Mens & maatschappij
Het leergebied mens & maatschappij
Ontwikkelingsdoelen: minimumdoelen kleuteronderwijs en buitengewoon onderwijs
Eindtermen: minimumdoelen lager onderwijs
Leerplandoelen:
Binnen M&M bevinden zich 4 domeinen (in combinatie met multiperspectiviteit): mens, maatschappij, ruimte en tijd
1. Uitgangspu nten voor een goede M&M-les
1.1. De inhoud is juist in woord en beeld
a. De inhoud is actueel (gebruik recent materiaal)
!! Voor historisch materiaal blijft materiaal langer recent – bv. De evolutietheorie
b. De inhoud is correct (inhouden met een maatschappelijke/wetenschappelijke consensus)
!! Wat in het verleden correct was, zegt niet dat het vandaag nog correct is
c. De inhoud is objectief (inhoud gebaseerd op feiten, zonder vooroordelen of subjectiviteit)
d. De inhoud is betrouwbaar (overeenkomen met de werkelijkheid, geloofwaardige bronnen, kritisch)
Hoe bepaal je de betrouwbaarheid?
- Identiteit van de maker?
- Tijd en ruimte van de maker?
- Beschikbare informatie over de maker?
- Bedoeling van de bron?
- Eerdere informatie of bronnen die de maker hanteerde?
1.2. De inhoud geeft een genuanceerd beeld
a. Verschillende aspecten van het maatschappelijk leven (economisch, cultureel, sociaal, …)
b. Aandacht aan het gewone, niet enkel het uitzonderlijke (het nieuws staat vol met uitzonderlijke gebeurtenissen)
c. Aandacht aan positieve én negatieve aspecten van een gebeurtenis
d. Aandacht voor gelijkenissen en verschillen
e. Vermijden van stereotyperingen en vooroordelen
f. De werkelijkheid bekijken vanuit verschillende invalshoeken (standpunt van meerdere personen met andere achtergrond,
status of ideologie)
g. Onderscheid maken tussen feit en mening (kritisch en genuanceerd omgaan met bronnen)
h. Niet alleen aandacht aan problemen maar wijst ook op mogelijke oplossingen (soms ook geen oplossingen!)
i. Aandacht voor standplaatsgebondenheid (onze visie is anders dan de visie van 50 jaar geleden)
j. De inhoud legt verbanden (bv de eerste wereldoorlog - oorzaak en gevolgen, …)
- Oorzaak en gevolg
- Hier en elders
- Vroeger en nu
- Andere mogelijkheden (ontwikkeling en omgeving/ situatie en evolutie/ …)
Domein maatschappij
1. Dem ocratie en r echtstaat
1.1. Macht
Macht is een moeilijk te omschrijven, maar essentieel onderdeel van politiek. Bij macht draait het hem om de invloed die je als
actor kan uitvoeren op andere actoren. Macht heeft volgende kenmerken:
- Intentioneel (je wil bewust je macht uitoefenen – de politie laat je stoppen)
- Daad & vermogen (ik heb de mogelijk om mijn macht uit te voeren – geaccepteerd idee)
- Effectief (het doel van de politie wordt bereikt)
- Asymmetrisch (je kan de macht niet omdraaien – ik kan de politie geen boete teruggeven)
Macht kan je op verschillende manieren inzetten – machtsmiddelen:
Maatschappelijke steun
Dwang en geweld
Relaties en netwerken
Deskundigheid
Latente macht? Een sluimerende macht die macht hebben zonder dat ze je echt uitoefenen, mensen anticiperen op
veronderstelde macht BV. Je bent aan het rijden met de auto en zoekt iets op je gsm, in de verte staat een politiewagen.
Je gooit de gsm op de passagierszetel als gevolg. => Politie vroeg je dat niet, je deed het uit jezelf.
Vaak zie je dat mensen gaan anticiperen op de reactie van de machthebbende om in te spelen op de wensen van de
machthebbende of om een terechtwijzing van de machthebbende te vermijden.
1.2. Democratie
, Democratie is het bestuur van, voor en door het volk.
