kijken naar de beschikbaarheid van
hulpmiddelen en ondersteuning, zoals aangepaste kleding, hulpmiddelen
voor het aankleden, en het aanpassingsvermogen van de ruimte om het
aankleden te vergemakkelijken. We houden ook rekening met de
aanwezigheid van zorgverleners die kunnen helpen bij het aankleedproces.
- Taak:
We identificeren de specifieke activiteit van het aankleden als de taak die
moet worden uitgevoerd. Hierbij kijken we naar de complexiteit van het
aankleedproces, inclusief het aantrekken van verschillende kledingstukken,
het hanteren van sluitingen zoals knopen of ritsen, en het behouden van
evenwicht en stabiliteit tijdens het aankleedproces
Minimaal 2 principes van motorisch leren
Aankleden
- Cognitieve fase
In deze fase ligt de nadruk op het begrijpen van de basisstappen van het
aankleedproces en het identificeren van de hulpmiddelen en technieken die Dhr.
H. kan gebruiken om de taak uit te voeren
- Associatieve fase
In deze fase zal de nadruk liggen op het verfijnen van de techniek en het
consistent uitvoeren van de taken.
- Autonome fase
In deze fase zal Dhr. H. de taken bijna automatisch kunnen uitvoeren, met
minimale bewuste controle.
1 huiswerk oefening
- Knieën naar de brost tillen, voor meer stabiliteit voor het lopen
Dhr H. is 71 jaar, getrouwd, twee kinderen en vijf kleinkinderen op wie hij
allemaal erg gek is. Vroeger werkte hij in de confectiebranche als optekenaar,
maar werd op 31 jarige leeftijd, toen bij hem de diagnose Multiple Sclerose werd
gesteld in 1968 volledig arbeidsongeschikt verklaard. De MS ontwikkelde zich erg
langzaam en hoewel meneer de nodige ups en downs heeft gehad heeft hij nooit
daadwerkelijk een schub (exacerbatie) gehad. Wel heeft hij veel tijd voor
onderzoek en (experimentele) behandeling in het ziekenhuis doorgebracht. In de
loop der jaren ging het lopen steeds lastiger, maar meneer heeft tot twee
maanden geleden wel kunnen lopen met twee 4-poot krukken. Toen kreeg hij drie
kleine herseninfarcten kort na elkaar. Het lopen is daarna behoorlijk verslechterd.
Hij ervaart veel minder kracht in zijn benen en ook het “stuur” is weg zoals
meneer zelf zegt. Zowel in zijn armen als in zijn benen voelt hij steeds vervelende
prikkelingen. De problemen zijn links groter dan rechts. Waar hij slecht tegen kan
zijn hoge temperaturen. Verder is hij erg snel vermoeid.
Meneer is nu ter revalidatie in Maartenshof, maar verwacht niet meer thuis te
kunnen wonen. Zijn vrouw vindt de zorg voor haar man erg zwaar en dat begrijpt
hij maar al te goed: hij heeft hulp nodig bij het opstaan, bij het wassen en aan- en
uitkleden. Bovendien kan hij weinig doen de huishouding. Waarschijnlijk komt het
echtpaar dan in een aanleunwoning, maar daar heeft ]
‘ç…¿meneer nog niet zoveel zin in. In Maartenshof heeft hij namelijk zeer veel
aanspraak en dat vindt hij heel prettig. Hij is bang om te vereenzamen.
stoornissen activiteiten Participatie
- Sinds 40 jaar MS - Moeite met - Geen werk
- Krachtverlies (van de huishoudelijke (arbeidsongeschi
benen) taken kt)
- Coördinatieverlies en - Hulp nodig bij - Huishouden
sturing opstaan - Maartenshof
- Prikkelingen in de (transfers),
armen en benen wassen en aan
- Problemen links groter en uit kleden
dan rechts - Lopen
- Snel vermoeid - Transfers
(uithoudingsvermoge
n)
- Stabiliteit/
balansproblemen
- Angst (kan zorgen
voor cognitieve
stoornissen)
Externe factoren Interne factoren
- Revalidatie in - Man, 71 jaar
maartenshof - Sinds 40 jaar
- Waarschijnlijk naar Multipele
een aanleunwoning sclerose
- Bang om te - Getrouwd, twee
vereenzamen kinderen en 5
kleinkinderen
- Drie kleine
, herseninfarcten
kort na elkaar
- Partner vindt de
zorg voor haar
man erg zwaar
Onderzoek:
Verwachtte - Beperkte mobiliteit in het lopen
1e indruk
Wat? - Opstaan uit een stoel
- Lopen
Hoe? Opstaan uit een stoel
- Afzetten met armen
- Terugvallen in de stoel
- Niet naar voren buigen om op te staan
- Niet voldoende kracht
- Asymmetrische houding
Lopen
- Trekken/vasthouden aan loopbrug
- Kyfotische houding
- Kleine paslente
- Kijkt naar beneden
- Moeite met verplaatsen van voeten
- Moeite met evenwicht
Waarom? opstaan uit een stoel
- Te weinig kracht
- verminderde coördinatie
- verminderde zitbalans
lopen
- te weinig kracht
- verminderde coördinatie tijdens verplaatsen voeten
- verminderde balans
klinimetrie - kracht: MRC
- coördinatie: top-topproef, top-neusproef, knie-hielproef
- zitbalans: trunk impairment scale
- zelfstandig lopen: functional ambition categories
- balans: berg balance scale
Belastbaarheid en neuropsychologische symptomen
- fysieke belastbaarheid verminderd
- vermoeidheid
- psychosociale belasting (afhankelijkheid van anderen)
- cognitieve stoornissen (geheugenverlies)
- emotionele stoornissen
- neuropsychologische stoornissen (prikkelingen, door aantasting
sensorische paden)
behandeling
behandeldoelen
, 1. zelfstandig opstaan: Berg balance scale
2. zelfstandig zitten: Berg belance scale, trunk impairment scale
3. zelfstandig aankleden: Frenchay arm test
4. zelfstandig lopen binnenhuis met vierpoot: Functional ambition category
5. ADL zelfstandigheid: barthel index
Oefeningen vanuit de behandeldoelen
Zelfstandig opstaan:
- Laat de patiënt zijn voeten goed onder de stoel zetten;
- Laat de patiënt naar voren schuiven (middels een hammengang) in de
stoel;
- Laat de patiënt de romp naar voren buigen;
- Laat de patiënt zijn armen op de armleuningen plaatsen, zodat de armen
kunnen helpen met het opdrukken uit de stoel.
