Locomotorische aandoeningen
Algemene begrippen/Inleiding
Afwijkingen van beenderen en gewrichten maar ook spieren, zenuwen en soms bloedvaten vallen binnen
het gebied van de orthopedie.
3 pijlers bij de behandeling van orthopedische patiënten:
- preventie
- conservatieve therapie
- een heelkundige ingreep
Traumatische problemen – niet traumatische aandoeningen (aangeboren aandoeningen/aandoeningen die
zijn ontstaan door een overbelasting of slijtage
1. Algemeen onderzoek van de orthopedische patiënt
Gerefereerde pijn: pijn die uitstraalt op een andere plaats dan waar deze ontstaat. Vaak kunnen pat niet
aangeven waarom het probleem is begonnen of is het onduidelijk hoe lang het probleem er al is.
1.1 Klinisch onderzoek
Algemeen onderzoek – klinisch onderzoek
- observatie
o begint op het moment dat de pat binnenkomt, op deze manier veel informatie over pat en
over hij/zij omgaat met het probleem. Bv mankende gang bij binnenwandelen of moeite met
uittrekken van jas..
o Systematisch klinisch onderzoek is belangrijk (tijdbesparend, je ziet niets over het hoofd)
- anamnese
o Huidige ziektegeschiedenis
Wat is het probleem?
Hoe lang is het al bezig?
Hoe is het begonnen? Omstandigheden? Was er een trauma?
Hoe erg is het probleem?
Zijn er voorgaande behandelingen geweest en wat was het effect?
Welke dingen verergeren of verbeteren het probleem?
Wat verwacht de patiënt van de behandeling?
o Algemene vragen
Leeftijd en geslacht
beroep
hobby
roken, alcohol,..
allergieën
woon-en leefomstandigheden
o Medische voorgeschiedenis
Systeemaandoeningen zoals diabetes of reuma
Eerdere operaties
Medicatie zoals bv bloedverdunners
o levensstijl
o familiale antecedenten
sommige aandoeningen zijn erfelijk
o medicatie
o probleem
1
,Inspectie
- Voldoende ontkleden, beschut
-
bilateraal: De inspectie mag zich niet enkel beperken tot de aangedane zijde. Een kromming van de
pink kan bijvoorbeeld na een fractuur maar in sommige gevallen is dit aangeboren en dan zal de
kromming aan beide handen aanwezig zijn.
- kleur (roodheid kan wijzen op een infectie), zwelling (na een trauma of spontaan), atrofie
(zenuwletsel), vochtigheidsgraad (zweten: CRPS, droog: zenuwletsel) wonden of littekens (eerdere
operaties of trauma), afwijkende standen van beenderen, gewrichten of wervelkolom
(scheefgroeiende beenderen, stijfheid of misschien een luxatie of fractuur)
Bewegingsonderzoek
- actief/passief
- Rekening houden met leeftijd (ouderen verminderde beweeglijkheid)
- Het is van belang om de normale bewegingsmogelijkheden te kennen, maar omdat deze van persoon
tot persoon kunnen verschillen is het aangewezen om zowel de aangedane als de gezonde zijde te
onderzoeken en deze te vergelijken.
