Recht & gedrag
Leerdoelen + samenvatting basisteksten per week
Week 1
Leerdoelen:
• In algemene zin uitleggen wat een empirische benadering van het recht is en hoe deze verschilt
van een positiefrechtelijke en rechtsfilosofische benadering;
Empirisch onderzoek: een empirische analyse van de werking van het recht in de praktijk en de wijze
waarop dit door betrokkenen ervaren en geïnterpreteerd wordt op basis van sociaalwetenschappelijke
onderzoeksmethoden.
Positiefrechtelijke onderzoek: een doctrinaire analyse van de geldende juridische regels van het
positiever recht en de (toekomstige) ontwikkeling daarvan op basis van rechtsbronnen en de
interpretatie daarvan.
Filosofisch onderzoek: een normatieve analyse van de rechtvaardigheid en wenselijkheid van
rechtsregels (of de toepassing daarvan) op basis van filosofische uitgangspunten of theorieën.
• Uitleggen in hoeverre mensen adequate kennis hebben van het recht;
Basisaannames:
- Mensen hebben kennis van het recht.
- Deze kennis bepaalt hun reactie op en hun gebruik van het recht.
- Dit veronderstelt dat de tekst van het recht een directe invloed heeft op de uiteindelijke werking
van het recht.
Werkelijkheid:
- Kennis van het recht is beperkt.
- Percepties van wat het recht zou moeten zijn bepalen wat mensen denken dat het recht is.
‘Law in action’ and ‘law in the books’
Artikel week 1
• Uitleggen wat de empirische kennis over kennis van het recht betekent voor de aanname in het
recht dat mensen de wet kennen;
Aanname van het recht: mensen kennen de wet.
Tekst: “Wrong about Rights”: Merendeel van de mensen kennen de wet niet, hun kennis is meestal
gebaseerd op sociale normen en morele standpunten.
“In lijn met eerdere onderzoeken, maken onze resultaten duidelijk dat het publiek in Engeland en Wales
een aanzienlijk tekort aan juridische kennis heeft. Over het geheel genomen beantwoordden
respondenten slechts 59 procent van onze op feiten gebaseerde scenariovragen correct; slechts iets
meer dan het toeval.” (Pagina 21 empirische teksten)
, • In algemene zin uitleggen welke methoden van empirisch juridisch onderzoek er bestaan;
Typen van empirisch onderzoek:
Kwalitatief: geringer aantal personen, maar met meer detail en inductief
Typen van kwalitatief onderzoek:
- (participerende) observatie:
- Diepte interviews
Kwantitatief: groter aantal personen, minder detail, meer deductief, maakt gebruik van statistiek.
Typen van kwantitatief onderzoek:
- Enquêtes (surveys, vragenlijsten)
- Analyse van grote bestaande datasets
- Experimenten: laboratoria en veldstudies
Het belangrijkste verschil tussen inductief en deductief redeneren is dat je bij inductief redeneren een
nieuwe theorie probeert te creëren, terwijl je bij deductief redeneren een bestaande theorie probeert
te toetsen.
- Uitleggen wat validiteit is en de sterke en zwakke punten met betrekking tot validiteit benoemen
in een enquête over kennis van het recht.
Validiteit
Validiteit van empirisch onderzoek duidt op de mate waarin de studie daadwerkelijk onderzoekt wat
het poogt te onderzoeken. Bij dit onderzoek gaat het dus om of de studie een waarheidsgetrouw beeld
geeft van in hoeverre burgers hun rechten kennen.
Sterke punten in deze tekst:
Kennis is gemeten in verschillende scenario’s en met verschillende vragen. Het gebruik van scenario’s
heeft als voordeel dat de respondenten geen ingewikkelde vragen met jargon hoeven te
beantwoorden maar puur antwoord kunnen geven op een hele specifieke kwestie over de rechten van
de personen in de scenario’s.
Omdat het niet over de respondenten zelf gaat, maar om hypothetische andere burgers wordt de kans
op sociaal-wenselijke antwoorden kleiner.
Daarnaast zijn de scenario’s heel precies en natuurgetrouw en passen daarom goed bij de context
waar de bestudeerde rechten in worden toegepast en zullen tot antwoorden leiden die een valide
beeld geven van hoe respondenten in die context rechten van burgers inschatten.
