Inhoud privaat recht
Deel 4 het individu................................................................................................. 5
1. De juridische persoon...................................................................................... 5
1.1 Begrippen................................................................................................... 5
1.2 De fysieke of natuurlijke persoon...............................................................5
1.2.1 Het leven.............................................................................................. 5
1.2.2 Bescherming van het lichaam..............................................................6
1.3 De rechtspersoon....................................................................................... 7
1.3.1 De feitelijke vereniging........................................................................8
2. De juridische identiteit.................................................................................... 8
2.1 Identificatiegegevens................................................................................. 8
2.1.1 De naam.............................................................................................. 8
2.1.2 Het geslacht......................................................................................... 9
2.1.3 De woonplaats..................................................................................... 9
2.1.4 De nationaliteit.................................................................................. 10
2.1.5 De rechtspersoon............................................................................... 11
2.2 Gebeurtenissen en handelingen...............................................................11
2.3 Akten van de burgerlijke stand................................................................11
3. Bekwaamheid van de persoon......................................................................11
3.1 Begrippen................................................................................................. 11
3.1.1 Rechtsbekwaam zijn..........................................................................11
3.1.2 Handelingsbekwaam zijn...................................................................12
3.1.3 Wilsbekwaam zijn............................................................................... 12
3.2 Minderjarigen........................................................................................... 12
3.2.1 Handelingsonbekwaam......................................................................12
3.2.2 Vertegenwoordiging door de ouder(s)................................................12
3.2.3 De voogdij.......................................................................................... 13
3.2.4 Ontvoogding...................................................................................... 15
3.3 Meerderjarigen......................................................................................... 15
3.3.1 Handelingsbekwaam..........................................................................15
3.3.2 Bewindvoering................................................................................... 16
3.3.3 Zorgvolmacht..................................................................................... 18
3.4 De relatieve nietigheid van de handeling.................................................19
4. Gedwongen hulpverlening............................................................................. 19
1
, 4.1 Meerderjarigen......................................................................................... 20
4.1.1 Gedwongen opname..........................................................................20
4.1.2 Na een misdrijf: forensische zorg.......................................................21
4.1.3 Na een misdrijf: internering................................................................21
4.2 Minderjarigen........................................................................................... 22
4.2.1 Gedwongen opname..........................................................................22
4.2.2 Pedagogische maatregelen................................................................22
5. Procedure bij strafbare feiten........................................................................23
5.1 Meerderjarigen......................................................................................... 23
5.1.1 De registratie (fase 1)........................................................................23
5.1.2 Het strafonderzoek (fase 2)...............................................................23
5.1.3 Het strafproces (fase 3).....................................................................24
5.1.4 Uitvoering van de straf......................................................................25
5.2 Minderjarigen........................................................................................... 25
5.2.1 De voorbereidende fase (fase 1)........................................................26
5.2.2 De afhandeling op het niveau van het jeugdparket (fase 2)..............26
5.2.3 De afhandeling op het niveau van de jeugdrechter (fase 3)..............26
5.2.4 De definitieve fase (fase 4)................................................................26
5.2.5 Uitvoering van de sanctie..................................................................27
Deel 5 In relatie tot anderen................................................................................. 27
1. Aansprakelijkheid.......................................................................................... 27
1.1 Begrippen................................................................................................. 27
1.1.1 Verbintenis......................................................................................... 27
1.1.2 Aansprakelijkheid............................................................................... 28
1.2 Strafrechtelijke aansprakelijkheid............................................................29
1.3 Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad...............................................29
1.3.1 Aansprakelijkheid voor eigen daden..................................................29
1.3.2 Aansprakelijkheid voor daden van anderen.......................................30
1.3.3 Aansprakelijkheid voor dieren............................................................31
1.3.4 Aansprakelijkheid voor zaken.............................................................31
1.3.5 Aansprakelijkheid tussen buren.........................................................31
1.4 Contractuele aansprakelijkheid................................................................32
1.4.1 Wilsovereenstemming........................................................................33
1.4.2 Een geldig contract............................................................................ 33
1.4.3 Een contract bewijzen........................................................................34
2
, 1.4.4 Een contract uitvoeren.......................................................................35
1.4.5 Dwingend en aanvullend recht..........................................................35
1.4.6 Het koopcontract................................................................................ 36
1.4.7 Het huurcontract................................................................................ 37
1.5 Beroepsgeheim........................................................................................ 42
