, 1. Parameters en algemene observaties
Parameter: variabele waaraan een bepaalde waarde wordt toegekend
o Temperatuur, bloeddruk, hartslag, saturatie, glycemie, gewicht
ABCDE-methode
Airway Voelen + horen, omhooggaan borst
Breathing Voelen+ horen, omhooggaan borst
Circulation Hartslag
Disability Bewustzijn
Exposure lichaamstemperatuur
Ademhaling
o Vitaal belang
Zuurstof essentieel functioneren lichaamscellen
o Hand op buik en borst
Buik: beter
Borst: hoger, bij veel stress
o Beïnvloedbaar
Leeftijd, lichamelijke/psychische invloeden, klimaat/milieu, hoogte
aantal
Volwassenen 12-18/minuut
Neonaten 30-40/minuut
o Afwijkingen
In frequente
aantal
Apnae 20 seconde geen ademhaling
Bradypnae ≤10/min
Tachypnae ≥ 24/min
Dyspnae Kortademig
Orthopnae Kortademig bij neerliggen
In kwaliteit
Ademritme
Ademdiepte
Ademgeluid
o Stridor: ruig ademen->saturatie meten
o Hoesten
Neusvleugelen: vleugels optrekken
o Afwijkende ademhalingstypes->wijst op infectie
Borstademhaling
Buikademhaling
Cheyne-Stokes: verminderen tot apnae dan terug starten
Kussmaul: heel diep ademen
Hyperventilatie
o Respiratoire insufficiëntie of R.I. (= dysfunctie)
Ademhalingfunctie niet correct door stoornis in
Ventilatie: opnemen van zuurstof
Oxygenatie: uitwisseling in de longen van opgenomen zuurstof naar de
bloedbaan
In korte tijd levensbedreigend
, omgang: ABC, Beoordeel
acuut: snel beoordelen en
alveolocapilair membraan orgaanbeschadiging/overlijden symptomen kritieke toestand,
handelen
Verhoog effectiviteit handelen
R.I.
AH centrum, bewegingen
chronisch
thorax
Snelle observatie
Snel en accuraat
Rustig en geruststellen
Aandacht angst p
Uitgebreide anamnese kan later
Vragen stellen met kort antwoord
Lichamelijk onderzoek
Fysiek
o Type AH
o Houding, voedingstoestand, hygiëne, beweging,..
Vitale parameters
Observatie huid en extremiteiten
o Perifere en centrale cyanose
Observatie thorax
Therapie
Zuurstoftherapie
o Zuurstof: 21% in luchtwegen
O2 gevoelig: hart, lever, nieren en hersenen
o Aanvoer afhankelijk van
SaO2, hemoglobinegehalte, hartdebiet
o Zuurstofgebruik beïnvloed door
Lichaamtemperatuur, lichaamsactiviteit, ademhalingsarbeid,
ziektetoestanden, adrenerge toestanden(adrenaline
geproduceert)
o Doel
Hypoxie(te weinig zuurstof) toestand verbeteren, AHarbeid
vergemakkelijken, hartfunctie ontlasten
o Indicaties
CO-intoxacatie: CO bindt aan hemoglobine ipv zuurstof
AHdepressie
AHobstructie
Anemie: bloedarmoede
Laag hartdebiet -> minder zuurstofopname
Hoog zuurstofgebruik
o Toedieningsvoorwaarden
AHweg vrij, voldoende circulatie en hemoglobine
o Berekenen beschikbaar zuurstof voor transport
Zuurstoffles onder hoge druk
Manometer: controle voorraad
L max in fles x getal manometer= aantal liter in fles
Ong 3L/min of 180L/uur
o Aandachtspunten
Angst
, droge neus/irritatie: nooit vaseline(ontvlambaar)
decubitusletsels in neusgaten, oren, kin – druknecrose
zuurstof is sterk ontvlambaar
geen vuur, niet roken, geen gasaanstekers
vermijd alcohol, ether en andere brandgevaarlijke producten
Low-flow zuurstoftherapiemiddelen
Zuurstofbril Miltste vorm, 37%
Nasofaryngeale sonde
Zuurstofmasker 50%
Dicht: hyperventilatie
Klepsysteem: hoge zuurstofnood
inhalatietherapie: toedienen GM via luchtwegen
o bij astma, chronische bronchitis, emfyseem
o doel: locale, selectieve werking thv distale luchtwegen en alveolen
o voordelen: snel effect, bijna niet in bloedbaan, lage dosissen,
zelfcontrole
o veel systemen: met p bespreken
o goede reiniging
o mond spoelen na corticoïden
o GVO
o In ziekenhuis via balk boven bed: perslucht
Aërosol op 7 liter
Max 10 min
Dosisaërosol Puffer astma
Dosisaërosol + Met klep: meer tijd voor inademen
inhalatiekamer/voorzetkamer Zonder klep
Poederinhalator
Vernevelaar of aërosol
o zorg bij ademhalingproblemen
Observatie sputum
Sputum: afscheidingproduct slijmvliezen van bronchiën, keel en neus
o Bevat cellen, bloed, pus bacteriën
o Laten ophoesten - huffen
Observeren
o Uitzicht: doorzichtig, niet te slijmerig
o Geur: geen geur
o Sputumstaal voor microscopische bijmengingen
Preventie bronchopneumie (=longontsteking)
Complicatie bij hospitalisatie of verzwakte patiënten
Oorzaken
o Slechte ventilatie
o Gebrekking ophoesten secreet
o Aspiratie slijm, braaksel, voedselresten
Observatie
o Oppervlakkige en snelle AH
o Veel en etterig sputum
o Algemene ontstekkingsverschijnselen: hoge T en pols
