Wezen van de mens: Essentie vs bestaanservaring
Het wezen van de mens kan je op twee manieren opvatten, als essentie of
als bestaanservaring. Voor een omschrijving van de essentie kan je puur
empirisch een beschrijving opstellen, dit gaat om het gedrag en de
materiële bouw van de mens, 3e pp. Een andere manier om naar het
wezen vd mens te kijken is om het op te vatten als bestaanservaring. Dan
beschrijf je hoe de mens zijn leven ervaart en alles meemaakt, vanuit zijn
eigen, eerstepersoonsperspectief. Wetenschap kijkt vooral naar de
essentie terwijl filosofen ook de bestaanservaring belangrijk vinden.
Eerste-, tweede- en derdepersoonsperspectief
Het 1e pp kijkt vooral naar de bestaanservaring, hoe de mens zijn
omgeving en gebeurtenissen ervaart. Het 2e pp wordt beïnvloedt door de
mensen om je heen, hoe zij naar je kijken kan veranderen hoe je naar
jezelf kijkt. Het 3e pp gaat meer over de objectieve benadering van de
mens, een beschrijving van wat hij allemaal doet.
Descartes
Descartes heeft twee verschillende theorieën, vanuit het 1e pp en het 3e
pp:
Meditaties: In zijn meditaties ging Descartes op zoek naar het
Archimedisch punt, iets waarvan je 100% zeker bent dat het bestaat.
Nadat hij had geconcludeerd dat de zintuigen en ervaringen niet
betrouwbaar zijn, geloofde hij ook zijn verstand niet meer omdat er een
soort kwade god kon zijn. Hij kwam tot de conclusie dat je alleen zeker
weet dat je bestaat, cogito ergo sum. Dit is een onderzoek vanuit het 1e
pp, hij ging in zichzelf op zoek naar antwoorden.
Dualisme: Aan de andere kant gelooft Descartes in dualisme, lichaam
en geest als gescheiden entiteiten. Hij stelt de geest boven het
lichaam, immaterieel boven materieel. De twee staan in verbinding in
de pijnappelklier, maar komen verder niet in contact. Dit is een
wetenschappelijke benadering van de mens, in 3e pp. Hij definieert de
mens als een ding dat kan denken.
Maxine Sheets-Johnstone
Fenomenologie: De fenomenologie is een stroming die de mens wilt
bekijken vanuit het 1e pp, omdat ze geloven dat dit een zeer groot deel
van het menselijke bestaan uitmaakt. Je bent altijd in het 1e pp, en kan het
3e pp slechts aannemen.
Maxine Sheets-Johnstone legt dit uit mbv dans. Ze zegt dat de mens een
bewegend, denkend lichaam is, je lichaam kan dus denken. Het grootste
, deel van je acties zijn instinctief, het lichaam weet waar het zich bevind in
de ruimte en hoe groot het is bijvoorbeeld, hier denk je niet constant over
na. Dit noemt ze ook wel het lichaamsschema, een soort plattegrond van
jezelf. Omdat het lichaam ook zoveel dingen zelf kan doen is het dus
belangrijk om er rekening mee te houden, vooral in wetenschappelijk
onderzoek. Na het onbewust handelen van het lichaam volgt altijd
bewuste reflectie, op basis van het lichaamsschema.
Plessner
Plessner bedacht 3 antropologische wetten, waarmee hij de excentrische
positionaliteit van de mens wilt bewijzen. Hiermee bedoelt hij dat de mens
buiten zijn eigen lichaam kan treden, en zichzelf ‘van een afstandje kan
bekijken’. Dieren kunnen dit niet, zij zijn centrisch gepositioneerd. Ze zijn
altijd in het nu, en denken bijvoorbeeld niet na over wat ze de vorige dag
hebben gedaan.
Natuurlijke kunstmatigheid: De mens is van nature kunstmatig. Je
bent in staat om zelf keuzes te maken, en te bepalen wat je gaat
doen met je leven, of je gaat studeren bv. Aan de andere kant blijf je
gewoon een mens, een natuurlijk wezen.
Bemiddelde onmiddellijkheid: Mensen ervaren hun omgeving altijd,
onmiddellijk, maar tegelijkertijd kunnen ze ook bemiddelen, ze
reflecteren op wat ze zien bijvoorbeeld. “De mens ervaart zichzelf
als subject wat bemiddelt tussen zichzelf en de omgeving, en
tegelijkertijd ook als subject wat onmiddellijk de omgeving ervaart.”
Dit zorgt ervoor dat we een drang hebben om alles wat we
meemaken aan anderen te vertellen, we willen onze
bestaanservaring uitdrukken in taal.
Utopische standplaats: De mens is voortdurend op zoek naar een
thuis, vaste grond onder zijn voeten, maar wil tegelijkertijd ook
zichzelf steeds verder ontwikkelen. Ze zoeken naar een plek die niet
bestaat, de utopische standplaats. Steeds wanneer ze hun doel
hebben bereikt en tevreden zouden moeten zijn is er weer iets
anders waar ze naar streven. Dit ligt in de aard van de mens,
voortdurende vooruitgang.
Deze 3 wetten bewijzen vooral dat de mens geen vaste essentie heeft,
maar zich steeds verder ontwikkeld en verandert.
Simone de Beauvoir
Simone de Beauvoir is een existentialist en filosofe. Zij beschrijft vooral
hoe de blik van anderen de mens verandert, het
tweedepersoonsperspectief dus, en de invloed van nurture, de opvoeding.
