Blok 4 – Eigentijdse Geschiedenis
Week 1 – Europese veiligheid en nationalisme als
instrument tot natievorming
Aantekeningen hoorcollege week 1:
Alles begint met Napoleon, tot op de dag van vandaag zijn historici het er niet over eens of Napoleon
een held of een monster was.
De reden dat we hiermee beginnen is omdat Napoleon voor zijn tijdgenoten een trauma was, hij was
telkens degene die oorlogen startte.
Het begin was Napoleon:
• 1792-1815
• David Bell: beweert dat dit de echte Eerste Wereldoorlog was
• Bijna alle continenten betrokken, bijna alle volkeren deden mee
• 5 miljoen oorlog gerelateerde doden, miljoenen verwond, artillerie was zwaar en je kon heel
ver schieten met grote kanonnen
• Veroorzaakte plagen en pandemieën
• Verandering in populaties
• Voor het eerst een dienstplicht -> revolutionair, in gedachte van revolutie en vechten voor je
land, hij gaf zijn soldaten iets om voor te vechten
Hij heeft natuurlijk ook veel dingen nagelaten, die de basis hebben gelegd voor het collectieve
veiligheidssysteem en statensysteem. Wat heeft Napoleon allemaal bereikt?
• Dienstplicht
• Code Napoleon, een einde gemaakt aan verschillende kerkrechten etc die niemand meer
begrijpt, en hij vervaardigde een simpeler wetboek van rechten
• In alle landen van Europa waar hij maar was heeft hij kunstwerken mee laten nemen en die
bracht hij naar Parijs, zo liet hij de kunstwerken die bijv. in oude kastelen aan het wegrotten
waren, mooi plaatsen in een centraal museum waar iedereen ze kon bewonderen,
toegankelijk maken van kunst.
• Achternamen, adressen, postsystemen, ook uitvinder van de binnenlandse geheime dienst.
• Napoleon was een militaire man, die niet zou rusten tot hij de hele wereld onder de voet had
gelopen, zijn ambitie was oorlog voeren en keizer van heel Europa worden.
➔ Daarom voerde hij al die systemen in waarmee hij controle had. Hij heeft Europa met al
die systemen intern gekoloniseerd.
,Congres van Wenen, sept 1814-feb 1815
➔ Het doel was om er voor te zorgen dat de landen van Europa niet meer tegen elkaar
uitgespeeld konden worden door één hegemonie. Napoleon was de bron van terreur. Er
moest een harmonie ontstaan in Europa
1. Legitimacy, restauratie van voormalige heersers op hun tronen, vorsten waren legitimatie van
de natie (ipv god) en hertekenen grenzen. De koning is de vader van het vaderland die zijn
volk in veiligheid houdt
2. Balance of power, geen enkel land/staat mocht zo machtig worden en anderen domineren,
de balans wordt het antwoord op de hegemonie
3. Other issues, abolitionisme/afschaffen van slavenhandel en rechten van Duitse Joden
Sketching the outlines of an experimental space
1. Beveiliging verbeteren door middel van collectieve veiligheid
2. Expanding the scope: liberaal imperialisme?
3. Van populair naar nationale soevereiniteit -> geciviliseerd versus ongeciviliseerde naties
Napoleon kwam terug naar Europa, wat doen andere Europese machten?
Dit is wat gebeurde, samenwerking tegen Napoleon/Frankrijk:
• Een samenwerking met 1,2 miljoen soldaten in vredestijd, collectief leger
• 5-7 jaar planning en conferenties
• Een multilateraal project met 8 landen
• Een plan van veiligheid voor Europa
Dit gebeurde niet op dezelfde manier als hoe de NAVO bijv. nu is opgezet, waarbij elke staat even
zwaar telt.
➔ In die tijd was het normaal om in hiërarchieën te denken. Je had een aantal rijken die
groter en rijker waren, en meer mensen/bewapening konden leveren. Je had
verschillende ranken waar de samenwerkingslanden toe behoorden.
➔ In deze tijd dacht men ook in termen van beschaving. Christelijke rijken waren
beschaafder, het Ottomaanse rijk bijv. wordt behandeld als een outsider, omdat zij niet
Christelijk zijn, dus behoorden zij tot de laagste ranking. Zij maakten geen deel uit van de
“Europese beschaving”.
