Samenvatting - Transforensische Psychiatrie

SAMENVATTING

TRANSFORENSISCHE
PSYCHIATRIE
2024




1

,Cindy Reker

INHOUDSOPGAVE

HET CONCEPT TRANSFORENSISCHE PSYCHIATRIE …………………………………………………………………………………………………………………… 3
Reguliere en forensische psychiatrie ………………………………………………………………………………………………………………………………. 3
Transforensische psychiatrie ………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 4
Psychische stoornis in het strafrecht: schulduitsluitingsgronden – ontoerekenbaarheid onderzoeken ..…………………………. 7
Psychische stoornis en diagnostiek: doelen – diagnose – classificatie …………………………………………………………………………….. 9
Behandelmethoden: psychofarma – theorieën ……………………………………………………………………………………………………………. 11


VERPLICHTE ZORG IN CIVIELRECHTELIJK KADER ……………………………………………………………………………………………………………………. 12
Wetgeving verplichte zorg & profiel opgenomen patiënt .……………………………………………………………………………………………. 12
Strafrecht of civiel recht – internationaal en historische context – extern vs. intern – volwassenen vs. jeugd – gedwongen
vs. vrijwillig – materieel vs. formeel ……………………………………………………………………………………………………………….. 13
Gedwongen zorg in civielrechtelijk kader: internationale en historische context ……………………………………………………………14
Wet BOPZ – WVGGZ – WGBO – WVGGZ – WZD .…………………………………………………………………………………………………………. 14


PSYCHOLOGISCHE EN PSYCHIATRISCHE RAPPORTAGE IN STRAFZAKEN ………………………………………………………………………………… 17
Gedragskundig onderzoek pro Justitia …………………………………………………………………………………………………………………………. 17
Inhoud rapportage + aspecten beoordelen kwaliteit ……………………………………………………………………………………………………. 19
Knelpunten praktijk ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………... 20
Toerekeningsvatbaarheid en toereken …………………………………………………………………………………………………………………………. 21


VERSLAVING ALS DISRUPTIEVE FACTOR ………………………………………………………………………………………………………………………………. 25
Verslavingen: geschiedenis – neurobiologie – middelen …………………………………………………………………………….……………….. 25
Forensische aspecten van middelengebruik + dubbele diagnoseproblematiek + behandelprincipes …………………………… 27
Verslavingsstoornissen: kenmerken – dubbele diagnose problematiek – behandelprincipes – middelen …………………….. 28
Forensische verslavingszorg: samenhang crimineel gedrag – dwangtrajecten – behandelopties ………………………………….. 30


ZORG IN STRAFRECHTELIJK KADER ……………………………………………………………………………………………………………………………………….. 35
Schulduitsluitingsgronden – kaders vervolging – berechting – tenuitvoerlegging – profiel patiënt – knelpunt ……………... 35
Zorg in strafrechtelijk kader: relevantie stoornis in fasen strafproces – kaders gerelateerd aan vervolging – berechting..37
Knelpunten en toekomstige ontwikkelingen ………………………………………………………………………………………………………………… 39
Forensische behandelsettingen voor volwassenen: zorg in detentie en buiten detentie ………………………………………………. 40


AGRESSIE EN GEWELD ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 41
Behandeling van personen met agressief gedrag: typen agressie en geweld – ontstaan – middelen – uitgangspunten
Behandeling – samengestelde interventies (relationeel geweld en agressie in verkeer) …………………………………. 41
Gedragsstoornissen: periodieke explosieve stoornis – kleptomanie – pyromanie – gokstoornis – antisociaal
Gedragsstoornis – oppositionele opstandige stoornis ………………………………………………………………………………………44




2

,TRANSFORENSISCHE INTERVENTIES EN ZORG ……………………………………………………………………………………………………………………... 48
Modellen voor behandeling – forensische behandeling – risicomanagement – resocialisatie – risicotaxatie .……………… 48
HET CONCEPT TRANSFORENSISCHE PSYCHIATRIE
Week 1


REGULIERE EN FORENSISCHE PSYCHIATRIE

REGULIERE PSYCHIATRIE
 Behandelen van mensen die klachten hebben in de psychische
 Focus op stoornis en behandeling

