STRAFRECHTELIJK SANCTIERECHT
ALGEMEEN
• Examenleerstof
o Lesnotities, ook van de gastcolleges
o Powerpoint-presentaties
o Documenten gepost op Blackboard
• Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding
o Onderlijnen en/of fluoriseren van volledige woorden in het wetboek is toegelaten; het
aanbrengen van kruisverwijzingen of andere geheugensteuntjes is verboden.
• De facultaire richtlijnen inzake het bewerken van een wetboek gelden onverkort
• Puntenverdeling
o Mondeling examen: 20p.
▪ 10p.: Onderbouwde eigenmeningvraag
• Je moet niet Rozie volgen, maar wel op onderbouwde manier
▪ 10p.: Twee theoretische vragen
• Mogelijkheid om extra bonuspunten te verzamelen (max.2p.)
o Deelname conferentie 26 april 2025 m.b.t. de overbevolking in de gevangenissen +
rapportering achteraf tijdens college
o Medewerking tijdens (gast)colleges
• Overbevolking
o Schrijnende problematiek in de Belgische gevangenissen, de overbevolking is nog nooit
zo groot geweest en ze kunnen dus veiligheid niet garanderen → geen gevangenisbezoek
→ " Belgische gevangenissen tellen 143 grondslapers"
https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20250211_96004611
o Conferentie: Overbevolking in de Belgische gevangenissen – Naar een behoorlijk
detentiebeleid
1. INLEIDING
1.1 STRAFRECHTELIJK SANCTIERECHT: QUID?
• Strafrechtelijk sanctierecht is een heel ruim begrip → kan je doctoraten vol over schrijven →
selectie gemaakt door prof
• 3 peilers
o 1) Invulling van het sanctiebegrip
o 2) Rol van de verschillende actoren tijdens de bestraffingsfase
▪ Niet alleen de justitiële actoren
▪ Ook rechtsonderhorigen
1
, ▪ Gastcollege correcte informatieverschaffing, rol van publieke opinie op strafrecht
(punitieve populisme, zie regeerakkoord → op bepaalde vlakken een mooi
voorbeeld)
o 3) Strafuitvoering met focus op vrijheidsbenemende straffen
▪ Zie congres
• Verschillende gastcolleges
o Het proportionaliteitsprincipe bij de bestraffing
o Rol van de vreemdeling in de strafrechtsketen
▪ Dikwijls ook onbewuste effecten: iemand met vreemdklinkende naam wordt
soms zwaarder gesanctioneerd dan iemand met Belgisch klinkende naam
▪ Kunnen zij alternatieven opgelegd krijgen? Wat met de strafuitvoering? Want er
zitten veel vreemdelingen in de gevangenis, hoe komt dit?
o Interne rechtspositie van gedetineerden
o Rol van spijt en berouw in de strafrechtsketen
o Bepaalde typen van veroordeelden zoals seksueel delinquenten → andere straffen
mogelijk, ook publieke opinie dat ze zwaarder moeten worden gestraft
o ..
1.2 STRAFWETBOEK 1867
• Vóór 1867: Code Napoléon
• Strafwetboek 1876 onder invloed van 2 professoren Haus (U Gent) en Nypels (U Luik)
• Eigenlijk overname van Code Napoléon
o Wortels van het Belgisch strafwetboek zit in Code Napoléon → heel veel bijna wettelijke
overname van napoleontisch strafwetboek
• Klassieke leer heeft ons strafwetboek geïndoctrineerd
o U gaat geen visie tegenkomen in strafwetboek over doeleinden die met bestraffing
worden nagestreefd, maar Strafwetboek is ingegeven vanuit perspectief van de
vergelding en preventie (zie infra)
• Intussen gewijzigd, aangevuld → onleesbaar kluwen
• Veel rechtsfiguren hebben geen wettelijke basis, veel straffen zijn artificieel (bv. door
correctionalisering), archaïsch taalgebruik, geen voeling met wetenschappelijk onderzoek,…
o Ook alle straffen nu hebben een wettelijke basis → nulla poene sine lege → "geen
wettelijke basis" moet je ruimer beschouwen op het vlak van het materieel strafrecht
o In het nieuwe strafwetboek bestaan correctionalisering en contraventionaliseren niet
