PATHOLOGIE ORTHESEN 1
2023-2024
Zoë Verdoodt
, 1. Neurologische aandoeningen : perifere zenuwstelsel
1.1 Inleiding
Neurologische letsels van het centrale zenuwstelsel : hersenen en/of ruggenmerg aangetast
Neurologische letsels van het perifere zenuwstelsel : neuromusculaire aandoeningen
Neuromusculaire aandoeningen : aandoeningen van perifere zenuwen, spieren of de overgang tussen
zenuwen en spieren. Vaak chronisch en gepaard met veel beperkingen.
Onderscheid tussen :
• Aandoeningen van het cellichaam van het motorisch neuron → motorische neuronopathie
vb. poliomyelitis, amyotrofische laterale sclerose (ALS)
• Aandoeningen van het axon → neuropathische aandoeningen
• Aandoeningen van de overgang tussen zenuw en spier (=neuromusculaire synaps) → myasthenie
• Aandoeningen van het spierweefsel → myopathie
1.2 Neuropathische pijn
= schade aan het zenuwstelsel dat pijn kan veroorzaken
AKA zenuwpijn, neuralgie
Chronische aandoening, want pijn vaak maanden, jaren
Symptomen :
• Stekend en brandend gevoel
• Tintelingen of doof gevoel
• Pijn die gekoppeld is met specifieke uitstralingsgebieden
(dermatoom gebieden of sensibele innervatiegebieden per zenuw)
• Vaak gekenmerkt door volgende symptomen die alleen of tegelijk kunnen voorkomen:
o Spontane pijn of hyperpathie
o Allodynie (= niet-pijnlijke prikkels worden ervaren als pijnlijk)
o Hyperalgesie (=verhoogde gevoeligheid voor pijn)
o Paresthesie = Stoornis in de gevoelssensatie. Onprettig/prikkelend of tintelend gevoel
Oorzaken:
• Ontsteking, beklemming zenuwvezel of infectie
• Aantal vaak voorkomende oorzaken in het perifere zenuwstelsel :
o Metabolische stoornissen: Diabetes Mellitus
o Infecties: Neuropathie bij HIV
○ tumoren
○ trauma’s en entrapments ( carpaal tunnel syndroom )
Neuropathie = algemene term voor niet-inflammatoire aandoeningen van het zenuwstelsel
veroorzaakt door gebrekkige mechanische, toxische of vasculaire processen.
Neuropathische pijn = pijn veroorzaakt of veroorzaakt door een primaire verwonding of disfunctie
van het zenuwstelsel
1.3 Motorische neuropathie
= Aandoeningen aan het cellichaam van een motorisch neuron in de voorhoorn van het ruggenmerg
AKA voorhoornaandoeningen
Uit zich in ernstige spierzwakte en spieratrofie
Vb. Polio en ALS
1
, 1.3.1 Poliomyelitis
AKA polio, kinderverlamming
Veroorzaakt door poliovirus, ontsteekt de grijze stof in het ruggenmerg
➔ aantasting van motorneuron in de voorhoorn van het ruggenmerg
➔ acute fase : slappe verlamming doordat de skeletspieren niet meer worden geïnnerveerd
➔ herstelfase : axonen vormen nieuwe verbindingen met de spiervezels
➔ Vaak blijvende schade doordat er blijvende spierzwakte en misvormingen van de gewrichten
kunnen ontstaan
Poliosyndroom : na enkele jaren een terugval geuit in moeheid of vermindering van presteren.
Gepaard met spierzwakte, gewrichts- en spierpijnen.
Verplichte vaccinatie
Symptomen :
Asymptomatisch
Als het virus zich verspreidt via de bloedbaan naar het ruggenmerg kan er een slappe verlamming
ontstaan aan de spieren van de benen of armen.