Het wezen van de mens kan je op twee manieren opvatten, als essentie of
als bestaanservaring. Voor een omschrijving van de essentie kan je puur
empirisch een beschrijving opstellen, dit gaat om het gedrag en de
materiële bouw van de mens, 3e pp. Een andere manier om naar het
wezen vd mens te kijken is om het op te vatten als bestaanservaring. Dan
beschrijf je hoe de mens zijn leven ervaart en alles meemaakt, vanuit zijn
eigen, eerstepersoonsperspectief. Wetenschap kijkt vooral naar de
essentie terwijl filosofen ook de bestaanservaring belangrijk vinden.
Eerste-, tweede- en derdepersoonsperspectief
Het 1e pp kijkt vooral naar de bestaanservaring, hoe de mens zijn
omgeving en gebeurtenissen ervaart. Het 2e pp wordt beïnvloedt door de
mensen om je heen, hoe zij naar je kijken kan veranderen hoe je naar
jezelf kijkt. Het 3e pp gaat meer over de objectieve benadering van de
mens, een beschrijving van wat hij allemaal doet.
Descartes
Descartes heeft twee verschillende theorieën, vanuit het 1e pp en het 3e
pp:
Meditaties: In zijn meditaties ging Descartes op zoek naar het
Archimedisch punt, iets waarvan je 100% zeker bent dat het bestaat.
Nadat hij had geconcludeerd dat de zintuigen en ervaringen niet
betrouwbaar zijn, geloofde hij ook zijn verstand niet meer omdat er een
soort kwade god kon zijn. Hij kwam tot de conclusie dat je alleen zeker
weet dat je bestaat, cogito ergo sum. Dit is een onderzoek vanuit het 1e
pp, hij ging in zichzelf op zoek naar antwoorden.
Dualisme: Aan de andere kant gelooft Descartes in dualisme, lichaam
en geest als gescheiden entiteiten. Hij stelt de geest boven het
lichaam, immaterieel boven materieel. De twee staan in verbinding in
de pijnappelklier, maar komen verder niet in contact. Dit is een
wetenschappelijke benadering van de mens, in 3e pp. Hij definieert de
mens als een ding dat kan denken.
Maxine Sheets-Johnstone
Fenomenologie: De fenomenologie is een stroming die de mens wilt
bekijken vanuit het 1e pp, omdat ze geloven dat dit een zeer groot deel
van het menselijke bestaan uitmaakt. Je bent altijd in het 1e pp, en kan het
3e pp slechts aannemen.
Maxine Sheets-Johnstone legt dit uit mbv dans. Ze zegt dat de mens een
bewegend, denkend lichaam is, je lichaam kan dus denken. Het grootste
, deel van je acties zijn instinctief, het lichaam weet waar het zich bevind in
de ruimte en hoe groot het is bijvoorbeeld, hier denk je niet constant over
na. Dit noemt ze ook wel het lichaamsschema, een soort plattegrond van
jezelf. Omdat het lichaam ook zoveel dingen zelf kan doen is het dus
belangrijk om er rekening mee te houden, vooral in wetenschappelijk
onderzoek. Na het onbewust handelen van het lichaam volgt altijd
bewuste reflectie, op basis van het lichaamsschema.
Plessner
Plessner bedacht 3 antropologische wetten, waarmee hij de excentrische
positionaliteit van de mens wilt bewijzen. Hiermee bedoelt hij dat de mens
buiten zijn eigen lichaam kan treden, en zichzelf ‘van een afstandje kan
bekijken’. Dieren kunnen dit niet, zij zijn centrisch gepositioneerd. Ze zijn
altijd in het nu, en denken bijvoorbeeld niet na over wat ze de vorige dag
hebben gedaan.
Natuurlijke kunstmatigheid: De mens is van nature kunstmatig. Je
bent in staat om zelf keuzes te maken, en te bepalen wat je gaat
doen met je leven, of je gaat studeren bv. Aan de andere kant blijf je
gewoon een mens, een natuurlijk wezen.
Bemiddelde onmiddellijkheid: Mensen ervaren hun omgeving altijd,
onmiddellijk, maar tegelijkertijd kunnen ze ook bemiddelen, ze
reflecteren op wat ze zien bijvoorbeeld. “De mens ervaart zichzelf
als subject wat bemiddelt tussen zichzelf en de omgeving, en
tegelijkertijd ook als subject wat onmiddellijk de omgeving ervaart.”
Dit zorgt ervoor dat we een drang hebben om alles wat we
meemaken aan anderen te vertellen, we willen onze
bestaanservaring uitdrukken in taal.
Utopische standplaats: De mens is voortdurend op zoek naar een
thuis, vaste grond onder zijn voeten, maar wil tegelijkertijd ook
zichzelf steeds verder ontwikkelen. Ze zoeken naar een plek die niet
bestaat, de utopische standplaats. Steeds wanneer ze hun doel
hebben bereikt en tevreden zouden moeten zijn is er weer iets
anders waar ze naar streven. Dit ligt in de aard van de mens,
voortdurende vooruitgang.
Deze 3 wetten bewijzen vooral dat de mens geen vaste essentie heeft,
maar zich steeds verder ontwikkeld en verandert.
Simone de Beauvoir
Simone de Beauvoir is een existentialist en filosofe. Zij beschrijft vooral
hoe de blik van anderen de mens verandert, het
tweedepersoonsperspectief dus, en de invloed van nurture, de opvoeding.
