Samenvatting – HC Duitsland 1871-1945
1. HET DUITSE KEIZERRIJK
Totstandkoming Duitse eenheid 3.1 (1)
De Pruisische Rijkskanselier Bismarck wist Duitse staten en staatjes bijeen te brengen in het
Duitse keizerrijk dor de vele Duitse staten te laten samenwerken tijdens de Frans-Duitse
Oorlog (1870-1871).
- Het Duitse keizerrijk werd uitgeroepen in Frankrijk, in de Spiegelzaal van het paleis
van Versailles.
- Door de plechtigheid in het buitenland te houden werd niet één van de Duitse staten
bevoordeeld.
Grote macht keizer 3.1 (2)
De bevoegdheden van de keizer, de Rijkskanselier en het parlement (de Rijksdag)
- De keizer benoemde de Rijkskanselier (de leider van de regering).
- De Rijkskanselier benoemde op zijn beurt de ministers. Hij kon de Rijksdag
ontbinden.
- De Rijksdag mocht de begroting, belastingmaatregelen en wetten goed- of afkeuren.
Ondanks een parlement was het keizerrijk geen parlementaire democratie.
- De Rijksdag had geen zeggenschap over de benoeming van de Rijkskanselier en zijn
ministers. En hij mocht de Rijkskanselier en zijn ministers niet ter verantwoording
roepen of hen tot aftreden dwingen.
Belangrijkste politieke stromingen en hun aanhang 3.1 (3)
1. De conservatieven en nationaal-liberalen
a. Vooral aanhang onder de hogere lagen van de bevolking
2. Het Centrum
a. Vooral aanhang onder de katholieke bevolking
3. De socialisten
a. Vooral aanhang onder industriearbeiders
Gelaagdheid bevolking 3.1 (4)
Lagen Duitse bevolking
1. Adel, officieren en hoge ambtenaren
2. Grote fabrikanten en bankiers
3. Werknemers in de dienstensector, lagere ambtenaren, kleine ondernemers, chefs
van afdelingen van grote ondernemingen
4. Boeren, arbeiders in de landbouw en de industrie, lagere ambtenaren
Van deze bevolkingsgroepen beheersten de adel, officieren en hoge ambtenaren de
openbare mening.
Na 1871: Bismarck wil consolidatie afdwingen door het sluiten van allianties
¡ O.a. met Rusland
¡ 1884: Conferentie van Berlijn als ‘startschot’ kolonisatie Afrika
1890: keizer Wilhelm II stuurt bejaarde Bismarck weg
¡ Beëindigd verbond met Rusland
¡ Wilhelm ‘consolideert’ met offensieve politiek
¡ Idee: Rusland potentieel sterker
¡ Wil Duitsland Weltmacht worden, dan is Europese hegemonie
noodzakelijk
, ¡ Bekijk blz 63: van Bismarck naar Wilhelm II
¡ Wilhelm II wil platz an der Sonne en begint een grote vloot te bouwen
(vlootwet: 1898)
¡ Doel: o.a. Engelse neutraliteit afdwingen bij Europees conflict
Weltpolitik Wilhelm II 3.1 (5)
In eerste instantie gericht op: Overzees imperialisme (het verkrijgen van koloniën)
Begin 20ste eeuw kwam verandering in de Weltpolitik. De Weltpolitik had geen succes.
Duitsland ging zich meer richten op Europa.
2. DE EERSTE WERELDOORLOG
Deelnemende landen en oorzaken Eerste Wereldoorlog 3.2 (1)
De belangrijkste landen die tegenover elkaar stonden in de Eerste Wereldoorlog
- Oostenrijk-Hongarije, Duitsland en Turkije stonden tegenover Rusland, Frankrijk,
Engeland en (later) Italië en de VS.
Dieper liggende oorzaken van de Eerste Wereldoorlog
- Toenemend militarisme vergrootte de kans op oorlog, doordat oorlog als een
bruikbaar middel werd gezien om de belangen van het vaderland te dienen.
- Imperialisme leidde tot een koloniale wedloop die spanningen tussen Engeland,
Frankrijk en Duitsland tot gevolg had.
- Een bewapeningswedloop was het gevolg van nationalisme, imperialisme en
militarisme, omdat men sterker wilde zijn dan de anderen.
- Bondgenootschappen vergrootten de kans op oorlog, omdat regeringen zich
onvoorzichtiger gingen gedragen.
- Nationalisme van de Slaven op de Balkan en nationalisme van Duitsland, Frankrijk en
Engeland leidde tot spanningen.
Aanleiding Eerste Wereldoorlog 3.2 (2)
De directe oorzaak van de Eerste Wereldoorlog
De moordaanslag op Frans-Ferdinand, de troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije, en zijn
vrouw, gepleegd door een groepje Bosnisch-Servische nationalisten in Sarajewo (Bosnië) in
juni 1914. Want die aanslag leidde tot een kettingreactie van mobilisaties en
oorlogsverklaringen.
Dieper liggende oorzaken die een grote rol speelden bij de directe oorzaak.
1. Het nationalisme
a. De aanslag in Sarajewo werd gepleegd door Bosnisch-Servische
nationalisten.
2. De bondgenootschappen
a. Wenen rekende op Duitse steun en Servië op Russische steun.
Moord op Frans Ferdinand
a) O-H besluit Servië aan te pakken
(29 juli: O-H verklaart oorlog)
b) O-H zoekt uit angst voor Rld contact met Wilhelm II
c) Duitsland geeft O-H ‘Blanco Cheque’
d) 30 juli 1914: Rusland mobiliseert
e) Frankrijk geeft Rld ‘Blanco Cheque’
f)Duitsland verklaart oorlog aan Rld op 1 augustus
1. HET DUITSE KEIZERRIJK
Totstandkoming Duitse eenheid 3.1 (1)
De Pruisische Rijkskanselier Bismarck wist Duitse staten en staatjes bijeen te brengen in het
Duitse keizerrijk dor de vele Duitse staten te laten samenwerken tijdens de Frans-Duitse
Oorlog (1870-1871).