FORENSISCHE PSYCHIATRIE
 Focus op delict en delict preventie
 Behandelaar moet er voor zorgen dat er middels de behandeling geen delicten meer worden gepleegd

DE KLOOF
 Het niemandsland tussen reguliere en forensische psychiatrie

PSYCHOPATHOLOGIE EN DISRUPTIEF GEDRAG
 Toebedeling patiënt aan reguliere dan wel forensische domein vaak arbitrair
 Ervaring: mensen in forensische zijn andere mensen dan gewone psychiatrie, waardoor sommige mensen
beter af waren geweest in reguliere of andersom
 Waar hoort verwarde persoon thuis  crisisdiensten en/of politie maken een afweging of zorg of veiligheid
prevaleert.
 Het doen van aangifte maakt disruptief gedrag tot delict gedrag  niet iedereen doet aangifte. In minder
opgeleide milieus sneller dan hoogopgeleide milieus, waardoor een vertekend beeld ontstaat.

PRAKTIJKVOORBEELDEN
1) Plots dramatisch iets veranderen aan uiterlijk is vaak een teken van mensen die op het punt staan om
verbinding met werkelijkheid kwijt te raken.
a. Man met 666 tattoo in nek: valt iedereen aan die te dicht in de buurt kwam. Meermaals in
gevangenis gezeten als straf. Huisarts bracht hem in contact met psychiater. Na behandeling geen
delicten meer gepleegd.

2) Extreemrechtse student die derde wereldoorlog wilde starten
a. Kon niet gedwongen worden opgenomen, want neo nazi denkbeelden was niet voldoende. Na
enkele jaren zette hij heel zijn huisraad in brand op straat en dat was voldoende voor gedwongen
opname door psychose.
b. Psychose uitte zich door op z’n kamer te praten tegen mensen die er niet waren, maar was niet
voldoende voor gedwongen behandeling. Had het plan om brand te stichten op de afdeling zodat
de deuren open zouden gaan en hij kon vluchten. Dit was wel voldoende voor gedwongen
behandeling. Het ging goed met hem
c. Jaren na data heeft hij molotovcocktail tegen ruit politie gegooid, waardoor hij in forensische
psychiatrie kwam.

DILEMMA’S
 Veel regulier gedwongen opgenomen patiënten vertonen disruptief gedrag, doch blijken verstoken van een
forensisch behandelaanbod
 Meerderheid van forensische patiënten was eerder in contact met reguliere GGZ en werd niet adequaat
behandeld – Goethals & Van Marle 2009.
 Criminalisatie hypothese: Schizofrene patiënten kunnen delicten gaan plegen ten gevolge van tekorten in
de reguliere zorg – Peterson et al 2010

HET PROBLEEM
 De breuk tussen reguliere en forensische psychiatrie is te groot met het risico op ontwrichting en
criminalisering.
 Een afgewezen patiënt kan verder doorglijden naar ernstigere delicten.

DE OPLOSSING
 Doe wat nodig is en stop het afschuiven van moeilijke mensen. Kijk naar psychopathologie,
gedragsrepertoire en zorgbehoefte
 Transforensische psychiatrie = de missing link tussen reguliere en forensische psychiatrie




3

, TRANSFORENSISCHE PSYCHIATRIE

DE OPLOSSING
 Lost een lacune in de zorg op
 Een escape/opluchting voor overspannen reguliere zorgaanbieders
 Een antwoord op een maatschappelijk probleem

VOOR WIE
 Mensen die lijden aan ernstige psychopathologie en daaruit voortvloeiend disruptief en pre-delict gedrag.

HET AANBOD
 Aandacht voor behandeling van onderliggend lijden  aandoening ten grondslag aan disruptieve gedrag
 Aandacht voor risicomanagement  doe je in reguliere zorg niet

AMBULANT AANBOD  zorg in eigen thuissituatie
 Transforensische polikliniek
 Transforensisch Flexible Assertive Community Treatment

Profiel ambulante TF patient
 Alle mogelijke problematiek met disruptief gedragsrepertoire als uitkomst
 De regulier afgewezenen
 Geen reclasseringstoezicht
 Bijv. Schizofrenie, AHDH, autisme, stemmingsstoornissen, maniakale ontremming, verslavingen, licht
verstandelijke beperking




4