Inhoudsopgave Strafrecht 2024-2025
Pagina
Deel 1 – Inleiding tot de studie van het strafrecht 1
1.1 Begripsbepaling 1
1.1.1 Bepaling van het strafrecht 1
1.1.2 Kenmerken van het strafrecht 1
1.1.3 Kernbegrippen van het strafrecht 2
1.2 Indeling en inhoud van het strafrecht 3
1.2.1 Strafrecht van gemeen recht 3
1.2.1.1 Het strafwetboek 3
1.2.1.2 De complementaire weCen 4
1.2.2 Bijzondere strafweCen 4
1.2.3 Toepasselijkheid van het strafrecht van gemeen recht op de bijzondere strafweCen 4
Deel 2 – Het posiGef strafrecht 6
2.1 De strafwet 6
2.1.1 Algemene beginselen 6
2.1.1.1 Het legaliteitsbeginsel 6
A. Begrip 6
B. Draagwijdte van het legaliteitsbeginsel 6
C. Controle van het legaliteitsbeginsel 7
D. Toetsing aan hogere normen 7
2.1.1.2 Het karakter van de strafwet 8
2.1.1.3 De interpretaGe van de strafwet 8
A. InterpretaGemiddelen 9
B. InterpretaGemacht van de strafrechter 9
2.1.2 De toepasselijkheid van de strafwet in de Gjd 10
2.1.2.1 De geldigheidsduur van de strafwet 10
A. De inwerkingtreding van de strafweCen 10
B. De opheffing van strafweCen 10
2.1.2.2 De werking van de strafwet in de Gjd 10
A. ArGkel 2 Strafwetboek 10
B. De niet-terugwerkende kracht van de minst zware strafwet 10
C. De terugwerkende kracht van minst zware strafwet 11
2.1.3 De toepasselijkheid van de strafwet naar de plaats 13
2.1.3.1 Grondbeginselen 13
2.1.3.2 Situering van het misdrijf in de ruimte 13
2.1.3.3 De territoriale werking van de Belgische strafwet 14
A. Begrip 14
B. Omschrijving van het grondgebied 15
2.1.3.4 De extraterritoriale werking van de Belgische strafwet 15
2.1.4 De toepasselijkheid van de strafwet naar de personen 17
2.1.4.1 Het gelijkheidsbeginsel 17
2.1.4.2 De persoonlijke immuniteiten 17
A. Staatsrechtelijke uitzonderingen 17
B. Volkenrechtelijke uitzonderingen 17
2.2 Het misdrijf 18
2.2.1 Algemene beginselen 18
2.2.1.1 Begripsbepaling 18
2.2.1.2 Legaliteit van de straRaarstellingen 18
2.2.1.3 De autonomie van het strafrecht 18
2.2.1.4 De bestanddelen van het misdrijf 19
2.2.2 Het materieel bestanddeel van het misdrijf 20
2.2.2.1 Het vereiste van een uiterlijk waarneembare gedraging 20
2.2.2.2 De omschrijving van het materieel element 20
2.2.2.3 De handelings- en onthoudingsmisdrijven 20
2.2.2.4 De handeling door onthouding 20
,2.2.3 Het moreel bestanddeel van het misdrijf 21
2.2.3.1 Algemene begrippen 21
2.2.3.2 De klassieke theorie 21
A. OpzeCelijke misdrijven 21
B. Onachtzaamheidsmisdrijven 22
C. Materiële misdrijven 23
2.2.3.3 De theorie van Robert Legros 23
2.2.4 De weCelijke indeling van de misdrijven 24
2.2.4.1 Het beginsel van de drieledige indeling 24
2.2.4.2 Draagwijdte van de regel van arGkel 1 Sw. 25
A. De weCelijke bepaling van de aard van het misdrijf 25
B. De wijziging van de aard van het misdrijf door weCelijke omstandigheden 25
C. De wijziging van de aard van het misdrijf gedurende de procedure 25
2.2.5 Andere classificaGes van de misdrijven 26