meer
1.3 EINDELIJK EEN NIEUW WETBOEK!
• Commissie tot hervorming van het strafrecht
o Vierde poging sinds 1979 (Châtel&D’Haenens; Legros; Holsters) → allemaal
verdienstelijke pogingen
o Damien Vandermeersch, Joëlle Rozie en Jeroen De Herdt
2
, ▪ Zijn nog altijd bezig
▪ 2 legislaturen over gedaan → was bijkomend en onbezoldigd werk
▪ Politiek heeft altijd het laatste woord → we leven in een democratie → er zijn
bepaalde zaken die voornamelijk te maken hebben met bestraffing waar
commissie niet achter staat → prof vindt dat gevangenisstraf ultimum remedie
moet zijn
• 2 wetten van 29 februari 2024 tot invoering van Boek I/Boek II van het Strafwetboek
• Hervorming seksueel strafrecht sedert 1 juni 2022 (Wet 21 maart 2022)
• Publicatie: Belgisch Staatsblad 8 april 2024
• In werking: 2 jaar na publicatie: 8 april 2026 → bevestigd door regeerakkoord
• Nog wachten op Strafuitvoeringswetboek
o Commissie is ruim samengesteld (meer dan 20 personen) → moeilijk om allemaal op
zelfde golflengte te zitten → er zullen waarschijnlijk overgangsmaatregelen moeten
worden genomen omdat het Strafuitvoeringswetboek er nog niet zal zijn op 8 april 2026
o Er is al complementaire Wet Externe Rechtspositie → behandelt alle aspecten van
strafuitvoering voor de gevangenisstraf, maar het is de bedoeling dat het
Strafuitvoeringswetboek alle straffen zal overkoepelen
1.4 WAT DE BESTRAFFING VOORAFGAAT …
• In het overgrote gedeelte van de gepleegde misdrijven mondt het niet uit in bestraffing → dit is
sluitstuk van verhaal
• Strafrechtelijk circuit → je moet aantal dingen aftoetsen vooraleer je toekomt aan vraagstuk van
bestraffing:
o Bestaande Belgische strafrechtelijke kwalificatie?
▪ Nulla poena sine lege en nullem crimen sine lege
▪ Er mag iets enorm moreel verwerpelijk zijn, maar als het niet wettelijk verankerd
is dan kan er geen sprake zijn van een misdrijf en kan er dus ook geen bestraffing
zijn
o Constitutieve bestanddelen
▪ Materieel bestanddeel?
▪ Voltooid misdrijf of strafbare poging? → heeft effect op bestraffing
▪ Dader of deelnemer? Qua uitgangsstraf worden ze op dezelfde manier gestraft,
maar op vlak van individualisering van de bestraffing kan dit een rol spelen
▪ Moreel bestanddeel?
o Rechtsfiguren die leiden tot niet-bestraffing
▪ Schuldontheffingsgrond? Nieuw recht: rechtstreeks gelinkt aan moreel
bestanddeel <> oud Sw.
▪ Rechtvaardigingsgrond? Ontnemen de wederrechtelijkheid → dan is er per
definitie geen misdrijf dus geen bestraffing
▪ Grond van niet-toerekeningsvatbaarheid? Leiden niet tot geen bestraffing, maar
tot andere vorm van bestraffing bv. geestesgestoorden en minderjarigen
▪ Strafontheffende verschoningsgrond? Wel een misdrijf, maar om crimineel-
politieke redenen oordeelde de wetgever dat er geen straf tegenover staat
3
,1.5 SANCTIEBEGRIP ALGEMEEN
• Niet altijd het eindresultaat bij het plegen van een misdrijf
o Afbeelding: statistische gegevens van OM (https://stat.om-
mp.be/corr/jstat2023/n/home.html)
▪ In groot aantal gevallen leg je geen straf op in zuivere betekenis van woord
▪ Bepaalde gevallen leiden wel tot bestraffing
• Bv. als er rechtstreekse dagvaarding is uitgevaardigd → dan komt het
per definitie voor de vonnisrechter → dan zal er in meeste gevallen als
het misdrijf bewezen is verklaard een straf volgen, maar nuanceringen
hieronder
• Bv. als er sprake is van een gerechtelijk onderzoek → kan nog altijd
uitmonden tot doorverwijzing naar vonnisgerecht
▪ Geen bestraffing → afdoeningsmogelijkheden buiten proces met als spilfiguur
OM
• (1) Afhandeling zonder strafvervolging om technische redenen + (2) om
opportuniteitsredenen = seponering
o Kan niet leiden tot verval strafvordering, dus er kan op worden
teruggekomen voor zover verjaring niet is ingetreden
o Cijfers: nooit minder dan 60-70% die gewoon worden
geseponeerd → maakt al groot aandeel uit van zaken die niet
voor vonnisrechter komen
o Verkiezingsbelofte → "alle misdrijven moeten worden bestraft"
→ kan in praktijk nooit gerealiseerd worden → moet dit
gerealiseerd worden? misschien moeten we gelukkig zijn dat er
zoiets bestaat als seponering om opportuniteitsredenen
• (6) Praetoriaanse probatie = seponering onder bepaalde voorwaarden
seponering
• (9) Betaling van een geldsom → = minnelijke schikking → juiste
juridische term = verval van een strafvordering mits betaling van een
geldsom
4
, • (10) Bemiddeling en maatregelen → uitvoeren van maatregelen en
naleven van voorwaarden (art. 216ter Sv.)