Zwakke punten in deze tekst:
Onduidelijk of deze vragen echt kennis van het recht meten, of wellicht eerder eigen ideeën over wat
het recht zou moeten zijn. De vragen lijken meer te gaan om hun inschatting van wat mag of niet mag,
dan directe kennis van wat het recht zegt, of kennis van hun eigen rechten.
Meting van kennis is afhankelijk van de vragen waarmee dit gemeten is. Onduidelijk in hoeverre dit
moeilijke of makkelijke vragen zijn, en of ze een representatief beeld geven van huisvesting, werk of
consumentenrechten.
Onduidelijk of resultaten zouden verschillen als vragen en/of kenmerken van de situaties anders
waren. Ja/nee vragen: ‘weet niet’ antwoorden worden gelijkgesteld met foute antwoorden ipv deze als
aparte categorie te beschouwen. Op sommige vragen is het percentage weet niet wel 25%. Twijfelen is
mogelijk toch ietwat anders dan categorisch fout zitten.
, Onduidelijk of je de niveaus van kennis tussen de verschillende situaties kunt vergelijken, omdat de
vragen over huisvesting, werk en consumentenrechten mogelijk verschillen in hoe moeilijk ze zijn. Dit
helemaal aangezien het antwoord op sommige vragen verandert afhankelijk van de tijdsduur (die ook
gevarieerd werd in de studie).
Week 2
Leerdoelen
• Uitleggen wat de afschrikwekkende werking van straffen is en welke typen van afschrikking
theoretisch worden onderscheiden in de voorgeschreven literatuur;
Straf schrikt ogenschijnlijk misdaad af, omdat mensen die de straf ervaren, getuige zijn van de straf, of
zelfs maar over de straf horen, zo bang worden dat ze er überhaupt niet aan denken om de misdaad te
plegen.
Drie kernelementen van afschrikking: basistekst week 2 (pagina 24)
De eerste is de ernst van de straf. Hoe zwaarder de straf, hoe groter de kans dat mensen er bang voor
zullen zijn.
De tweede is de zekerheid van de straf. Hoe waarschijnlijker het is dat regelovertreders worden betrapt
en gestraft, hoe waarschijnlijker het is dat mensen bang zullen zijn voor straf.
En ten derde is er de snelheid of promptheid van de straf. Hoe langer het tijdsverloop tussen het
overtreden van regels en het ontvangen van straf, hoe minder mensen bang zullen zijn voor straf en hoe
minder het hen zal afschrikken.
Specific deterrence (speciale preventie)
Om te voorkomen dat iemand in de toekomst de wet opnieuw overtreedt, moet hij de eerste keer dat
hij de wet overtreedt, zwaar worden gestraft, zodat de pijnlijke ervaring van het gestraft worden hem
ervan zal weerhouden de overtreding in de toekomst opnieuw te begaan.
General deterrence (generale preventie)
De gedachte is dat de angst om bestraft te worden mensen zo bang zal maken dat zij de regels niet, of
niet nogmaals, zullen overtreden.
• Uitleggen aan de hand van de voorgeschreven studies in hoeverre straffen een afschrikwekkend
effect hebben en dus hoe ze naleving beïnvloeden;
- Als regelnaleving minder oplevert dan regelovertreding zullen mensen zich niet aan de regels
houden.
- Speciale preventie werkt alleen als de overtreder al een strafbaar feit heeft gepleegd en al
gestraft is.
- Criminologen hebben bijvoorbeeld gevonden dat er een 'experiental effect' is. Mensen die
een delict hebben gepleegd en er mee weg zijn gekomen, zullen het sneller nog een keer doen
omdat zij denken dat de pakkans kleiner is, aangezien zij er al een keer mee weg zijn gekomen.
• Een empirische vraag over het afschrikwekkend effect van straffen formuleren en uitleggen hoe
deze vraag verschilt van een positiefrechtelijke of filosofische vraag;
Vraag: hoe denken mensen over de strengheid en waarschijnlijkheid van straffen, en beïnvloedt dit
hoe ze zich gedragen als ze mogelijk met de wet te maken krijgen?