2.2.5.1 ClassificaGe volgens de intrinsieke aard van het misdrijf 26
A. PoliGeke misdrijven 26
B. Drukpersmisdrijven 28
2.2.5.2 ClassificaGe volgens de materiële uitvoeringswijze 30
A. Aflopende en voortdurende misdrijven 30
B. Enkelvoudige en voortgezeCe (of collecGeve) misdrijven 30
C. Gewoontemisdrijven 32
2.2.5.3 Overige classificaGes van misdrijven 32
A. Openbare en private misdrijven 32
B. Eigen misdrijven 32
2.2.6 Verzwarende omstandigheden 33
2.2.6.1 Algemene begrippen 33
2.2.6.2 Kenmerken van de verzwarende omstandigheden 33
A. Zij zijn weCelijk 33
B. Zij hebben een bijkomend karakter 33
C. Zij hebben een verplicht karakter 34
D. Zij hebben een weCelijke strafverzwarende uitwerking 34
2.2.6.3 Gevallen van verzwarende omstandigheden 34
2.2.6.4 Verzwarende factoren 35
2.2.7 De straRare poging 35
2.2.7.1 Algemene begrippen 35
A. De iter criminis 35
B. De pogingsleren 37
2.2.7.2 Bestanddelen van de straRare poging 37
A. Het voornemen om een misdaad of een wanbedrijf te plegen 37
B. Een begin van uitvoering 37
C. Het niet-voltooien van het misdrijf, buiten de wil van de dader 38
2.2.7.3 De ondeugdelijke poging 38
2.2.7.4 Bestraffing van de poging 39
A. StraRaarheid van de poging 39
B. Toepasselijke straf 39
2.2.8 De rechtvaardigingsgronden 40
2.2.8.1 Algemene begrippen 41
A. Bepaling 41
B. Bewijs van rechtvaardigingsgronden 41
C. Verschil met gronden van schuldontheffing, gronden van niet-toerekeningsvatbaarheid en 42
strafuitsluitende verschoningsgronden
2.2.8.2 De verschillende rechtvaardigingsgronden 42
A. Gebod van de wet en bevel van de overheid 42
B. Wedge verdediging 43
C. Noodtoestand 45
2.3 De dader 47
2.3.1 Zowel natuurlijke personen als rechtspersonen 47
,2.3.1.1 De rechtspersonen 48
2.3.1.2 De misdrijven 49
2.3.1.3 De natuurlijke persoon 50
2.3.1.4 De straffen 50
2.3.2 De straRare deelneming 50
2.3.2.1 Algemene begrippen 50
2.3.2.2 Algemene voorwaarden van de straRare deelneming 51
A. Deelnemen aan een misdaad of een wanbedrijf 51
B. WeCelijk bepaalde deelnemingsvormen 52
C. Moreel element van de deelneming 52
2.3.2.3 De weCelijke deelnemingsvormen 53
A. (Mede)daders 53
B. MedeplichGgen 55
C. Onderscheid tussen (mede)daderschap en medeplichGgheid 55
2.3.2.4 Bestraffing van de deelneming 56
A. (Mede)daderschap 56
B. MedeplichGgheid 56
2.3.3 De schuldontheffingsgronden 57
2.3.3.1 Algemene begrippen 57
2.3.3.2 De verschillende gronden van schuldontheffing 58
A. Dwang of overmacht 58
B. Dwaling of onwetendheid 59
2.3.4 De gronden van niet-toerekeningsvatbaarheid 60
2.3.4.1 Algemene begrippen 60
2.3.4.2 De verschillende gronden van niet-toerekeningsvatbaarheid 61
A. De geestesgestoorden 61
B. De minderjarigheid 65
2.3.5 De strafuitsluitende verschoningsgronden 69
2.3.5.1 Algemene begrippen 69
A. Bepaling 69
B. Kenmerken 70
2.3.5.2 De verschillende strafuitsluitende verschoningsgronden 70
A. Bloed- en aanverwantschapsbanden 70
B. Aangige aan de overheid 71