2. Het ouderschap............................................................................................. 44
2.1 ouderlijke plichten.................................................................................... 44
2.1.1 Beslissingen nemen in het belang van het kind.................................44
2.1.2 Onderhoudsplicht............................................................................... 44
2.1.3 De onderhoudsplicht voor minderjarige kinderen..............................45
2.1.4 Onderhoudsplicht voor meerderjarige kinderen.................................45
2.2 Ouderlijke rechten.................................................................................... 45
2.2.1 Het ouderlijk gezag............................................................................ 45
2.2.2 Beslissingen over het contact met anderen.......................................46
2.2.3 Gezamenlijke en gelijkwaardige uitoefening......................................46
2.2.4 Onderhoudsplicht van meerderjarige kinderen..................................47
2.3 Bijzondere vordering................................................................................ 47
2.4 Vaststelling van het ouderschap (afstamming)........................................47
2.4.1 De afstamming van moederszijde......................................................48
2.4.2 De vaderlijke afstamming (of het meemoederschap)........................48
2.4.3 Betwisting van ouderschap................................................................49
2.5 Adoptie..................................................................................................... 50
3. Het partnerschap.......................................................................................... 52
3.1 Feitelijke samenwoning............................................................................ 52
3.2 Wettelijke samenwoning..........................................................................52
3.3 Het huwelijk............................................................................................. 54
3.3.1 Voorwaarden...................................................................................... 54
3.2.2 Hoe?................................................................................................... 55
3.3.3 Gevolgen............................................................................................ 55
3.3.4 Beëindiging........................................................................................ 57
3.4 Echtscheiding........................................................................................... 57
3.4.1 Echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting (EOO).........57
3.4.2 Echtscheiding door onderlinge toestemming (EOT)...........................57
3.4.3 Gevolgen............................................................................................ 58
Deel 6 Vermogensrecht........................................................................................ 59
3
,1. Begrippen...................................................................................................... 59
1.1 Het vermogen.......................................................................................... 59
1.1.1 Wat wordt bedoeld met ‘een goed’?..................................................59
1.1.2 Wat is een ‘voorwerp’?.......................................................................59
1.2 Soorten goederen..................................................................................... 60
1.1.2 Onroerende goederen........................................................................60
1.1.2 Roerende goederen............................................................................61
2. Zakelijke rechten........................................................................................... 61
2.1 Het eigendomsrecht................................................................................. 61
2.2 Het vruchtgebruik.................................................................................... 62
3. Huwelijksvermogenrecht............................................................................... 63
3.1 Het wettelijks stelsel................................................................................ 63
3.1.1 Drie vermogens.................................................................................. 63
3.1.2 Baten (activa) van het eigen vermogen.............................................63
3.1.3 Lasten (passiva) van het eigen vermogen.........................................63
3.1.4 Baten (activa) van het gemeenschappelijk vermogen.......................64
3.1.5 Lasten (passiva) van het gemeenschappelijk vermogen....................64
3.2 De huwelijksovereenkomst.......................................................................64
3.3 Verdeling van schulden............................................................................ 64
3.4 Het beheer van de vermogens.................................................................65
3.5 Einde van het huwelijk............................................................................. 65
4. Het erfrecht................................................................................................... 65
4.1 Het wettelijk stelsel.................................................................................. 66
4.1.1 Algemeen........................................................................................... 67
4.1.2 Toegepast........................................................................................... 69
4.2 Het testament.......................................................................................... 69
4.2.1 Beschikbaar deel................................................................................ 69
4.2.2 Soorten testamenten.........................................................................70
4.2.3 Herroeping van een testament..........................................................71
4.2.4 Betwisting van een testament...........................................................71
4.3 Erfovereenkomst...................................................................................... 72
4.4 Erfbelasting.............................................................................................. 72
Samenvatting Privaat Recht
4
,Deel 4 het individu
1. De juridische persoon
1.1 Begrippen
Juridische personen = iets of iemand die drager is van rechten en plichten
(rechtssubject)
Wnr rechtssubject kan deelnemen aan het rechtsverkeer, heeft deze
juridische persoonlijkheid
2 categorieën v juridische personen
Natuurlijke persoon of fysieke persoon = alle menselijke wezens
Rechtspersonen = verenigingen en vennootschappen met juridische
structuur
o bv. bv, nv, cv, stichting of publiekrechtelijke rechtspersoon
1.2 De fysieke of natuurlijke persoon
Elke levende mens = juridisch persoon
Vroeger was dit niet:
mensen konden door slavernij juridische persoonlijkheid verliezen
de burgerlijke dood ontnam de veroordeelde diens burgerlijke rechten:
persoon was ‘rechteloos’ of ‘vogelvrij verklaard’
Maar énkel de levende mens is een juridisch persoon: dieren en planten of
levenloze voorwerpen kunnen geen juridische personen zijn rechtsobjecten
Vroeger was het anders: dieren hadden soms juridische persoonlijkheid in de
middeleeuwen
nu: wetgeving rond dierenwelzijn en dierenbescherming
Het bestaan vd natuurlijke persoon: bepaald door biologisch gegeven bepaald
duur van juridische persoonlijkheid
1.2.1 Het leven
Juridische persoon begint bij het leven en eindigt bij overlijden.