- Het Duitse keizerrijk werd uitgeroepen in Frankrijk, in de Spiegelzaal van het paleis
van Versailles.
- Door de plechtigheid in het buitenland te houden werd niet één van de Duitse staten
bevoordeeld.
Grote macht keizer 3.1 (2)
De bevoegdheden van de keizer, de Rijkskanselier en het parlement (de Rijksdag)
- De keizer benoemde de Rijkskanselier (de leider van de regering).
- De Rijkskanselier benoemde op zijn beurt de ministers. Hij kon de Rijksdag
ontbinden.
- De Rijksdag mocht de begroting, belastingmaatregelen en wetten goed- of afkeuren.
Ondanks een parlement was het keizerrijk geen parlementaire democratie.
- De Rijksdag had geen zeggenschap over de benoeming van de Rijkskanselier en zijn
ministers. En hij mocht de Rijkskanselier en zijn ministers niet ter verantwoording
roepen of hen tot aftreden dwingen.
Belangrijkste politieke stromingen en hun aanhang 3.1 (3)
1. De conservatieven en nationaal-liberalen
a. Vooral aanhang onder de hogere lagen van de bevolking
2. Het Centrum
a. Vooral aanhang onder de katholieke bevolking
3. De socialisten
a. Vooral aanhang onder industriearbeiders
Gelaagdheid bevolking 3.1 (4)
Lagen Duitse bevolking
1. Adel, officieren en hoge ambtenaren
2. Grote fabrikanten en bankiers
3. Werknemers in de dienstensector, lagere ambtenaren, kleine ondernemers, chefs
van afdelingen van grote ondernemingen
4. Boeren, arbeiders in de landbouw en de industrie, lagere ambtenaren
Van deze bevolkingsgroepen beheersten de adel, officieren en hoge ambtenaren de
openbare mening.
Na 1871: Bismarck wil consolidatie afdwingen door het sluiten van allianties
¡ O.a. met Rusland
¡ 1884: Conferentie van Berlijn als ‘startschot’ kolonisatie Afrika
1890: keizer Wilhelm II stuurt bejaarde Bismarck weg
¡ Beëindigd verbond met Rusland
¡ Wilhelm ‘consolideert’ met offensieve politiek
¡ Idee: Rusland potentieel sterker
¡ Wil Duitsland Weltmacht worden, dan is Europese hegemonie
noodzakelijk
, ¡ Bekijk blz 63: van Bismarck naar Wilhelm II
¡ Wilhelm II wil platz an der Sonne en begint een grote vloot te bouwen
(vlootwet: 1898)
¡ Doel: o.a. Engelse neutraliteit afdwingen bij Europees conflict
Weltpolitik Wilhelm II 3.1 (5)
In eerste instantie gericht op: Overzees imperialisme (het verkrijgen van koloniën)
Begin 20ste eeuw kwam verandering in de Weltpolitik. De Weltpolitik had geen succes.
Duitsland ging zich meer richten op Europa.
2. DE EERSTE WERELDOORLOG
Deelnemende landen en oorzaken Eerste Wereldoorlog 3.2 (1)
De belangrijkste landen die tegenover elkaar stonden in de Eerste Wereldoorlog
- Oostenrijk-Hongarije, Duitsland en Turkije stonden tegenover Rusland, Frankrijk,
Engeland en (later) Italië en de VS.
Dieper liggende oorzaken van de Eerste Wereldoorlog
- Toenemend militarisme vergrootte de kans op oorlog, doordat oorlog als een
bruikbaar middel werd gezien om de belangen van het vaderland te dienen.
- Imperialisme leidde tot een koloniale wedloop die spanningen tussen Engeland,
Frankrijk en Duitsland tot gevolg had.
- Een bewapeningswedloop was het gevolg van nationalisme, imperialisme en
militarisme, omdat men sterker wilde zijn dan de anderen.
- Bondgenootschappen vergrootten de kans op oorlog, omdat regeringen zich
onvoorzichtiger gingen gedragen.
- Nationalisme van de Slaven op de Balkan en nationalisme van Duitsland, Frankrijk en
Engeland leidde tot spanningen.
Aanleiding Eerste Wereldoorlog 3.2 (2)
De directe oorzaak van de Eerste Wereldoorlog
De moordaanslag op Frans-Ferdinand, de troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije, en zijn
vrouw, gepleegd door een groepje Bosnisch-Servische nationalisten in Sarajewo (Bosnië) in
juni 1914. Want die aanslag leidde tot een kettingreactie van mobilisaties en
oorlogsverklaringen.
Dieper liggende oorzaken die een grote rol speelden bij de directe oorzaak.
1. Het nationalisme
a. De aanslag in Sarajewo werd gepleegd door Bosnisch-Servische
nationalisten.
2. De bondgenootschappen
a. Wenen rekende op Duitse steun en Servië op Russische steun.
Moord op Frans Ferdinand
a) O-H besluit Servië aan te pakken
(29 juli: O-H verklaart oorlog)
b) O-H zoekt uit angst voor Rld contact met Wilhelm II
c) Duitsland geeft O-H ‘Blanco Cheque’
d) 30 juli 1914: Rusland mobiliseert
e) Frankrijk geeft Rld ‘Blanco Cheque’
f)Duitsland verklaart oorlog aan Rld op 1 augustus