C. Onderwerping aan de overheid 71
D. Misdrijven gepleegd in het kader van de bijzondere opsporingsmethoden 71
E. De decumulregel van arGkel 5, lid 2 Sw. 72
2.4 De straffen en andere gevolgen van het misdrijf 73
2.4.1 Algemene beginselen 73
2.4.1.1 Begripsbepaling 73
2.4.1.2 FuncGes van de straffen 74
2.4.1.3 Kenmerken 74
A. De straffen zijn weCelijk 74
B. De straffen zijn gerechtelijk 75
C. De straffen zijn persoonlijk en individueel 75
D. De straffen zijn verplicht 75
2.4.2 De straffen 75
2.4.2.1 Indeling van de straffen 75
2.4.2.2 Bespreking van de straffen voor natuurlijke personen 76
A. De hoofdstraffen 76
B. De bijkomende straffen 83
2.4.2.3 Bespreking van de straffen voor rechtspersonen 94
A. In criminele, correcGonele en poliGezaken 94
B. In criminele en correcGonele zaken 95
2.4.3 Bepaling van de straf 96
2.4.3.1 Algemene begrippen 96
2.4.3.2 Strafverminderende verschoningsgronden 97
, A. Algemene begrippen 97
B. De verschillende strafverminderende verschoningsgronden 98
C. Procedureaspecten 99
2.4.3.3 Verzachtende omstandigheden 100
A. Algemene begrippen 100
B. Kenmerken 100
C. Beoordeling van de verzachtende omstandigheden 101
D. Werking van de verzachtende omstandigheden 102
2.4.3.4 Herhaling 104
A. Algemene begrippen 104
B. Algemene voorwaarden van de weCelijke herhaling 105
C. Gevallen van weCelijke herhaling 106
D. Bijkomende gevolgen van de herhaling 107
2.4.3.5 Samenloop 108
A. Algemene begrippen 108
B. Eendaadse samenloop 109
C. Meerdaadse samenloop 110
2.4.3.6 CombinaGe van de weCelijke regels inzake de bepaling van de straf 112
2.4.4 De modaliteiten van de straffen 113
2.4.4.1 Algemene begrippen 113
2.4.4.2 OpschorGng van de uitspraak van de veroordeling 114
A. Begrip 114
B. WeCelijke toepassingsvoorwaarden 114
C. Bevoegde gerechten 114
D. Gevolgen van de opschorGng 114
E. Herroeping van de opschorGng 115
2.4.4.3 Uitstel van de tenuitvoerlegging van de straffen 115
A. Begrip 115
B. WeCelijke toepassingsvoorwaarden 115
C. Bevoegde gerechten 116
D. Gevolgen van het uitstel 116
E. Herroeping van het uitstel 116
2.4.4.4 ProbaGe 117
A. Begrip 117
B. ProbaGecommissie 117
2.4.5 De uitvoering van de straffen 118
2.4.5.1 Algemene begrippen en evoluGe 118
2.4.5.2 Uitvoering van de vrijheidsberovende straffen 119
A. Algemene begrippen 119
B. Uitvoeringsmodaliteiten 121
C. De strafuitvoeringsrechter en de strafuitvoeringsrechtbank 121
D. De minister van JusGGe 124
2.4.5.3 Uitvoering van de straf onder elektronisch toezicht 125
2.4.5.4 Uitvoering van de werkstraf 125
2.4.5.5 Uitvoering van de autonome probaGestraf 125
2.4.5.6 Uitvoering van de vermogensstraffen 126
2.4.6 Genade 126
2.4.6.1 Begrip 126
2.4.6.2 Draagwijdte van het genaderecht 127
2.4.6.3 Voorwaarden 127
2.4.6.4 Gevolgen 127
2.4.7 Verjaring van de straf 127
2.4.7.1 Begrip 127
2.4.7.2 Verjaringstermijnen 127
2.4.7.3 StuiGng van de verjaring 128
2.4.7.4 Schorsing van de verjaring 128
2.4.7.5 Bijzonder geval van ontvluchGng 129