• (1) + (6) + (9) + (10) = afdoeningsmogelijkheden buiten proces (p. 6) →
spilfiguur daarbij is OM
o Per gerechtelijk arrondissement (niet op afbeelding)
▪ Antwerpen
• Enorme verschillen qua type misdrijven
• Eigendomsmisdrijven
o Heel veel seponering → boven 60%
o Minnelijke schikking → 9,27%
o Geslaagde bemiddeling en maatregelen → 12,75%
• Slagen en verwondingen
o Seponering veel minder → nog altijd een 30%
o Pretoriaanse probatie → gaat enorm omhoog in vergelijking met
andere misdrijven → bijna 38%
o Minnelijke schikking is verwaarloosbaar → 0,40%
o Geslaagde bemiddeling en maatregelen → enorm aandeel
• Drugmisdrijven
o Minnelijke schikking boost → want er is nultolerantie in
Antwerpen wat betreft drugsmisdrijven (vraag is of er van alles
een PV wordt opgemaakt) → alles wat cannabisgerelateerd is,
ook persoonlijk gebruik, ongeacht hoeveelheid levert misdrijf op
• Sanctie = generieke term
o Straffen in strikte betekenis van het woord uitgesproken door feitenrechter
(politierechtbank, correctionele rechtbank, in graad van beroep hof van beroep, hof van
assisen)
o >< Vlaams Jeugddelinquentiedecreet = maatschappelijk antwoord op een jeugddelict
tijdens de rechtspleging ten gronde met uitzondering van het herstelrechtelijk aanbod,
uithandengeving en het toevertrouwen van een minderjarige aan een afdeling van de
jeugdpsychiatrische dienst = definitie van een sanctie (art. 2, 19° DJD (niet in codex))
▪ Daders die de leeftijd van 18 jaar niet hebben bereikt op ogenblik dat ze misdrijf
gepleegd hebben
▪ Gefederaliseerde manier
• In theorie zou het mogelijk zijn dat strafrechtelijke
meerderjarigheisdsgrens anders zou liggen op Vlaams niveau, Franse
gemeenschap of Duits niveau (nu allemaal 18 jaar)
▪ Reacties = sancties + maatregelen = overkoepelende term → vallen uiteen in
sancties en maatregelen (andere terminologie)
• Maatregelen = alles wat tijdens voorbereidende rechtspleging kan
worden uitgesproken behalve het herstelrechtelijk aanbod (art. 2, 22°
DJD (niet in codex))
▪ Conclusie: begrip sanctie heeft een specifieke definitie in het kader van het
Vlaams Jeugddelinquentiedecreet
o Afdoeningsmogelijkheden buiten proces
5
, ▪ Spilfiguur OM → beantwoorden niet aan 1 van de kenmerken van straffen nl. dat
straffen rechterlijk zijn, want OM is geen feitenrechter
▪ Geen straf in zin van strikte betekenis woord
o Straffen in strikte betekenis van het woord: boek 1 Sw. + bijzondere strafwetten
▪ Bijzondere strafwetten → geen algemeen kader in strafwetboek
• Bv. in het kader van drugsmisdrijven → straf van havenverbod
opgenomen in drugswetgeving → kent geen wettelijke verankering in
boek 1 Sw.
