VERMOGENSPLANNING
H1: INTESTAAT ERFRECHT
1°ONDERSCHEID ERFRECHT – SUCCESSIERECHTEN
Bij een overlijden gaan de materiële bezittingen over op erfgenamen of de Staat. Dit regelt het erfrecht. Op
deze overgang wordt belasting geheven: de erfbelasting (successierechten).
Erfrecht bepaalt wie wat erft (burgerlijk recht);
Erfbelasting bepaalt hoeveel belasting men betaalt op het erfdeel (fiscaal recht).
Erfbelasting omvat succesierchten en het recht van overgang:
• Successierecht: op alles verkregen uit de nalatenschap van een rijksinwoner
• Recht van overgang: op Belgisch ORG uit de nalatenschaop van een niet-rijksinwoner
2°ONDERSCHEID INTESTAAT – TESTAMENTAIR ERFRECHT
Er zijn 2 vormen van erfrecht:
Testamentair erfrecht: geldt wanneer er een testament is. De overledene mag maximaal de helft van zijn
nalatenschap vrij verdelen; de rest is voorbehouden voor reservataire erfgenamen. Het testament biedt
minder zekerheid in vermogensplanning omdat er elk moment kan worden gewijzigd. Een schenking is
juridisch zekerder, omdat het eigendomsrecht direct overgaat.
Intestaat erfrecht: treedt in werking als er geen testament is, of als het testament slechts een deel van
de nalatenschap regelt.
3°INNTESTAAT ERFRECHT ZONDER LLE
Voor het verdelen van de nalatenschap volgend het wettelijk erfrecht volgen we deze technieken.
3.1°DE EERSTE ORDE
Tot eerste orde behoren de descendenten: dit zijn kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen, enz. van
de erflater, dus alle afstammelingen. De erfgenamen in dichtste graad zullen erven.
Indien er meerdere erfgenamen zijn in dezelfde graad, wordt de erfenis verdeeld in gelijke delen over deze
erfgenamen.
1
,3.2°PLAATSVERVULLING
Plaatsvervulling is een juridische fictie waarbij kinderen erven i.p.v. een vooroverleden verwant
(afstammeling, broer/zus, nonkel/tante).
Zij delen het erfdeel dat hun voorganger zou hebben gekregen.
Deze techniek geldt enkels als er meerdere erfgenamen op hetzelfde niveau zijn; anders erft de volgende
generatie rechtstreeks.
Stel dat Ruben enige zoon was en overleden voor Jan, dan zijn er geen erfgenamen recht neerdalende lijn
in eerste graad maar wel 2de graad. Emma en Thor erven dan niet door plaatsvervulling maar in eigen
hoofde elk de helft van de nalatenschap.
3.3°DE GENERATIESPRONG
Kleinkinderen erven rechtstreeks doordat een ouder onwaardig is of de erfenis verwerpt (=
plaatsvervulling).
• Gevolg: ze erven het deel van hun ouder. Die moet de volledige erfenis verwerpen.
• Fiscaal voordeel: slechts 1x successierechten op het verworpen deel, betaald door de
kleinkinderen.
In deze case zullen Frauke en Briek pas van hun grootvader Jan kunnen erven wanneer hun vader Steven
overleden is. Indien Steven de erfenis niet nodig heeft en wil laten toekomen aan zijn kinderen, kan hij de
nalatenschap van zijn vader verwerpen. Frauke en Briek zullen dan samen met Mia erven. Mia erft 1/2,
Frauke en Briek elk 1/4 via plaatsvervulling (het deel van hun vader wordt gesplitst).
Op het erfdeel van Steven wordt maar 1 keer successierechten betaald, nl. door zijn kinderen.
2
, In Vlaanderen bestaat ook doorgeefschenking:
• Wie een erfenis ontvangt, kan die binnen een jaar na notarieel schenken aan (klein)kinderen of
partner, zonder extra schenkingsrechten.
• Enkel successierechten op erfenis, geen extra schenkingsrechten (worden verrekend).