- Van het volk: wij worden bestuurd door de mensen van ons volk
- Door het volk: de mensen die besturen maken deel uit van het volk
- Voor het volk: de beslissingen zijn in het voordeel van het volk
Aantal criteria om te kunnen spreken van democratie:
a. Sociaal contract
Wij gaan (onbewust) als we willen deelnemen aan de maatschappij waar we wonen, akkoord met de rechten en plichten die
eraan gekoppeld zijn. Regeren met 11 miljoen mensen is niet mogelijk, we staan onze macht af aan parlementsleden.
b. Regels en procedures
Mensen die over macht beschikken hangen vast aan regels en procedures om machtsmisbruik te vermijden.
c. Respect voor individuele rechten
Recht op stemmen, onderwijs, vrije meningsuiting, godsdienstvrijheid, informatie, …
1.3. De drie machten
Bij democratie wordt er vaak gesproken over de aanwezigheid van 3 machten en het belang van de verantwoordelijkheden van
elke macht. De scheiding der machten is ingevoerd door Montesquieu tijdens de verlichting.
1.3.1. Wetgevende macht
Wat? Het voorstellen en stemmen van wetten, parlementen ontwerpen dus wetten. Wanneer iedereen het ontwerp
goedkeurt en door het parlement gestemd wordt, kan die wet uitgevoerd worden door de uitvoerende macht.
Als een parlement een wet maakt, wordt dat een wetsvoorstel genoemd.
Wie? In België zijn er 6 parlementen die wetten kunnen maken
- Federaal parlement
- Vlaams parlement
- Franse gemeenschapsraad
- Waals parlement
- Brussels Hoofdstedelijk Parlement
- Parlement van de Duitstalige gemeenschap
!! In ons land komen de voorstellen meer en meer van de regeringen, stemmen gebeurt door parlementen
De verhouding tussen het parlement en de regering is minder afgebakend, geeft meer macht aan de uitvoerende macht
1.3.2. Uitvoerende macht
Wat? Verantwoordelijk voor het uitvoeren van de goedgekeurde wetten. Wetten zijn het gevolg van wetsontwerpen door
de regering => meer en meer ontwerpen worden gemaakt door de regering en goedgekeurd door het parlement.
Wie? In België zijn er 6 regeringen met uitvoerde macht:
- Belgische regering
- Vlaamse regering
- Franse gemeenschapsregering
- Waalse gewestregering
- Brussels Hoofdstedelijke gewestregering
- Regering van de Duitstalige gemeenschap
1.3.3. Rechterlijke macht
Wat? Verantwoordelijk voor de rechtspraak in het land, door de scheiding der machten is de onafhankelijk van de
rechterlijke macht gewaarborgd.
Wie? Onafhankelijke rechterlijke macht (rechtbanken en hoven)
1.4. Scheiding der machten
De scheiding der machten behoort tot de basisbeginselen van een democratie. Bij die scheiding draait het over het verspreiden
van de macht over verschillende instellingen.
Verlichtingsfilosoof Montesquieu (18de eeuw) voer voor het eerst de scheiding der machten in om machtsmisbruik te vermijden.
1.5. Verkiezingen
Verkiezingen is de kern van de democratie => het volk krijgt door de verkiezingen inspraak in het bestuur
!! De verkiezingen verschillen van land tot land
Via verkiezingen wordt de wil van het volk duidelijk gemaakt aan de beleidvoerders, bij de verkiezingen selecteren de burgers de
‘uitverkorenen’ die hen de komende jaren zullen vertegenwoordigen in het parlement.
Ook belangrijk voor de politieke partijen => via de verkozenen krijgen de politieke partijen dotaties van de overheid, hoe meer
verkozenen, hoe meer inkomsten voor die politieke partij
1.5.1. Evolutie binnen de verkiezingen
, 1918 Het ontstaan van het algemeen stemrecht => elke mannelijke Belg kan gaan stemmen, het financiële
middelen deden er niet langer toe voor de hoeveelheid van de stemmen, iedereen kreeg 1 stem
1948 Vrouwen krijgen stemrecht in België en kunnen mee gaan stemmen
Opkomstplicht: je MOET fysiek aanwezig zijn op de stemplaatsen <= BE
Stemrecht: je hebt recht om te stemmen maar het is geen verplichting <= BE
Stemplicht: je bent verplicht om te stemmen
België heeft een opkomstplicht op regionaal en federaal niveau, er is geen opkomstplicht voor de lokale verkiezingen
1.5.2. Het Belgisch kiesstelsel
Als Belgische burger ben je gebonden aan stemrecht én opkomstplicht, je MOET dus aanwezig zijn en je MAG stemmen
Verkiezingen om de 5 jaar: Europees, gewestelijk en gemeenschappelijk
Verkiezingen om de 6 jaar: gemeentelijk en provinciaal
Legislatuur: de periode tussen de verkiezingen, de regeerperiodes
Belgische kieskringen => komen vaak overeen met de provincies
Afhankelijk van het aantal inwoners van de kieskringen, worden de zetels in het parlement toegewezen
(Antwerpen 24 zetels, Luxemburg maar 4)
We werken met een evenredige vertegenwoordiging => 15% van de stemmen behaald? 15% van de zetels verwerven
!! Maar !! Er is een kiesdrempel van 5% om te kunnen zetelen in het parlement
Waarom? Anders te veel versnippering van de partijen, moeilijk om tot een meerderheid te komen.
