Samenvatting taaldidaktiek
Laaggeletterdheid – meer dan ooit een urgent probleem
- De PISA-resultaten tussen 2000 en 2009 tonen geen vooruitgang in het
terugdringen van het aantal 15-jarigen dat het basisniveau niet haalt
o Dit betekent dat er een constante instroom van nieuwe
laaggeletterden wordt gegenereerd ( komen er altijd maar bij)
- Volwassenen met een lage sociaal-economische status & migranten van de
eerste generatie in de groep van zwakst presterende is gestegen
o Groep 55 tot 65 jarigen nemen ook toe -> vooral bij problemen
oplossen in technologierijke omgevingen
Is dit de eerste poging om laaggeletterdheid aan te pakken? Verklaar je
antwoord.
- Er zijn al 2 voorgaande plannen rond geletterdheid uitgevoerd.
- Gemiddelde Vlaamse geletterheid niet verbetert tussen 1996 en 2011
o Hierdoor 3de plan van aanpak met nog meer kritische zin en meer
engagement
De inspanning om een hogere geletterdheidsgraad te bekomen, is
gestoeld op meer dan alleen een idee van onze Vlaamse Regering –
welke zijn dat?
- 17 SDG’s behaald worden tegen 2030
- De Europese commissie met de nieuwe agenda voor vaardigheden
- Engagementen op mondiaal niveau
Vijf strategische doelstellingen
- Zorgen voor significante toename van het aantal jongeren dat het
secundair onderwijs verlaat met voldoende geletterdheidscompetenties
- Verhogen van geletterdheid binnen de familieomgeving om het doorgeven
van laaggeletterdheid van generatie op generatie te doorbreken
- Versterken de geletterdheidcompetenties van werkzoekenden en
werkenden in het kader van hun beroepsopleiding
- Versterken geletterdheidcompetenties van mensen in armoede om hun
kansen te vergroten om uit de armoede te geraken & hun participatie aan
de samenleving te vergroten
- verhogen van de digitale geletterdheid van jongeren en volwassenen
om de 5 strategieën te realiseren -> voldoen aan succesfactoren
- structurele samenwerking en horizontaal beleid
- efficiënte inzit van middelen
- sensibilisering en informeren
- heldere en toegankelijke communicatie
- geletterdheid integreren en contextualiseren
- professionalisering
- onderzoek
,Strategisch plan geletterdheid
Omschrijving van geletterdheid
- omvat de competenties om informatie te verwerven, te verwerken en
gericht te gebruiken. Dit betekent met taal, cijfers en grafische gegevens
kunnen omgaan en gebruik te maken van ICT
geletterd zijn is belangrijk om zelfstandig te functioneren en participeren in de
samenleving en nodig om zich persoonlijk te kunnen ontwikkelen en bij te kunnen
leren
- het plan richt zich op alle mensen met geletterdheidsnoden, ongeacht hun
taal, sociale achtergrond of leeftijd
aanvankelijk en technisch lezen
doelstellingen van aanvankelijk lezen
- inzicht verwerven in wat lezen is
- welke de basisvoorwaarden zijn om tot lezen te komen
- hoe leren lezen opgebouwd wordt
- wat het fout kan gaan….
Wat is lezen
- een complex, doelgericht, sociaal en cognitief proces waarin lezers
tegelijkertijd hun kennis van gesproken en geschreven taal, hun kennis
over het onderwerp van de tekst en hun culturele kennis gebruik om
betekenis te verlenen aan wat ze lezen
lezen in het leven
- lezen als hobby en lzen als noodzaak voor maatschappelijke deelname
lezen op school is niet enkel een functionele taalactiviteit maar ook een
ondersteunende taalactiviteit
verschil functioneel en ondersteunend
- functioneel: lezen als functionele taalactiviteit – doelstelling
leesvaardigheid toepassen
- ondersteunend : lezen als ondersteunende activiteit – doelstelling
leesvaardigheid vergroten
logografische taal
- de gebruikte tekens geven hele woorden weer, het
karakterschrift is een bv
, - onze rekentaal kan je ook een logografische taal noemen
fonologische taal
- europese talen maken gebruik van een alfabet waarvan de tekens de
klanken weergeven. Door klanken aan mekaar te verbinden komen we tot
woorden en zo tot zinnen
lezen in de basisschool
belang van leren lezen
- in de moderne westerse maatschappij amper functioneren zonder een
redelijke leesvaardigheid
o in onze maatschappij -> lezen een functionele vaardigheid
- in Nederland veel functioneel analfabeten: mensen die wel een beetje
kunnen lezen maar onvoldoende om zich in het dagelijks leven te kunnen
redden met lezen en schrijven
lezen belangrijkste instrumentele vaardigheid die de school de lln aanleert
onderscheid tussen ondersteunende taalactiviteit en functionele taalactiviteit
ondersteunende taalactiviteit
, - als het de doelstellingen heeft om de leesvaardigheid van de leerling te
vergroten
o traditionele leeslessen