1.2.1.1 Het begin
Om juridisch te ‘leven’, moet aan 3 voorwaarden zijn voldaan:
1. geboren worden
2. levend geboren worden
3. levensvatbaar zijn
aan embryo of foetus kunnen ‘voorwaardelijke’ rechten worden toegekend
het wettelijk tijdperk van bevruchting: verwekking die plaatsvindt in een periode
van 180 dagen (6m) tot 300 dagen (10m) als je medisch kan aantonen dat
verwekking buiten die periode heeft plaatsgevonden, dan zal embryo/foetus
dezelfde rechten krijgen als wnr de verwekking binnen die periode was gebeurd
5
,verlies kind tijdens zwangerschap, doodgeboorte of neonatale sterfte: geen
rechten
1.2.1.2 Het einde
Om juridisch ‘dood’ te worden verklaard, moeten 2 voorwaarden zijn vervuld:
1. het overlijden is officieel vastgesteld (door arts)
2. het overlijden is officieel ingeschreven in het overlijdensregister (in de
gemeente door ambtenaar vd burgerlijke stand)
lichaam van overledene krijgt het juridisch statuut van ‘lijk’ geniet een
bijzondere bescherming bv. vervoer lijk, orgaandonatie, behandeling lijk,
begrafenis…
1.2.2 Bescherming van het lichaam
Het bestaan vd natuurlijke persoon is verbonden aan zijn lichaam: geniet extra
bescherming
lichaam wordt beschermd zowel (in ruime mate) t.a.v. andere personen,
als (in mindere) mate) tegen de persoon zelf
1.2.2.1 Bescherming van het lichaam tegen aantasting door anderen
Elk lichaam geniet onschendbaarheid fysieke integriteit = anderen mogen niet
aan jouw lichaam komen, tenzij jij hiervoor toestemming geeft of als er sprake is
van een noodsituatie
= mensenrecht (recht op leven en op lichamelijke integriteit
Onderscheid tss 2 relaties
1. relatie tussen personen onderling
alle lichamen en individuele belangen zijn gelijkwaardig = persoon kan niet zijn
eigen lichaam ‘als belangrijker’ inroepen om aan het lichaam van een ander te
raken
bv. DNA-analyse om vast te stellen wie de biologische vader is:
vermoedelijke vader kan niet verplicht worden om mee te werken aan
onderzoek
toestemming = cruciaal aanraking zonder toestemming = strafbaar (bv.