Prodomale fase (4-8% van de infecties)
Lichte griepachtige symptomen zoals moeheid, koortsachtigheid, verkoudheid en hoofdpijn
Soms maag-darmklachten
Nonparalystische fase (1-2% van de infecties)
Hoofdpijn, braken en meningitisachtige prikkelingsverschijnselen
Plotse pijn rond de ledematen en spierpijn
Vaak spoedig herstel aangezien het virus zich nog bevindt in de slijmvliezen van het keel en maag-
darmkanaal. Wanneer het virus zich verplaatst naar het centrale zenuwstelsel kan er een aantasting
ontstaan van de motorische voorhoorncellen ➔ paralytische fase
Paralytische fase (0.5-1% van de infecties)
Slappe paralyse in de spieren van de onderste en of bovenste extremiteiten
Asymmetrische verspreiding van de verlamming
Orthopedische complicaties: als enkel een verlamming ontstaat van de spieren van de ledematen
Afname van de spierkracht en uithoudingsvermogen van de spier
Later mogelijk complicaties in de gewrichten van de patiënt
Hersenzenuwen aangetast => slik- en ademhalingsspieren aangetast => overlijden
Gevolgen :
Motorische symptomen:
• Afhankelijk van de ontstekingsplaats op het motorneuron
• Slappe paresen of paralyese van de spieren.
Vaak aangedane spiergroepen zijn: heupflexoren, knie extensoren, dorsiflexoren van de voet
• Daling in reflexen
• Proximale spieren > distale spieren
• OL > BL
• Motorische ontwikkelingsstoornissen
• Ernstige dwangstanden van heup-, knie-, en voetgewrichten
• Meestal komt de aandoening voor aan één zijde van het lichaam. Dit zorgt voor een
ontwikkelingsachterstand van het aangedane been wat kan zorgen voor een been- en
lengteverschil
2
, ROMP:
• Een scoliose (c-vorm) treedt op bij een paralyse van de romp musculatuur.
HEUP:
• Mogelijke subluxatie van het heupgewricht, door een spierdysbalans.
• Skeletale ontwikkeling wordt belemmerd
➔ Grotere kans op de ontwikkeling van een femorale anteverise, coxa valga en onderontwikkeling
van het acetabulum.
• De ruststand van de heup staat vaak in flexie/abductie en exorotatie
• Zwakte in de gluteus medius in het aangedane been
KNIE:
• Instabiliteit van de knie, voornamelijk parese/paralyse van de knie-extensoren
• Tijdens het wandelen een verhoogde recurvatum (=overstrekkening) van het kniegewricht
• Mogelijke schade op de posterieure structuren
• Bij een overextensie van 10-15° ontstaat er een aantasting van het posterieure kapsel en
musculatuur
VOET EN ENKEL:
• Equinus varus van de voet
Sensorische symptomen :
/
Klinische symptomen :
• Unilaterale spierzwakte van heup- en knie flexoren en enkeldorsiflexoren
=> abnormaal gangpatroon
vb. Duchenne’s gait pattern, waddling gait, knie recurvatum en wandelen met de hand op het
bovenbeen om knie in extensie te duwen.
• Contracturen in knieflexoren en plantair flexoren om compensatie patronen te bevorderen
Postpoliomyelitis syndroom :
• Spieratrofie, pijn in spieren en gewrichten, koude intolerantie en ademhalings- en slikproblemen
• Achteruitgang in het fysieke functioneren
• Veroorzaakt door de degeneratie van de zenuweindtakjes die door reïnnervatie in de herstelfase
na de acute polio werden gevormd
• Langzaam progressief beloop
Behandeling :
• Afhankelijk van de symptomen een therapeutische strategie toepassen
• Conservatieve behandeltechnieken om de spierkracht te verbeteren en de contracturen in de
musculatuur weg te werken
• Chirurgie om een aanpassing te verkrijgen binnen het gewricht
vb. knie osteotomie / arthrodese / kunstgewricht of wervelkolom chirurgie
• Orthesen voor de preventie van dwangstanden in een specifiek gewricht
vb. KAFO voor de preventie van exitieve recurvatum van de knie en plantair flexie van de voet
• Orthopedische schoenen om een oneven lengte te compenseren en de voetstabiliteit te verhogen
3
2023-2024
Zoë Verdoodt
, 1. Neurologische aandoeningen : perifere zenuwstelsel
1.1 Inleiding
Neurologische letsels van het centrale zenuwstelsel : hersenen en/of ruggenmerg aangetast
Neurologische letsels van het perifere zenuwstelsel : neuromusculaire aandoeningen
Neuromusculaire aandoeningen : aandoeningen van perifere zenuwen, spieren of de overgang tussen
zenuwen en spieren. Vaak chronisch en gepaard met veel beperkingen.