- lijst mobiliteit, geeft een idee over de normale beweeglijkheid van onze gewrichten
tabel 1 : Normale mobiliteit van gewrichten
Heup Flexie 125
Extensie 115
Abductie 45
Adductie 45
Exorotatie 45
Endorotatie 45
Knie Flexie 130
Extensie 120
Enkel Plantaire flexie 50
Dorsiflexie 20
Voet Inversie 35
Eversie 25
Metatarsophalangeale gewrichten Flexie 30
Extensie 80
Interphalangeale gewrichten Flexie 50
Extensie 50
Schouder Elevatie 180
Extensie 50
Abductie 180
Adductie 80
Exorotatie 90
Endorotatie 110
Elleboog Flexie 145
Extensie 0
Pronatie 90
Supinatie 90
Pols Flexie 90
Extensie 70
Abductie 25
Adductie 65
Metacarpophalangeale gewrichten Abductie 25
Adductie 20
Flexie 90
Extensie 30
Proximale Interphalangeale gewrichten vingers Flexie 120
Extensie 120
Distaal Interphalangeale gewrichten vingers Flexie 80
Extensie 80
Metacarpophalangeaal gewricht van de duim Abductie 50
Adductie 40
Flexie 70
Extensie 60
Interphalangeaal gewricht van de duim Flexie 90
Extensie 90
Stabiliteit
van gewrichten is afhankelijk van:
- de beenderen
- de ligamenten
- de spieren
Bij luxatie:
- patiënt zal het lidmaat beschermen en het onderzoek moeilijk toelaten
- Instabiliteit is meestal subtiel en er zijn specifieke testen nodig
- Belangrijk om links en rechts te vergelijken
2
, - Hyperlaxiteit: mensen met eerder losse gewrichten, is niet hetzelfde als instabiliteit, geen duidelijke
onderliggende oorzaak voor hyperlaxiteit, kan ook symptomen veroorzaken
o kan onderliggende oorzaak hebben zoals bindweefselziekte
Testen om hyperlaxiteit te onderzoeken:
overstrek de pinken 90° of verder
leg de duimen tegen de voorarm
overstrek de ellebogen ongeveer 10°
overstrek de knieën ongeveer 10°
buig voorover en leg de handen plat op de grond zonder de knieën te buigen
stabiliserende en versterkende oefeneningen zijn meestal aangewezen bij hyperlaxiteit
een operatie kan soms noodzakelijk zijn
Kracht
- Onderzocht dmv weerstandstesten
- Spieren zijn verbonden met botten via pezen, en sommige hechten vast met
een peesblad of rechtstreeks aan het bot. Wanneer een spier samentrekt, wordt
deze korter en trekt aan het bot, wat resulteert in beweging rond het gewricht.
- De bicepsspier in de bovenarm is bijvoorbeeld belangrijk voor het buigen van de
bovenarm en het draaien van de handpalm naar boven (supinatie) tegen
weerstand.
- Vermindering van spierkracht kan verschillende oorzaken hebben:
o gebrek aan gebruik na immobilisatie in gips
o peesscheuren die de beweging belemmeren
o zenuwletsels die de spieraanspanning verminderen of volledig blokkeren
- Bij zenuwletsel zal de spier niet samentrekken en zal er geen beweging
optreden, zelfs als de spier en pees normaal lijken. Bij langdurige zenuwletsels
kan atrofie van de spier direct opvallen bij inspectie.
Neurovasculair onderzoek
- Bij onderzoek van bloedvaten zijn de kleur van de huid en de temperatuur van het ledemaat goede
indicatoren
o een koude, witte voet kan bv wijzen op geblokkeerde of gescheurde arteriën naar de voet
o voelen van pulsaties geeft informatie over de doorgankelijkheid van de arteriën
- Onderzoek begint bij de anamnese: pat geven vaak een slapend gevoel of tintelingen aan, soms
gepaard met nachtelijke klachten
- Bij inspectie kan atrofie aanwezig zijn, maar meestal is de inspectie normaal
- Verminderde kracht kan wijzen op een zenuwletsel of inklemming
- Het onderzoek van het gevoel is cruciaal, waarbij ernstige letsels leiden tot een
verlies van grof gevoel en minder ernstige problemen resulteren in verstoorde
twee-punts-discriminatie.
o Kan worden getest met speciale instrumenten of een gebogen paperclip.
Het Tinel-teken, waarbij de onderzoeker op het verloop van de zenuw tikt
en de patiënt een schietende pijn ervaart, kan ook nuttig zijn. Specifieke
testen per zenuw kunnen verdere symptomen uitlokken en helpen bij de
diagnose.