geweldpleging, aanranding…)
de manier waarop toestemming wordt gegeven = discussie
de wijze waarop toestemming wordt gegeven, hangt af vd impact vd eventuele
handelingen op het lichaam
bv. voor consultatie bij huisdokter zal geen voorafgaandelijk schriftelijk
akkoord worden gevraagd, maar voor chirurgische ingreep moet patiënt
aantal documenten tekenen
toestemming moet geldig zijn: het wordt bewust gegeven er mag geen sprake
zijn van dwang of geweldpleging, niet onder invloed zijn…
6
, Er kan niet voor alles toestemming worden gegeven bv. toestemming om geweld
te plegen op jouw lichaam (uitzonderingen)
Uitzonderlijk kunnen individuen gerechtvaardigde dwang/geweld toepassen op
iemand bv. ‘fixeren’ of ‘isoleren’ van iemand in zorg en psychiatrie strikt
wettelijk kader
Indien fysieke integriteit wordt aangetast, kan dit 2 gevolgen hebben:
strafsanctie wegens het misdrijf van vrijwillige of onvrijwillige slagen en
verwondingen
burgerrechtelijke schadevergoeding (op grond van onrechtmatige daad)
2. relatie tussen overheid en individu
belangen zijn niet gelijkwaardig = individuele belang dat persoon heeft op zijn
fysiek integriteit moet worden afgewogen tegen het belang dat door de overheid
wordt beschermd
Overheid treedt vaak op ter bescherming van het maatschappelijk belang, wat
hoger belang is dan belang van één individu
bv. verplichte inenting tegen polio, verplichte opname geesteszieke om
onder dwang behandeld te worden…
1.2.2.2 De bescherming van het lichaam en het zelfbeschikkingsrecht van het
individu
Zelfbeschikkingsrecht = over het eigen lichaam mag eenieder zelf beschikken
via recht, moraal en religie worden er beperkingen gesteld
bv. regelgevingen rond abortus, euthanasie en donatie van bloed en
organen
zelfverminking/zelfdoding = niet strafbaar (maar moet alleen handelen)
naargelang groeiende juridische mondigheid van burgers en veranderde
maatschappelijke denkbeelden over ontastbaarheid vh lichaam, wordt
zelfbeschikkingsrecht ruimer/beperkter toegepast
bv. het binaire systeem van geslachtsregistratie (= M of V) werd
ongrondwettelijk verklaard
1.3 De rechtspersoon
2 belangrijke verschillen tussen fysieke persoon en rechtspersoon
natuurlijke/fysieke persoon = tastbaar, heeft fysiek lichaam
rechtspersoon = constructie van het recht (kan je niet vastpakken)
natuurlijke/fysieke persoon heeft vermogensrechten en familierechten
rechtspersoon heeft enkel vermogensrechten
constructie van rechtspersonen: ontstaan 19e eeuw, toen de industriële revolutie
het verzamelen van kapitaal nodig had. Samenwerking tussen personen werd
7
Deel 4 het individu................................................................................................. 5
1. De juridische persoon...................................................................................... 5
1.1 Begrippen................................................................................................... 5
1.2 De fysieke of natuurlijke persoon...............................................................5
1.2.1 Het leven.............................................................................................. 5
1.2.2 Bescherming van het lichaam..............................................................6
1.3 De rechtspersoon....................................................................................... 7
1.3.1 De feitelijke vereniging........................................................................8
2. De juridische identiteit.................................................................................... 8
2.1 Identificatiegegevens................................................................................. 8
2.1.1 De naam.............................................................................................. 8
2.1.2 Het geslacht......................................................................................... 9
2.1.3 De woonplaats..................................................................................... 9
2.1.4 De nationaliteit.................................................................................. 10
2.1.5 De rechtspersoon............................................................................... 11
2.2 Gebeurtenissen en handelingen...............................................................11
2.3 Akten van de burgerlijke stand................................................................11
3. Bekwaamheid van de persoon......................................................................11
3.1 Begrippen................................................................................................. 11
3.1.1 Rechtsbekwaam zijn..........................................................................11
3.1.2 Handelingsbekwaam zijn...................................................................12
3.1.3 Wilsbekwaam zijn............................................................................... 12
3.2 Minderjarigen........................................................................................... 12
3.2.1 Handelingsonbekwaam......................................................................12
3.2.2 Vertegenwoordiging door de ouder(s)................................................12
3.2.3 De voogdij.......................................................................................... 13
3.2.4 Ontvoogding...................................................................................... 15
3.3 Meerderjarigen......................................................................................... 15
3.3.1 Handelingsbekwaam..........................................................................15
3.3.2 Bewindvoering................................................................................... 16
3.3.3 Zorgvolmacht..................................................................................... 18
3.4 De relatieve nietigheid van de handeling.................................................19