Financial collective security: France pays, European countries bond
De Franse regering had echter weinig geld meer over, ze konden niet nog een keer hogere belastingen
heffen en de broodprijzen omhoog gooien, dan krijg je weer een herhaling als de bestorming van de
Bastille (1789), maar er waren wel veel rijke Fransen zelf, hoe gaan ze dit dan doen?
➔ Europese bonds, geallieerden, diplomaten en bankiers gaan allemaal samen werken.
Rijke mensen gingen samenwerken aan het systeem van collectieve veiligheid. Iedereen
investeerde met het systeem van Europese bonds in vrede.
Revoluties rond 1830. Hoe gaat het systeem van collectieve veiligheid daarmee om?
➔ De geallieerden doen eerst gewoon een conferentie.
➔ The legacy of the Allied Council: Conference diplomacy
➔ Ze spreken af dat het niet weer tot een Europese oorlog komt, dus ze gaan vergaderen
,De revoluties van 1848-1856
• Er was niet eenduidige oorzaak voor, je had mislukte oogsten, maar ook verspreiding van
ideeën etc.
• Een wereldwijde verspreiding van revoluties
• Een wereldwijde bedreiging voor de bestaande orde
• Een wereldwijde clash tussen de oude elites en liberalen en radicalen
• De liberalen trekken op verschillende plekken aan het langste eind
➔ De liberalen gebruikten de energie van de protesterende (tegen honger, boze mensen)
mensen op een populistische manier, vertaalden dit vaak naar nationalisme etc en
uiteindelijk staatsvorming
The resonance of 1848
• Revoluties integreerde en absorbeerde in het collectieve veiligheidssysteem
• Mensen komen sneller in actie als ze bang zijn om iets te verliezen, dan dat ze iets nieuws
kunnen winnen.
➔ Mensen met sociale idealen, op het moment dat zij dat zelf hebben, willen ze dat niet
meer delen en inspannen voor anderen
• Geen radicale revolutie, maar natiebuilding
• Rule and nemesis of the bourgeoisie
• Conservatieve modernisatie
• Industriële revolutie
The Crimean War and the Paris Treaty 1853-1856
• Het moment dat het collectieve veiligheidssysteem het meest onder druk zette
• Ging om de Oosterse kwestie, het Ottomaanse rijk, die zijn macht niet meer waar kon maken
en leidde aan imperial overstretch
• De ideologie was de ideologie van beschaving, en die werd uitgedrukt in religie. De meest
geciviliseerde waren de Christelijken. De katholieken kerk kreeg veel autoriteit en vele
Europese landen streden om invloed in het Ottomaanse rijk.
• Rusland wilde dit ook, zij probeerden het Ottomaanse rijk te verslaan. De Europese landen
wilden niet.
➔ Dit was een verstoring van the Balance of Power, dus zij moesten dit weer herstellen, dit
is een enorm bloedbad geweest.
➔ The Paris Treaty: Het eindigde ermee dat de Russen moesten accepteren dat het
Ottomaanse rijk van niemand werd en zo werd er ook gezegd dat de Zwarte Zee neutraal
werd en de soevereiniteit van het Ottomaanse rijk geaccepteerd moest worden.
➔ Het systeem van collectieve veiligheid was in staat Rusland tot de onderhandelingstafel te
brengen en ze tot onderhandeling te dwingen (daarvoor wel groot aantal troepen nodig)
Het nieuwe Europese statensysteem is gericht op het bewaren van vrede en het behouden van balans
en tegengaan van terreur, dit allemaal door de opgelopen trauma’s door Napoleon
➔ Het belangrijkste hierbij is balans
,Opdrachten werkcollege week 1a:
Doel: onderzoek de manier waarop westerse kranten verslag doen van wereldwijde
fenomenen/gebeurtenissen
➔ Periode: 1850-1939
➔ Onderzoeksvraag: Hoe werd er over jouw onderwerp in de geraadpleegde bron/bronnen
geschreven en hoe kunnen we dit verklaren?