functionele taalactiviteit
als de leerlingen hun leesvaardigheid moeten toepassen ( vaak bij wis, aard, en
geschiedenis)
o ook wel schools functioneel genoemd het lezen
als kinderen blijven zitten is het vrijwel door achterblijvende
leerprestaties
lezen is niet alleen belangrijk voor schoolsucces en maatschappelijke
redzaamheid – leesplezier ook belangrijk
fasen in het leesonderwijs
- voorbereidend lezen
o niet zelf lezen, maar wel op een andere manier voorbereiden op het
lezen, ook beginnende geletterdheid genoemd
- aanvankelijk lezen
o foneem-grafeemkoppeling
o eerste helft 1ste leerjaar eigen maken van de leestechniek, vaak op
basis van leesmethode
- voortgezet lezen
o vergroten van temp, autom
morfologie: de studie van de structuur en vorm van woorden inclusief hoe
woorden worden opgebouwd uit kleinere eenheden zoals stam, voorvoegsels,
achtervoegsels
syntaxis: de regels en principes die bepalen hoe woorden in zinnen worden
gecombineerd. Het gaat over de zinsstructuur, bv de volgorde van onderwerp,
werkwoord en object in een zin
fonologie: de studie van klanken van een taal, inclusief hoe klanken worden
geproduceerd en georganiseerd in een taalsysteem
semantiek: de studie van de betekenis van woorden, zinnen en teksten het
onderzoekt hoe taalgebruik betekenis overbrengt
actieve taal: het gebruik van taal waarbij de spreker zelf de actie uitvoert – ik
lees een boek -de spreker doet de actie van lezen
passieve taal: het gebruik van taal waarbij de actie wordt ondergaan door het
onderwerp van de zin. Het boek wordt gelezen door mij – het boek ondergaat de
actie van lezen
visueel niveau -> speciale kenmerken van letters en woorden grondvorm letters ,
vooral bij aanvankelijk lezen
Laaggeletterdheid – meer dan ooit een urgent probleem
- De PISA-resultaten tussen 2000 en 2009 tonen geen vooruitgang in het
terugdringen van het aantal 15-jarigen dat het basisniveau niet haalt
o Dit betekent dat er een constante instroom van nieuwe
laaggeletterden wordt gegenereerd ( komen er altijd maar bij)
- Volwassenen met een lage sociaal-economische status & migranten van de
eerste generatie in de groep van zwakst presterende is gestegen
o Groep 55 tot 65 jarigen nemen ook toe -> vooral bij problemen
oplossen in technologierijke omgevingen
Is dit de eerste poging om laaggeletterdheid aan te pakken? Verklaar je
antwoord.
- Er zijn al 2 voorgaande plannen rond geletterdheid uitgevoerd.
- Gemiddelde Vlaamse geletterheid niet verbetert tussen 1996 en 2011
o Hierdoor 3de plan van aanpak met nog meer kritische zin en meer
engagement
De inspanning om een hogere geletterdheidsgraad te bekomen, is
gestoeld op meer dan alleen een idee van onze Vlaamse Regering –
welke zijn dat?
- 17 SDG’s behaald worden tegen 2030
- De Europese commissie met de nieuwe agenda voor vaardigheden
- Engagementen op mondiaal niveau
Vijf strategische doelstellingen
- Zorgen voor significante toename van het aantal jongeren dat het
secundair onderwijs verlaat met voldoende geletterdheidscompetenties
- Verhogen van geletterdheid binnen de familieomgeving om het doorgeven
van laaggeletterdheid van generatie op generatie te doorbreken
- Versterken de geletterdheidcompetenties van werkzoekenden en
werkenden in het kader van hun beroepsopleiding
- Versterken geletterdheidcompetenties van mensen in armoede om hun
kansen te vergroten om uit de armoede te geraken & hun participatie aan
de samenleving te vergroten
- verhogen van de digitale geletterdheid van jongeren en volwassenen
om de 5 strategieën te realiseren -> voldoen aan succesfactoren
- structurele samenwerking en horizontaal beleid
- efficiënte inzit van middelen
- sensibilisering en informeren
- heldere en toegankelijke communicatie
- geletterdheid integreren en contextualiseren
- professionalisering
- onderzoek
,Strategisch plan geletterdheid
Omschrijving van geletterdheid
- omvat de competenties om informatie te verwerven, te verwerken en
gericht te gebruiken. Dit betekent met taal, cijfers en grafische gegevens
kunnen omgaan en gebruik te maken van ICT
geletterd zijn is belangrijk om zelfstandig te functioneren en participeren in de
samenleving en nodig om zich persoonlijk te kunnen ontwikkelen en bij te kunnen
leren
- het plan richt zich op alle mensen met geletterdheidsnoden, ongeacht hun
taal, sociale achtergrond of leeftijd
aanvankelijk en technisch lezen
doelstellingen van aanvankelijk lezen
- inzicht verwerven in wat lezen is
- welke de basisvoorwaarden zijn om tot lezen te komen
- hoe leren lezen opgebouwd wordt
- wat het fout kan gaan….
