BEROEPSETHIEK DEEL HENK
HFDST 1: WAT IS RELATIONELE ETHIEK?
1. HEBBEN WE EEN PROBLEEM?
Methodieken: proberen een antwoord te geven op de complexe problematieken
= niet voldoende
Vroeger:
Vragen gevolgd door eenvoudig antwoord
Alles in God gefundeerd
daardoor euthanasie onmogelijk, homofiele relaties onbespreekbaar
Fundament was omlijnd door religieus kader en zorgde voor duidelijkheid
Nu:
Verlies aan evidentie
Toenemend belang in mensenrechten, democratie en dialoog
De grond waarin men fungeert is meer relationeel
2. EEN FUNDAMENTEEL FILOSOFISCH-ETHISCH DEBAT
1 E ETHIEK: TOENEMENDE MATHEMATISERING, FORMALISERING EN
RATIONALISERING VAN DE HULPVERLINGSSECTOR
Mathematisering: mechanisch denken over menselijke relaties.
Ethische vraag:
monetaire, juridische en technische procedures of contracten = psychologische
procedures ontw. Probleem in geheel kunnen beheersen en oplossen.
vb: cliënt = psychopathologie -> krijgt 10 sessies.
=> standaardtherapie = wordt aan iedereen aangeboden.
ethiek = leervak met procedures, technische afspraken,… = contacten met CL in
tijdskader. Duidelijk en objectief scherp afgelijnde definities van sociale
problematieken in de realiteit.
Verantwoorde zorg versterken: doel bereiken via organiseren van overleg en
systematische zelfevaluatie van alle medewerkers.
= niet elk probleem is een mathematische probleem.
=> objectieve cijfers -> neutraal blijven.
Ethiek gaat over: fundament van handelen, waarom men zo handelt
=> debatteren omtrent gronden
1
,2 E ETHIEK: DE INDIVIDUALISERING EN VERMARKTING VAN DE ETHIEK
Psychologische praktijk= economische zaak van het individu.
therapie -> recht op terugbetaling van het ziekenfonds. Na 10 sessies niet
genezen: verantwoordelijkheid? Na 10 sessies = genezen. Gefaald: Nog 4
sessies nodig -> wie betaald? => wie heeft zijn plicht niet gedaan?
psychologische consulente goed haar werk? CL goed opgevolgd?
= Gezondheid een economische zaak
Gelijkenis tussen model 1 en 2: psychologische praktijk die objectief in procedure
kan gegoten worden. -> politieke keuzes.
3 E ETHIEK: RELATIONELE ETHIEK
= relationele filosofie
relationele ethiek: probleem nooit totaal kunnen oplossen: nooit evidente kaders
bij omgaan met ethische problemen. De wereld evolueert, nooit blijft iets
hetzelfde. => hoe passen de objectieve kennis toe op casussen? = kracht van de
professionaliteit
-> wegvallen kaders: biedt kans om beter te doen.
Evolutionair of sociaalecologisch denken: toeval deel van de praktijk.
Werkelijkheid nooit totaal beheersbaar. = nooit evident
Relationeel: nooit 1, totalitair zoals God.
Doel: fundament relevant toepassen op concrete sociale problemen.
Vb: objectief strafbeleid mislukt: te laat maar om welke reden?
= wisselwerking tussen objectief en subjectief.
- wat subjectief gebeurt is niet relationeel ethiek
4 E ETHIEK: VERNIEUWD OF HERWONNEN BEWUSTZIJN
totalitaire interpretaties van bepaalde religies de wind in de zeilen hebben.
= probleem: God is voldoende voor oplossen ethische moeilijkheden.
= bidden bij moeilijkheden.
Voorbeeld: op basis van het christendom euthanasie totaal afwijzen.
Relationeel ethiek: economische, wetenschap en religieuze in een filosofie relatie
=> weigeren om deze te totaliseren.
