1. Trigonum submandibulare en de tong
1.1. Structuur van de tong
De tong bestaat uit 2 delen:
• Corpus linguae (voorste 2/3) = oraal deel
• Radix linguae (achterste 1/3) = pharyngeaal deel
De tong heeft 2 aanzichten:
• Facies inferior linguae (zachter, onderkanr vd tong)
• Dorsum linguae (ruwer, bovenkant vd tong)
1.2. Dorsum linguae
Bouw: aponeurosis lingualis (bindweefselplaat) + mucosa
• Mucosa w verdeeld in 2 helften door sulcus medianus linguae
• Foramen cacum + sulcus terminalis
Innervatie
• Oraal deel:
o Sensibel: n. lingualis (tak van n. madnibularis V3)
o Smaak: chorda tympani (tak van n. facialis VII)
• Pharyngeaal deel: n. glossopharyngeus IX (zowel sensibel als smaak)
Papillae
• Papillae filiformes:
o GEEN smaakfunctie, wel tast/pijn/temperatuur
o Kleinste en taltijkste
• Papillae fungiformes:
o WEL smaakfunctie, ook tast en temperatuur
o sterk gevasculariseerd → rodere kleur
o langs de rand van de tong
• Papillae foliatae:
o WEL smaakfunctie
o Verticaal verlopende lineaire plooien
o Aan uiteinden van de tong
• Papillae circumvallatae
o WEL smaakfunctie
o 8-12
o Grootste papillae
Radix linguae bevat tonsillae linguales (tongamandelen) MAAR geen tongpapillen meer.
1.3. Facies inferior linguae
Bekleed met gladde mucosa (zachter) en GEEN tongpapillen
Bouw:
• Frenulum linguae: verbind basis van de mond met de tong
• Caruncula sublingualis: uitmonding glandula submandibularis
• Plica sublingualis: uitmonding afvoegangetjes glandula sublingualis
• V. profunda linguae: lateraal van frenulum linguae
1
,Glandulae
• Glandula submandibularis:
o afvoerkanaal: ductus submandibularis van Wharton
→ caruncula
gedraait rond n. lingualis
• Glandula sublingualis: ligt in de fovea subligualis
o Zorgt voor de plica sublingualis → drainage langs
caruncula en uitlopers langs de plica langswaar
speeksel in de mondbodem komt
1.4. Tongspieren
2 groepen:
• Extrinsieke tongspieren: oorsprong op bot, insertie in tong ⇒ bewegen de tong
• Intrinsieke tongspieren: in de tong ⇒ veranderen de vorm van de tong
1.4.1. Extrinsieke tongspieren
Spier Verloop Functie Innervatie
m. Van kin (spina mentalis Uitsteken vd tong, voorkomt n. hypoglossus
genioglossus mandibulae) naar luchtwegobstructie
tongaponeurose en hyoïd en caudaal bewegen
m. Cornu majus en corpus ossis Naar caudaal en dorsaal n. hypoglossus
hyoglossus hyoidei naar zij- en onderkant trekken
vd tong
m. Processus styloideus naar Interkken en opheffen vd tong n. hypoglossus
styloglossus zijkant van tong
m. Palatum molle naar zijkant Afsluiten mondholte bij slikken n. vagus
palatoglossus tongbasis (istmus faucium vernauwen)
1.4.2. Intrinsieke tongspieren
2
, Spier Verloop Functie Innervatie
m. Tongbasis naar tip, onder Tong verkorten en n. hypoglossus XII
longitudinalis dorsum liguae, parallel aan krullen
superior bovenkant van tong
m. Tongbasis naar tip, parallel aan Tong verkorten en n. hypoglossus XII
longitudinalis onderkant van tong ontkrullen
inferior
m. Septum lingualis naar zijkant Tong versmallen n. hypoglossus XII
transversus van tong
linguae
m. verticalis Dorsum linguae naar fascies Tong afplatten n. hypoglossus XII
linguae inferior
1.5. Bevloeiing van de tong
Arteriëel
• A. lingualis (uit a. carotis externa) → a . profunda linguae (diep van m. hyoglossus)
Veneus
• V. dorsalis linguae samen met a. lingualis diep van m. hyoglossus → v. lingualis
• V. profunda linguae (oppervlakkig van m. hyoglossus) → loopt samen met n. hypoglosssu
→ draineren in v. jugularis interna
1.6. Innervatie van de tong
Motorisch
• Hoofdzakelijk door N. hypoglossus XII :
o Innerveert alle tongspieren, behalve m. palatoglossus
o Verloop: canalis hypoglossi → angulus mandibulae → oppervlakkige kruising a. carotis
externa → lateraal van m. hyoglossus en diep van m. mylohyoideus
• Uitzondering: m. palatoglossus door r. pharyngeus (plexus pharyngeus) n. vagi
Sensibel
• Oraal deel:
o Algemene sensatie: N. lingualis (tak van N. mandibularis V3).
o Smaak: Chorda tympani (tak van N. facialis VII), die synaptiseert met N. lingualis.