Primaire bronnen
➔ Krantenberichten van www.delpher.nl (zitten ook koloniale kranten in)
➔ Gebruik minimaal 10 krantenberichten, inclusief redactionele commentaren en
opiniestukken voor een rijke beschouwing, dit mogen alle type berichten zijn
➔ 1300 woorden exclusief voetnoten en bibliografie
➔ Uitleg van de berichtgeving/beeldvorming in de kranten aan de hand van cursusliteratuur
en 4 andere wetenschappelijke publicaties (boek, edited volume, artikel)
➔ Beoordeling op basis van structuur, bronanalyse, argumentatie, taalgebruik en annotatie
Interessante onderwerpen uit de syllabus:
➔ Soekarno
➔ Antikoloniale opstand in Nederlands-Indië, 1926
➔ Religie Nederlands-Indië
Annotatie boek:
➔ Voornaam + achternaam auteur, Titel schuingedrukt (Plaats van uitgave + jaar)
Paginanummer
Annotatie artikel:
➔ Voornaam + achternaam auteur, Titel tussen aanhalingstekens,
Annotatie bundel/monografie:
➔ .
,Using newspapers as a primary source
1. Wat is Knudsons argument?
Veel historici hebben de opvatting dat kranten alleen bronnen zijn als ze feitelijke informatie
bevatten, alles wat niet volledig of objectief is moet worden weggegooid. Naar Knudsons mening
houdt de geschiedenis zich alleen bezig met wat er werkelijk gebeurde in een bepaalde tijd of plaats,
maar ook met wat mensen dachten dat er gebeurde, zoals aan hen geopenbaard door de middelen
van massacommunicatie, die hun latere acties kunnen hebben bepaald.
Je kunt kranten voor veel meer gebruiken dan alleen feitelijke informatie. Met alle tekortkomingen
die de krant als feitelijke bron heeft, heb je wel een inzicht in hoe het de lezers beïnvloedt en hoe het
politieke verandering kan sturen.
2. Wat zijn de grote uitdagingen bij het gebruik van kranten als primaire bron?
De perceptie van gebeurtenissen zoals gefilterd door de pers kan de historische uitkomst hebben
veranderd. Volgens dit concept maakt het niet uit of het nieuws vals of vervormd is, zolang lezers het
maar geloofden en naar hun overtuiging handelden. Voor de historicus die de publieke opinie
probeert te begrijpen, worden kranten primaire in plaats van secundaire bronnen.
Juist omdat kranten gebruikt konden worden voor propaganda, kan je niet alles uit de krant zomaar
overnemen, maar bewust zijn van de context.
3. Welke grote kansen bieden kranten als primaire bron?
Kranten zijn veel meer dan alleen maar nieuwsberichten. Er staan ook weerberichten, reclames en
opiniestukken in. Je kan daarmee veel meer onderzoeken dan op alleen historisch vlak.
Waar moet je op letten?
• Vorm: welke subonderdelen kent een krant, en hoe bepalen die de tekst?
• “Kleur”: spanningsveld tussen objectieve berichtgeving enerzijds en politieke kleur,
sociaaleconomische status publiek anderzijds.
➔ Dit kan onderdeel van je vraagstelling zijn, je kan bijvoorbeeld onderzoeken hoe
socialistische kranten schreven over de opkomst van Ghandi of Soekarno versus hoe
liberalistische kranten hier over schreven.
, Opdrachten werkcollege week 1b:
1. Het ‘Concert van Europa’ kan gezien worden als de eerste internationale poging om veiligheid
te creëren in Europa. Hoe zou je het European Concert typeren? Was het net als de Europese
Unie nu een echte organisatie met een hoofdkwartier in een van de Europese hoofdsteden?
Was het een partnerschap tussen gelijken? Hadden het Congres en de EU vergelijkbare
leden? Gebruik het artikel van Beatrice de Graaf en de bijbehorende primaire bron over het
Pitt-plan.
De problemen/erfenis na Napoleon waar Europa mee geconfronteerd werd: praktische bestuurlijke
veranderingen (geen balans in macht), trauma na jarenlange oorlog, revolutionaire ideeën door de
revoluties.
Het internationale systeem na Napoleon wordt ook gekenmerkt door de opkomst van
ambassadeconferenties, die dienden als basis voor collectieve veiligheid in de moderne geschiedenis.
