College 1:
INHOUD
• Inleiding
- Wat is bewijzen?
- Bewijssystemen
- Bronnen van het burgerlijk bewijsrecht
- Algemene begrippen
• Het recht op bewijs
- Beginsel
- Grenzen
• Gereglementeerd bewijs
• Beoordelingsmarge
• Geoorloofd bewijs
• Taakverdeling inzake het bewijs
• Aanvullend karakter van de bewijsregels
• Voorwerp van het bewijs
• Bewijslast :
- Algemene beginselen
- Toepassingen
• Bewijsstandaard
Bewijsstandaard gaat over het feit of de rechter 100% zeker moet zijn of
die nog een beetje mag twijfelen over het bewijs
• Toelaatbaarheid van de bewijsmiddelen
- Algemene bepalingen
• Vrij bewijsstelsel
• Gereglementeerd bewijsstelsel
- Uitzonderingen op het gereglementeerd bewijsstelsel
• Eenzijdige rechtshandelingen
• Bewijs door en tegen ondernemingen
• Onmogelijkheid om te bewijzen
• Andere uitzonderingen
In strafrecht: volledig vrij bewijsstelsel: je mag bewijzen zoals je wilt +
geen hiërarchie van bewijzen, maar wel regels want bv. wel regels over
bewijslast en ongeoorloofd bewijs
In burgerlijk recht: deels vrij en deels gereglementeerd
vrij: over feiten
Gereglementeerd: over RH, verbintenissen niet alle bewijsmiddelen zijn
altijd toelaatbaar, als je een ovk sluit over een bepaalde waarde, dan geen
getuigenbewijs mogelijk
• Bewijsmiddelen
1
, - Bewijs door een ondertekend geschrift
- Bewijs door getuigen
- Vermoedens
- Bekentenis
- Eed
• Onderzoeksmaatregelen
- Overlegging van stukken
- Deskundigenonderzoek
• Grensoverschrijdende bewijsgaring
INLEIDING
• Wat is bewijzen?
- Bewijzen is de rechter overtuigen van de juistheid van een bewering
aan de hand van bepaalde elementen
• Het overtuigen van de waarachtigheid van een feit
• Het overtuigen van de rechter
• Het overtuigen overeenkomstig de wet
• Onderscheid formeel bewijsrecht / materieel bewijsrecht
- Formeel bewijsrecht : bewijsvoering (Ger.W.)
- Materieel bewijsrecht : bewijswaardering (BW)
• Belang van het bewijs : idem est non esse et non probari
- In een proces
- Buiten een proces
- Relativiteit van het bewijs
Het gaat niet om de waarheid aantonen, het gaat om de rechter te
overtuigen
Als er een geschil is, is er vaak discussie tussen de partijen over wat er nu
precies gebeurd is waarheid kan je dus niet vaststellen: bv. ik rij uit
parking van de supermarkt tussen 2 huizen, vooruit rijden en ziet de auto
en verschiet en valt en andere bestuurder was van mening dat de auto de
fietser had aangereden terwijl dit in de perceptie van de auto helemaal
niet waar was
Ook casus van de mixer, moeilijk om bewijs te leveren over de feiten
Bv. men moest Sint-Pietersplein uitgraven en risico voor gebouwen errond
dus men verstevigt eerst de zijkanten met beton aannemer voert dit
uit de overeengekomen prijs volstaat niet meer want er is meer werk
nodig discussie tussen bouwheer en aannemer over de meerprijs
partijen zijn vergeten aantonen dat er zandsteenformaties waren dat
ervoor zorgde dat er meer werk was en dus werd HB verworpen
Materieel bewijsrecht: aan de hand van welke regels kan men bewijzen en
wat is de bewijswaarde van het gebruikte bewijs
Vrouw vertrok van Turkije met haar kinderen en man voert terugkeer aan,
maar vrouw voert aan dat zij en haar kinderen mishandelt werden, maar
het is niet bewezen en dan is daar niets meer aan te doen
Rechter zal vaak niet tot een volledige feitenvaststelling komen
2
,• Bewijssystemen
- Systeem van de vrije bewijsvoering
• Alle bewijsmiddelen toegelaten
• Geen hiërarchie
- Systeem van de gereglementeerde bewijsvoering
• Wat?