• Pharyngeaal deel:
o Algemene sensatie + smaak: N. glossopharyngeus (IX).
o Verloop: tussen a. carotis int en ext → oppervlakkig van m. stylopharyngeus → tss m.
constrictor pharyngis sup en medius → door pharynxwand
• Mondbodem:
o Sensibele innervatie voornamelijk via N. lingualis (V3).
3
, Pathologie: verlammingen van de tongspier
• Halfzijdige verlamming of hemiplegie: centrale oorzaak (hersenbloeding/trombose)
o Contralaterale n. hypoglossus
o Bij uitsteken tong schuin naar verlamde kant (andere zijde dan centraal letsel)
• Perifere verlamming van n. hypoglossus: breuk van canalis hypoglossi
o Bij denervatie van de spieren is er atrofie
o Bij uitsteken tong schuin naar verlamde kant (zijde van perifeer letsel)
1.7. Lymfatische drainage van de tong
→ Lnn. cervicales profundi (liggen langs v. jugularis interna)
Vanuit lnn. cervicales profundi vertrekken lymfevaten die zich verenigen tot
linker en rechter truncus jugularis
→ verbindingen ⇒ metastasen contralateraal!!
• Tongtip: lnn. submentales → lln. Submandibulares
→ lnn. jugulo-omohyoideus → lnn. cervicales profundi
• Voorste 2/3 zonder tongtip: lnn. submandibulares → lnn. cervicales
profundi
• Achterste 1/3: lnn. jugulodigastricus → lnn. cervicales profundi
1.8. Topografie
1. Belangrijke Structuren
1.1. Speekselklieren
• Glandula submandibularis:
o Ligging: Onder de mandibula, geplooid rond de achterrand van M. mylohyoideus (heeft
een superficiale en diepe kwab).
o Afvoer: Ductus submandibularis (Wharton) draait om N. lingualis heen → mondt uit in
de caruncula sublingualis.
• Glandula sublingualis:
o Ligging: In de fovea sublingualis (mondbodem), op m. mylohyoideus
o Afvoer: Via meerdere kleine kanaaltjes in de plica sublingualis.
→ glandula submandibularis en sublingualis bevloeid door a. en v. facialis en lingualis
→ lymfedrainage gebeurt naar de lnn. Submandibulares
→ innervatie door chorda tympani (gaat naar ganglion submandibulare)
1.2. Zenuwen
• N. lingualis (tak van V3):
4
1.1. Structuur van de tong
De tong bestaat uit 2 delen:
• Corpus linguae (voorste 2/3) = oraal deel
• Radix linguae (achterste 1/3) = pharyngeaal deel
De tong heeft 2 aanzichten:
• Facies inferior linguae (zachter, onderkanr vd tong)
• Dorsum linguae (ruwer, bovenkant vd tong)
1.2. Dorsum linguae
Bouw: aponeurosis lingualis (bindweefselplaat) + mucosa
• Mucosa w verdeeld in 2 helften door sulcus medianus linguae
• Foramen cacum + sulcus terminalis
Innervatie
• Oraal deel:
o Sensibel: n. lingualis (tak van n. madnibularis V3)
o Smaak: chorda tympani (tak van n. facialis VII)
• Pharyngeaal deel: n. glossopharyngeus IX (zowel sensibel als smaak)
Papillae
• Papillae filiformes:
o GEEN smaakfunctie, wel tast/pijn/temperatuur
o Kleinste en taltijkste
• Papillae fungiformes:
o WEL smaakfunctie, ook tast en temperatuur
o sterk gevasculariseerd → rodere kleur
o langs de rand van de tong
• Papillae foliatae:
o WEL smaakfunctie
o Verticaal verlopende lineaire plooien
o Aan uiteinden van de tong
• Papillae circumvallatae
o WEL smaakfunctie
o 8-12
o Grootste papillae
Radix linguae bevat tonsillae linguales (tongamandelen) MAAR geen tongpapillen meer.