2
,3. FILOSOFIE STELT DE VRAAG NAAR DE GROND, ETHIEK STELT DE VRAAG NAAR
DE GRONDWAARDE
= filosofie: stelt de vraag naar de grond=> vraag naar fundament
= basis waarop we steunen om te doen wat we doen. -> ultieme argument
Fundament: ik een totalitaire + relationele grond
Relatie als grondrelatie: ethiek baseert zich op waarden. De grondwaarde is de
eerste waarde, waar je jou geen extra vragen bij kan stellen.
Voorbeeld: de neoliberale economie is de totalitaire opvatting van het individu en
zijn financiën
Ethiek: stelt zich vragen bij de grondwaarden
4. WELKE GRONDWAARDE FUNDEERT ONZE PSYCHOLOGISCHE PRAKTIJK?
1) Een totale grondwaarde: We kunnen het goede totaal realiseren. Weet totaal wat de CL
kan. Er is een oplossing en de consulent weet deze. = neemt angst weg hun uitgangspunt
is totalitair en daardoor blind voor de bijzondere omstandigheden. Zij vinden totaal
objectief en totaal subjectief te moeten denken.
Vb: twee logopedisten die CVA patiënten begeleiden in het ziekenhuis en daarna deels nog
thuis. Er valt één logopedist uit en zij moet de zorg thuis voorrang geven door financiële
redenen. De logopedische kost zit inbegrepen in de ziekenhuiskost en de thuishulp niet. Dit
is ethisch correct als economie je fundament is.
2) Een relationele: Geld niet totaal = toepassingsgebied is beperkt.
Een grondwaarde heeft niet overal dezelfde kracht. Pas in relatie met de realiteit wordt
duidelijk wat grondwaarde concreet betekent. Biedt dus niet voor alles een oplossing. Je
zal in overleg, dialoog, relatie of verbinding moeten treden.
5. ZOEKEN NAAR EEN RELATIONELE GRONDWAARDE
Trouw aan relationeel ethiek = kunnen niet zomaar zuiver theoretisch definiëren
= wisselwerking met praktijk. Voorbeeld grondwaarde leven: toch abortus in
sommige situaties OK vinden = hangt af van situatie tot situatie hoe je met de
grondwaarde leven omgaat.
3
, Verwacht
Vrijheid zoeken om ons netwerk aan waarden relevant te maken voor de
concrete casussen
In relatie met mijn waarden en context een goed praktisch antwoorden zoeken
Ethisch antwoord is een relevant verband tussen:
Onze achtergrond
Onze waarden
Concrete context van probleem
=> het staat nergens neer geschreven
6. HET BELANG VAN EEN RELATIONELE ETHIEK VOOR EEN PSYCHOLOGISCHE
PRAKTIJK
= relationeel ethisch gefundeerd in de hulpverlening staan -> een relationele
grondhouding is cruciaal om ethisch verbinden te werk te gaan
Persoonlijke waarden (micro): wat denk jij, inzicht verwerven in je waarden en
fundamenten. Hoe meer kennis hoe minder van zelfsprekend het word.
Bewust worden van vooroordelen
Kritiek op eigen waarden en filosofie = evolueren in de praktijk
Gedeelde waarden met de cliënt inzetten= niet streven naar de objectiviteit
Psychologisch consulent = persoonlijke opleiding
= hulpverlenen niet louter methodisch
Ethische vraag: Hoe zet je jou persoonlijkheid in
Ethiek in de organisatie (meso): relationeel mesosysteem, samengaan van
persoonlijke engagementen en complex netwerk van waarden
= visie van organisatie
Kan voor spanningen zorgen
In de maatschappij (macro):
Wijze waarop de samenleving omgaat met diegene die hulp nodig hebben
7. ETHISCHE ADVIEZEN
Het Belgisch raadgeven comité voor de Bio-ethiek
Zorgnet Icuro
Welzijnsverbond
HFDST 2: LEVENSERVARINGEN EN KWALITEIT VAN LEVEN
1. DE THEMATIEK VAN DE LEVENSEINDBESLISSINGEN
Domein van levenseindvragen bestaat uit 2 categorieën:
Euthanasie
Levensverkorting
In de Belgische wetgeving wordt euthanasie wettelijk geregeld met de wet op euthanasie.
Levensverkorting wordt wettelijk geregeld met de wet op cliëntenrechten.