4. Gedwongen hulpverlening............................................................................. 19
1
, 4.1 Meerderjarigen......................................................................................... 20
4.1.1 Gedwongen opname..........................................................................20
4.1.2 Na een misdrijf: forensische zorg.......................................................21
4.1.3 Na een misdrijf: internering................................................................21
4.2 Minderjarigen........................................................................................... 22
4.2.1 Gedwongen opname..........................................................................22
4.2.2 Pedagogische maatregelen................................................................22
5. Procedure bij strafbare feiten........................................................................23
5.1 Meerderjarigen......................................................................................... 23
5.1.1 De registratie (fase 1)........................................................................23
5.1.2 Het strafonderzoek (fase 2)...............................................................23
5.1.3 Het strafproces (fase 3).....................................................................24
5.1.4 Uitvoering van de straf......................................................................25
5.2 Minderjarigen........................................................................................... 25
5.2.1 De voorbereidende fase (fase 1)........................................................26
5.2.2 De afhandeling op het niveau van het jeugdparket (fase 2)..............26
5.2.3 De afhandeling op het niveau van de jeugdrechter (fase 3)..............26
5.2.4 De definitieve fase (fase 4)................................................................26
5.2.5 Uitvoering van de sanctie..................................................................27
Deel 5 In relatie tot anderen................................................................................. 27
1. Aansprakelijkheid.......................................................................................... 27
1.1 Begrippen................................................................................................. 27
1.1.1 Verbintenis......................................................................................... 27
1.1.2 Aansprakelijkheid............................................................................... 28
1.2 Strafrechtelijke aansprakelijkheid............................................................29
1.3 Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad...............................................29
1.3.1 Aansprakelijkheid voor eigen daden..................................................29
1.3.2 Aansprakelijkheid voor daden van anderen.......................................30
1.3.3 Aansprakelijkheid voor dieren............................................................31
1.3.4 Aansprakelijkheid voor zaken.............................................................31
1.3.5 Aansprakelijkheid tussen buren.........................................................31
1.4 Contractuele aansprakelijkheid................................................................32
1.4.1 Wilsovereenstemming........................................................................33
1.4.2 Een geldig contract............................................................................ 33
1.4.3 Een contract bewijzen........................................................................34
2
, 1.4.4 Een contract uitvoeren.......................................................................35
1.4.5 Dwingend en aanvullend recht..........................................................35
1.4.6 Het koopcontract................................................................................ 36
1.4.7 Het huurcontract................................................................................ 37
1.5 Beroepsgeheim........................................................................................ 42
2. Het ouderschap............................................................................................. 44
2.1 ouderlijke plichten.................................................................................... 44
2.1.1 Beslissingen nemen in het belang van het kind.................................44
2.1.2 Onderhoudsplicht............................................................................... 44
2.1.3 De onderhoudsplicht voor minderjarige kinderen..............................45
2.1.4 Onderhoudsplicht voor meerderjarige kinderen.................................45
2.2 Ouderlijke rechten.................................................................................... 45
2.2.1 Het ouderlijk gezag............................................................................ 45
2.2.2 Beslissingen over het contact met anderen.......................................46
2.2.3 Gezamenlijke en gelijkwaardige uitoefening......................................46
2.2.4 Onderhoudsplicht van meerderjarige kinderen..................................47
2.3 Bijzondere vordering................................................................................ 47
2.4 Vaststelling van het ouderschap (afstamming)........................................47
2.4.1 De afstamming van moederszijde......................................................48
2.4.2 De vaderlijke afstamming (of het meemoederschap)........................48
2.4.3 Betwisting van ouderschap................................................................49
2.5 Adoptie..................................................................................................... 50