Pagina
Deel 1 – Inleiding tot de studie van het strafrecht 1
1.1 Begripsbepaling 1
1.1.1 Bepaling van het strafrecht 1
1.1.2 Kenmerken van het strafrecht 1
1.1.3 Kernbegrippen van het strafrecht 2
1.2 Indeling en inhoud van het strafrecht 3
1.2.1 Strafrecht van gemeen recht 3
1.2.1.1 Het strafwetboek 3
1.2.1.2 De complementaire weCen 4
1.2.2 Bijzondere strafweCen 4
1.2.3 Toepasselijkheid van het strafrecht van gemeen recht op de bijzondere strafweCen 4
Deel 2 – Het posiGef strafrecht 6
2.1 De strafwet 6
2.1.1 Algemene beginselen 6
2.1.1.1 Het legaliteitsbeginsel 6
A. Begrip 6
B. Draagwijdte van het legaliteitsbeginsel 6
C. Controle van het legaliteitsbeginsel 7
D. Toetsing aan hogere normen 7
2.1.1.2 Het karakter van de strafwet 8
2.1.1.3 De interpretaGe van de strafwet 8
A. InterpretaGemiddelen 9
B. InterpretaGemacht van de strafrechter 9
2.1.2 De toepasselijkheid van de strafwet in de Gjd 10
2.1.2.1 De geldigheidsduur van de strafwet 10
A. De inwerkingtreding van de strafweCen 10
B. De opheffing van strafweCen 10
2.1.2.2 De werking van de strafwet in de Gjd 10
A. ArGkel 2 Strafwetboek 10
B. De niet-terugwerkende kracht van de minst zware strafwet 10
C. De terugwerkende kracht van minst zware strafwet 11
2.1.3 De toepasselijkheid van de strafwet naar de plaats 13
2.1.3.1 Grondbeginselen 13
2.1.3.2 Situering van het misdrijf in de ruimte 13
2.1.3.3 De territoriale werking van de Belgische strafwet 14
A. Begrip 14
B. Omschrijving van het grondgebied 15
2.1.3.4 De extraterritoriale werking van de Belgische strafwet 15
2.1.4 De toepasselijkheid van de strafwet naar de personen 17
2.1.4.1 Het gelijkheidsbeginsel 17
2.1.4.2 De persoonlijke immuniteiten 17
A. Staatsrechtelijke uitzonderingen 17
B. Volkenrechtelijke uitzonderingen 17
2.2 Het misdrijf 18
2.2.1 Algemene beginselen 18
2.2.1.1 Begripsbepaling 18
2.2.1.2 Legaliteit van de straRaarstellingen 18
2.2.1.3 De autonomie van het strafrecht 18
2.2.1.4 De bestanddelen van het misdrijf 19
2.2.2 Het materieel bestanddeel van het misdrijf 20
2.2.2.1 Het vereiste van een uiterlijk waarneembare gedraging 20
2.2.2.2 De omschrijving van het materieel element 20
2.2.2.3 De handelings- en onthoudingsmisdrijven 20
2.2.2.4 De handeling door onthouding 20
,2.2.3 Het moreel bestanddeel van het misdrijf 21
2.2.3.1 Algemene begrippen 21
2.2.3.2 De klassieke theorie 21
A. OpzeCelijke misdrijven 21
B. Onachtzaamheidsmisdrijven 22
C. Materiële misdrijven 23
2.2.3.3 De theorie van Robert Legros 23
2.2.4 De weCelijke indeling van de misdrijven 24
2.2.4.1 Het beginsel van de drieledige indeling 24
2.2.4.2 Draagwijdte van de regel van arGkel 1 Sw. 25
A. De weCelijke bepaling van de aard van het misdrijf 25
B. De wijziging van de aard van het misdrijf door weCelijke omstandigheden 25
C. De wijziging van de aard van het misdrijf gedurende de procedure 25
2.2.5 Andere classificaGes van de misdrijven 26