Met het concert van Europa wordt dan ook bedoeld: de post-napoleontische balans van machten in
Europa. Met de conferentie van Wenen was het doel dan ook om er voor te zorgen dat de landen van
Europa niet meer tegenover elkaar uitgespeeld konden worden door één hegemonie, zoals gebeurde
met Frankrijk. Onderdelen hiervan waren legitimiteit, balans van macht en andere problemen in de
wereld/Europa (zoals bijv. het abolitionisme)
➔ Een balans van macht, waarbij alle Europese machten min of meer even sterk waren, zou
ertoe leiden dat niemand deze balans zou durven te verstoren. Eigen expansiedrift
beteugen, het moet samen.
De conferentie van 1815 gaf Europa een eeuw van vrede, in de zin dat een niet ‘gegeneraliseerd
conflict’ ontstond en oorlogen lokaal bleven, die dus niet heel Europa beïnvloedde. Niettemin wijst
nieuw onderzoek op een veel genuanceerder beeld. Dit gebeurde niet op dezelfde manier als hoe de
NAVO bijv. nu is opgezet, waarbij elke staat even zwaar telt. In die tijd was het normaal om in
hiërarchieën te denken. Je had een aantal rijken die groter en rijker waren, en meer
mensen/bewapening konden leveren. Je had verschillende ranken waar de samenwerkingslanden toe
behoorden. In deze tijd dacht men ook in termen van beschaving. Christelijke rijken waren
beschaafder, het Ottomaanse rijk bijv. wordt behandeld als een outsider, omdat zij niet Christelijk zijn,
dus behoorden zij tot de laagste ranking. Zij maakten geen deel uit van de “Europese beschaving”.
- In hoeverre lukte het de Europese grootmachten om terug te keren naar ‘de wereld van voor
1789’? En wilden ze dat überhaupt wel?
Er kwam restauratie van voormalige heersers op hun tronen, vorsten waren legitimatie van de natie
(ipv god) en hertekenen grenzen. De koning is de vader van het vaderland die zijn volk in veiligheid
houdt. Waarom lukte het maar deels om terug te keren naar de prerevolutionaire periode? De
vorsten moesten een andere manier dan God vinden om hun macht te legitimeren, wegens alle
sociale veranderingen door de revolutie. Nu was hun macht gelegitimeerd in het teken van collectieve
veiligheid voor het volk/de staat. Internationale orde wordt hersteld, maar nationaal lukt het de
staten niet op helemaal terug te keren omdat de sociale veranderingen te sterk zijn.
Week 1 – Europese veiligheid en nationalisme als
instrument tot natievorming
Aantekeningen hoorcollege week 1:
Alles begint met Napoleon, tot op de dag van vandaag zijn historici het er niet over eens of Napoleon
een held of een monster was.
De reden dat we hiermee beginnen is omdat Napoleon voor zijn tijdgenoten een trauma was, hij was
telkens degene die oorlogen startte.
Het begin was Napoleon:
• 1792-1815
• David Bell: beweert dat dit de echte Eerste Wereldoorlog was
• Bijna alle continenten betrokken, bijna alle volkeren deden mee
• 5 miljoen oorlog gerelateerde doden, miljoenen verwond, artillerie was zwaar en je kon heel
ver schieten met grote kanonnen
• Veroorzaakte plagen en pandemieën
• Verandering in populaties
• Voor het eerst een dienstplicht -> revolutionair, in gedachte van revolutie en vechten voor je
land, hij gaf zijn soldaten iets om voor te vechten
Hij heeft natuurlijk ook veel dingen nagelaten, die de basis hebben gelegd voor het collectieve
veiligheidssysteem en statensysteem. Wat heeft Napoleon allemaal bereikt?
• Dienstplicht
• Code Napoleon, een einde gemaakt aan verschillende kerkrechten etc die niemand meer
begrijpt, en hij vervaardigde een simpeler wetboek van rechten
• In alle landen van Europa waar hij maar was heeft hij kunstwerken mee laten nemen en die
bracht hij naar Parijs, zo liet hij de kunstwerken die bijv. in oude kastelen aan het wegrotten
waren, mooi plaatsen in een centraal museum waar iedereen ze kon bewonderen,
toegankelijk maken van kunst.
• Achternamen, adressen, postsystemen, ook uitvinder van de binnenlandse geheime dienst.
• Napoleon was een militaire man, die niet zou rusten tot hij de hele wereld onder de voet had
gelopen, zijn ambitie was oorlog voeren en keizer van heel Europa worden.
➔ Daarom voerde hij al die systemen in waarmee hij controle had. Hij heeft Europa met al
die systemen intern gekoloniseerd.