Onderscheid tussen :
• Aandoeningen van het cellichaam van het motorisch neuron → motorische neuronopathie
vb. poliomyelitis, amyotrofische laterale sclerose (ALS)
• Aandoeningen van het axon → neuropathische aandoeningen
• Aandoeningen van de overgang tussen zenuw en spier (=neuromusculaire synaps) → myasthenie
• Aandoeningen van het spierweefsel → myopathie
1.2 Neuropathische pijn
= schade aan het zenuwstelsel dat pijn kan veroorzaken
AKA zenuwpijn, neuralgie
Chronische aandoening, want pijn vaak maanden, jaren
Symptomen :
• Stekend en brandend gevoel
• Tintelingen of doof gevoel
• Pijn die gekoppeld is met specifieke uitstralingsgebieden
(dermatoom gebieden of sensibele innervatiegebieden per zenuw)
• Vaak gekenmerkt door volgende symptomen die alleen of tegelijk kunnen voorkomen:
o Spontane pijn of hyperpathie
o Allodynie (= niet-pijnlijke prikkels worden ervaren als pijnlijk)
o Hyperalgesie (=verhoogde gevoeligheid voor pijn)
o Paresthesie = Stoornis in de gevoelssensatie. Onprettig/prikkelend of tintelend gevoel
Oorzaken:
• Ontsteking, beklemming zenuwvezel of infectie
• Aantal vaak voorkomende oorzaken in het perifere zenuwstelsel :
o Metabolische stoornissen: Diabetes Mellitus
o Infecties: Neuropathie bij HIV
○ tumoren
○ trauma’s en entrapments ( carpaal tunnel syndroom )
Neuropathie = algemene term voor niet-inflammatoire aandoeningen van het zenuwstelsel
veroorzaakt door gebrekkige mechanische, toxische of vasculaire processen.
Neuropathische pijn = pijn veroorzaakt of veroorzaakt door een primaire verwonding of disfunctie
van het zenuwstelsel
1.3 Motorische neuropathie
= Aandoeningen aan het cellichaam van een motorisch neuron in de voorhoorn van het ruggenmerg
AKA voorhoornaandoeningen
Uit zich in ernstige spierzwakte en spieratrofie
Vb. Polio en ALS
1
, 1.3.1 Poliomyelitis
AKA polio, kinderverlamming
Veroorzaakt door poliovirus, ontsteekt de grijze stof in het ruggenmerg
➔ aantasting van motorneuron in de voorhoorn van het ruggenmerg
➔ acute fase : slappe verlamming doordat de skeletspieren niet meer worden geïnnerveerd
➔ herstelfase : axonen vormen nieuwe verbindingen met de spiervezels
➔ Vaak blijvende schade doordat er blijvende spierzwakte en misvormingen van de gewrichten
kunnen ontstaan
Poliosyndroom : na enkele jaren een terugval geuit in moeheid of vermindering van presteren.
Gepaard met spierzwakte, gewrichts- en spierpijnen.
Verplichte vaccinatie
Symptomen :
Asymptomatisch
Als het virus zich verspreidt via de bloedbaan naar het ruggenmerg kan er een slappe verlamming
ontstaan aan de spieren van de benen of armen.