• Bv. bepaalde beroepsverboden → geen algemene verankering in boek 1
Sw.
o Bestraffingsmodaliteiten
▪ Wettelijke basis: probatiewet
• Opschorting van de veroordeling
• Uitstel van de tenuitvoerlegging van de straf
• Al dan niet gecombineerd met probatievoorwaarden
o Opschorting, probatie-opschorting, uitstel en probatie-uitstel
▪ Nieuw strafwetboek: probatiewet afgeschaft → geïntegreerd in nieuw Sw.
• Opschorting
• Uitstel
• Probatie-uitstel
• Probatie-opschorting wordt afgeschaft en geabsorbeerd door de straf
van de autonome probatiestraf (nu apart, maar is eigenlijk dubbelop)
o Schuldigverklaringen
▪ Je moet voor feitenrechter verschijnen, maar niet echt straf opgelegd in strikte
zin van woord
▪ Voorbeelden
• Opschorting + uitstel
• Eenvoudige schuldigverklaring bij overschrijden redelijke termijn
• Publiekrechtelijke rechtspersonen → bv. gemeenschappen, gewesten,
provincies, OCM's → maar één enkele straf mogelijk, dat is de
veroordeling bij schuldigverklaring
• Nieuwe rechtsfiguur nieuw Sw: ook veroordeling bij schuldverklaring
o Beveiligingsmaatregelen
▪ Voorbeelden
• Internering,
o Niet aan gesleuteld in nieuw Sw., hoewel deze wetgeving voor
bijschaving vatbaar zou zijn
• Verbeurdverklaring-beveiligingsmaatregel,
o Bestaat in huidig Sw. maar geen wettelijke grondslag →
schadelijke zaken die uit de omloop moeten worden gehaald bv.
verdovende middelen → zelfs bij vrijspraak, verjaring van de
strafvordering zal de verbeurdverklaring moeten worden
uitgesproken
o Nieuw strafwetboek: expliciete wettelijke basis aan gegeven
6
ALGEMEEN
• Examenleerstof
o Lesnotities, ook van de gastcolleges
o Powerpoint-presentaties
o Documenten gepost op Blackboard
• Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding
o Onderlijnen en/of fluoriseren van volledige woorden in het wetboek is toegelaten; het
aanbrengen van kruisverwijzingen of andere geheugensteuntjes is verboden.
• De facultaire richtlijnen inzake het bewerken van een wetboek gelden onverkort
• Puntenverdeling
o Mondeling examen: 20p.
▪ 10p.: Onderbouwde eigenmeningvraag
• Je moet niet Rozie volgen, maar wel op onderbouwde manier
▪ 10p.: Twee theoretische vragen
• Mogelijkheid om extra bonuspunten te verzamelen (max.2p.)
o Deelname conferentie 26 april 2025 m.b.t. de overbevolking in de gevangenissen +
rapportering achteraf tijdens college
o Medewerking tijdens (gast)colleges
• Overbevolking
o Schrijnende problematiek in de Belgische gevangenissen, de overbevolking is nog nooit
zo groot geweest en ze kunnen dus veiligheid niet garanderen → geen gevangenisbezoek
→ " Belgische gevangenissen tellen 143 grondslapers"
https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20250211_96004611
o Conferentie: Overbevolking in de Belgische gevangenissen – Naar een behoorlijk
detentiebeleid
1. INLEIDING
1.1 STRAFRECHTELIJK SANCTIERECHT: QUID?
• Strafrechtelijk sanctierecht is een heel ruim begrip → kan je doctoraten vol over schrijven →
selectie gemaakt door prof
• 3 peilers
o 1) Invulling van het sanctiebegrip
o 2) Rol van de verschillende actoren tijdens de bestraffingsfase
▪ Niet alleen de justitiële actoren
▪ Ook rechtsonderhorigen
1
, ▪ Gastcollege correcte informatieverschaffing, rol van publieke opinie op strafrecht
(punitieve populisme, zie regeerakkoord → op bepaalde vlakken een mooi
voorbeeld)
o 3) Strafuitvoering met focus op vrijheidsbenemende straffen
▪ Zie congres
• Verschillende gastcolleges
o Het proportionaliteitsprincipe bij de bestraffing
o Rol van de vreemdeling in de strafrechtsketen
▪ Dikwijls ook onbewuste effecten: iemand met vreemdklinkende naam wordt
soms zwaarder gesanctioneerd dan iemand met Belgisch klinkende naam
▪ Kunnen zij alternatieven opgelegd krijgen? Wat met de strafuitvoering? Want er
zitten veel vreemdelingen in de gevangenis, hoe komt dit?