2. EUTHANASIE
4
HFDST 1: WAT IS RELATIONELE ETHIEK?
1. HEBBEN WE EEN PROBLEEM?
Methodieken: proberen een antwoord te geven op de complexe problematieken
= niet voldoende
Vroeger:
Vragen gevolgd door eenvoudig antwoord
Alles in God gefundeerd
daardoor euthanasie onmogelijk, homofiele relaties onbespreekbaar
Fundament was omlijnd door religieus kader en zorgde voor duidelijkheid
Nu:
Verlies aan evidentie
Toenemend belang in mensenrechten, democratie en dialoog
De grond waarin men fungeert is meer relationeel
2. EEN FUNDAMENTEEL FILOSOFISCH-ETHISCH DEBAT
1 E ETHIEK: TOENEMENDE MATHEMATISERING, FORMALISERING EN
RATIONALISERING VAN DE HULPVERLINGSSECTOR
Mathematisering: mechanisch denken over menselijke relaties.
Ethische vraag:
monetaire, juridische en technische procedures of contracten = psychologische
procedures ontw. Probleem in geheel kunnen beheersen en oplossen.
vb: cliënt = psychopathologie -> krijgt 10 sessies.
=> standaardtherapie = wordt aan iedereen aangeboden.
ethiek = leervak met procedures, technische afspraken,… = contacten met CL in
tijdskader. Duidelijk en objectief scherp afgelijnde definities van sociale
problematieken in de realiteit.
Verantwoorde zorg versterken: doel bereiken via organiseren van overleg en
systematische zelfevaluatie van alle medewerkers.
= niet elk probleem is een mathematische probleem.
=> objectieve cijfers -> neutraal blijven.
Ethiek gaat over: fundament van handelen, waarom men zo handelt
=> debatteren omtrent gronden
1
,2 E ETHIEK: DE INDIVIDUALISERING EN VERMARKTING VAN DE ETHIEK
Psychologische praktijk= economische zaak van het individu.
therapie -> recht op terugbetaling van het ziekenfonds. Na 10 sessies niet
genezen: verantwoordelijkheid? Na 10 sessies = genezen. Gefaald: Nog 4
sessies nodig -> wie betaald? => wie heeft zijn plicht niet gedaan?
psychologische consulente goed haar werk? CL goed opgevolgd?
= Gezondheid een economische zaak
Gelijkenis tussen model 1 en 2: psychologische praktijk die objectief in procedure
kan gegoten worden. -> politieke keuzes.
3 E ETHIEK: RELATIONELE ETHIEK
= relationele filosofie
relationele ethiek: probleem nooit totaal kunnen oplossen: nooit evidente kaders
bij omgaan met ethische problemen. De wereld evolueert, nooit blijft iets
hetzelfde. => hoe passen de objectieve kennis toe op casussen? = kracht van de
professionaliteit
-> wegvallen kaders: biedt kans om beter te doen.
Evolutionair of sociaalecologisch denken: toeval deel van de praktijk.
Werkelijkheid nooit totaal beheersbaar. = nooit evident
Relationeel: nooit 1, totalitair zoals God.
Doel: fundament relevant toepassen op concrete sociale problemen.
Vb: objectief strafbeleid mislukt: te laat maar om welke reden?
= wisselwerking tussen objectief en subjectief.
- wat subjectief gebeurt is niet relationeel ethiek
4 E ETHIEK: VERNIEUWD OF HERWONNEN BEWUSTZIJN
totalitaire interpretaties van bepaalde religies de wind in de zeilen hebben.
= probleem: God is voldoende voor oplossen ethische moeilijkheden.
= bidden bij moeilijkheden.
Voorbeeld: op basis van het christendom euthanasie totaal afwijzen.
Relationeel ethiek: economische, wetenschap en religieuze in een filosofie relatie
=> weigeren om deze te totaliseren.
2
,3. FILOSOFIE STELT DE VRAAG NAAR DE GROND, ETHIEK STELT DE VRAAG NAAR
DE GRONDWAARDE
= filosofie: stelt de vraag naar de grond=> vraag naar fundament
= basis waarop we steunen om te doen wat we doen. -> ultieme argument
Fundament: ik een totalitaire + relationele grond
Relatie als grondrelatie: ethiek baseert zich op waarden. De grondwaarde is de
eerste waarde, waar je jou geen extra vragen bij kan stellen.