Prodomale fase (4-8% van de infecties)
Lichte griepachtige symptomen zoals moeheid, koortsachtigheid, verkoudheid en hoofdpijn
Soms maag-darmklachten
Nonparalystische fase (1-2% van de infecties)
Hoofdpijn, braken en meningitisachtige prikkelingsverschijnselen
Plotse pijn rond de ledematen en spierpijn
Vaak spoedig herstel aangezien het virus zich nog bevindt in de slijmvliezen van het keel en maag-
darmkanaal. Wanneer het virus zich verplaatst naar het centrale zenuwstelsel kan er een aantasting
ontstaan van de motorische voorhoorncellen ➔ paralytische fase
Paralytische fase (0.5-1% van de infecties)
Slappe paralyse in de spieren van de onderste en of bovenste extremiteiten
Asymmetrische verspreiding van de verlamming
Orthopedische complicaties: als enkel een verlamming ontstaat van de spieren van de ledematen
Afname van de spierkracht en uithoudingsvermogen van de spier
Later mogelijk complicaties in de gewrichten van de patiënt
Hersenzenuwen aangetast => slik- en ademhalingsspieren aangetast => overlijden
Gevolgen :
Motorische symptomen:
• Afhankelijk van de ontstekingsplaats op het motorneuron
• Slappe paresen of paralyese van de spieren.
Vaak aangedane spiergroepen zijn: heupflexoren, knie extensoren, dorsiflexoren van de voet
• Daling in reflexen
• Proximale spieren > distale spieren
• OL > BL
• Motorische ontwikkelingsstoornissen
• Ernstige dwangstanden van heup-, knie-, en voetgewrichten
• Meestal komt de aandoening voor aan één zijde van het lichaam. Dit zorgt voor een
ontwikkelingsachterstand van het aangedane been wat kan zorgen voor een been- en
lengteverschil
2
, ROMP:
• Een scoliose (c-vorm) treedt op bij een paralyse van de romp musculatuur.
HEUP:
• Mogelijke subluxatie van het heupgewricht, door een spierdysbalans.
• Skeletale ontwikkeling wordt belemmerd
➔ Grotere kans op de ontwikkeling van een femorale anteverise, coxa valga en onderontwikkeling
van het acetabulum.
• De ruststand van de heup staat vaak in flexie/abductie en exorotatie
• Zwakte in de gluteus medius in het aangedane been
KNIE:
• Instabiliteit van de knie, voornamelijk parese/paralyse van de knie-extensoren
• Tijdens het wandelen een verhoogde recurvatum (=overstrekkening) van het kniegewricht
• Mogelijke schade op de posterieure structuren
• Bij een overextensie van 10-15° ontstaat er een aantasting van het posterieure kapsel en
musculatuur
VOET EN ENKEL:
• Equinus varus van de voet
Sensorische symptomen :
/
Klinische symptomen :
• Unilaterale spierzwakte van heup- en knie flexoren en enkeldorsiflexoren
=> abnormaal gangpatroon
vb. Duchenne’s gait pattern, waddling gait, knie recurvatum en wandelen met de hand op het
bovenbeen om knie in extensie te duwen.
• Contracturen in knieflexoren en plantair flexoren om compensatie patronen te bevorderen
Postpoliomyelitis syndroom :
• Spieratrofie, pijn in spieren en gewrichten, koude intolerantie en ademhalings- en slikproblemen
• Achteruitgang in het fysieke functioneren
• Veroorzaakt door de degeneratie van de zenuweindtakjes die door reïnnervatie in de herstelfase
na de acute polio werden gevormd
• Langzaam progressief beloop
Behandeling :
• Afhankelijk van de symptomen een therapeutische strategie toepassen
• Conservatieve behandeltechnieken om de spierkracht te verbeteren en de contracturen in de
musculatuur weg te werken
• Chirurgie om een aanpassing te verkrijgen binnen het gewricht
vb. knie osteotomie / arthrodese / kunstgewricht of wervelkolom chirurgie
• Orthesen voor de preventie van dwangstanden in een specifiek gewricht
vb. KAFO voor de preventie van exitieve recurvatum van de knie en plantair flexie van de voet
• Orthopedische schoenen om een oneven lengte te compenseren en de voetstabiliteit te verhogen
3