We kennen in België een aantal niveaus waarvoor we stemmen:
Gemeentelijke en provinciale niveau
Regionale niveau
Federaal niveau
Europees niveau
Voor de laatste 3 niveaus (regionaal, federaal en Europees) wordt het grondgebied van Vlaanderen en België opgedeeld in
kieskringen, die kieskringen komen overeen met de Vlaamse provincies en het grondgebied van het Brussels gewest.
Op Vlaams niveau zijn er 6 kieskringen:
- West-Vlaanderen
- Oost-Vlaanderen
- Antwerpen
- Limburg
- Vlaams-Brabant
EN het gebied van het
Brussels Hoofdstedelijk gewest.
Voor de federale kamer van Volksvertegenwoordigers zijn er 11
kieskringen, deze komen overeen met de 10 Belgische provincies en de
oppervlakte van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
- West-Vlaanderen - Brussels Hoofdstedelijk Gewest
- Oost-Vlaanderen - Limburg
- Antwerpen - Luik
- Limburg - Namen
- Vlaams-Brabant - Henegouwen
- Waals-Brabant
Voor het Europees parlement is het Belgisch grondgebied opgedeeld in
twee kieskringen (Vlaanderen en Wallonië) en drie kiescolleges (Vlaams,
Franstalig en Duitstalig)
1.5.3. Verkiezingen in de praktijk
a. Voor de verkiezingen
Politieke partijen stellen hun programma voor, op basis van die programma’s kan je je als kiezer en beeld vormen van
de stand- en actiepunten van de verschillende partijen.
Het is aan de kiezer om te beslissen welk programma het dichts aansluit bij jouw ideeën, standpunten, …
Partijen maken kieslijsten met hun kandidaten op, de plaats van de kandidaat is belangrijk om verkozen te worden.
=> hoe hoger de kandidaat op de lijst staat, hoe groter de kans dat de kandidaat verkozen wordt
Tot slot barst de verkiezingscampagne los => propaganda door middel van brochures, kiestesten, …
b. Dag van de verkiezingen
, Bij het stemmen kan je naast geldig stemmen, ook blanco of ongeldig stemmen;
Blanco of ongeldige stemmen worden voor niks gebruikt
(wanneer deze personen WEL zouden stemmen, dan stemmen ze op de relatief kleine partijen, niet op de grote)
Wanneer stem je geldig?
Je mag zoveel bolletjes kleuren binnen éénzelfde partij, niet met verschillende partijen of tekeningen maken
Wanneer je niet kan stemmen, dan kan je volmacht geven aan iemand anders die in jouw plaats zal stemmen
c. Na de verkiezingen
De stemmen worden geteld en de zetels worden verdeeld via het systeem D’Hondt
De winnaars van de verkiezingen moeten het initiatief nemen om tot een overeenkomst te proberen komen met
andere partijen => vorming van de coalitie
Voor de lokale verkiezingen is er een nieuwe regeling sinds 2021:
De persoon met het meeste stemmen wordt automatisch de burgemeester van de coalitie. Voorkeursstemmen zijn
bepalend, het belang van lijststemmen verminderd.
Wanneer je zware zedenfeiten hebt begaan, kunnen je burgerlijke rechten weggenomen worden => niet stemmen
2. Mens- en kin der r echten
2.1. Mensenrechten
Na de Tweede Wereldoorlog kwam de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) => eerste mensenrechten
Waarom rechten afspreken? We hebben rechten en plichten omdat we zelf als mens de maatschappij willen organiseren.