2.2.5.1 ClassificaGe volgens de intrinsieke aard van het misdrijf 26
A. PoliGeke misdrijven 26
B. Drukpersmisdrijven 28
2.2.5.2 ClassificaGe volgens de materiële uitvoeringswijze 30
A. Aflopende en voortdurende misdrijven 30
B. Enkelvoudige en voortgezeCe (of collecGeve) misdrijven 30
C. Gewoontemisdrijven 32
2.2.5.3 Overige classificaGes van misdrijven 32
A. Openbare en private misdrijven 32
B. Eigen misdrijven 32
2.2.6 Verzwarende omstandigheden 33
2.2.6.1 Algemene begrippen 33
2.2.6.2 Kenmerken van de verzwarende omstandigheden 33
A. Zij zijn weCelijk 33
B. Zij hebben een bijkomend karakter 33
C. Zij hebben een verplicht karakter 34
D. Zij hebben een weCelijke strafverzwarende uitwerking 34
2.2.6.3 Gevallen van verzwarende omstandigheden 34
2.2.6.4 Verzwarende factoren 35
2.2.7 De straRare poging 35
2.2.7.1 Algemene begrippen 35
A. De iter criminis 35
B. De pogingsleren 37
2.2.7.2 Bestanddelen van de straRare poging 37
A. Het voornemen om een misdaad of een wanbedrijf te plegen 37
B. Een begin van uitvoering 37
C. Het niet-voltooien van het misdrijf, buiten de wil van de dader 38
2.2.7.3 De ondeugdelijke poging 38
2.2.7.4 Bestraffing van de poging 39
A. StraRaarheid van de poging 39
B. Toepasselijke straf 39
2.2.8 De rechtvaardigingsgronden 40
2.2.8.1 Algemene begrippen 41
A. Bepaling 41
B. Bewijs van rechtvaardigingsgronden 41
C. Verschil met gronden van schuldontheffing, gronden van niet-toerekeningsvatbaarheid en 42
strafuitsluitende verschoningsgronden
2.2.8.2 De verschillende rechtvaardigingsgronden 42
A. Gebod van de wet en bevel van de overheid 42
B. Wedge verdediging 43
C. Noodtoestand 45
2.3 De dader 47
2.3.1 Zowel natuurlijke personen als rechtspersonen 47
,2.3.1.1 De rechtspersonen 48
2.3.1.2 De misdrijven 49
2.3.1.3 De natuurlijke persoon 50
2.3.1.4 De straffen 50
2.3.2 De straRare deelneming 50
2.3.2.1 Algemene begrippen 50
2.3.2.2 Algemene voorwaarden van de straRare deelneming 51
A. Deelnemen aan een misdaad of een wanbedrijf 51
B. WeCelijk bepaalde deelnemingsvormen 52
C. Moreel element van de deelneming 52
2.3.2.3 De weCelijke deelnemingsvormen 53
A. (Mede)daders 53
B. MedeplichGgen 55
C. Onderscheid tussen (mede)daderschap en medeplichGgheid 55
2.3.2.4 Bestraffing van de deelneming 56
A. (Mede)daderschap 56
B. MedeplichGgheid 56
2.3.3 De schuldontheffingsgronden 57
2.3.3.1 Algemene begrippen 57
2.3.3.2 De verschillende gronden van schuldontheffing 58
A. Dwang of overmacht 58
B. Dwaling of onwetendheid 59
2.3.4 De gronden van niet-toerekeningsvatbaarheid 60
2.3.4.1 Algemene begrippen 60
2.3.4.2 De verschillende gronden van niet-toerekeningsvatbaarheid 61
A. De geestesgestoorden 61
B. De minderjarigheid 65
2.3.5 De strafuitsluitende verschoningsgronden 69
2.3.5.1 Algemene begrippen 69
A. Bepaling 69
B. Kenmerken 70
2.3.5.2 De verschillende strafuitsluitende verschoningsgronden 70
A. Bloed- en aanverwantschapsbanden 70
B. Aangige aan de overheid 71
C. Onderwerping aan de overheid 71