Voorwaarden doorgeefschenking:
1. Begunstigde is erfgenaam in rechte lijn of partner
2. Schenking via notariële akte binnen 1 jaar na overlijden
3. Successierechten betaald in het Vlaams Gewest
Nadeel: bij beide technieken moet men wachten op het overlijden van de ouder. Bij een gewone
schenking grootouder à kleinkind krijgt het eigendom onmiddellijk
4°INTESTAAT ERFRECHT MET LLE
4.1°VOORAF: ERFENIS BEPALEN = HUWELIJKSSTELSEL OPDOEKEN
Bij overlijden van een gehuwde persoon wordt eerst het huwelijksstelsel vereffend, pas daarna wordt de
nalatenschap bepaald. Het gekozen huwelijksstelsel bepaalt welke goederen in de erfenis vallen.
1°Wettelijk stelsel
• 3 vermogens: eigen vermogen man, eigen vermogen vrouw, gemeenschappelijk vermogen
• Gemeenschappelijk vermogen wordt bij overlijden 50/50 verdeeld
• De helft van de overledene + zijn eigen vermogen vormt de nalatenschap.
2°Algehele gemeenschap van goederen
• 1 gemeenschappelijk vermogen
• Bij overlijden: helft naar LLE, helft van overledene vormt nalatenschap
3°scheiding van goederen
• 2 eigen vermogens, gezamenlijke aankopen = onverdeeldheid
• Nalatenschap = eigen vermogen + eventueel helft onverdeelde goederen
• Verrekenbeding mogelijk: kan zorgen voor verrekening van aanwinsten
Bv. als 1 partner financieel niet groeide (heeft impact op de erfenis).
4.2°DE LLE IS ENIGE ERFGENAAM
De LLE krijgt als enige erfgenaam de volledige nalatenschap in volle eigendom.
4.3°DE LLE IN SAMENLOOP MET AFSTAMMELINGEN
Indien er afstammelingen zijn, dan erft de LLE het VG over de gehele nalatenschap (= eigen goederen van
overledene en helft van gemeenschappelijk vermogen).
De afstammelingen erven enkel de naakte eigendom over de hele nalatenschap.
3
H1: INTESTAAT ERFRECHT
1°ONDERSCHEID ERFRECHT – SUCCESSIERECHTEN
Bij een overlijden gaan de materiële bezittingen over op erfgenamen of de Staat. Dit regelt het erfrecht. Op
deze overgang wordt belasting geheven: de erfbelasting (successierechten).
Erfrecht bepaalt wie wat erft (burgerlijk recht);
Erfbelasting bepaalt hoeveel belasting men betaalt op het erfdeel (fiscaal recht).
Erfbelasting omvat succesierchten en het recht van overgang:
• Successierecht: op alles verkregen uit de nalatenschap van een rijksinwoner
• Recht van overgang: op Belgisch ORG uit de nalatenschaop van een niet-rijksinwoner
2°ONDERSCHEID INTESTAAT – TESTAMENTAIR ERFRECHT
Er zijn 2 vormen van erfrecht:
Testamentair erfrecht: geldt wanneer er een testament is. De overledene mag maximaal de helft van zijn
nalatenschap vrij verdelen; de rest is voorbehouden voor reservataire erfgenamen. Het testament biedt
minder zekerheid in vermogensplanning omdat er elk moment kan worden gewijzigd. Een schenking is
juridisch zekerder, omdat het eigendomsrecht direct overgaat.
Intestaat erfrecht: treedt in werking als er geen testament is, of als het testament slechts een deel van
de nalatenschap regelt.
3°INNTESTAAT ERFRECHT ZONDER LLE
Voor het verdelen van de nalatenschap volgend het wettelijk erfrecht volgen we deze technieken.
3.1°DE EERSTE ORDE
Tot eerste orde behoren de descendenten: dit zijn kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen, enz. van
de erflater, dus alle afstammelingen. De erfgenamen in dichtste graad zullen erven.
Indien er meerdere erfgenamen zijn in dezelfde graad, wordt de erfenis verdeeld in gelijke delen over deze
erfgenamen.