o Interne rechtspositie van gedetineerden
o Rol van spijt en berouw in de strafrechtsketen
o Bepaalde typen van veroordeelden zoals seksueel delinquenten → andere straffen
mogelijk, ook publieke opinie dat ze zwaarder moeten worden gestraft
o ..
1.2 STRAFWETBOEK 1867
• Vóór 1867: Code Napoléon
• Strafwetboek 1876 onder invloed van 2 professoren Haus (U Gent) en Nypels (U Luik)
• Eigenlijk overname van Code Napoléon
o Wortels van het Belgisch strafwetboek zit in Code Napoléon → heel veel bijna wettelijke
overname van napoleontisch strafwetboek
• Klassieke leer heeft ons strafwetboek geïndoctrineerd
o U gaat geen visie tegenkomen in strafwetboek over doeleinden die met bestraffing
worden nagestreefd, maar Strafwetboek is ingegeven vanuit perspectief van de
vergelding en preventie (zie infra)
• Intussen gewijzigd, aangevuld → onleesbaar kluwen
• Veel rechtsfiguren hebben geen wettelijke basis, veel straffen zijn artificieel (bv. door
correctionalisering), archaïsch taalgebruik, geen voeling met wetenschappelijk onderzoek,…
o Ook alle straffen nu hebben een wettelijke basis → nulla poene sine lege → "geen
wettelijke basis" moet je ruimer beschouwen op het vlak van het materieel strafrecht
o In het nieuwe strafwetboek bestaan correctionalisering en contraventionaliseren niet
meer
1.3 EINDELIJK EEN NIEUW WETBOEK!
• Commissie tot hervorming van het strafrecht
o Vierde poging sinds 1979 (Châtel&D’Haenens; Legros; Holsters) → allemaal
verdienstelijke pogingen
o Damien Vandermeersch, Joëlle Rozie en Jeroen De Herdt
2
, ▪ Zijn nog altijd bezig
▪ 2 legislaturen over gedaan → was bijkomend en onbezoldigd werk
▪ Politiek heeft altijd het laatste woord → we leven in een democratie → er zijn
bepaalde zaken die voornamelijk te maken hebben met bestraffing waar
commissie niet achter staat → prof vindt dat gevangenisstraf ultimum remedie
moet zijn
• 2 wetten van 29 februari 2024 tot invoering van Boek I/Boek II van het Strafwetboek
• Hervorming seksueel strafrecht sedert 1 juni 2022 (Wet 21 maart 2022)
• Publicatie: Belgisch Staatsblad 8 april 2024
• In werking: 2 jaar na publicatie: 8 april 2026 → bevestigd door regeerakkoord
• Nog wachten op Strafuitvoeringswetboek
o Commissie is ruim samengesteld (meer dan 20 personen) → moeilijk om allemaal op
zelfde golflengte te zitten → er zullen waarschijnlijk overgangsmaatregelen moeten
worden genomen omdat het Strafuitvoeringswetboek er nog niet zal zijn op 8 april 2026
o Er is al complementaire Wet Externe Rechtspositie → behandelt alle aspecten van
strafuitvoering voor de gevangenisstraf, maar het is de bedoeling dat het
Strafuitvoeringswetboek alle straffen zal overkoepelen
1.4 WAT DE BESTRAFFING VOORAFGAAT …
• In het overgrote gedeelte van de gepleegde misdrijven mondt het niet uit in bestraffing → dit is
sluitstuk van verhaal
• Strafrechtelijk circuit → je moet aantal dingen aftoetsen vooraleer je toekomt aan vraagstuk van
bestraffing:
o Bestaande Belgische strafrechtelijke kwalificatie?
