AFL2601
Assignment 2 Semester 1 2025
Unique #:
Due Date: 2025
Detailed solutions, explanations, workings
and references.
+27 81 278 3372
, UMBUZO 1
Izilimi ZesiNtu Njengomndeni Wezilimi NgokweMigomo kaGuthrie
UGuthrie uveza ukuthi izilimi zesiNtu zingathathwa njengomndeni ozimele
wezilimi ngenxa yezakhiwo ezifanayo ezitholakala kuzo. Lezi zilimi zihlangana
ngaphansi kwalesi sigaba ngenxa yemithetho ethile eyenzeka kuwo wonke
amazinga ezilimi zesiNtu. UGuthrie uchaza ukuthi ulimi kumele luhambisane
nemigomo emine ukuze luthathwe njengolungaphansi kwalolu hlobo lwezilimi.
Izilimi zesiNtu, kufaka phakathi isiZulu, ziyalandela le migomo eyahlukene.
1. Iziqalo Zibe Ngokwegaba
Izilimi zesiNtu zisebenzisa uhlelo lwezibanjalo noma iziqalo zamabizo
ezihlukaniswa ngokwezigaba zamabizo. Lezi zigaba zenza kube lula ukuhlonza
amagama ngobudlelwano bawo nezinye izingxenye zomusho.
Isibonelo esiZulwini:
Umuntu (singular, isigaba 1)
Abantu (plural, isigaba 2)
Lena imiphumela yemithetho yezibanjalo, eyenza kube lula ukuhlonza amagama
ngokohlobo lwawo nesigaba sawo.
2. Ubudlelwano Balezi Ziqalo Bube Nobunye Nobuningi
Izilimi zesiNtu zinezigaba ezihlobene zobunye nobuningi. Ngokujwayelekile,
amabizo angaphakathi kwesigaba esingunombolo ongalingani (odd number)
ahlala ebubunye, kanti lawo angaphansi kwesigaba esinombolo elinganayo (even
number) abe sebuningi.
Isibonelo esiZulwini:
Umuntu (isigaba 1, singular) → Abantu (isigaba 2, plural)
Isihlahla (isigaba 7, singular) → Izihlahla (isigaba 8, plural)
Lokhu kukhombisa ukuthi ulimi lwesiZulu luyalandela lo mgomo wokuhlobana
kobunye nobuningi kwezigaba zamabizo.
3. Izivumelwano Ngokwezigaba Zamabizo
Varsity Cube 2024 +27 81 278 3372
, Izilimi zesiNtu zine sistimu yezivumelwano lapho isiqalo sesigaba samabizo
silawula indlela ezinye izingxenye zomusho ezizovumelana ngayo negama
eliyinhloko. Lokhu kuthinta izabizwana, izenzo nezichasiso.
Isibonelo esiZulwini:
Umuntu u-ya-hamba. (The person is going.)
Abantu ba-ya-hamba. (The people are going.)
Isihlahla si-khula kahle. (The tree is growing well.)
Izihlahla zi-khula kahle. (The trees are growing well.)
Izabizwana zisheshe zishintshe ngokuya ngesigaba samabizo, ngaleyo ndlela
kuveze isistimu yokuhambisana kwezingxenye zomusho.
4. Kungabi Nokuxhumana Okubhekiswe Ebulili
Ngokungafani nezilimi ezifana nesiNgisi noma isiFulentshi ezihlukanisa
izabizwana ngokuya ngobulili (he/she, il/le), izilimi zesiNtu azinayo le ndlela
yokuhlukanisa amagama ngezinga lobulili.
Isibonelo esiZulwini:
Umfana u-dlala epaki. (The boy is playing in the park.)
Intombazane u-dlala epaki. (The girl is playing in the park.)
Kuzo zombili izimo, kusetshenziswa "u-" njengesivumelwano somuntu oyedwa
kungakhathalekile ukuthi ungowesilisa noma owesifazane. Lokhu
kuhlangabezana nomgomo wokuthi izilimi zesiNtu azihlukanisi amagama
ngokwebulili.
Isiphetho
Ulimi lwesiZulu, njengenye yezilimi zesiNtu, luyahambisana nemithetho kaGuthrie
ethile ehlukanisa izilimi zesiNtu njengomndeni wolimi ozimele. Le migomo
ibandakanya ukusetshenziswa kwezigaba zamabizo, ubudlelwane bobunye
nobuningi, izivumelwano kwezilimi, kanye nokungabikhona kohlukano
olusekelwe ebulilini. Lokhu kukhombisa ukuthi isiZulu siyinzalo yomndeni
wezilimi zesiNtu.