1
,3.2°PLAATSVERVULLING
Plaatsvervulling is een juridische fictie waarbij kinderen erven i.p.v. een vooroverleden verwant
(afstammeling, broer/zus, nonkel/tante).
Zij delen het erfdeel dat hun voorganger zou hebben gekregen.
Deze techniek geldt enkels als er meerdere erfgenamen op hetzelfde niveau zijn; anders erft de volgende
generatie rechtstreeks.
Stel dat Ruben enige zoon was en overleden voor Jan, dan zijn er geen erfgenamen recht neerdalende lijn
in eerste graad maar wel 2de graad. Emma en Thor erven dan niet door plaatsvervulling maar in eigen
hoofde elk de helft van de nalatenschap.
3.3°DE GENERATIESPRONG
Kleinkinderen erven rechtstreeks doordat een ouder onwaardig is of de erfenis verwerpt (=
plaatsvervulling).
• Gevolg: ze erven het deel van hun ouder. Die moet de volledige erfenis verwerpen.
• Fiscaal voordeel: slechts 1x successierechten op het verworpen deel, betaald door de
kleinkinderen.
In deze case zullen Frauke en Briek pas van hun grootvader Jan kunnen erven wanneer hun vader Steven
overleden is. Indien Steven de erfenis niet nodig heeft en wil laten toekomen aan zijn kinderen, kan hij de
nalatenschap van zijn vader verwerpen. Frauke en Briek zullen dan samen met Mia erven. Mia erft 1/2,
Frauke en Briek elk 1/4 via plaatsvervulling (het deel van hun vader wordt gesplitst).
Op het erfdeel van Steven wordt maar 1 keer successierechten betaald, nl. door zijn kinderen.
2
, In Vlaanderen bestaat ook doorgeefschenking:
• Wie een erfenis ontvangt, kan die binnen een jaar na notarieel schenken aan (klein)kinderen of
partner, zonder extra schenkingsrechten.
• Enkel successierechten op erfenis, geen extra schenkingsrechten (worden verrekend).
Voorwaarden doorgeefschenking:
1. Begunstigde is erfgenaam in rechte lijn of partner
2. Schenking via notariële akte binnen 1 jaar na overlijden
3. Successierechten betaald in het Vlaams Gewest
Nadeel: bij beide technieken moet men wachten op het overlijden van de ouder. Bij een gewone
schenking grootouder à kleinkind krijgt het eigendom onmiddellijk
4°INTESTAAT ERFRECHT MET LLE
4.1°VOORAF: ERFENIS BEPALEN = HUWELIJKSSTELSEL OPDOEKEN
Bij overlijden van een gehuwde persoon wordt eerst het huwelijksstelsel vereffend, pas daarna wordt de
nalatenschap bepaald. Het gekozen huwelijksstelsel bepaalt welke goederen in de erfenis vallen.
1°Wettelijk stelsel
• 3 vermogens: eigen vermogen man, eigen vermogen vrouw, gemeenschappelijk vermogen
• Gemeenschappelijk vermogen wordt bij overlijden 50/50 verdeeld
• De helft van de overledene + zijn eigen vermogen vormt de nalatenschap.
2°Algehele gemeenschap van goederen
• 1 gemeenschappelijk vermogen
• Bij overlijden: helft naar LLE, helft van overledene vormt nalatenschap
3°scheiding van goederen
• 2 eigen vermogens, gezamenlijke aankopen = onverdeeldheid
• Nalatenschap = eigen vermogen + eventueel helft onverdeelde goederen
• Verrekenbeding mogelijk: kan zorgen voor verrekening van aanwinsten
Bv. als 1 partner financieel niet groeide (heeft impact op de erfenis).
4.2°DE LLE IS ENIGE ERFGENAAM
De LLE krijgt als enige erfgenaam de volledige nalatenschap in volle eigendom.
4.3°DE LLE IN SAMENLOOP MET AFSTAMMELINGEN
Indien er afstammelingen zijn, dan erft de LLE het VG over de gehele nalatenschap (= eigen goederen van
overledene en helft van gemeenschappelijk vermogen).
De afstammelingen erven enkel de naakte eigendom over de hele nalatenschap.
3