Luchtwegen vrij houden
Parameter: variabele waaraan een bepaalde waarde wordt toegekend
o Temperatuur, bloeddruk, hartslag, saturatie, glycemie, gewicht
ABCDE-methode
Airway Voelen + horen, omhooggaan borst
Breathing Voelen+ horen, omhooggaan borst
Circulation Hartslag
Disability Bewustzijn
Exposure lichaamstemperatuur
Ademhaling
o Vitaal belang
Zuurstof essentieel functioneren lichaamscellen
o Hand op buik en borst
Buik: beter
Borst: hoger, bij veel stress
o Beïnvloedbaar
Leeftijd, lichamelijke/psychische invloeden, klimaat/milieu, hoogte
aantal
Volwassenen 12-18/minuut
Neonaten 30-40/minuut
o Afwijkingen
In frequente
aantal
Apnae 20 seconde geen ademhaling
Bradypnae ≤10/min
Tachypnae ≥ 24/min
Dyspnae Kortademig
Orthopnae Kortademig bij neerliggen
In kwaliteit
Ademritme
Ademdiepte
Ademgeluid
o Stridor: ruig ademen->saturatie meten
o Hoesten
Neusvleugelen: vleugels optrekken
o Afwijkende ademhalingstypes->wijst op infectie
Borstademhaling
Buikademhaling
Cheyne-Stokes: verminderen tot apnae dan terug starten
Kussmaul: heel diep ademen
Hyperventilatie
o Respiratoire insufficiëntie of R.I. (= dysfunctie)
Ademhalingfunctie niet correct door stoornis in
Ventilatie: opnemen van zuurstof
Oxygenatie: uitwisseling in de longen van opgenomen zuurstof naar de
bloedbaan
In korte tijd levensbedreigend
, omgang: ABC, Beoordeel
acuut: snel beoordelen en
alveolocapilair membraan orgaanbeschadiging/overlijden symptomen kritieke toestand,
handelen
Verhoog effectiviteit handelen
R.I.
AH centrum, bewegingen
chronisch
thorax
Snelle observatie
Snel en accuraat
Rustig en geruststellen
Aandacht angst p
Uitgebreide anamnese kan later
Vragen stellen met kort antwoord
Lichamelijk onderzoek
Fysiek
o Type AH
o Houding, voedingstoestand, hygiëne, beweging,..
Vitale parameters
Observatie huid en extremiteiten
o Perifere en centrale cyanose
Observatie thorax
Therapie
Zuurstoftherapie
o Zuurstof: 21% in luchtwegen
O2 gevoelig: hart, lever, nieren en hersenen
o Aanvoer afhankelijk van
SaO2, hemoglobinegehalte, hartdebiet
o Zuurstofgebruik beïnvloed door
Lichaamtemperatuur, lichaamsactiviteit, ademhalingsarbeid,
ziektetoestanden, adrenerge toestanden(adrenaline
geproduceert)
o Doel
Hypoxie(te weinig zuurstof) toestand verbeteren, AHarbeid
vergemakkelijken, hartfunctie ontlasten
o Indicaties
CO-intoxacatie: CO bindt aan hemoglobine ipv zuurstof
AHdepressie
AHobstructie
Anemie: bloedarmoede
Laag hartdebiet -> minder zuurstofopname
Hoog zuurstofgebruik
o Toedieningsvoorwaarden
AHweg vrij, voldoende circulatie en hemoglobine
o Berekenen beschikbaar zuurstof voor transport
Zuurstoffles onder hoge druk
Manometer: controle voorraad
L max in fles x getal manometer= aantal liter in fles
Ong 3L/min of 180L/uur
o Aandachtspunten
Angst
, droge neus/irritatie: nooit vaseline(ontvlambaar)
decubitusletsels in neusgaten, oren, kin – druknecrose
zuurstof is sterk ontvlambaar
geen vuur, niet roken, geen gasaanstekers
vermijd alcohol, ether en andere brandgevaarlijke producten
Low-flow zuurstoftherapiemiddelen
Zuurstofbril Miltste vorm, 37%
Nasofaryngeale sonde
Zuurstofmasker 50%
Dicht: hyperventilatie
Klepsysteem: hoge zuurstofnood
inhalatietherapie: toedienen GM via luchtwegen
o bij astma, chronische bronchitis, emfyseem
o doel: locale, selectieve werking thv distale luchtwegen en alveolen
o voordelen: snel effect, bijna niet in bloedbaan, lage dosissen,
zelfcontrole
o veel systemen: met p bespreken
o goede reiniging
o mond spoelen na corticoïden
o GVO
o In ziekenhuis via balk boven bed: perslucht
Aërosol op 7 liter
Max 10 min
Dosisaërosol Puffer astma
Dosisaërosol + Met klep: meer tijd voor inademen
inhalatiekamer/voorzetkamer Zonder klep
Poederinhalator
Vernevelaar of aërosol
o zorg bij ademhalingproblemen
Observatie sputum
Sputum: afscheidingproduct slijmvliezen van bronchiën, keel en neus
o Bevat cellen, bloed, pus bacteriën
o Laten ophoesten - huffen
Observeren
o Uitzicht: doorzichtig, niet te slijmerig
o Geur: geen geur
o Sputumstaal voor microscopische bijmengingen
Preventie bronchopneumie (=longontsteking)
Complicatie bij hospitalisatie of verzwakte patiënten
Oorzaken
o Slechte ventilatie
o Gebrekking ophoesten secreet
o Aspiratie slijm, braaksel, voedselresten
Observatie
o Oppervlakkige en snelle AH
o Veel en etterig sputum
o Algemene ontstekkingsverschijnselen: hoge T en pols
Luchtwegen vrij houden