Zelfstandig zitten:
- Zitten op bank, houding corrigeren
- Met bal gooien
- Benen over elkaar
- Verstoren
- Linker en rechter knie naar de borst trekken
- Op yoga bal zitten en hetzelfde doen
- Hand van fysiotherapeut aanraken
Zelfstandig aankleden:
- Stapsgewijze instructie geven over aankleden (i.v.m. eventuele
geheugenverlies)
- Op een stevige stoel oefenen met aantrekken van sokken/shirt
- Overweeg hulpmiddelen bijvoorbeeld, sokken aantrek hulpje
- Overweeg schoenen met klittenband
- Herhaling en consistentie
Verbeteren stabalans
- Verbeteren stabalans, blokje verplaatsen met voet
- Verplaatsen gewicht hakken naar tenen
- Veranderen van de ondergrond
- Vasthouden aan de loopbrug en voetballen
Zelfstandig binnenhuis lopen
Stabiliteit in de - Staan tegen de behandeltafel;
standfase - Proberen het gewicht tussen links en rechts te
verplaatsen (wiebelen);
- Handen aantikken om het gewicht te verplaatsen;
- Overtikken met een ballon om het gewicht te
verplaatsen;
- Zonder te steunen tegen de behandeltafel staan
(en vervolgens bovengenoemde oefeningen
uitvoeren).
Loskomen van de - Afwisselend op hakken en tenen staan (in zit en
voet in de zwaaifase stand);
- Vlakken aantikken op de grond met de hakken
en/of tenen.
Voorbereiden van de - Voeten afwisselend op een verhoging zetten;
voet in de terminal - Rondom de behandelbank over voorwerpen heen
swing stappen.
Voldoende - Rondom de behandelbank over (hogere)
, stapgrootte voorwerpen heen te zetten;
- Voorwerpen verder uit elkaar zetten, waardoor de
patiënt grote stappen moet zetten.
Efficientie van lopen - Rondom de behandelbank zigzaggen tussen
voorwerpen;
- Zelfstandig met veel hulp – weinig hulp –
zelfstandig.
Behandelstof op stoornis/ activiteiten/ participatie
- Stoornisniveau
Kracht, balans en coördinatie
- Beperkingsniveau
Functionele bewegingstraining
ADL training
- Participatieniveau
functionele oefeningen in de context van dagelijkse activiteiten (kopje thee
zetten bijv.)
sociale interactie en betrokkenheid (groepsactiviteiten)
relatie taak/omgeving/invidu
- Individu (persoon):
We benadrukken Dhr. H.'s persoonlijke kenmerken, vaardigheden en
beperkingen. Dit omvat zijn verminderde mobiliteit en spierkracht als
gevolg van Multiple Sclerose (MS) en recente herseninfarcten. We nemen
ook zijn vermoeidheid, sensorische symptomen en mogelijk verminderde
cognitieve functies in overweging.
- Omgeving:
We analyseren de omgeving van Dhr. H., die momenteel in een
revalidatiecentrum verblijft. We kijken naar de beschikbaarheid van
hulpmiddelen en ondersteuning, zoals aangepaste kleding, hulpmiddelen
voor het aankleden, en het aanpassingsvermogen van de ruimte om het
aankleden te vergemakkelijken. We houden ook rekening met de
aanwezigheid van zorgverleners die kunnen helpen bij het aankleedproces.
- Taak:
We identificeren de specifieke activiteit van het aankleden als de taak die
moet worden uitgevoerd. Hierbij kijken we naar de complexiteit van het
aankleedproces, inclusief het aantrekken van verschillende kledingstukken,
het hanteren van sluitingen zoals knopen of ritsen, en het behouden van
evenwicht en stabiliteit tijdens het aankleedproces
Minimaal 2 principes van motorisch leren
Aankleden
- Cognitieve fase
In deze fase ligt de nadruk op het begrijpen van de basisstappen van het
aankleedproces en het identificeren van de hulpmiddelen en technieken die Dhr.
H. kan gebruiken om de taak uit te voeren
- Associatieve fase
In deze fase zal de nadruk liggen op het verfijnen van de techniek en het
consistent uitvoeren van de taken.
- Autonome fase
In deze fase zal Dhr. H. de taken bijna automatisch kunnen uitvoeren, met
minimale bewuste controle.
1 huiswerk oefening
- Knieën naar de brost tillen, voor meer stabiliteit voor het lopen