Leerdoelen + samenvatting basisteksten per week
Week 1
Leerdoelen:
• In algemene zin uitleggen wat een empirische benadering van het recht is en hoe deze verschilt
van een positiefrechtelijke en rechtsfilosofische benadering;
Empirisch onderzoek: een empirische analyse van de werking van het recht in de praktijk en de wijze
waarop dit door betrokkenen ervaren en geïnterpreteerd wordt op basis van sociaalwetenschappelijke
onderzoeksmethoden.
Positiefrechtelijke onderzoek: een doctrinaire analyse van de geldende juridische regels van het
positiever recht en de (toekomstige) ontwikkeling daarvan op basis van rechtsbronnen en de
interpretatie daarvan.
Filosofisch onderzoek: een normatieve analyse van de rechtvaardigheid en wenselijkheid van
rechtsregels (of de toepassing daarvan) op basis van filosofische uitgangspunten of theorieën.
• Uitleggen in hoeverre mensen adequate kennis hebben van het recht;
Basisaannames:
- Mensen hebben kennis van het recht.
- Deze kennis bepaalt hun reactie op en hun gebruik van het recht.
- Dit veronderstelt dat de tekst van het recht een directe invloed heeft op de uiteindelijke werking
van het recht.
Werkelijkheid:
- Kennis van het recht is beperkt.
- Percepties van wat het recht zou moeten zijn bepalen wat mensen denken dat het recht is.
‘Law in action’ and ‘law in the books’
Artikel week 1
• Uitleggen wat de empirische kennis over kennis van het recht betekent voor de aanname in het
recht dat mensen de wet kennen;
Aanname van het recht: mensen kennen de wet.
Tekst: “Wrong about Rights”: Merendeel van de mensen kennen de wet niet, hun kennis is meestal
gebaseerd op sociale normen en morele standpunten.
“In lijn met eerdere onderzoeken, maken onze resultaten duidelijk dat het publiek in Engeland en Wales
een aanzienlijk tekort aan juridische kennis heeft. Over het geheel genomen beantwoordden
respondenten slechts 59 procent van onze op feiten gebaseerde scenariovragen correct; slechts iets
meer dan het toeval.” (Pagina 21 empirische teksten)
, • In algemene zin uitleggen welke methoden van empirisch juridisch onderzoek er bestaan;
Typen van empirisch onderzoek:
Kwalitatief: geringer aantal personen, maar met meer detail en inductief
Typen van kwalitatief onderzoek:
- (participerende) observatie:
- Diepte interviews
Kwantitatief: groter aantal personen, minder detail, meer deductief, maakt gebruik van statistiek.
Typen van kwantitatief onderzoek:
- Enquêtes (surveys, vragenlijsten)
- Analyse van grote bestaande datasets
- Experimenten: laboratoria en veldstudies
Het belangrijkste verschil tussen inductief en deductief redeneren is dat je bij inductief redeneren een
nieuwe theorie probeert te creëren, terwijl je bij deductief redeneren een bestaande theorie probeert
te toetsen.
- Uitleggen wat validiteit is en de sterke en zwakke punten met betrekking tot validiteit benoemen
in een enquête over kennis van het recht.
Validiteit
Validiteit van empirisch onderzoek duidt op de mate waarin de studie daadwerkelijk onderzoekt wat
het poogt te onderzoeken. Bij dit onderzoek gaat het dus om of de studie een waarheidsgetrouw beeld
geeft van in hoeverre burgers hun rechten kennen.
Sterke punten in deze tekst:
Kennis is gemeten in verschillende scenario’s en met verschillende vragen. Het gebruik van scenario’s
heeft als voordeel dat de respondenten geen ingewikkelde vragen met jargon hoeven te
beantwoorden maar puur antwoord kunnen geven op een hele specifieke kwestie over de rechten van
de personen in de scenario’s.
Omdat het niet over de respondenten zelf gaat, maar om hypothetische andere burgers wordt de kans
op sociaal-wenselijke antwoorden kleiner.
Daarnaast zijn de scenario’s heel precies en natuurgetrouw en passen daarom goed bij de context
waar de bestudeerde rechten in worden toegepast en zullen tot antwoorden leiden die een valide
beeld geven van hoe respondenten in die context rechten van burgers inschatten.