,Congres van Wenen, sept 1814-feb 1815
➔ Het doel was om er voor te zorgen dat de landen van Europa niet meer tegen elkaar
uitgespeeld konden worden door één hegemonie. Napoleon was de bron van terreur. Er
moest een harmonie ontstaan in Europa
1. Legitimacy, restauratie van voormalige heersers op hun tronen, vorsten waren legitimatie van
de natie (ipv god) en hertekenen grenzen. De koning is de vader van het vaderland die zijn
volk in veiligheid houdt
2. Balance of power, geen enkel land/staat mocht zo machtig worden en anderen domineren,
de balans wordt het antwoord op de hegemonie
3. Other issues, abolitionisme/afschaffen van slavenhandel en rechten van Duitse Joden
Sketching the outlines of an experimental space
1. Beveiliging verbeteren door middel van collectieve veiligheid
2. Expanding the scope: liberaal imperialisme?
3. Van populair naar nationale soevereiniteit -> geciviliseerd versus ongeciviliseerde naties
Napoleon kwam terug naar Europa, wat doen andere Europese machten?
Dit is wat gebeurde, samenwerking tegen Napoleon/Frankrijk:
• Een samenwerking met 1,2 miljoen soldaten in vredestijd, collectief leger
• 5-7 jaar planning en conferenties
• Een multilateraal project met 8 landen
• Een plan van veiligheid voor Europa
Dit gebeurde niet op dezelfde manier als hoe de NAVO bijv. nu is opgezet, waarbij elke staat even
zwaar telt.
➔ In die tijd was het normaal om in hiërarchieën te denken. Je had een aantal rijken die
groter en rijker waren, en meer mensen/bewapening konden leveren. Je had
verschillende ranken waar de samenwerkingslanden toe behoorden.
➔ In deze tijd dacht men ook in termen van beschaving. Christelijke rijken waren
beschaafder, het Ottomaanse rijk bijv. wordt behandeld als een outsider, omdat zij niet
Christelijk zijn, dus behoorden zij tot de laagste ranking. Zij maakten geen deel uit van de
“Europese beschaving”.
Financial collective security: France pays, European countries bond
De Franse regering had echter weinig geld meer over, ze konden niet nog een keer hogere belastingen
heffen en de broodprijzen omhoog gooien, dan krijg je weer een herhaling als de bestorming van de
Bastille (1789), maar er waren wel veel rijke Fransen zelf, hoe gaan ze dit dan doen?
➔ Europese bonds, geallieerden, diplomaten en bankiers gaan allemaal samen werken.
Rijke mensen gingen samenwerken aan het systeem van collectieve veiligheid. Iedereen
investeerde met het systeem van Europese bonds in vrede.
Revoluties rond 1830. Hoe gaat het systeem van collectieve veiligheid daarmee om?
➔ De geallieerden doen eerst gewoon een conferentie.
➔ The legacy of the Allied Council: Conference diplomacy
➔ Ze spreken af dat het niet weer tot een Europese oorlog komt, dus ze gaan vergaderen
,De revoluties van 1848-1856
• Er was niet eenduidige oorzaak voor, je had mislukte oogsten, maar ook verspreiding van
ideeën etc.
• Een wereldwijde verspreiding van revoluties
• Een wereldwijde bedreiging voor de bestaande orde
• Een wereldwijde clash tussen de oude elites en liberalen en radicalen
• De liberalen trekken op verschillende plekken aan het langste eind
➔ De liberalen gebruikten de energie van de protesterende (tegen honger, boze mensen)
mensen op een populistische manier, vertaalden dit vaak naar nationalisme etc en
uiteindelijk staatsvorming
The resonance of 1848
• Revoluties integreerde en absorbeerde in het collectieve veiligheidssysteem
• Mensen komen sneller in actie als ze bang zijn om iets te verliezen, dan dat ze iets nieuws
kunnen winnen.
➔ Mensen met sociale idealen, op het moment dat zij dat zelf hebben, willen ze dat niet
meer delen en inspannen voor anderen
• Geen radicale revolutie, maar natiebuilding
• Rule and nemesis of the bourgeoisie
• Conservatieve modernisatie
• Industriële revolutie
The Crimean War and the Paris Treaty 1853-1856
• Het moment dat het collectieve veiligheidssysteem het meest onder druk zette
• Ging om de Oosterse kwestie, het Ottomaanse rijk, die zijn macht niet meer waar kon maken
en leidde aan imperial overstretch
• De ideologie was de ideologie van beschaving, en die werd uitgedrukt in religie. De meest
geciviliseerde waren de Christelijken. De katholieken kerk kreeg veel autoriteit en vele
Europese landen streden om invloed in het Ottomaanse rijk.