Mensenrechten zijn de rechten die voor elke mens van fundamenteel belang zin om waardig (vrij en veilig) leven uit te bouwen.
2.1.1. Van gewoonterecht naar codificatie van het recht
Gewoonterecht: mondelinge tradities, afspraken die het samenleven aangenaam maakt
Codificatie: afspraken die neergeschreven worden in codexen
Hoe groter het gebied => hoe duidelijker de afspraken moeten zijn
Het burgerlijk rechtsboek is nog steeds gebaseerd op Code Napoleon
Code Napoleon:
2.1.2. De opkomst van de mensenrechten
Na de afloop van de Tweede Wereldoorlog en de gruweldaden tegen de menselijkheid, werden er mensenrechten
neergeschreven (codificatie) in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens in 1948 door de VN.
=> Deze verklaring vormde de basis voor het EU Verdrag voor de Rechten van de Mens
!! Maar !! Bij een verklaring kunnen de rechten niet afgedwongen worden via een rechtbank, het is maar een
verdrag
2.1.3. Drie groepen mensenrechten
a. Burgerlijke en politieke rechten
=> Als je deze rechten niet hebt, dan ga je dood
Algemene bepalingen => recht op zelfbeschikking, gelijke rechten voor man en vrouw
Kernbepalingen - recht op fysieke integriteit (niet bang zijn om verkracht te worden)
- recht op vrijheid & veiligheid
- recht op een eerlijk proces & rechten als verdachte
- individuele rechten
- politieke rechten
b. Economische, sociale en culturele rechten
=> Als je deze rechten niet hebt, kan je je moeilijk ontwikkelen
Aanname => rechten van tweede generatie, principe van geleidelijke realisatie
Kernbepalingen - arbeidsrechten
- recht op sociale zekerheid
- recht op familieleven
- recht op godsdienstvrijheid
- recht op onderwijs/gezondheidszorg
c. Solidariteitsrechten
=> Rechten die moeilijker nastreefbaar zijn
Recht op vrede – recht op een gezond milieu – recht op zelfbestuur
!! Human Rights Watch, Amnesty International zijn organisaties die de mensenrechten proberen nastreven in
bepaalde gebieden.
Het leergebied mens & maatschappij
Ontwikkelingsdoelen: minimumdoelen kleuteronderwijs en buitengewoon onderwijs
Eindtermen: minimumdoelen lager onderwijs
Leerplandoelen:
Binnen M&M bevinden zich 4 domeinen (in combinatie met multiperspectiviteit): mens, maatschappij, ruimte en tijd
1. Uitgangspu nten voor een goede M&M-les
1.1. De inhoud is juist in woord en beeld
a. De inhoud is actueel (gebruik recent materiaal)
!! Voor historisch materiaal blijft materiaal langer recent – bv. De evolutietheorie
b. De inhoud is correct (inhouden met een maatschappelijke/wetenschappelijke consensus)
!! Wat in het verleden correct was, zegt niet dat het vandaag nog correct is
c. De inhoud is objectief (inhoud gebaseerd op feiten, zonder vooroordelen of subjectiviteit)
d. De inhoud is betrouwbaar (overeenkomen met de werkelijkheid, geloofwaardige bronnen, kritisch)
Hoe bepaal je de betrouwbaarheid?
- Identiteit van de maker?
- Tijd en ruimte van de maker?
- Beschikbare informatie over de maker?
- Bedoeling van de bron?
- Eerdere informatie of bronnen die de maker hanteerde?
1.2. De inhoud geeft een genuanceerd beeld
a. Verschillende aspecten van het maatschappelijk leven (economisch, cultureel, sociaal, …)
b. Aandacht aan het gewone, niet enkel het uitzonderlijke (het nieuws staat vol met uitzonderlijke gebeurtenissen)
c. Aandacht aan positieve én negatieve aspecten van een gebeurtenis
d. Aandacht voor gelijkenissen en verschillen
e. Vermijden van stereotyperingen en vooroordelen
f. De werkelijkheid bekijken vanuit verschillende invalshoeken (standpunt van meerdere personen met andere achtergrond,
status of ideologie)
g. Onderscheid maken tussen feit en mening (kritisch en genuanceerd omgaan met bronnen)
h. Niet alleen aandacht aan problemen maar wijst ook op mogelijke oplossingen (soms ook geen oplossingen!)