D. Misdrijven gepleegd in het kader van de bijzondere opsporingsmethoden 71
E. De decumulregel van arGkel 5, lid 2 Sw. 72
2.4 De straffen en andere gevolgen van het misdrijf 73
2.4.1 Algemene beginselen 73
2.4.1.1 Begripsbepaling 73
2.4.1.2 FuncGes van de straffen 74
2.4.1.3 Kenmerken 74
A. De straffen zijn weCelijk 74
B. De straffen zijn gerechtelijk 75
C. De straffen zijn persoonlijk en individueel 75
D. De straffen zijn verplicht 75
2.4.2 De straffen 75
2.4.2.1 Indeling van de straffen 75
2.4.2.2 Bespreking van de straffen voor natuurlijke personen 76
A. De hoofdstraffen 76
B. De bijkomende straffen 83
2.4.2.3 Bespreking van de straffen voor rechtspersonen 94
A. In criminele, correcGonele en poliGezaken 94
B. In criminele en correcGonele zaken 95
2.4.3 Bepaling van de straf 96
2.4.3.1 Algemene begrippen 96
2.4.3.2 Strafverminderende verschoningsgronden 97
, A. Algemene begrippen 97
B. De verschillende strafverminderende verschoningsgronden 98
C. Procedureaspecten 99
2.4.3.3 Verzachtende omstandigheden 100
A. Algemene begrippen 100
B. Kenmerken 100
C. Beoordeling van de verzachtende omstandigheden 101
D. Werking van de verzachtende omstandigheden 102
2.4.3.4 Herhaling 104
A. Algemene begrippen 104
B. Algemene voorwaarden van de weCelijke herhaling 105
C. Gevallen van weCelijke herhaling 106
D. Bijkomende gevolgen van de herhaling 107
2.4.3.5 Samenloop 108
A. Algemene begrippen 108
B. Eendaadse samenloop 109
C. Meerdaadse samenloop 110
2.4.3.6 CombinaGe van de weCelijke regels inzake de bepaling van de straf 112
2.4.4 De modaliteiten van de straffen 113
2.4.4.1 Algemene begrippen 113
2.4.4.2 OpschorGng van de uitspraak van de veroordeling 114
A. Begrip 114
B. WeCelijke toepassingsvoorwaarden 114
C. Bevoegde gerechten 114
D. Gevolgen van de opschorGng 114
E. Herroeping van de opschorGng 115
2.4.4.3 Uitstel van de tenuitvoerlegging van de straffen 115
A. Begrip 115
B. WeCelijke toepassingsvoorwaarden 115
C. Bevoegde gerechten 116
D. Gevolgen van het uitstel 116
E. Herroeping van het uitstel 116
2.4.4.4 ProbaGe 117
A. Begrip 117
B. ProbaGecommissie 117
2.4.5 De uitvoering van de straffen 118
2.4.5.1 Algemene begrippen en evoluGe 118
2.4.5.2 Uitvoering van de vrijheidsberovende straffen 119
A. Algemene begrippen 119
B. Uitvoeringsmodaliteiten 121
C. De strafuitvoeringsrechter en de strafuitvoeringsrechtbank 121
D. De minister van JusGGe 124
2.4.5.3 Uitvoering van de straf onder elektronisch toezicht 125
2.4.5.4 Uitvoering van de werkstraf 125
2.4.5.5 Uitvoering van de autonome probaGestraf 125
2.4.5.6 Uitvoering van de vermogensstraffen 126
2.4.6 Genade 126
2.4.6.1 Begrip 126
2.4.6.2 Draagwijdte van het genaderecht 127
2.4.6.3 Voorwaarden 127
2.4.6.4 Gevolgen 127
2.4.7 Verjaring van de straf 127
2.4.7.1 Begrip 127
2.4.7.2 Verjaringstermijnen 127
2.4.7.3 StuiGng van de verjaring 128
2.4.7.4 Schorsing van de verjaring 128
2.4.7.5 Bijzonder geval van ontvluchGng 129