▪ Nulla poena sine lege en nullem crimen sine lege
▪ Er mag iets enorm moreel verwerpelijk zijn, maar als het niet wettelijk verankerd
is dan kan er geen sprake zijn van een misdrijf en kan er dus ook geen bestraffing
zijn
o Constitutieve bestanddelen
▪ Materieel bestanddeel?
▪ Voltooid misdrijf of strafbare poging? → heeft effect op bestraffing
▪ Dader of deelnemer? Qua uitgangsstraf worden ze op dezelfde manier gestraft,
maar op vlak van individualisering van de bestraffing kan dit een rol spelen
▪ Moreel bestanddeel?
o Rechtsfiguren die leiden tot niet-bestraffing
▪ Schuldontheffingsgrond? Nieuw recht: rechtstreeks gelinkt aan moreel
bestanddeel <> oud Sw.
▪ Rechtvaardigingsgrond? Ontnemen de wederrechtelijkheid → dan is er per
definitie geen misdrijf dus geen bestraffing
▪ Grond van niet-toerekeningsvatbaarheid? Leiden niet tot geen bestraffing, maar
tot andere vorm van bestraffing bv. geestesgestoorden en minderjarigen
▪ Strafontheffende verschoningsgrond? Wel een misdrijf, maar om crimineel-
politieke redenen oordeelde de wetgever dat er geen straf tegenover staat
3
,1.5 SANCTIEBEGRIP ALGEMEEN
• Niet altijd het eindresultaat bij het plegen van een misdrijf
o Afbeelding: statistische gegevens van OM (https://stat.om-
mp.be/corr/jstat2023/n/home.html)
▪ In groot aantal gevallen leg je geen straf op in zuivere betekenis van woord
▪ Bepaalde gevallen leiden wel tot bestraffing
• Bv. als er rechtstreekse dagvaarding is uitgevaardigd → dan komt het
per definitie voor de vonnisrechter → dan zal er in meeste gevallen als
het misdrijf bewezen is verklaard een straf volgen, maar nuanceringen
hieronder
• Bv. als er sprake is van een gerechtelijk onderzoek → kan nog altijd
uitmonden tot doorverwijzing naar vonnisgerecht
▪ Geen bestraffing → afdoeningsmogelijkheden buiten proces met als spilfiguur
OM
• (1) Afhandeling zonder strafvervolging om technische redenen + (2) om
opportuniteitsredenen = seponering
o Kan niet leiden tot verval strafvordering, dus er kan op worden
teruggekomen voor zover verjaring niet is ingetreden
o Cijfers: nooit minder dan 60-70% die gewoon worden
geseponeerd → maakt al groot aandeel uit van zaken die niet
voor vonnisrechter komen
o Verkiezingsbelofte → "alle misdrijven moeten worden bestraft"
→ kan in praktijk nooit gerealiseerd worden → moet dit
gerealiseerd worden? misschien moeten we gelukkig zijn dat er
zoiets bestaat als seponering om opportuniteitsredenen
• (6) Praetoriaanse probatie = seponering onder bepaalde voorwaarden
seponering
• (9) Betaling van een geldsom → = minnelijke schikking → juiste
juridische term = verval van een strafvordering mits betaling van een
geldsom
4
, • (10) Bemiddeling en maatregelen → uitvoeren van maatregelen en
naleven van voorwaarden (art. 216ter Sv.)