• Rusland wilde dit ook, zij probeerden het Ottomaanse rijk te verslaan. De Europese landen
wilden niet.
➔ Dit was een verstoring van the Balance of Power, dus zij moesten dit weer herstellen, dit
is een enorm bloedbad geweest.
➔ The Paris Treaty: Het eindigde ermee dat de Russen moesten accepteren dat het
Ottomaanse rijk van niemand werd en zo werd er ook gezegd dat de Zwarte Zee neutraal
werd en de soevereiniteit van het Ottomaanse rijk geaccepteerd moest worden.
➔ Het systeem van collectieve veiligheid was in staat Rusland tot de onderhandelingstafel te
brengen en ze tot onderhandeling te dwingen (daarvoor wel groot aantal troepen nodig)
Het nieuwe Europese statensysteem is gericht op het bewaren van vrede en het behouden van balans
en tegengaan van terreur, dit allemaal door de opgelopen trauma’s door Napoleon
➔ Het belangrijkste hierbij is balans
,Opdrachten werkcollege week 1a:
Doel: onderzoek de manier waarop westerse kranten verslag doen van wereldwijde
fenomenen/gebeurtenissen
➔ Periode: 1850-1939
➔ Onderzoeksvraag: Hoe werd er over jouw onderwerp in de geraadpleegde bron/bronnen
geschreven en hoe kunnen we dit verklaren?
Primaire bronnen
➔ Krantenberichten van www.delpher.nl (zitten ook koloniale kranten in)
➔ Gebruik minimaal 10 krantenberichten, inclusief redactionele commentaren en
opiniestukken voor een rijke beschouwing, dit mogen alle type berichten zijn
➔ 1300 woorden exclusief voetnoten en bibliografie
➔ Uitleg van de berichtgeving/beeldvorming in de kranten aan de hand van cursusliteratuur
en 4 andere wetenschappelijke publicaties (boek, edited volume, artikel)
➔ Beoordeling op basis van structuur, bronanalyse, argumentatie, taalgebruik en annotatie
Interessante onderwerpen uit de syllabus:
➔ Soekarno
➔ Antikoloniale opstand in Nederlands-Indië, 1926
➔ Religie Nederlands-Indië
Annotatie boek:
➔ Voornaam + achternaam auteur, Titel schuingedrukt (Plaats van uitgave + jaar)
Paginanummer
Annotatie artikel:
➔ Voornaam + achternaam auteur, Titel tussen aanhalingstekens,
Annotatie bundel/monografie:
➔ .
,Using newspapers as a primary source
1. Wat is Knudsons argument?
Veel historici hebben de opvatting dat kranten alleen bronnen zijn als ze feitelijke informatie
bevatten, alles wat niet volledig of objectief is moet worden weggegooid. Naar Knudsons mening
houdt de geschiedenis zich alleen bezig met wat er werkelijk gebeurde in een bepaalde tijd of plaats,
maar ook met wat mensen dachten dat er gebeurde, zoals aan hen geopenbaard door de middelen
van massacommunicatie, die hun latere acties kunnen hebben bepaald.
Je kunt kranten voor veel meer gebruiken dan alleen feitelijke informatie. Met alle tekortkomingen
die de krant als feitelijke bron heeft, heb je wel een inzicht in hoe het de lezers beïnvloedt en hoe het
politieke verandering kan sturen.
2. Wat zijn de grote uitdagingen bij het gebruik van kranten als primaire bron?
De perceptie van gebeurtenissen zoals gefilterd door de pers kan de historische uitkomst hebben
veranderd. Volgens dit concept maakt het niet uit of het nieuws vals of vervormd is, zolang lezers het
maar geloofden en naar hun overtuiging handelden. Voor de historicus die de publieke opinie
probeert te begrijpen, worden kranten primaire in plaats van secundaire bronnen.
Juist omdat kranten gebruikt konden worden voor propaganda, kan je niet alles uit de krant zomaar
overnemen, maar bewust zijn van de context.