3. Het partnerschap.......................................................................................... 52
3.1 Feitelijke samenwoning............................................................................ 52
3.2 Wettelijke samenwoning..........................................................................52
3.3 Het huwelijk............................................................................................. 54
3.3.1 Voorwaarden...................................................................................... 54
3.2.2 Hoe?................................................................................................... 55
3.3.3 Gevolgen............................................................................................ 55
3.3.4 Beëindiging........................................................................................ 57
3.4 Echtscheiding........................................................................................... 57
3.4.1 Echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting (EOO).........57
3.4.2 Echtscheiding door onderlinge toestemming (EOT)...........................57
3.4.3 Gevolgen............................................................................................ 58
Deel 6 Vermogensrecht........................................................................................ 59
3
,1. Begrippen...................................................................................................... 59
1.1 Het vermogen.......................................................................................... 59
1.1.1 Wat wordt bedoeld met ‘een goed’?..................................................59
1.1.2 Wat is een ‘voorwerp’?.......................................................................59
1.2 Soorten goederen..................................................................................... 60
1.1.2 Onroerende goederen........................................................................60
1.1.2 Roerende goederen............................................................................61
2. Zakelijke rechten........................................................................................... 61
2.1 Het eigendomsrecht................................................................................. 61
2.2 Het vruchtgebruik.................................................................................... 62
3. Huwelijksvermogenrecht............................................................................... 63
3.1 Het wettelijks stelsel................................................................................ 63
3.1.1 Drie vermogens.................................................................................. 63
3.1.2 Baten (activa) van het eigen vermogen.............................................63
3.1.3 Lasten (passiva) van het eigen vermogen.........................................63
3.1.4 Baten (activa) van het gemeenschappelijk vermogen.......................64
3.1.5 Lasten (passiva) van het gemeenschappelijk vermogen....................64
3.2 De huwelijksovereenkomst.......................................................................64
3.3 Verdeling van schulden............................................................................ 64
3.4 Het beheer van de vermogens.................................................................65
3.5 Einde van het huwelijk............................................................................. 65
4. Het erfrecht................................................................................................... 65
4.1 Het wettelijk stelsel.................................................................................. 66
4.1.1 Algemeen........................................................................................... 67
4.1.2 Toegepast........................................................................................... 69
4.2 Het testament.......................................................................................... 69
4.2.1 Beschikbaar deel................................................................................ 69
4.2.2 Soorten testamenten.........................................................................70
4.2.3 Herroeping van een testament..........................................................71
4.2.4 Betwisting van een testament...........................................................71
4.3 Erfovereenkomst...................................................................................... 72
4.4 Erfbelasting.............................................................................................. 72
Samenvatting Privaat Recht
4
,Deel 4 het individu
1. De juridische persoon
1.1 Begrippen
Juridische personen = iets of iemand die drager is van rechten en plichten
(rechtssubject)
Wnr rechtssubject kan deelnemen aan het rechtsverkeer, heeft deze
juridische persoonlijkheid
2 categorieën v juridische personen
Natuurlijke persoon of fysieke persoon = alle menselijke wezens
Rechtspersonen = verenigingen en vennootschappen met juridische
structuur
o bv. bv, nv, cv, stichting of publiekrechtelijke rechtspersoon
1.2 De fysieke of natuurlijke persoon
Elke levende mens = juridisch persoon
Vroeger was dit niet:
mensen konden door slavernij juridische persoonlijkheid verliezen
de burgerlijke dood ontnam de veroordeelde diens burgerlijke rechten:
persoon was ‘rechteloos’ of ‘vogelvrij verklaard’
Maar énkel de levende mens is een juridisch persoon: dieren en planten of
levenloze voorwerpen kunnen geen juridische personen zijn rechtsobjecten
Vroeger was het anders: dieren hadden soms juridische persoonlijkheid in de
middeleeuwen
nu: wetgeving rond dierenwelzijn en dierenbescherming
Het bestaan vd natuurlijke persoon: bepaald door biologisch gegeven bepaald
duur van juridische persoonlijkheid
1.2.1 Het leven
Juridische persoon begint bij het leven en eindigt bij overlijden.
