Sofie Vandermarliere
OORLOG EN MILITAIRE CULTUUR IN
HISTORISCH PERSPECTIEF
LES 1 (11/02)
Inhoud van het vak: Basisconcepten en centrale vragen in militaire geschiedenis aan de hand van
casestudies in de wereldgeschiedenis
Geschiedenis van de wereld is helaas een geschiedenis van conflict & oorlog
Thema’s in oorlogsgeschiedenis en militaire geschiedenis:
Voor opdracht kijken naar site met grote wereldkaart: hoe positioneert mijn conflict zich
tegenover andere conflicten in de wereld op dat moment? http://battles.nodegoat.net/view
er.p/23/385/scenario/1/geo/fullscreen
Walter Kempowski: heel bekende duitse auteur & leerkracht, zijn vader is gestorven in het
Duitse leger. Is veroordeeld voor spionage in oost-duitsland want werkte voor amerikaanse
leger
Geschreven over ‘das echolot’. Per dag duitse citaten opgeschreven zonder context
“een kleine bibliotheek van de naamlozen”
Illustreert dagen in de oorlog
Bv citaat 1:
Maandag 30 april 1945 Adolf Hitler Telegram aan Alfred Jodl
1. Waar voorhoede Wenck?
2. Wanneer valt hij aan?
3. Waar 9e Leger
1
,Sofie Vandermarliere
→ Illustreert de wanhoop van Hitler, 9e leger was al lang platgebombardeerd en hij was
hier duidelijk niet op de hoogte
Citaat 2:
Duitsland, maandag 30 april 1945 Mevrouw Gretka, 20 jaar, Tünzenhausen
Onderweg kwam ik terecht in een behoorlijk lange colonne opvallend geklede mannen:
grijsblauw of grijsgroen (dat weet ik niet precies meer) gestreepte inrichtingskleding en
hoofdbedekking. Grauwe gezichten, uitgemergeld, bijna dood. Een bakkersvrouw rende
haar huis in en kwam met broden in haar armen weer naar buiten en wierp die in de
menigte. Ik stond er met mijn fiets tussenin en kon niet voor- of achteruit. Als hongerige
wolven stortten de mannen zich op de broden. De bewakers die hen begeleidden, schoten in
de lucht, waarschijnlijk omdat ze de situatie anders niet meer meester bleven en scholden de
bakkersvrouw de huid vol. Die schold op goed-Beierse manier terug. Van dichtbij stonken
de mannen verschrikkelijk. Na de schoten gingen ze angstig weer in het gelid. (p. 303)
Zie ppt voor andere citaten
Citaat 5:
Duitsland, maandag 30 april 1945 Rolf Hädrich (14 jaar, Hermsdorf/Thütringen)
Vandaag was er taptemelk
Teksten moeten gelezen zijn voor het examen!
LES 2 (18/02)
Essay: welke invalshoeken zijn er om een thema te benaderen?
1. MILITAIRE GESCHIEDENIS : INTRODUCTIE
2.1 MILITAIRE GESCHIEDENIS: DEFINITIE
Weinig populair in academische wereld, zeer populair buiten de academische wereld
Afgrijzen en fascinatie voor oorlog -> wetenschappelijke instituten hebben afkeur voor
militaire geschiedenis!
- Grote populariteit bij het brede publiek zorgt voor onwetenschappelijke benadering
van militaire geschiedenis (veel werken met mindere kwaliteit) -> slechte reputatie
bij historici
- Militaire geschiedenis heeft ook een functionalistisch karakter: gebruikt als
oorlogspropaganda, identiteit & sociale cohesie van militaire instituten te
2
, Sofie Vandermarliere
bestendigen, gebruikt als voorbereiding voor een toekomstig conflict (vijand
bestuderen & tactieken coördineren)
‘We do not take war as seriously as it deserves’ (Macmillan, 3)
MAAR oudste vorm van geschiedenis is militair! Eerste getuigenissen die we hebben
getuigen over oorlog
=> foto over Gilgamesj: ophemeling van militaire overwinningen
Maar gevolgen van oorlog zijn zo diepgaand dat we het onderwerp niet kunnen negeren,
het draagt bij aan de geschiedenis van de mens
Na de val van de Berlijnse muur heerst het idee dat vrede een basis is, en dat oorlog een
breuk is, een anomalie
! Is niet waar: oorlog is helaas een constante in de wereldgeschiedenis
Wat is militaire geschiedenis?
Definitie: Historische studie van oorlog & oorlogsvoering
=> Militaire geschiedenis is niet enkel een beschrijving van militaire acties (wapens,
tactieken...) maar ook oorlog in het algemeen: de impact ervan bijvoorbeeld
=> Militaire geschiedenis is een historische studie van oorlog
Kan gaan over kapitalisme, modernisering, socialisering, scholingsgraad,...
'War raises fundamental questions about what it is to be human and about the essence of human
society’ (Macmillan, p. 1)
→ Over fundamentele organisatie van onze samenleving
→ Brengt oorlog het slechtste of het beste van mensen naar boven? Wanneer zijn
soldaten criminelen of moordenaars? Link tussen sociale strijd & oorlogen
Maar ook: Militair personeel, oorlogsvoering (land, zee, lucht), militaire cultuur, link
militair instituut met staat en samenleving
→ Over socialisering van militair personeel, niet alleen soldaten maar ook burgers
(mensen die eten voorbereiden, de was doen,...)
→ Ook een link met militaire instellingen
→ Strategieën van leiders, logistiek (hoe eten naar het front brengen? Communicatie
met het front? Welke ideologieën zitten achter een oorlog? Metereologisch aspect:
impact van het weer op de oorlog, gender, sociale structuren,...