• Regeling van de toelaatbaarheid van de
bewijsmiddelen
• Regeling van de bewijswaarde van de bewijsmiddelen
• Kenmerken
• Wantrouwen betreffende getuigenbewijs
• Vertrouwen in bewijs door ondertekend geschrift
• Steeds toegelaten
• Grotere bewijswaarde
• Complexer
Bv. in strafzaken: bekentenis heeft niet meer bewijswaarde dan
getuigenverklaring, terwijl dit in burgerlijk recht wel is
Verbintenis boven 3500€: geen getuigenverklaring mogelijk, ook al zijn er
20 getuigen
Gereglementeerde bewijsvoering is er omdat er wantrouwen is in de
getuigenverklaring: partijdigheid, maar ook subjectieve perceptie speelt
een rol
Bv. foutechtscheiding werd door getuigenverklaring bewezen, maar nu niet
meer
Ondertekend geschrift heel veel vertrouwen want op moment dat geschrift
werd opgemaakt was er nog geen geschil en dus kunnen we er dan van
uitgaan dat het geschil de waarheid weergeeft en dus een grotere
bewijswaarde heeft want het geschrift verandert ook niet in de tijd en dus
geloofwaardiger dan getuigen en vermoedens
Maar bewijs van ovk is wel moeilijker: geschreven akte nodig dat aan
bepaalde vormvereisten voldoet en kan zijn dat een akte niet exact
weergeeft wat de partijen bedoelden en daarom kan men niet enkel
steunen op bewijs door geschrift en dan kan het dus onrechtvaardig lijken
om zo’n gereglementeerd bewijsstelsel te gebruiken
Onder het oude bewijsrecht was de drempel voor de akte lager en die is nu
verhoogt tot 3500€ en dus minder verbintenissen vallen onder het
gereglementeerd stelsel
• Gevolg
• Meer zekerheid
• Minder overeenstemming met de werkelijkheid ?
• In bepaalde gevallen kan er bij gebrek aan
ondertekend geschrift niet bewezen worden
• Maar de bekentenis en de eed zijn steeds
toelaatbaar
- Het bewijs in het ondernemingsrecht
• Opgenomen in boek 8 BW
• Alle bewijsmiddelen zijn (in principe) steeds toelaatbaar
3
, •
Het bewijs door een ondertekend geschrift heeft (in principe)
geen hogere bewijswaarde dan een bewijs door getuigen of
vermoedens
• Regels inzake bewijslast en bewijsvoering van het burgerlijk
recht gelden ook in het ondernemingsbewijsrecht
• Bijzondere bewijsmiddelen :
• Factuur
• Boekhouding
Onbetwiste factuur
Boekhouding
BRONNEN VAN HET BEWIJSRECHT
• Bronnen van het bewijsrecht
- Artikelen 1315-1369 van het oud Burgerlijk Wetboek
- Boek 8 van het Burgerlijk Wetboek
- Artikelen 870-1016bis van het Gerechtelijk Wetboek
Oud BW bewijsrecht moeten we niet kennen, maar soms voor contracten
voor 1 november 2020 gesloten is dat wel van toepassing
• Invoering Boek 8 BW, met ingang van 1 november 2020
- Geen revolutionaire hervorming : behoud van het systeem van het
gereglementeerde bewijs
- Modernisering
- Verfijning
- Aanpassing aan de technologische ontwikkelingen
- Lijst van definities
- Didactisch
• Oude rechtspraak en rechtsleer blijven relevant
Enige belangrijke wijziging is wijziging van bedrag naar 3500€
• Structuur “Boek 8 : bewijs”
- Hfdst. 1. Algemene bepalingen
• Definities
• Aanvullend karakter van de bewijsregels
• Voorwerp van het bewijs
• Bewijslast
• Bewijsstandaard
- Hfdst. 2. Toelaatbaarheid van de bewijsmiddelen
• Algemene bepalingen
• Vrij bewijsstelsel
• Gereglementeerd bewijsstelsel
• Uitzonderingen op het gereglementeerd bewijsstelsel
• Eenzijdige rechtshandelingen
• Bewijs door en tegen ondernemingen
• Onmogelijkheid om te bewijzen
• Andere uitzonderingen
4
INHOUD
• Inleiding
- Wat is bewijzen?