3. Welke grote kansen bieden kranten als primaire bron?
Kranten zijn veel meer dan alleen maar nieuwsberichten. Er staan ook weerberichten, reclames en
opiniestukken in. Je kan daarmee veel meer onderzoeken dan op alleen historisch vlak.
Waar moet je op letten?
• Vorm: welke subonderdelen kent een krant, en hoe bepalen die de tekst?
• “Kleur”: spanningsveld tussen objectieve berichtgeving enerzijds en politieke kleur,
sociaaleconomische status publiek anderzijds.
➔ Dit kan onderdeel van je vraagstelling zijn, je kan bijvoorbeeld onderzoeken hoe
socialistische kranten schreven over de opkomst van Ghandi of Soekarno versus hoe
liberalistische kranten hier over schreven.
, Opdrachten werkcollege week 1b:
1. Het ‘Concert van Europa’ kan gezien worden als de eerste internationale poging om veiligheid
te creëren in Europa. Hoe zou je het European Concert typeren? Was het net als de Europese
Unie nu een echte organisatie met een hoofdkwartier in een van de Europese hoofdsteden?
Was het een partnerschap tussen gelijken? Hadden het Congres en de EU vergelijkbare
leden? Gebruik het artikel van Beatrice de Graaf en de bijbehorende primaire bron over het
Pitt-plan.
De problemen/erfenis na Napoleon waar Europa mee geconfronteerd werd: praktische bestuurlijke
veranderingen (geen balans in macht), trauma na jarenlange oorlog, revolutionaire ideeën door de
revoluties.
Het internationale systeem na Napoleon wordt ook gekenmerkt door de opkomst van
ambassadeconferenties, die dienden als basis voor collectieve veiligheid in de moderne geschiedenis.
Met het concert van Europa wordt dan ook bedoeld: de post-napoleontische balans van machten in
Europa. Met de conferentie van Wenen was het doel dan ook om er voor te zorgen dat de landen van
Europa niet meer tegenover elkaar uitgespeeld konden worden door één hegemonie, zoals gebeurde
met Frankrijk. Onderdelen hiervan waren legitimiteit, balans van macht en andere problemen in de
wereld/Europa (zoals bijv. het abolitionisme)
➔ Een balans van macht, waarbij alle Europese machten min of meer even sterk waren, zou
ertoe leiden dat niemand deze balans zou durven te verstoren. Eigen expansiedrift
beteugen, het moet samen.
De conferentie van 1815 gaf Europa een eeuw van vrede, in de zin dat een niet ‘gegeneraliseerd
conflict’ ontstond en oorlogen lokaal bleven, die dus niet heel Europa beïnvloedde. Niettemin wijst
nieuw onderzoek op een veel genuanceerder beeld. Dit gebeurde niet op dezelfde manier als hoe de
NAVO bijv. nu is opgezet, waarbij elke staat even zwaar telt. In die tijd was het normaal om in
hiërarchieën te denken. Je had een aantal rijken die groter en rijker waren, en meer
mensen/bewapening konden leveren. Je had verschillende ranken waar de samenwerkingslanden toe
behoorden. In deze tijd dacht men ook in termen van beschaving. Christelijke rijken waren
beschaafder, het Ottomaanse rijk bijv. wordt behandeld als een outsider, omdat zij niet Christelijk zijn,
dus behoorden zij tot de laagste ranking. Zij maakten geen deel uit van de “Europese beschaving”.
- In hoeverre lukte het de Europese grootmachten om terug te keren naar ‘de wereld van voor
1789’? En wilden ze dat überhaupt wel?
Er kwam restauratie van voormalige heersers op hun tronen, vorsten waren legitimatie van de natie
(ipv god) en hertekenen grenzen. De koning is de vader van het vaderland die zijn volk in veiligheid
houdt. Waarom lukte het maar deels om terug te keren naar de prerevolutionaire periode? De
vorsten moesten een andere manier dan God vinden om hun macht te legitimeren, wegens alle
sociale veranderingen door de revolutie. Nu was hun macht gelegitimeerd in het teken van collectieve
veiligheid voor het volk/de staat. Internationale orde wordt hersteld, maar nationaal lukt het de
staten niet op helemaal terug te keren omdat de sociale veranderingen te sterk zijn.
