OMGEVINGSRECHT
Tweede Bachelor Rechten
2024-2025
GEERT VAN HOORICK
,INLEIDING ............................................................................................................................. 7
Leerstof ............................................................................................................................. 7
Doelstellingen van het vak: ................................................................................................. 7
Evoluties in het vak: ............................................................................................................ 7
Onderwijsmethode ............................................................................................................. 8
Evaluatie ............................................................................................................................ 9
Hulpmiddelen .................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 1: Omgevingsrecht en het recht ............................................................................ 10
Situering .......................................................................................................................... 10
Ontwikkeling ................................................................................................................. 11
Goed te onthouden........................................................................................................... 14
Hoofdstuk 2: Milieu, ruimte, beleid en recht .......................................................................... 15
Milieu, ruimte en nood aan beleid ..................................................................................... 15
Toenemende aantasting door de mens........................................................................... 15
Nadelig juridisch statuut van milieu ............................................................................... 15
Milieubeleid en ruimtelijke ordening zijn nodig ............................................................... 16
Legitimatie voor het omgevingsbeleid ............................................................................ 16
Evolutie duurzame ontwikkeling ........................................................................................ 17
Functies van omgevingsrecht ............................................................................................ 20
Instrumenten van het omgevingsbeleid ............................................................................. 21
directe en indirecte regulering ....................................................................................... 21
Enkele belangrijke instrumenten .................................................................................... 22
vergunningen ............................................................................................................ 22
stedenbouwkundige en beschermingsvoorschriften ................................................... 22
milieueffectrapportage en milieukwaliteits en emmissienormen ................................. 23
op naar nieuwe instrumenten ........................................................................................... 25
verhandelbare emmissierechten ................................................................................... 25
De rol van beleid en van de rechter herzien? ................................................................... 27
Toepassing op problemen op milieuzones .................................................................. 29
Toepassing op asbest ................................................................................................ 32
Hoe dan beter doen? ................................................................................................. 34
Klimaatvorderingen ................................................................................................... 35
Beginselen van het milieubeleid .................................................................................... 36
rechtspraak over de beginselen .................................................................................. 38
Rechtsbescherming op de helling? ................................................................................ 39
(1) Relativiteitsvereiste .............................................................................................. 40
, (2) Attentieplicht........................................................................................................ 41
(3) Bestuurlijke lus ..................................................................................................... 42
(4) Legislatieve validatie ............................................................................................. 44
Hoofdstuk 3: ........................................................................................................................ 46
Onteigening...................................................................................................................... 46
Begrip ........................................................................................................................... 46
Bescherming van eigendom .......................................................................................... 46
Algemeen .................................................................................................................. 46
Algemeen nut + wettelijke grondslag + noodzakelijkheidsvereiste ................................ 47
onteigeningsprocedure ................................................................................................. 49
Bestuurlijke fase ........................................................................................................ 49
Gerechtelijke fase...................................................................................................... 51
Rechtsbescherming .................................................................................................. 52
Onteigeningsvergoeding ................................................................................................ 53
Integraal karakter....................................................................................................... 53
Venale waarde van het goed ................................................................................... 54
geschiktheidswaarde ............................................................................................. 54
Affectiewaarde ...................................................................................................... 54
Waardevermindering van het restant....................................................................... 55
Nog enkele specifieke instrumenten .............................................................................. 55
Verzoek tot zelfrealisatie ............................................................................................ 55
Verzoek om van de onteigening af te zien .................................................................... 56
Tergugbetaling van de interesten ................................................................................ 56
Recht van wederoverdracht ....................................................................................... 56
Eigendomsbeperkingen .................................................................................................... 57
Begrip ........................................................................................................................... 57
Bescherming van het eigendomsrecht bij eigendomsbeperking ...................................... 58
Principe: geen schadevergoeding ............................................................................... 58
uitzonderingen .......................................................................................................... 58
Schadevergoeding bij quasi-onteigening ................................................................. 58
schadevergoeding bij onuitvoerbaarheid niet-vervallen rechtmatige
verkaverlingsvergunning ......................................................................................... 59
Recht van voorkoop .......................................................................................................... 62
Begrip ........................................................................................................................... 62
Toepassing ................................................................................................................... 63