• (1) + (6) + (9) + (10) = afdoeningsmogelijkheden buiten proces (p. 6) →
spilfiguur daarbij is OM
o Per gerechtelijk arrondissement (niet op afbeelding)
▪ Antwerpen
• Enorme verschillen qua type misdrijven
• Eigendomsmisdrijven
o Heel veel seponering → boven 60%
o Minnelijke schikking → 9,27%
o Geslaagde bemiddeling en maatregelen → 12,75%
• Slagen en verwondingen
o Seponering veel minder → nog altijd een 30%
o Pretoriaanse probatie → gaat enorm omhoog in vergelijking met
andere misdrijven → bijna 38%
o Minnelijke schikking is verwaarloosbaar → 0,40%
o Geslaagde bemiddeling en maatregelen → enorm aandeel
• Drugmisdrijven
o Minnelijke schikking boost → want er is nultolerantie in
Antwerpen wat betreft drugsmisdrijven (vraag is of er van alles
een PV wordt opgemaakt) → alles wat cannabisgerelateerd is,
ook persoonlijk gebruik, ongeacht hoeveelheid levert misdrijf op
• Sanctie = generieke term
o Straffen in strikte betekenis van het woord uitgesproken door feitenrechter
(politierechtbank, correctionele rechtbank, in graad van beroep hof van beroep, hof van
assisen)
o >< Vlaams Jeugddelinquentiedecreet = maatschappelijk antwoord op een jeugddelict
tijdens de rechtspleging ten gronde met uitzondering van het herstelrechtelijk aanbod,
uithandengeving en het toevertrouwen van een minderjarige aan een afdeling van de
jeugdpsychiatrische dienst = definitie van een sanctie (art. 2, 19° DJD (niet in codex))
▪ Daders die de leeftijd van 18 jaar niet hebben bereikt op ogenblik dat ze misdrijf
gepleegd hebben
▪ Gefederaliseerde manier
• In theorie zou het mogelijk zijn dat strafrechtelijke
meerderjarigheisdsgrens anders zou liggen op Vlaams niveau, Franse
gemeenschap of Duits niveau (nu allemaal 18 jaar)
▪ Reacties = sancties + maatregelen = overkoepelende term → vallen uiteen in
sancties en maatregelen (andere terminologie)
• Maatregelen = alles wat tijdens voorbereidende rechtspleging kan
worden uitgesproken behalve het herstelrechtelijk aanbod (art. 2, 22°
DJD (niet in codex))
▪ Conclusie: begrip sanctie heeft een specifieke definitie in het kader van het
Vlaams Jeugddelinquentiedecreet
o Afdoeningsmogelijkheden buiten proces
5
, ▪ Spilfiguur OM → beantwoorden niet aan 1 van de kenmerken van straffen nl. dat
straffen rechterlijk zijn, want OM is geen feitenrechter
▪ Geen straf in zin van strikte betekenis woord
o Straffen in strikte betekenis van het woord: boek 1 Sw. + bijzondere strafwetten
▪ Bijzondere strafwetten → geen algemeen kader in strafwetboek
• Bv. in het kader van drugsmisdrijven → straf van havenverbod
opgenomen in drugswetgeving → kent geen wettelijke verankering in
boek 1 Sw.
• Bv. bepaalde beroepsverboden → geen algemene verankering in boek 1
Sw.
o Bestraffingsmodaliteiten
▪ Wettelijke basis: probatiewet
• Opschorting van de veroordeling
• Uitstel van de tenuitvoerlegging van de straf
• Al dan niet gecombineerd met probatievoorwaarden
o Opschorting, probatie-opschorting, uitstel en probatie-uitstel
▪ Nieuw strafwetboek: probatiewet afgeschaft → geïntegreerd in nieuw Sw.
• Opschorting
• Uitstel
• Probatie-uitstel
• Probatie-opschorting wordt afgeschaft en geabsorbeerd door de straf
van de autonome probatiestraf (nu apart, maar is eigenlijk dubbelop)
o Schuldigverklaringen
▪ Je moet voor feitenrechter verschijnen, maar niet echt straf opgelegd in strikte
zin van woord
▪ Voorbeelden
• Opschorting + uitstel
• Eenvoudige schuldigverklaring bij overschrijden redelijke termijn
• Publiekrechtelijke rechtspersonen → bv. gemeenschappen, gewesten,
provincies, OCM's → maar één enkele straf mogelijk, dat is de
veroordeling bij schuldigverklaring
• Nieuwe rechtsfiguur nieuw Sw: ook veroordeling bij schuldverklaring
o Beveiligingsmaatregelen
▪ Voorbeelden
• Internering,
o Niet aan gesleuteld in nieuw Sw., hoewel deze wetgeving voor
bijschaving vatbaar zou zijn
• Verbeurdverklaring-beveiligingsmaatregel,
o Bestaat in huidig Sw. maar geen wettelijke grondslag →
schadelijke zaken die uit de omloop moeten worden gehaald bv.
verdovende middelen → zelfs bij vrijspraak, verjaring van de
strafvordering zal de verbeurdverklaring moeten worden
uitgesproken
o Nieuw strafwetboek: expliciete wettelijke basis aan gegeven
6