- Bewijssystemen
- Bronnen van het burgerlijk bewijsrecht
- Algemene begrippen
• Het recht op bewijs
- Beginsel
- Grenzen
• Gereglementeerd bewijs
• Beoordelingsmarge
• Geoorloofd bewijs
• Taakverdeling inzake het bewijs
• Aanvullend karakter van de bewijsregels
• Voorwerp van het bewijs
• Bewijslast :
- Algemene beginselen
- Toepassingen
• Bewijsstandaard
Bewijsstandaard gaat over het feit of de rechter 100% zeker moet zijn of
die nog een beetje mag twijfelen over het bewijs
• Toelaatbaarheid van de bewijsmiddelen
- Algemene bepalingen
• Vrij bewijsstelsel
• Gereglementeerd bewijsstelsel
- Uitzonderingen op het gereglementeerd bewijsstelsel
• Eenzijdige rechtshandelingen
• Bewijs door en tegen ondernemingen
• Onmogelijkheid om te bewijzen
• Andere uitzonderingen
In strafrecht: volledig vrij bewijsstelsel: je mag bewijzen zoals je wilt +
geen hiërarchie van bewijzen, maar wel regels want bv. wel regels over
bewijslast en ongeoorloofd bewijs
In burgerlijk recht: deels vrij en deels gereglementeerd
vrij: over feiten
Gereglementeerd: over RH, verbintenissen niet alle bewijsmiddelen zijn
altijd toelaatbaar, als je een ovk sluit over een bepaalde waarde, dan geen
getuigenbewijs mogelijk
• Bewijsmiddelen
1
, - Bewijs door een ondertekend geschrift
- Bewijs door getuigen
- Vermoedens
- Bekentenis
- Eed
• Onderzoeksmaatregelen
- Overlegging van stukken
- Deskundigenonderzoek
• Grensoverschrijdende bewijsgaring
INLEIDING
• Wat is bewijzen?
- Bewijzen is de rechter overtuigen van de juistheid van een bewering
aan de hand van bepaalde elementen
• Het overtuigen van de waarachtigheid van een feit
• Het overtuigen van de rechter
• Het overtuigen overeenkomstig de wet
• Onderscheid formeel bewijsrecht / materieel bewijsrecht
- Formeel bewijsrecht : bewijsvoering (Ger.W.)
- Materieel bewijsrecht : bewijswaardering (BW)
• Belang van het bewijs : idem est non esse et non probari
- In een proces
- Buiten een proces
- Relativiteit van het bewijs
Het gaat niet om de waarheid aantonen, het gaat om de rechter te
overtuigen
Als er een geschil is, is er vaak discussie tussen de partijen over wat er nu
precies gebeurd is waarheid kan je dus niet vaststellen: bv. ik rij uit
parking van de supermarkt tussen 2 huizen, vooruit rijden en ziet de auto
en verschiet en valt en andere bestuurder was van mening dat de auto de
fietser had aangereden terwijl dit in de perceptie van de auto helemaal
niet waar was
Ook casus van de mixer, moeilijk om bewijs te leveren over de feiten
Bv. men moest Sint-Pietersplein uitgraven en risico voor gebouwen errond
dus men verstevigt eerst de zijkanten met beton aannemer voert dit
uit de overeengekomen prijs volstaat niet meer want er is meer werk
nodig discussie tussen bouwheer en aannemer over de meerprijs
partijen zijn vergeten aantonen dat er zandsteenformaties waren dat
ervoor zorgde dat er meer werk was en dus werd HB verworpen
Materieel bewijsrecht: aan de hand van welke regels kan men bewijzen en
wat is de bewijswaarde van het gebruikte bewijs
Vrouw vertrok van Turkije met haar kinderen en man voert terugkeer aan,
maar vrouw voert aan dat zij en haar kinderen mishandelt werden, maar
het is niet bewezen en dan is daar niets meer aan te doen
Rechter zal vaak niet tot een volledige feitenvaststelling komen
2
,• Bewijssystemen
- Systeem van de vrije bewijsvoering
• Alle bewijsmiddelen toegelaten
• Geen hiërarchie
- Systeem van de gereglementeerde bewijsvoering
• Wat?
