Samenvatting psychotherapie cursus

PSYCHOLOGIE: Therapeutische stromingen in de
geestelijke gezondheidszorg (GGZ)
1. Inleiding
 Psychotherapeutische stromingen= stromingen waarin men het psychisch lijden van
mensen wil laten afnemen op basis van ‘een grote theorie’ over hoe de mens
functioneert
 Theorie zorgt voor verklaring van oorzaak psychisch lijden  verklaart waarom
specifieke interventies werken
 Lijden laten af nemen door te praten en te luisteren
 Sigmund Freud (1900) : psychisch lijden gevolg van intrapsychisch conflict
 compromis tussen 2 tegenstrijdige wensen  psychisch symptoom dat ons doet
lijden
 behandeling= verkennen en ontsluiten van onbewuste verlangens door
interpretatie dromen en relatie patiënt- therapeut
 gedragstherapeuten: psychisch lijden gevolg van conditioneringsprocessen
 lijden doordat het gedrag ons ooit aangeleerd was toen het functioneel was, nu
disfunctioneel
 behandeling= afleren ongewenst gedrag en aanleren gewenst gedrag
 relatie theorie en therapie is ingewikkeld
 geen duidelijk model van hoe mens functioneert
 zijn therapeutische interventies gevolgen van de kennis van hoe de mens
functioneert?
 theorie en therapie beïnvloeden elkaar
 kenmerken psychotherapieën
 ‘grote theorie’ bestaat uit vooronderstellingen die niet empirisch te bewijzen zijn
(enkel voor bepaalde deelaspecten)
 Doel is psychisch lijdende mens beter maken door vanuit de theorie wat fout
loopt therapeutische strategieën te ontwikkelen
 4 grote therapeutische kaders
 Psychoanalyse
 Gedragstherapie
 Cognitieve gedragstherapie= gedragstherapie + cognitieve psychologie
 Humanistische therapie
 Systeemtherapie
 Belangrijke evolutie  evidence-based werken = kwaliteitslabel
 Zorgt er voor dat oude therapieën vernieuwen
 Psychoanalyse  mentalizeren
 Geen evolutie door nieuwe wetenschappelijke inzichten  eerder nieuwe trends
 Heeft geleid tot wildgroei aan therapieën waarvan de meeste te weinig
onderzoek en te weinig patiënten bevatten en waarvan de data op een
bedenkelijke wijze verzameld en verwerkt worden
 Bemerkingen
 Felle strijd tussen psychotherapeutische kaders dat hun kader superieur is 
MAAR geen enkele vorm is superieur, het zijn allemaal interessante visies op
mensen die enkel wetenschappelijke onderbouwing missen

, 2. Wetenschappelijk statuut van therapeutische stromingen in de GGZ
2.1. Inleiding
 Therapeutische modellen moeten onderbouwd zijn met empirisch onderzoek 
modellen onderzoeken op hun effectiviteit en die deels aantonen = evidence-based
werken (interventie kiezen die het meest effectief blijkt te zijn)  beschreven in
outcome studies
 Veel discussie over waarde van evidence-based werken, effectiviteitsonderzoek heeft
specifieke problemen
 Theorieën en praktijken verdwijnen omdat ze uit de mode geraken en nooit omdat ze
weerlegd zijn  voorzichtig met interpreteren va resultaten
2.1.1. Meetbare problemen
2.1.1.1. Onderzoekersloyaliteit
 Dodo-effect: “wij van WC-eend promoten WC-eend” -> iedereen komt tot
de vaststelling dat zijn/ haar therapie werkt
 Komt van Alice in wonderland: wedstrijd om ter rapst droog,
maar geen regels  op het einde iedereen gewonnen
 Artikel over dodo-effect leid tot 2 onderzoekspistes binnen de therapie-
onderzoek
 Gemeenschappelijke-factorenmodel = commonfactorsmodel
 Onderzoekersloyaliteit (researcher allegiance): verbondenheid
die zicht uit in trouw
 Therapeuten kiezen benadering resultaten die aansluit bij
hun opvattingen & ze kunnen er misschien persoonlijke
erkenning voor krijgen (media/ carrièremogelijkheden)
 Primair belang (welzijn patiënt) wordt te sterk beïnvloed
door secundair belang (financieel gewin)
 Elke onderzoeker heeft wel één of ander belang, MAAR
niet noodzakelijk een effect op conclusies, enkel als
resultaten systematisch vertekend zijn & de loyaliteit van
de onderzoeker voorspellend is (+-10% van het RCT 1
onderzoek geen sprake van onderzoekersloyaliteit &
slechts in 5% vermeld)
 Vaak onderzoekers van 1 onderzoek die de meta-analyse
schrijven
 Effectgrootte met onderzoekersloyaliteit 30% groter
 OPLOSSING= onderzoek laten uitvoeren door
onderzoekers met verschillende onderszoeksloyaliteiten
2.1.1.2. Publicatiebias
 Niet alles studies die uitgevoerd worden, worden ook gepubliceerd
 Positief resultaat vaker gepubliceerd (ongeveer 25% van onderzoek
niet) vertekend beeld
 Effecten liggen hierdoor een pak lager (25-30% lager)
 Na een tijdje komen de ontbrekende resultaten wel boven  MAAR
bepaalde opvattingen zijn ondertussen ingeburgerd
 Indirecte illustratie= conclusie trekken uit 1 à 2 onderzoeken zonder ze te
repliceren (herhalen)  na replicatie vaak veel kleiner effect



1
RCT= Randomized Controlled Trial= gerandomiseerd onderzoek met controlegroep