Voorbeeld: de neoliberale economie is de totalitaire opvatting van het individu en
zijn financiën
Ethiek: stelt zich vragen bij de grondwaarden
4. WELKE GRONDWAARDE FUNDEERT ONZE PSYCHOLOGISCHE PRAKTIJK?
1) Een totale grondwaarde: We kunnen het goede totaal realiseren. Weet totaal wat de CL
kan. Er is een oplossing en de consulent weet deze. = neemt angst weg hun uitgangspunt
is totalitair en daardoor blind voor de bijzondere omstandigheden. Zij vinden totaal
objectief en totaal subjectief te moeten denken.
Vb: twee logopedisten die CVA patiënten begeleiden in het ziekenhuis en daarna deels nog
thuis. Er valt één logopedist uit en zij moet de zorg thuis voorrang geven door financiële
redenen. De logopedische kost zit inbegrepen in de ziekenhuiskost en de thuishulp niet. Dit
is ethisch correct als economie je fundament is.
2) Een relationele: Geld niet totaal = toepassingsgebied is beperkt.
Een grondwaarde heeft niet overal dezelfde kracht. Pas in relatie met de realiteit wordt
duidelijk wat grondwaarde concreet betekent. Biedt dus niet voor alles een oplossing. Je
zal in overleg, dialoog, relatie of verbinding moeten treden.
5. ZOEKEN NAAR EEN RELATIONELE GRONDWAARDE
Trouw aan relationeel ethiek = kunnen niet zomaar zuiver theoretisch definiëren
= wisselwerking met praktijk. Voorbeeld grondwaarde leven: toch abortus in
sommige situaties OK vinden = hangt af van situatie tot situatie hoe je met de
grondwaarde leven omgaat.
3
, Verwacht
Vrijheid zoeken om ons netwerk aan waarden relevant te maken voor de
concrete casussen
In relatie met mijn waarden en context een goed praktisch antwoorden zoeken
Ethisch antwoord is een relevant verband tussen:
Onze achtergrond
Onze waarden
Concrete context van probleem
=> het staat nergens neer geschreven
6. HET BELANG VAN EEN RELATIONELE ETHIEK VOOR EEN PSYCHOLOGISCHE
PRAKTIJK
= relationeel ethisch gefundeerd in de hulpverlening staan -> een relationele
grondhouding is cruciaal om ethisch verbinden te werk te gaan
Persoonlijke waarden (micro): wat denk jij, inzicht verwerven in je waarden en
fundamenten. Hoe meer kennis hoe minder van zelfsprekend het word.
Bewust worden van vooroordelen
Kritiek op eigen waarden en filosofie = evolueren in de praktijk
Gedeelde waarden met de cliënt inzetten= niet streven naar de objectiviteit
Psychologisch consulent = persoonlijke opleiding
= hulpverlenen niet louter methodisch
Ethische vraag: Hoe zet je jou persoonlijkheid in
Ethiek in de organisatie (meso): relationeel mesosysteem, samengaan van
persoonlijke engagementen en complex netwerk van waarden
= visie van organisatie
Kan voor spanningen zorgen
In de maatschappij (macro):
Wijze waarop de samenleving omgaat met diegene die hulp nodig hebben
7. ETHISCHE ADVIEZEN
Het Belgisch raadgeven comité voor de Bio-ethiek
Zorgnet Icuro
Welzijnsverbond
HFDST 2: LEVENSERVARINGEN EN KWALITEIT VAN LEVEN
1. DE THEMATIEK VAN DE LEVENSEINDBESLISSINGEN
Domein van levenseindvragen bestaat uit 2 categorieën:
Euthanasie
Levensverkorting
In de Belgische wetgeving wordt euthanasie wettelijk geregeld met de wet op euthanasie.
Levensverkorting wordt wettelijk geregeld met de wet op cliëntenrechten.
2. EUTHANASIE
4