3
Algemene begrippen/Inleiding
Afwijkingen van beenderen en gewrichten maar ook spieren, zenuwen en soms bloedvaten vallen binnen
het gebied van de orthopedie.
3 pijlers bij de behandeling van orthopedische patiënten:
- preventie
- conservatieve therapie
- een heelkundige ingreep
Traumatische problemen – niet traumatische aandoeningen (aangeboren aandoeningen/aandoeningen die
zijn ontstaan door een overbelasting of slijtage
1. Algemeen onderzoek van de orthopedische patiënt
Gerefereerde pijn: pijn die uitstraalt op een andere plaats dan waar deze ontstaat. Vaak kunnen pat niet
aangeven waarom het probleem is begonnen of is het onduidelijk hoe lang het probleem er al is.
1.1 Klinisch onderzoek
Algemeen onderzoek – klinisch onderzoek
- observatie
o begint op het moment dat de pat binnenkomt, op deze manier veel informatie over pat en
over hij/zij omgaat met het probleem. Bv mankende gang bij binnenwandelen of moeite met
uittrekken van jas..
o Systematisch klinisch onderzoek is belangrijk (tijdbesparend, je ziet niets over het hoofd)
- anamnese
o Huidige ziektegeschiedenis
Wat is het probleem?
Hoe lang is het al bezig?
Hoe is het begonnen? Omstandigheden? Was er een trauma?
Hoe erg is het probleem?
Zijn er voorgaande behandelingen geweest en wat was het effect?
Welke dingen verergeren of verbeteren het probleem?
Wat verwacht de patiënt van de behandeling?
o Algemene vragen
Leeftijd en geslacht
beroep
hobby
roken, alcohol,..
allergieën
woon-en leefomstandigheden
o Medische voorgeschiedenis
Systeemaandoeningen zoals diabetes of reuma
Eerdere operaties
Medicatie zoals bv bloedverdunners
o levensstijl
o familiale antecedenten
sommige aandoeningen zijn erfelijk
o medicatie
o probleem
1
,Inspectie
- Voldoende ontkleden, beschut
-
bilateraal: De inspectie mag zich niet enkel beperken tot de aangedane zijde. Een kromming van de
pink kan bijvoorbeeld na een fractuur maar in sommige gevallen is dit aangeboren en dan zal de
kromming aan beide handen aanwezig zijn.
- kleur (roodheid kan wijzen op een infectie), zwelling (na een trauma of spontaan), atrofie
(zenuwletsel), vochtigheidsgraad (zweten: CRPS, droog: zenuwletsel) wonden of littekens (eerdere
operaties of trauma), afwijkende standen van beenderen, gewrichten of wervelkolom
(scheefgroeiende beenderen, stijfheid of misschien een luxatie of fractuur)
Bewegingsonderzoek
- actief/passief
- Rekening houden met leeftijd (ouderen verminderde beweeglijkheid)
- Het is van belang om de normale bewegingsmogelijkheden te kennen, maar omdat deze van persoon
tot persoon kunnen verschillen is het aangewezen om zowel de aangedane als de gezonde zijde te
onderzoeken en deze te vergelijken.