1.3. Facies inferior linguae
Bekleed met gladde mucosa (zachter) en GEEN tongpapillen
Bouw:
• Frenulum linguae: verbind basis van de mond met de tong
• Caruncula sublingualis: uitmonding glandula submandibularis
• Plica sublingualis: uitmonding afvoegangetjes glandula sublingualis
• V. profunda linguae: lateraal van frenulum linguae
1
,Glandulae
• Glandula submandibularis:
o afvoerkanaal: ductus submandibularis van Wharton
→ caruncula
gedraait rond n. lingualis
• Glandula sublingualis: ligt in de fovea subligualis
o Zorgt voor de plica sublingualis → drainage langs
caruncula en uitlopers langs de plica langswaar
speeksel in de mondbodem komt
1.4. Tongspieren
2 groepen:
• Extrinsieke tongspieren: oorsprong op bot, insertie in tong ⇒ bewegen de tong
• Intrinsieke tongspieren: in de tong ⇒ veranderen de vorm van de tong
1.4.1. Extrinsieke tongspieren
Spier Verloop Functie Innervatie
m. Van kin (spina mentalis Uitsteken vd tong, voorkomt n. hypoglossus
genioglossus mandibulae) naar luchtwegobstructie
tongaponeurose en hyoïd en caudaal bewegen
m. Cornu majus en corpus ossis Naar caudaal en dorsaal n. hypoglossus
hyoglossus hyoidei naar zij- en onderkant trekken
vd tong
m. Processus styloideus naar Interkken en opheffen vd tong n. hypoglossus
styloglossus zijkant van tong
m. Palatum molle naar zijkant Afsluiten mondholte bij slikken n. vagus
palatoglossus tongbasis (istmus faucium vernauwen)
1.4.2. Intrinsieke tongspieren
2
, Spier Verloop Functie Innervatie
m. Tongbasis naar tip, onder Tong verkorten en n. hypoglossus XII
longitudinalis dorsum liguae, parallel aan krullen
superior bovenkant van tong
m. Tongbasis naar tip, parallel aan Tong verkorten en n. hypoglossus XII
longitudinalis onderkant van tong ontkrullen
inferior
m. Septum lingualis naar zijkant Tong versmallen n. hypoglossus XII
transversus van tong
linguae
m. verticalis Dorsum linguae naar fascies Tong afplatten n. hypoglossus XII
linguae inferior
1.5. Bevloeiing van de tong
Arteriëel
• A. lingualis (uit a. carotis externa) → a . profunda linguae (diep van m. hyoglossus)
Veneus
• V. dorsalis linguae samen met a. lingualis diep van m. hyoglossus → v. lingualis
• V. profunda linguae (oppervlakkig van m. hyoglossus) → loopt samen met n. hypoglosssu
→ draineren in v. jugularis interna
1.6. Innervatie van de tong
Motorisch
• Hoofdzakelijk door N. hypoglossus XII :
o Innerveert alle tongspieren, behalve m. palatoglossus
o Verloop: canalis hypoglossi → angulus mandibulae → oppervlakkige kruising a. carotis
externa → lateraal van m. hyoglossus en diep van m. mylohyoideus
• Uitzondering: m. palatoglossus door r. pharyngeus (plexus pharyngeus) n. vagi
Sensibel
• Oraal deel:
o Algemene sensatie: N. lingualis (tak van N. mandibularis V3).
o Smaak: Chorda tympani (tak van N. facialis VII), die synaptiseert met N. lingualis.
• Pharyngeaal deel:
o Algemene sensatie + smaak: N. glossopharyngeus (IX).
o Verloop: tussen a. carotis int en ext → oppervlakkig van m. stylopharyngeus → tss m.
constrictor pharyngis sup en medius → door pharynxwand
• Mondbodem:
o Sensibele innervatie voornamelijk via N. lingualis (V3).
3
, Pathologie: verlammingen van de tongspier
• Halfzijdige verlamming of hemiplegie: centrale oorzaak (hersenbloeding/trombose)
o Contralaterale n. hypoglossus
o Bij uitsteken tong schuin naar verlamde kant (andere zijde dan centraal letsel)
• Perifere verlamming van n. hypoglossus: breuk van canalis hypoglossi
o Bij denervatie van de spieren is er atrofie
o Bij uitsteken tong schuin naar verlamde kant (zijde van perifeer letsel)
1.7. Lymfatische drainage van de tong
→ Lnn. cervicales profundi (liggen langs v. jugularis interna)
Vanuit lnn. cervicales profundi vertrekken lymfevaten die zich verenigen tot
linker en rechter truncus jugularis
→ verbindingen ⇒ metastasen contralateraal!!
• Tongtip: lnn. submentales → lln. Submandibulares
→ lnn. jugulo-omohyoideus → lnn. cervicales profundi
• Voorste 2/3 zonder tongtip: lnn. submandibulares → lnn. cervicales
profundi
• Achterste 1/3: lnn. jugulodigastricus → lnn. cervicales profundi
1.8. Topografie
1. Belangrijke Structuren
1.1. Speekselklieren
• Glandula submandibularis:
o Ligging: Onder de mandibula, geplooid rond de achterrand van M. mylohyoideus (heeft
een superficiale en diepe kwab).
o Afvoer: Ductus submandibularis (Wharton) draait om N. lingualis heen → mondt uit in
de caruncula sublingualis.
• Glandula sublingualis:
o Ligging: In de fovea sublingualis (mondbodem), op m. mylohyoideus
o Afvoer: Via meerdere kleine kanaaltjes in de plica sublingualis.
→ glandula submandibularis en sublingualis bevloeid door a. en v. facialis en lingualis
→ lymfedrainage gebeurt naar de lnn. Submandibulares
→ innervatie door chorda tympani (gaat naar ganglion submandibulare)
1.2. Zenuwen
• N. lingualis (tak van V3):
4