Modaliteiten en toepassingsgebied ............................................................................ 63
, Uitzonderingen .......................................................................................................... 63
Rangorde .................................................................................................................. 64
Procedurele aspecten ............................................................................................... 64
Sanctieregeling ......................................................................................................... 65
Recht van voorkeur ........................................................................................................... 66
Begrip ........................................................................................................................... 66
Toepassingsgebied ........................................................................................................ 66
Hoofdstuk 4 ......................................................................................................................... 68
Co-existentie van wetgeving en gevolgen van vergunningen ................................................ 68
Soorten vergunningen van voor de omgevingsvergunning ................................................ 68
Cumuluatieve werking en gelijkwaardigheid van wetgeving ............................................. 70
Soorten vergunningen na invoering omgevingsvergunning ............................................... 70
Voorwerp van omgevingsvergunningen .......................................................................... 72
Voorwerp van de omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen ............ 72
Stedenbouwkundige handelingen ........................................................................... 72
Vrijstellingen .......................................................................................................... 73
Vermoeden van omgevingsvergunning ........................................................................ 75
Voorwerp en aard van de omgevingsvergunning voor het verkavelen van gronden ......... 76
verkavelen ............................................................................................................. 76
Begrip ................................................................................................................ 76
Principe .......................................................................................................... 76
Uitzonderingen ............................................................................................... 77
valse uitzonderingen ....................................................................................... 78
Individueel en reglementair karakter.................................................................... 78
gevolgen voor burgerrechtelijke verplichtingen .................................................... 79
Voorwerp van de omgevingsvergunning voor de exploitatie ingedeelde inrichting of
activiteit .................................................................................................................... 79
Voorwerp van de omgevingsvergunning voor vegetatiewijziging.................................... 80
Voorwerp van de omgevingsvergunning voor kleinhandelsactiviteiten .......................... 81
Vergunningsprocedure .................................................................................................. 81
Procedure omgevingsvergunning: overzicht ................................................................ 84
Beslissing tot wijziging van de overheid ....................................................................... 87
De procedurefases .................................................................................................... 87
Overzicht ............................................................................................................... 87
Bevoegde instanties ............................................................................................... 88
Schema ................................................................................................................. 89
Tweede Bachelor Rechten
2024-2025
GEERT VAN HOORICK
,INLEIDING ............................................................................................................................. 7
Leerstof ............................................................................................................................. 7
Doelstellingen van het vak: ................................................................................................. 7
Evoluties in het vak: ............................................................................................................ 7
Onderwijsmethode ............................................................................................................. 8
Evaluatie ............................................................................................................................ 9
Hulpmiddelen .................................................................................................................... 9
Hoofdstuk 1: Omgevingsrecht en het recht ............................................................................ 10
Situering .......................................................................................................................... 10
Ontwikkeling ................................................................................................................. 11
Goed te onthouden........................................................................................................... 14
Hoofdstuk 2: Milieu, ruimte, beleid en recht .......................................................................... 15
Milieu, ruimte en nood aan beleid ..................................................................................... 15
Toenemende aantasting door de mens........................................................................... 15
Nadelig juridisch statuut van milieu ............................................................................... 15
Milieubeleid en ruimtelijke ordening zijn nodig ............................................................... 16
Legitimatie voor het omgevingsbeleid ............................................................................ 16
Evolutie duurzame ontwikkeling ........................................................................................ 17
Functies van omgevingsrecht ............................................................................................ 20
Instrumenten van het omgevingsbeleid ............................................................................. 21
directe en indirecte regulering ....................................................................................... 21
Enkele belangrijke instrumenten .................................................................................... 22
vergunningen ............................................................................................................ 22
stedenbouwkundige en beschermingsvoorschriften ................................................... 22
milieueffectrapportage en milieukwaliteits en emmissienormen ................................. 23
op naar nieuwe instrumenten ........................................................................................... 25
verhandelbare emmissierechten ................................................................................... 25
De rol van beleid en van de rechter herzien? ................................................................... 27
Toepassing op problemen op milieuzones .................................................................. 29
Toepassing op asbest ................................................................................................ 32
Hoe dan beter doen? ................................................................................................. 34
Klimaatvorderingen ................................................................................................... 35
Beginselen van het milieubeleid .................................................................................... 36
rechtspraak over de beginselen .................................................................................. 38
Rechtsbescherming op de helling? ................................................................................ 39