1.2.1.1 Het begin
Om juridisch te ‘leven’, moet aan 3 voorwaarden zijn voldaan:
1. geboren worden
2. levend geboren worden
3. levensvatbaar zijn
aan embryo of foetus kunnen ‘voorwaardelijke’ rechten worden toegekend
het wettelijk tijdperk van bevruchting: verwekking die plaatsvindt in een periode
van 180 dagen (6m) tot 300 dagen (10m) als je medisch kan aantonen dat
verwekking buiten die periode heeft plaatsgevonden, dan zal embryo/foetus
dezelfde rechten krijgen als wnr de verwekking binnen die periode was gebeurd
5
,verlies kind tijdens zwangerschap, doodgeboorte of neonatale sterfte: geen
rechten
1.2.1.2 Het einde
Om juridisch ‘dood’ te worden verklaard, moeten 2 voorwaarden zijn vervuld:
1. het overlijden is officieel vastgesteld (door arts)
2. het overlijden is officieel ingeschreven in het overlijdensregister (in de
gemeente door ambtenaar vd burgerlijke stand)
lichaam van overledene krijgt het juridisch statuut van ‘lijk’ geniet een
bijzondere bescherming bv. vervoer lijk, orgaandonatie, behandeling lijk,
begrafenis…
1.2.2 Bescherming van het lichaam
Het bestaan vd natuurlijke persoon is verbonden aan zijn lichaam: geniet extra
bescherming
lichaam wordt beschermd zowel (in ruime mate) t.a.v. andere personen,
als (in mindere) mate) tegen de persoon zelf
1.2.2.1 Bescherming van het lichaam tegen aantasting door anderen
Elk lichaam geniet onschendbaarheid fysieke integriteit = anderen mogen niet
aan jouw lichaam komen, tenzij jij hiervoor toestemming geeft of als er sprake is
van een noodsituatie
= mensenrecht (recht op leven en op lichamelijke integriteit
Onderscheid tss 2 relaties
1. relatie tussen personen onderling
alle lichamen en individuele belangen zijn gelijkwaardig = persoon kan niet zijn
eigen lichaam ‘als belangrijker’ inroepen om aan het lichaam van een ander te
raken
bv. DNA-analyse om vast te stellen wie de biologische vader is:
vermoedelijke vader kan niet verplicht worden om mee te werken aan
onderzoek
toestemming = cruciaal aanraking zonder toestemming = strafbaar (bv.
geweldpleging, aanranding…)
de manier waarop toestemming wordt gegeven = discussie
de wijze waarop toestemming wordt gegeven, hangt af vd impact vd eventuele
handelingen op het lichaam
bv. voor consultatie bij huisdokter zal geen voorafgaandelijk schriftelijk
akkoord worden gevraagd, maar voor chirurgische ingreep moet patiënt
aantal documenten tekenen
toestemming moet geldig zijn: het wordt bewust gegeven er mag geen sprake
zijn van dwang of geweldpleging, niet onder invloed zijn…
6
, Er kan niet voor alles toestemming worden gegeven bv. toestemming om geweld
te plegen op jouw lichaam (uitzonderingen)
Uitzonderlijk kunnen individuen gerechtvaardigde dwang/geweld toepassen op
iemand bv. ‘fixeren’ of ‘isoleren’ van iemand in zorg en psychiatrie strikt
wettelijk kader
Indien fysieke integriteit wordt aangetast, kan dit 2 gevolgen hebben:
strafsanctie wegens het misdrijf van vrijwillige of onvrijwillige slagen en
verwondingen
burgerrechtelijke schadevergoeding (op grond van onrechtmatige daad)
2. relatie tussen overheid en individu
belangen zijn niet gelijkwaardig = individuele belang dat persoon heeft op zijn
fysiek integriteit moet worden afgewogen tegen het belang dat door de overheid
wordt beschermd
Overheid treedt vaak op ter bescherming van het maatschappelijk belang, wat
hoger belang is dan belang van één individu
bv. verplichte inenting tegen polio, verplichte opname geesteszieke om
onder dwang behandeld te worden…
1.2.2.2 De bescherming van het lichaam en het zelfbeschikkingsrecht van het
individu
Zelfbeschikkingsrecht = over het eigen lichaam mag eenieder zelf beschikken
via recht, moraal en religie worden er beperkingen gesteld
bv. regelgevingen rond abortus, euthanasie en donatie van bloed en
organen
zelfverminking/zelfdoding = niet strafbaar (maar moet alleen handelen)
naargelang groeiende juridische mondigheid van burgers en veranderde
maatschappelijke denkbeelden over ontastbaarheid vh lichaam, wordt
zelfbeschikkingsrecht ruimer/beperkter toegepast
bv. het binaire systeem van geslachtsregistratie (= M of V) werd
ongrondwettelijk verklaard
1.3 De rechtspersoon
2 belangrijke verschillen tussen fysieke persoon en rechtspersoon
natuurlijke/fysieke persoon = tastbaar, heeft fysiek lichaam
rechtspersoon = constructie van het recht (kan je niet vastpakken)
natuurlijke/fysieke persoon heeft vermogensrechten en familierechten
rechtspersoon heeft enkel vermogensrechten
constructie van rechtspersonen: ontstaan 19e eeuw, toen de industriële revolutie
het verzamelen van kapitaal nodig had. Samenwerking tussen personen werd
7