- lijst mobiliteit, geeft een idee over de normale beweeglijkheid van onze gewrichten
tabel 1 : Normale mobiliteit van gewrichten
Heup Flexie 125
Extensie 115
Abductie 45
Adductie 45
Exorotatie 45
Endorotatie 45
Knie Flexie 130
Extensie 120
Enkel Plantaire flexie 50
Dorsiflexie 20
Voet Inversie 35
Eversie 25
Metatarsophalangeale gewrichten Flexie 30
Extensie 80
Interphalangeale gewrichten Flexie 50
Extensie 50
Schouder Elevatie 180
Extensie 50
Abductie 180
Adductie 80
Exorotatie 90
Endorotatie 110
Elleboog Flexie 145
Extensie 0
Pronatie 90
Supinatie 90
Pols Flexie 90
Extensie 70
Abductie 25
Adductie 65
Metacarpophalangeale gewrichten Abductie 25
Adductie 20
Flexie 90
Extensie 30
Proximale Interphalangeale gewrichten vingers Flexie 120
Extensie 120
Distaal Interphalangeale gewrichten vingers Flexie 80
Extensie 80
Metacarpophalangeaal gewricht van de duim Abductie 50
Adductie 40
Flexie 70
Extensie 60
Interphalangeaal gewricht van de duim Flexie 90
Extensie 90
Stabiliteit
van gewrichten is afhankelijk van:
- de beenderen
- de ligamenten
- de spieren
Bij luxatie:
- patiënt zal het lidmaat beschermen en het onderzoek moeilijk toelaten
- Instabiliteit is meestal subtiel en er zijn specifieke testen nodig
- Belangrijk om links en rechts te vergelijken
2
, - Hyperlaxiteit: mensen met eerder losse gewrichten, is niet hetzelfde als instabiliteit, geen duidelijke
onderliggende oorzaak voor hyperlaxiteit, kan ook symptomen veroorzaken
o kan onderliggende oorzaak hebben zoals bindweefselziekte
Testen om hyperlaxiteit te onderzoeken:
overstrek de pinken 90° of verder
leg de duimen tegen de voorarm
overstrek de ellebogen ongeveer 10°
overstrek de knieën ongeveer 10°
buig voorover en leg de handen plat op de grond zonder de knieën te buigen
stabiliserende en versterkende oefeneningen zijn meestal aangewezen bij hyperlaxiteit
een operatie kan soms noodzakelijk zijn
Kracht
- Onderzocht dmv weerstandstesten
- Spieren zijn verbonden met botten via pezen, en sommige hechten vast met
een peesblad of rechtstreeks aan het bot. Wanneer een spier samentrekt, wordt
deze korter en trekt aan het bot, wat resulteert in beweging rond het gewricht.
- De bicepsspier in de bovenarm is bijvoorbeeld belangrijk voor het buigen van de
bovenarm en het draaien van de handpalm naar boven (supinatie) tegen
weerstand.
- Vermindering van spierkracht kan verschillende oorzaken hebben:
o gebrek aan gebruik na immobilisatie in gips
o peesscheuren die de beweging belemmeren
o zenuwletsels die de spieraanspanning verminderen of volledig blokkeren
- Bij zenuwletsel zal de spier niet samentrekken en zal er geen beweging
optreden, zelfs als de spier en pees normaal lijken. Bij langdurige zenuwletsels
kan atrofie van de spier direct opvallen bij inspectie.
Neurovasculair onderzoek
- Bij onderzoek van bloedvaten zijn de kleur van de huid en de temperatuur van het ledemaat goede
indicatoren
o een koude, witte voet kan bv wijzen op geblokkeerde of gescheurde arteriën naar de voet
o voelen van pulsaties geeft informatie over de doorgankelijkheid van de arteriën
- Onderzoek begint bij de anamnese: pat geven vaak een slapend gevoel of tintelingen aan, soms
gepaard met nachtelijke klachten
- Bij inspectie kan atrofie aanwezig zijn, maar meestal is de inspectie normaal
- Verminderde kracht kan wijzen op een zenuwletsel of inklemming
- Het onderzoek van het gevoel is cruciaal, waarbij ernstige letsels leiden tot een
verlies van grof gevoel en minder ernstige problemen resulteren in verstoorde
twee-punts-discriminatie.
o Kan worden getest met speciale instrumenten of een gebogen paperclip.
Het Tinel-teken, waarbij de onderzoeker op het verloop van de zenuw tikt
en de patiënt een schietende pijn ervaart, kan ook nuttig zijn. Specifieke
testen per zenuw kunnen verdere symptomen uitlokken en helpen bij de
diagnose.
3