i. Aandacht voor standplaatsgebondenheid (onze visie is anders dan de visie van 50 jaar geleden)
j. De inhoud legt verbanden (bv de eerste wereldoorlog - oorzaak en gevolgen, …)
- Oorzaak en gevolg
- Hier en elders
- Vroeger en nu
- Andere mogelijkheden (ontwikkeling en omgeving/ situatie en evolutie/ …)
Domein maatschappij
1. Dem ocratie en r echtstaat
1.1. Macht
Macht is een moeilijk te omschrijven, maar essentieel onderdeel van politiek. Bij macht draait het hem om de invloed die je als
actor kan uitvoeren op andere actoren. Macht heeft volgende kenmerken:
- Intentioneel (je wil bewust je macht uitoefenen – de politie laat je stoppen)
- Daad & vermogen (ik heb de mogelijk om mijn macht uit te voeren – geaccepteerd idee)
- Effectief (het doel van de politie wordt bereikt)
- Asymmetrisch (je kan de macht niet omdraaien – ik kan de politie geen boete teruggeven)
Macht kan je op verschillende manieren inzetten – machtsmiddelen:
Maatschappelijke steun
Dwang en geweld
Relaties en netwerken
Deskundigheid
Latente macht? Een sluimerende macht die macht hebben zonder dat ze je echt uitoefenen, mensen anticiperen op
veronderstelde macht BV. Je bent aan het rijden met de auto en zoekt iets op je gsm, in de verte staat een politiewagen.
Je gooit de gsm op de passagierszetel als gevolg. => Politie vroeg je dat niet, je deed het uit jezelf.
Vaak zie je dat mensen gaan anticiperen op de reactie van de machthebbende om in te spelen op de wensen van de
machthebbende of om een terechtwijzing van de machthebbende te vermijden.
1.2. Democratie
, Democratie is het bestuur van, voor en door het volk.
- Van het volk: wij worden bestuurd door de mensen van ons volk
- Door het volk: de mensen die besturen maken deel uit van het volk
- Voor het volk: de beslissingen zijn in het voordeel van het volk
Aantal criteria om te kunnen spreken van democratie:
a. Sociaal contract
Wij gaan (onbewust) als we willen deelnemen aan de maatschappij waar we wonen, akkoord met de rechten en plichten die
eraan gekoppeld zijn. Regeren met 11 miljoen mensen is niet mogelijk, we staan onze macht af aan parlementsleden.
b. Regels en procedures
Mensen die over macht beschikken hangen vast aan regels en procedures om machtsmisbruik te vermijden.
c. Respect voor individuele rechten
Recht op stemmen, onderwijs, vrije meningsuiting, godsdienstvrijheid, informatie, …
1.3. De drie machten
Bij democratie wordt er vaak gesproken over de aanwezigheid van 3 machten en het belang van de verantwoordelijkheden van
elke macht. De scheiding der machten is ingevoerd door Montesquieu tijdens de verlichting.
1.3.1. Wetgevende macht
Wat? Het voorstellen en stemmen van wetten, parlementen ontwerpen dus wetten. Wanneer iedereen het ontwerp
goedkeurt en door het parlement gestemd wordt, kan die wet uitgevoerd worden door de uitvoerende macht.
Als een parlement een wet maakt, wordt dat een wetsvoorstel genoemd.
Wie? In België zijn er 6 parlementen die wetten kunnen maken
- Federaal parlement
- Vlaams parlement
- Franse gemeenschapsraad
- Waals parlement
- Brussels Hoofdstedelijk Parlement
- Parlement van de Duitstalige gemeenschap
!! In ons land komen de voorstellen meer en meer van de regeringen, stemmen gebeurt door parlementen
De verhouding tussen het parlement en de regering is minder afgebakend, geeft meer macht aan de uitvoerende macht
1.3.2. Uitvoerende macht
Wat? Verantwoordelijk voor het uitvoeren van de goedgekeurde wetten. Wetten zijn het gevolg van wetsontwerpen door
de regering => meer en meer ontwerpen worden gemaakt door de regering en goedgekeurd door het parlement.
Wie? In België zijn er 6 regeringen met uitvoerde macht:
- Belgische regering
- Vlaamse regering
- Franse gemeenschapsregering
- Waalse gewestregering
- Brussels Hoofdstedelijke gewestregering
- Regering van de Duitstalige gemeenschap
1.3.3. Rechterlijke macht
Wat? Verantwoordelijk voor de rechtspraak in het land, door de scheiding der machten is de onafhankelijk van de
rechterlijke macht gewaarborgd.