(1) Relativiteitsvereiste .............................................................................................. 40
, (2) Attentieplicht........................................................................................................ 41
(3) Bestuurlijke lus ..................................................................................................... 42
(4) Legislatieve validatie ............................................................................................. 44
Hoofdstuk 3: ........................................................................................................................ 46
Onteigening...................................................................................................................... 46
Begrip ........................................................................................................................... 46
Bescherming van eigendom .......................................................................................... 46
Algemeen .................................................................................................................. 46
Algemeen nut + wettelijke grondslag + noodzakelijkheidsvereiste ................................ 47
onteigeningsprocedure ................................................................................................. 49
Bestuurlijke fase ........................................................................................................ 49
Gerechtelijke fase...................................................................................................... 51
Rechtsbescherming .................................................................................................. 52
Onteigeningsvergoeding ................................................................................................ 53
Integraal karakter....................................................................................................... 53
Venale waarde van het goed ................................................................................... 54
geschiktheidswaarde ............................................................................................. 54
Affectiewaarde ...................................................................................................... 54
Waardevermindering van het restant....................................................................... 55
Nog enkele specifieke instrumenten .............................................................................. 55
Verzoek tot zelfrealisatie ............................................................................................ 55
Verzoek om van de onteigening af te zien .................................................................... 56
Tergugbetaling van de interesten ................................................................................ 56
Recht van wederoverdracht ....................................................................................... 56
Eigendomsbeperkingen .................................................................................................... 57
Begrip ........................................................................................................................... 57
Bescherming van het eigendomsrecht bij eigendomsbeperking ...................................... 58
Principe: geen schadevergoeding ............................................................................... 58
uitzonderingen .......................................................................................................... 58
Schadevergoeding bij quasi-onteigening ................................................................. 58
schadevergoeding bij onuitvoerbaarheid niet-vervallen rechtmatige
verkaverlingsvergunning ......................................................................................... 59
Recht van voorkoop .......................................................................................................... 62
Begrip ........................................................................................................................... 62
Toepassing ................................................................................................................... 63
Modaliteiten en toepassingsgebied ............................................................................ 63
, Uitzonderingen .......................................................................................................... 63
Rangorde .................................................................................................................. 64
Procedurele aspecten ............................................................................................... 64
Sanctieregeling ......................................................................................................... 65
Recht van voorkeur ........................................................................................................... 66
Begrip ........................................................................................................................... 66
Toepassingsgebied ........................................................................................................ 66
Hoofdstuk 4 ......................................................................................................................... 68
Co-existentie van wetgeving en gevolgen van vergunningen ................................................ 68
Soorten vergunningen van voor de omgevingsvergunning ................................................ 68
Cumuluatieve werking en gelijkwaardigheid van wetgeving ............................................. 70
Soorten vergunningen na invoering omgevingsvergunning ............................................... 70
Voorwerp van omgevingsvergunningen .......................................................................... 72
Voorwerp van de omgevingsvergunning voor stedenbouwkundige handelingen ............ 72
Stedenbouwkundige handelingen ........................................................................... 72
Vrijstellingen .......................................................................................................... 73
Vermoeden van omgevingsvergunning ........................................................................ 75
Voorwerp en aard van de omgevingsvergunning voor het verkavelen van gronden ......... 76
verkavelen ............................................................................................................. 76
Begrip ................................................................................................................ 76
Principe .......................................................................................................... 76
Uitzonderingen ............................................................................................... 77
valse uitzonderingen ....................................................................................... 78
Individueel en reglementair karakter.................................................................... 78
gevolgen voor burgerrechtelijke verplichtingen .................................................... 79
Voorwerp van de omgevingsvergunning voor de exploitatie ingedeelde inrichting of
activiteit .................................................................................................................... 79
Voorwerp van de omgevingsvergunning voor vegetatiewijziging.................................... 80
Voorwerp van de omgevingsvergunning voor kleinhandelsactiviteiten .......................... 81
Vergunningsprocedure .................................................................................................. 81
Procedure omgevingsvergunning: overzicht ................................................................ 84
Beslissing tot wijziging van de overheid ....................................................................... 87
De procedurefases .................................................................................................... 87
Overzicht ............................................................................................................... 87
Bevoegde instanties ............................................................................................... 88
Schema ................................................................................................................. 89