• Regeling van de toelaatbaarheid van de
bewijsmiddelen
• Regeling van de bewijswaarde van de bewijsmiddelen
• Kenmerken
• Wantrouwen betreffende getuigenbewijs
• Vertrouwen in bewijs door ondertekend geschrift
• Steeds toegelaten
• Grotere bewijswaarde
• Complexer
Bv. in strafzaken: bekentenis heeft niet meer bewijswaarde dan
getuigenverklaring, terwijl dit in burgerlijk recht wel is
Verbintenis boven 3500€: geen getuigenverklaring mogelijk, ook al zijn er
20 getuigen
Gereglementeerde bewijsvoering is er omdat er wantrouwen is in de
getuigenverklaring: partijdigheid, maar ook subjectieve perceptie speelt
een rol
Bv. foutechtscheiding werd door getuigenverklaring bewezen, maar nu niet
meer
Ondertekend geschrift heel veel vertrouwen want op moment dat geschrift
werd opgemaakt was er nog geen geschil en dus kunnen we er dan van
uitgaan dat het geschil de waarheid weergeeft en dus een grotere
bewijswaarde heeft want het geschrift verandert ook niet in de tijd en dus
geloofwaardiger dan getuigen en vermoedens
Maar bewijs van ovk is wel moeilijker: geschreven akte nodig dat aan
bepaalde vormvereisten voldoet en kan zijn dat een akte niet exact
weergeeft wat de partijen bedoelden en daarom kan men niet enkel
steunen op bewijs door geschrift en dan kan het dus onrechtvaardig lijken
om zo’n gereglementeerd bewijsstelsel te gebruiken
Onder het oude bewijsrecht was de drempel voor de akte lager en die is nu
verhoogt tot 3500€ en dus minder verbintenissen vallen onder het
gereglementeerd stelsel
• Gevolg
• Meer zekerheid
• Minder overeenstemming met de werkelijkheid ?
• In bepaalde gevallen kan er bij gebrek aan
ondertekend geschrift niet bewezen worden
• Maar de bekentenis en de eed zijn steeds
toelaatbaar
- Het bewijs in het ondernemingsrecht
• Opgenomen in boek 8 BW
• Alle bewijsmiddelen zijn (in principe) steeds toelaatbaar
3
, •
Het bewijs door een ondertekend geschrift heeft (in principe)
geen hogere bewijswaarde dan een bewijs door getuigen of
vermoedens
• Regels inzake bewijslast en bewijsvoering van het burgerlijk
recht gelden ook in het ondernemingsbewijsrecht
• Bijzondere bewijsmiddelen :
• Factuur
• Boekhouding
Onbetwiste factuur
Boekhouding
BRONNEN VAN HET BEWIJSRECHT
• Bronnen van het bewijsrecht
- Artikelen 1315-1369 van het oud Burgerlijk Wetboek
- Boek 8 van het Burgerlijk Wetboek
- Artikelen 870-1016bis van het Gerechtelijk Wetboek
Oud BW bewijsrecht moeten we niet kennen, maar soms voor contracten
voor 1 november 2020 gesloten is dat wel van toepassing
• Invoering Boek 8 BW, met ingang van 1 november 2020
- Geen revolutionaire hervorming : behoud van het systeem van het
gereglementeerde bewijs
- Modernisering
- Verfijning
- Aanpassing aan de technologische ontwikkelingen
- Lijst van definities
- Didactisch
• Oude rechtspraak en rechtsleer blijven relevant
Enige belangrijke wijziging is wijziging van bedrag naar 3500€
• Structuur “Boek 8 : bewijs”
- Hfdst. 1. Algemene bepalingen
• Definities
• Aanvullend karakter van de bewijsregels
• Voorwerp van het bewijs
• Bewijslast
• Bewijsstandaard
- Hfdst. 2. Toelaatbaarheid van de bewijsmiddelen
• Algemene bepalingen
• Vrij bewijsstelsel
• Gereglementeerd bewijsstelsel
• Uitzonderingen op het gereglementeerd bewijsstelsel
• Eenzijdige rechtshandelingen
• Bewijs door en tegen ondernemingen
• Onmogelijkheid om te bewijzen
• Andere uitzonderingen
4