Wie? Onafhankelijke rechterlijke macht (rechtbanken en hoven)
1.4. Scheiding der machten
De scheiding der machten behoort tot de basisbeginselen van een democratie. Bij die scheiding draait het over het verspreiden
van de macht over verschillende instellingen.
Verlichtingsfilosoof Montesquieu (18de eeuw) voer voor het eerst de scheiding der machten in om machtsmisbruik te vermijden.
1.5. Verkiezingen
Verkiezingen is de kern van de democratie => het volk krijgt door de verkiezingen inspraak in het bestuur
!! De verkiezingen verschillen van land tot land
Via verkiezingen wordt de wil van het volk duidelijk gemaakt aan de beleidvoerders, bij de verkiezingen selecteren de burgers de
‘uitverkorenen’ die hen de komende jaren zullen vertegenwoordigen in het parlement.
Ook belangrijk voor de politieke partijen => via de verkozenen krijgen de politieke partijen dotaties van de overheid, hoe meer
verkozenen, hoe meer inkomsten voor die politieke partij
1.5.1. Evolutie binnen de verkiezingen
, 1918 Het ontstaan van het algemeen stemrecht => elke mannelijke Belg kan gaan stemmen, het financiële
middelen deden er niet langer toe voor de hoeveelheid van de stemmen, iedereen kreeg 1 stem
1948 Vrouwen krijgen stemrecht in België en kunnen mee gaan stemmen
Opkomstplicht: je MOET fysiek aanwezig zijn op de stemplaatsen <= BE
Stemrecht: je hebt recht om te stemmen maar het is geen verplichting <= BE
Stemplicht: je bent verplicht om te stemmen
België heeft een opkomstplicht op regionaal en federaal niveau, er is geen opkomstplicht voor de lokale verkiezingen
1.5.2. Het Belgisch kiesstelsel
Als Belgische burger ben je gebonden aan stemrecht én opkomstplicht, je MOET dus aanwezig zijn en je MAG stemmen
Verkiezingen om de 5 jaar: Europees, gewestelijk en gemeenschappelijk
Verkiezingen om de 6 jaar: gemeentelijk en provinciaal
Legislatuur: de periode tussen de verkiezingen, de regeerperiodes
Belgische kieskringen => komen vaak overeen met de provincies
Afhankelijk van het aantal inwoners van de kieskringen, worden de zetels in het parlement toegewezen
(Antwerpen 24 zetels, Luxemburg maar 4)
We werken met een evenredige vertegenwoordiging => 15% van de stemmen behaald? 15% van de zetels verwerven
!! Maar !! Er is een kiesdrempel van 5% om te kunnen zetelen in het parlement
Waarom? Anders te veel versnippering van de partijen, moeilijk om tot een meerderheid te komen.
We kennen in België een aantal niveaus waarvoor we stemmen:
Gemeentelijke en provinciale niveau
Regionale niveau
Federaal niveau
Europees niveau
Voor de laatste 3 niveaus (regionaal, federaal en Europees) wordt het grondgebied van Vlaanderen en België opgedeeld in
kieskringen, die kieskringen komen overeen met de Vlaamse provincies en het grondgebied van het Brussels gewest.
Op Vlaams niveau zijn er 6 kieskringen:
- West-Vlaanderen
- Oost-Vlaanderen
- Antwerpen
- Limburg
- Vlaams-Brabant
EN het gebied van het
Brussels Hoofdstedelijk gewest.
Voor de federale kamer van Volksvertegenwoordigers zijn er 11
kieskringen, deze komen overeen met de 10 Belgische provincies en de
oppervlakte van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
- West-Vlaanderen - Brussels Hoofdstedelijk Gewest
- Oost-Vlaanderen - Limburg
- Antwerpen - Luik
- Limburg - Namen
- Vlaams-Brabant - Henegouwen
- Waals-Brabant
Voor het Europees parlement is het Belgisch grondgebied opgedeeld in
twee kieskringen (Vlaanderen en Wallonië) en drie kiescolleges (Vlaams,
Franstalig en Duitstalig)
1.5.3. Verkiezingen in de praktijk
a. Voor de verkiezingen
Politieke partijen stellen hun programma voor, op basis van die programma’s kan je je als kiezer en beeld vormen van
de stand- en actiepunten van de verschillende partijen.
