Samenvatting basisverpleegkunde 2: Hf 12- uitscheiding en stomazorg

Hoofdstuk 12: defeceren- stomazorg
Begrippen VAKJARGON
- Produceren feces (stoelgang)= defeceren/ defecatie
o Feces= fecaliën
- Autonoom zenuwstelsel bevat 2 systemen:
o Parasympatisch systeem
o Orthosympatisch systeem
o Deze 2 werken samen, ze vallen nooit volledig uit
 Ene is wel altijd actiever, wanneer andere passiever is
- Peristaltiek= golvende voortstuwingsbewegingen brengen stoelgang naar
rectum door middel van uitrekking maag en duodenum, waarna er een
gastrocolische reflex optreedt reflexmatig, niet onder invloed van wil)
o Gastrocolische reflex= reflex wordt getriggerd door uitrekking maag en
duodenum
- Defecatiedrang= feces is in rectum, de rectumwand wordt uitgetrokken, zorgt
voor defecatiereflex, de externe anale sfincter ontspant (onder invloed van wil),
dit zorgt voor defecatie
Observatie van feces
- Hoeveelheid
o Afhankelijk van de opgenomen hoeveelheid en samenstelling van het
voedsel
o Normale hoeveelheid feces: tussen 125 en 300gram per 24uur
o De hoeveelheid stoelgang kan toenemen door:
 Darmaandoeningen: bv. colitis (ontsteking dikke darm), enteritis
(ontsteking dunne darm)
 Pancreasaandoeningen: bv. chronische pancreatitis
 Resorptiestoornissen: bv. coeliakie (glutenintolerantie)
o Bij obstipatie is er weinig tot geen stoelgang.

- Frequentie
o Normale frequentie= zeer individueel bepaald
 Ene persoon ‘normaal” defecatiepatroon 1/dag
 Andere persoon 1 keer om 3 dagen
o Als vpk: navragen aan ptn of observeren of de ptn defecatie gehad heeft
en dit noteren in het verpleegdossier
o Bij diarree en obstipatie: ‘normale’ frequentie zal afwijkend zijn
 Bij diarree veel
 Weinig tot niets bij obstipatie

- Vorm
o Normale stoelgang: halfvast, rond en langgerekt (worstvormig) volgens de
vorm van het colon
o Afwijkende vormen:
 Harde, knobbelige en droge feces, het gevolg van verkeerde
voeding en/ of te weinig lichaamsbeweging
 Fecale impactie, fecaalstenen of fecalomen bij langdurige
constipatie= type 1 Bristol Stoelgangkaart
 Waterige feces= type 7 Bristol Stoelgangkaart
 Diverse darmaandoeningen, bv. colitis, paratyphus
 Eten van jonge, verse groenten
 Besmette voeding, bv. Sammonella

1

,  Nervositeit
 Vernietiging van darmflora, bv. door antibioticagebruik
 Brijige feces
 Koolhydraatgisting
 Gestoord vetmetabolisme
 Darmtumoren
 Versnelde peristaltiek
 Pijpensteelvormig, lintvormig, potloodvormig: bij vernauwingen van
het darmlumen, bv. door coloncarcinomen
o Bristol stoelgangkaart


 Geobstipeerd: type
1(fecaalstenen), 2
 Normaal: type 3, 4
en 5
 Diarree: type 6, 7




- Kleur
o Normale kleur bij gevarieerde voeding= bruin
 Kleur ontstaat door omzetting van bilirubine (afbraakproduct
hemoglobine) in de dunne darm
o Normale afwijkingen
 Melkdieet: lichtbruin tot geel
 Vleesrijke (bloed) voeding: donkerbruin
 Rode bieten: rode kleur
 Bladrijke groenten (spinazie, zurkel…): groen
 Oraal gebruik ijzerpreparaten: zwart
 Na drinken van bariumpap (contrastmiddel voor röntgenfoto’s): wit
o Pathologische afwijkingen (vetgedrukte= VAKJARGON)
 Ontvoldoende vetvertering (tekort aan galvloeistof/ galkleurstoffen):
stopverfkleur (mastiek) (licht grijs)
 Coeliakie en vetresorptiestoornissen: grijze zalfachtige feces
 Bloeding bovenste deel gastro-intestinaal stelsel: zware ontlasting
(melana)
 Komt door de inwerking van zoutzuur uit de maag op het
hemoglobine

2

,  Tyfus (besmettelijke bacteriële infectie): groene kleur (erwtensoep)
 Cholera: rijstwaterkleur

- Geur
o Normale stoelganggeur
o Afwijkende geur
 Zeer onaangename geur bij gistingsdiarree (koolhydraten) en
rottingsdiaree (eiwitten) door abnormale bacteriewerking
 Typische geur van oud bloed bij melana
 Sterke geur na het eten van bepaalde voedingsmiddelen (ajuin,
look)
 Sterke geur door bepaalde medicatie, bv. salicylzuurpreparaten

- Bijmengingen
o Stoelgang kan bijmengingen bevatten en kunnen met het blote oog
waarneembaar zijn
 Meestal gaat het over slecht gekauwd of slecht toebereid voedsel,
kan ook gaan over pitten van vruchten
o Afwijkende bijmengingen:
 Ingeslikte onverteerde voorwerpen (bij kinderen)
 Galstenen
 Mucus (bij overmatige slijmproductie)
 Bloed (verlengd, bv. bij tumoren, niet vermengd, bij bv. hemorroïden
(aambeien, opgezwollen uitgezakte stokjes weefsel)
 Onverteerde voedselresten bij diarree
 Pus bij ernstige colitis
 Parasieten of eitjes van parasieten
Onderzoeken van feces: staalopname
- Algemeen onderzoek
o Een algemeen labo-onderzoek is gericht op de samenstelling van de
feces
o Staalopname:
 Specifiek staalbekertje voor fecesstaal gebruiken
 Let op: feces mogen niet vermengd zijn met urine
 Let op: staalpotje goed afsluiten
o Algemene instructies staalopname in acht nemen:
 Identificatie: naam ptn, kamernummer en afdeling, datum, soort
specimen (staal)
 Ingevuld en ondertekend aanvraagformulier
 Staal koel bewaren
 Uitzondering: onderzoek op parasieten: het staal op
lichaamstemperatuur bewaren in de broedstoof
o Aandachtspunten:
 Recipiënt (wel/niet steriel?), wisser
 Staal niet vermengen met urine!
 Staalname midden in stoelgang
 Identificatie staal en aanvraagformulier
 Instructies bewaren/transport opvolgen:
 Koel bewaren max 24u 2° - 8°C
 Opgelet bij parasitair onderzoek
o Direct (20min) naar labo?
o Niet in koelkast bij bepaalde parasieten
3