3
OORLOG EN MILITAIRE CULTUUR IN
HISTORISCH PERSPECTIEF
LES 1 (11/02)
Inhoud van het vak: Basisconcepten en centrale vragen in militaire geschiedenis aan de hand van
casestudies in de wereldgeschiedenis
Geschiedenis van de wereld is helaas een geschiedenis van conflict & oorlog
Thema’s in oorlogsgeschiedenis en militaire geschiedenis:
Voor opdracht kijken naar site met grote wereldkaart: hoe positioneert mijn conflict zich
tegenover andere conflicten in de wereld op dat moment? http://battles.nodegoat.net/view
er.p/23/385/scenario/1/geo/fullscreen
Walter Kempowski: heel bekende duitse auteur & leerkracht, zijn vader is gestorven in het
Duitse leger. Is veroordeeld voor spionage in oost-duitsland want werkte voor amerikaanse
leger
Geschreven over ‘das echolot’. Per dag duitse citaten opgeschreven zonder context
“een kleine bibliotheek van de naamlozen”
Illustreert dagen in de oorlog
Bv citaat 1:
Maandag 30 april 1945 Adolf Hitler Telegram aan Alfred Jodl
1. Waar voorhoede Wenck?
2. Wanneer valt hij aan?
3. Waar 9e Leger
1
,Sofie Vandermarliere
→ Illustreert de wanhoop van Hitler, 9e leger was al lang platgebombardeerd en hij was
hier duidelijk niet op de hoogte
Citaat 2:
Duitsland, maandag 30 april 1945 Mevrouw Gretka, 20 jaar, Tünzenhausen
Onderweg kwam ik terecht in een behoorlijk lange colonne opvallend geklede mannen:
grijsblauw of grijsgroen (dat weet ik niet precies meer) gestreepte inrichtingskleding en
hoofdbedekking. Grauwe gezichten, uitgemergeld, bijna dood. Een bakkersvrouw rende
haar huis in en kwam met broden in haar armen weer naar buiten en wierp die in de
menigte. Ik stond er met mijn fiets tussenin en kon niet voor- of achteruit. Als hongerige
wolven stortten de mannen zich op de broden. De bewakers die hen begeleidden, schoten in
de lucht, waarschijnlijk omdat ze de situatie anders niet meer meester bleven en scholden de
bakkersvrouw de huid vol. Die schold op goed-Beierse manier terug. Van dichtbij stonken
de mannen verschrikkelijk. Na de schoten gingen ze angstig weer in het gelid. (p. 303)
Zie ppt voor andere citaten
Citaat 5:
Duitsland, maandag 30 april 1945 Rolf Hädrich (14 jaar, Hermsdorf/Thütringen)
Vandaag was er taptemelk
Teksten moeten gelezen zijn voor het examen!
LES 2 (18/02)
Essay: welke invalshoeken zijn er om een thema te benaderen?
1. MILITAIRE GESCHIEDENIS : INTRODUCTIE
2.1 MILITAIRE GESCHIEDENIS: DEFINITIE
Weinig populair in academische wereld, zeer populair buiten de academische wereld
Afgrijzen en fascinatie voor oorlog -> wetenschappelijke instituten hebben afkeur voor
militaire geschiedenis!
- Grote populariteit bij het brede publiek zorgt voor onwetenschappelijke benadering
van militaire geschiedenis (veel werken met mindere kwaliteit) -> slechte reputatie
bij historici
- Militaire geschiedenis heeft ook een functionalistisch karakter: gebruikt als
oorlogspropaganda, identiteit & sociale cohesie van militaire instituten te
2
, Sofie Vandermarliere
bestendigen, gebruikt als voorbereiding voor een toekomstig conflict (vijand
bestuderen & tactieken coördineren)
‘We do not take war as seriously as it deserves’ (Macmillan, 3)
MAAR oudste vorm van geschiedenis is militair! Eerste getuigenissen die we hebben
getuigen over oorlog
=> foto over Gilgamesj: ophemeling van militaire overwinningen
Maar gevolgen van oorlog zijn zo diepgaand dat we het onderwerp niet kunnen negeren,
het draagt bij aan de geschiedenis van de mens
Na de val van de Berlijnse muur heerst het idee dat vrede een basis is, en dat oorlog een
breuk is, een anomalie
! Is niet waar: oorlog is helaas een constante in de wereldgeschiedenis
Wat is militaire geschiedenis?
Definitie: Historische studie van oorlog & oorlogsvoering
=> Militaire geschiedenis is niet enkel een beschrijving van militaire acties (wapens,
tactieken...) maar ook oorlog in het algemeen: de impact ervan bijvoorbeeld
=> Militaire geschiedenis is een historische studie van oorlog
Kan gaan over kapitalisme, modernisering, socialisering, scholingsgraad,...
'War raises fundamental questions about what it is to be human and about the essence of human
society’ (Macmillan, p. 1)
→ Over fundamentele organisatie van onze samenleving
→ Brengt oorlog het slechtste of het beste van mensen naar boven? Wanneer zijn
soldaten criminelen of moordenaars? Link tussen sociale strijd & oorlogen
Maar ook: Militair personeel, oorlogsvoering (land, zee, lucht), militaire cultuur, link
militair instituut met staat en samenleving
→ Over socialisering van militair personeel, niet alleen soldaten maar ook burgers
(mensen die eten voorbereiden, de was doen,...)
→ Ook een link met militaire instellingen
→ Strategieën van leiders, logistiek (hoe eten naar het front brengen? Communicatie
met het front? Welke ideologieën zitten achter een oorlog? Metereologisch aspect:
impact van het weer op de oorlog, gender, sociale structuren,...
3