Zwakke punten in deze tekst:
Onduidelijk of deze vragen echt kennis van het recht meten, of wellicht eerder eigen ideeën over wat
het recht zou moeten zijn. De vragen lijken meer te gaan om hun inschatting van wat mag of niet mag,
dan directe kennis van wat het recht zegt, of kennis van hun eigen rechten.
Meting van kennis is afhankelijk van de vragen waarmee dit gemeten is. Onduidelijk in hoeverre dit
moeilijke of makkelijke vragen zijn, en of ze een representatief beeld geven van huisvesting, werk of
consumentenrechten.
Onduidelijk of resultaten zouden verschillen als vragen en/of kenmerken van de situaties anders
waren. Ja/nee vragen: ‘weet niet’ antwoorden worden gelijkgesteld met foute antwoorden ipv deze als
aparte categorie te beschouwen. Op sommige vragen is het percentage weet niet wel 25%. Twijfelen is
mogelijk toch ietwat anders dan categorisch fout zitten.
, Onduidelijk of je de niveaus van kennis tussen de verschillende situaties kunt vergelijken, omdat de
vragen over huisvesting, werk en consumentenrechten mogelijk verschillen in hoe moeilijk ze zijn. Dit
helemaal aangezien het antwoord op sommige vragen verandert afhankelijk van de tijdsduur (die ook
gevarieerd werd in de studie).
Week 2
Leerdoelen
• Uitleggen wat de afschrikwekkende werking van straffen is en welke typen van afschrikking
theoretisch worden onderscheiden in de voorgeschreven literatuur;
Straf schrikt ogenschijnlijk misdaad af, omdat mensen die de straf ervaren, getuige zijn van de straf, of
zelfs maar over de straf horen, zo bang worden dat ze er überhaupt niet aan denken om de misdaad te
plegen.
Drie kernelementen van afschrikking: basistekst week 2 (pagina 24)
De eerste is de ernst van de straf. Hoe zwaarder de straf, hoe groter de kans dat mensen er bang voor
zullen zijn.
De tweede is de zekerheid van de straf. Hoe waarschijnlijker het is dat regelovertreders worden betrapt
en gestraft, hoe waarschijnlijker het is dat mensen bang zullen zijn voor straf.
En ten derde is er de snelheid of promptheid van de straf. Hoe langer het tijdsverloop tussen het
overtreden van regels en het ontvangen van straf, hoe minder mensen bang zullen zijn voor straf en hoe
minder het hen zal afschrikken.
Specific deterrence (speciale preventie)
Om te voorkomen dat iemand in de toekomst de wet opnieuw overtreedt, moet hij de eerste keer dat
hij de wet overtreedt, zwaar worden gestraft, zodat de pijnlijke ervaring van het gestraft worden hem
ervan zal weerhouden de overtreding in de toekomst opnieuw te begaan.
General deterrence (generale preventie)
De gedachte is dat de angst om bestraft te worden mensen zo bang zal maken dat zij de regels niet, of
niet nogmaals, zullen overtreden.
• Uitleggen aan de hand van de voorgeschreven studies in hoeverre straffen een afschrikwekkend
effect hebben en dus hoe ze naleving beïnvloeden;
- Als regelnaleving minder oplevert dan regelovertreding zullen mensen zich niet aan de regels
houden.
- Speciale preventie werkt alleen als de overtreder al een strafbaar feit heeft gepleegd en al
gestraft is.
- Criminologen hebben bijvoorbeeld gevonden dat er een 'experiental effect' is. Mensen die
een delict hebben gepleegd en er mee weg zijn gekomen, zullen het sneller nog een keer doen
omdat zij denken dat de pakkans kleiner is, aangezien zij er al een keer mee weg zijn gekomen.
• Een empirische vraag over het afschrikwekkend effect van straffen formuleren en uitleggen hoe
deze vraag verschilt van een positiefrechtelijke of filosofische vraag;
Vraag: hoe denken mensen over de strengheid en waarschijnlijkheid van straffen, en beïnvloedt dit
hoe ze zich gedragen als ze mogelijk met de wet te maken krijgen?