Het is aan de kiezer om te beslissen welk programma het dichts aansluit bij jouw ideeën, standpunten, …
Partijen maken kieslijsten met hun kandidaten op, de plaats van de kandidaat is belangrijk om verkozen te worden.
=> hoe hoger de kandidaat op de lijst staat, hoe groter de kans dat de kandidaat verkozen wordt
Tot slot barst de verkiezingscampagne los => propaganda door middel van brochures, kiestesten, …
b. Dag van de verkiezingen
, Bij het stemmen kan je naast geldig stemmen, ook blanco of ongeldig stemmen;
Blanco of ongeldige stemmen worden voor niks gebruikt
(wanneer deze personen WEL zouden stemmen, dan stemmen ze op de relatief kleine partijen, niet op de grote)
Wanneer stem je geldig?
Je mag zoveel bolletjes kleuren binnen éénzelfde partij, niet met verschillende partijen of tekeningen maken
Wanneer je niet kan stemmen, dan kan je volmacht geven aan iemand anders die in jouw plaats zal stemmen
c. Na de verkiezingen
De stemmen worden geteld en de zetels worden verdeeld via het systeem D’Hondt
De winnaars van de verkiezingen moeten het initiatief nemen om tot een overeenkomst te proberen komen met
andere partijen => vorming van de coalitie
Voor de lokale verkiezingen is er een nieuwe regeling sinds 2021:
De persoon met het meeste stemmen wordt automatisch de burgemeester van de coalitie. Voorkeursstemmen zijn
bepalend, het belang van lijststemmen verminderd.
Wanneer je zware zedenfeiten hebt begaan, kunnen je burgerlijke rechten weggenomen worden => niet stemmen
2. Mens- en kin der r echten
2.1. Mensenrechten
Na de Tweede Wereldoorlog kwam de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (1948) => eerste mensenrechten
Waarom rechten afspreken? We hebben rechten en plichten omdat we zelf als mens de maatschappij willen organiseren.
Mensenrechten zijn de rechten die voor elke mens van fundamenteel belang zin om waardig (vrij en veilig) leven uit te bouwen.
2.1.1. Van gewoonterecht naar codificatie van het recht
Gewoonterecht: mondelinge tradities, afspraken die het samenleven aangenaam maakt
Codificatie: afspraken die neergeschreven worden in codexen
Hoe groter het gebied => hoe duidelijker de afspraken moeten zijn
Het burgerlijk rechtsboek is nog steeds gebaseerd op Code Napoleon
Code Napoleon:
2.1.2. De opkomst van de mensenrechten
Na de afloop van de Tweede Wereldoorlog en de gruweldaden tegen de menselijkheid, werden er mensenrechten
neergeschreven (codificatie) in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens in 1948 door de VN.
=> Deze verklaring vormde de basis voor het EU Verdrag voor de Rechten van de Mens
!! Maar !! Bij een verklaring kunnen de rechten niet afgedwongen worden via een rechtbank, het is maar een
verdrag
2.1.3. Drie groepen mensenrechten
a. Burgerlijke en politieke rechten
=> Als je deze rechten niet hebt, dan ga je dood
Algemene bepalingen => recht op zelfbeschikking, gelijke rechten voor man en vrouw
Kernbepalingen - recht op fysieke integriteit (niet bang zijn om verkracht te worden)
- recht op vrijheid & veiligheid
- recht op een eerlijk proces & rechten als verdachte
- individuele rechten
- politieke rechten
b. Economische, sociale en culturele rechten
=> Als je deze rechten niet hebt, kan je je moeilijk ontwikkelen
Aanname => rechten van tweede generatie, principe van geleidelijke realisatie
Kernbepalingen - arbeidsrechten
- recht op sociale zekerheid
- recht op familieleven
- recht op godsdienstvrijheid
- recht op onderwijs/gezondheidszorg
c. Solidariteitsrechten
=> Rechten die moeilijker nastreefbaar zijn
Recht op vrede – recht op een gezond milieu – recht op zelfbestuur
!! Human Rights Watch, Amnesty International zijn organisaties die de mensenrechten proberen nastreven in
bepaalde gebieden.