Wat is lezen
- een complex, doelgericht, sociaal en cognitief proces waarin lezers
tegelijkertijd hun kennis van gesproken en geschreven taal, hun kennis
over het onderwerp van de tekst en hun culturele kennis gebruik om
betekenis te verlenen aan wat ze lezen
lezen in het leven
- lezen als hobby en lzen als noodzaak voor maatschappelijke deelname
lezen op school is niet enkel een functionele taalactiviteit maar ook een
ondersteunende taalactiviteit
verschil functioneel en ondersteunend
- functioneel: lezen als functionele taalactiviteit – doelstelling
leesvaardigheid toepassen
- ondersteunend : lezen als ondersteunende activiteit – doelstelling
leesvaardigheid vergroten
logografische taal
- de gebruikte tekens geven hele woorden weer, het
karakterschrift is een bv
, - onze rekentaal kan je ook een logografische taal noemen
fonologische taal
- europese talen maken gebruik van een alfabet waarvan de tekens de
klanken weergeven. Door klanken aan mekaar te verbinden komen we tot
woorden en zo tot zinnen
lezen in de basisschool
belang van leren lezen
- in de moderne westerse maatschappij amper functioneren zonder een
redelijke leesvaardigheid
o in onze maatschappij -> lezen een functionele vaardigheid
- in Nederland veel functioneel analfabeten: mensen die wel een beetje
kunnen lezen maar onvoldoende om zich in het dagelijks leven te kunnen
redden met lezen en schrijven
lezen belangrijkste instrumentele vaardigheid die de school de lln aanleert
onderscheid tussen ondersteunende taalactiviteit en functionele taalactiviteit
ondersteunende taalactiviteit
, - als het de doelstellingen heeft om de leesvaardigheid van de leerling te
vergroten
o traditionele leeslessen
functionele taalactiviteit
als de leerlingen hun leesvaardigheid moeten toepassen ( vaak bij wis, aard, en
geschiedenis)
o ook wel schools functioneel genoemd het lezen
als kinderen blijven zitten is het vrijwel door achterblijvende
leerprestaties
lezen is niet alleen belangrijk voor schoolsucces en maatschappelijke
redzaamheid – leesplezier ook belangrijk
fasen in het leesonderwijs
- voorbereidend lezen
o niet zelf lezen, maar wel op een andere manier voorbereiden op het
lezen, ook beginnende geletterdheid genoemd
- aanvankelijk lezen
o foneem-grafeemkoppeling
o eerste helft 1ste leerjaar eigen maken van de leestechniek, vaak op
basis van leesmethode
- voortgezet lezen
o vergroten van temp, autom
morfologie: de studie van de structuur en vorm van woorden inclusief hoe
woorden worden opgebouwd uit kleinere eenheden zoals stam, voorvoegsels,
achtervoegsels
syntaxis: de regels en principes die bepalen hoe woorden in zinnen worden
gecombineerd. Het gaat over de zinsstructuur, bv de volgorde van onderwerp,
werkwoord en object in een zin
fonologie: de studie van klanken van een taal, inclusief hoe klanken worden
geproduceerd en georganiseerd in een taalsysteem
semantiek: de studie van de betekenis van woorden, zinnen en teksten het
onderzoekt hoe taalgebruik betekenis overbrengt
actieve taal: het gebruik van taal waarbij de spreker zelf de actie uitvoert – ik
lees een boek -de spreker doet de actie van lezen
passieve taal: het gebruik van taal waarbij de actie wordt ondergaan door het
onderwerp van de zin. Het boek wordt gelezen door mij – het boek ondergaat de
actie van lezen
visueel niveau -> speciale kenmerken van letters en woorden grondvorm letters ,
vooral bij aanvankelijk lezen