Varsity Cube 2024 +27 81 278 3372
Assignment 2 Semester 1 2025
Unique #:
Due Date: 2025
Detailed solutions, explanations, workings
and references.
+27 81 278 3372
, UMBUZO 1
Izilimi ZesiNtu Njengomndeni Wezilimi NgokweMigomo kaGuthrie
UGuthrie uveza ukuthi izilimi zesiNtu zingathathwa njengomndeni ozimele
wezilimi ngenxa yezakhiwo ezifanayo ezitholakala kuzo. Lezi zilimi zihlangana
ngaphansi kwalesi sigaba ngenxa yemithetho ethile eyenzeka kuwo wonke
amazinga ezilimi zesiNtu. UGuthrie uchaza ukuthi ulimi kumele luhambisane
nemigomo emine ukuze luthathwe njengolungaphansi kwalolu hlobo lwezilimi.
Izilimi zesiNtu, kufaka phakathi isiZulu, ziyalandela le migomo eyahlukene.
1. Iziqalo Zibe Ngokwegaba
Izilimi zesiNtu zisebenzisa uhlelo lwezibanjalo noma iziqalo zamabizo
ezihlukaniswa ngokwezigaba zamabizo. Lezi zigaba zenza kube lula ukuhlonza
amagama ngobudlelwano bawo nezinye izingxenye zomusho.
Isibonelo esiZulwini:
Umuntu (singular, isigaba 1)
Abantu (plural, isigaba 2)
Lena imiphumela yemithetho yezibanjalo, eyenza kube lula ukuhlonza amagama
ngokohlobo lwawo nesigaba sawo.
2. Ubudlelwano Balezi Ziqalo Bube Nobunye Nobuningi
Izilimi zesiNtu zinezigaba ezihlobene zobunye nobuningi. Ngokujwayelekile,
amabizo angaphakathi kwesigaba esingunombolo ongalingani (odd number)
ahlala ebubunye, kanti lawo angaphansi kwesigaba esinombolo elinganayo (even
number) abe sebuningi.
Isibonelo esiZulwini:
Umuntu (isigaba 1, singular) → Abantu (isigaba 2, plural)
Isihlahla (isigaba 7, singular) → Izihlahla (isigaba 8, plural)
Lokhu kukhombisa ukuthi ulimi lwesiZulu luyalandela lo mgomo wokuhlobana
kobunye nobuningi kwezigaba zamabizo.
3. Izivumelwano Ngokwezigaba Zamabizo
Varsity Cube 2024 +27 81 278 3372
, Izilimi zesiNtu zine sistimu yezivumelwano lapho isiqalo sesigaba samabizo
silawula indlela ezinye izingxenye zomusho ezizovumelana ngayo negama
eliyinhloko. Lokhu kuthinta izabizwana, izenzo nezichasiso.
Isibonelo esiZulwini:
Umuntu u-ya-hamba. (The person is going.)
Abantu ba-ya-hamba. (The people are going.)
Isihlahla si-khula kahle. (The tree is growing well.)
Izihlahla zi-khula kahle. (The trees are growing well.)
Izabizwana zisheshe zishintshe ngokuya ngesigaba samabizo, ngaleyo ndlela
kuveze isistimu yokuhambisana kwezingxenye zomusho.
4. Kungabi Nokuxhumana Okubhekiswe Ebulili
Ngokungafani nezilimi ezifana nesiNgisi noma isiFulentshi ezihlukanisa
izabizwana ngokuya ngobulili (he/she, il/le), izilimi zesiNtu azinayo le ndlela
yokuhlukanisa amagama ngezinga lobulili.
Isibonelo esiZulwini:
Umfana u-dlala epaki. (The boy is playing in the park.)
Intombazane u-dlala epaki. (The girl is playing in the park.)
Kuzo zombili izimo, kusetshenziswa "u-" njengesivumelwano somuntu oyedwa
kungakhathalekile ukuthi ungowesilisa noma owesifazane. Lokhu
kuhlangabezana nomgomo wokuthi izilimi zesiNtu azihlukanisi amagama
ngokwebulili.
Isiphetho
Ulimi lwesiZulu, njengenye yezilimi zesiNtu, luyahambisana nemithetho kaGuthrie
ethile ehlukanisa izilimi zesiNtu njengomndeni wolimi ozimele. Le migomo
ibandakanya ukusetshenziswa kwezigaba zamabizo, ubudlelwane bobunye
nobuningi, izivumelwano kwezilimi, kanye nokungabikhona kohlukano
olusekelwe ebulilini. Lokhu kukhombisa ukuthi isiZulu siyinzalo yomndeni
wezilimi zesiNtu.
Varsity Cube 2024 +27 81 278 3372