Samenvatting Kennistoets HBO-verpleegkunde leerjaar 1 (1e semester)

Kennistoets samenvatting januari 2023

Anatomie en Fysiologie:

Hoofdstuk 1 – Inleiding tot de anatomie en fysiologie

De basale functies van levende organismen:
 Reactievermogen > organismen reageren op veranderingen in hun onmiddellijke omgeving
en passen zich aan naar hun omgeving.
 Groei > groei van cellen, toename van het aantal cellen.
 Voortplanting > organismen planten zich voort.
 Beweging > organismen vertonen inwendige of uitwendige bewegingen.
 Stofwisseling > organismen zijn afhankelijk van complexe chemische reacties om de energie
te leveren die nodig is voor het reactievermogen, de groei, de voortplanting en de beweging.

Relatie tussen anatomie en fysiologie:
Anatomie is de structuur van het menselijke lichaam en de fysiologie is de functie van het menselijke
lichaam. Fysiologische processen kunnen vaak verklaard worden op basis van achterliggende
anatomie.

Specialisaties anatomie:
 Macroscopische anatomie > worden kenmerken onderzocht die je met het blote oog kan
zien.
 Uitwendige anatomie > bestuderen van de algemene vorm van oppervlaktekenmerken.
 Regionale anatomie > worden oppervlaktestructuren en inwendige structuren in een
bepaald gebied van het lichaam bestudeerd.
 Systemische anatomie > bestuderen van structuur van belangrijke orgaanstelsels.
 Microscopische anatomie > worden structuren bestudeerd die niet zonder vergroting
zichtbaar zijn.
 Cytologie > wordt de inwendige structuur van afzonderlijke cellen bestudeerd.
 Histologie > bestuderen van weefsels.

Specialisaties fysiologie:
 Celfysiologie > het bestuderen van het functioneren van levende cellen.
 Orgaanfysiologie > het bestuderen van de fysiologie van bepaalde organen.
 Systeemfysiologie > worden alle aspecten van het functioneren van specifieke orgaanstelsels
bestudeerd.
 Pathofysiologie > het bestuderen van de effecten en van aandoeningen op het functioneren
van organen of stelsels.

Belangrijkste organisatieniveaus in organismen van eenvoudig naar complex:
 Chemisch niveau > atomen verbinden zich met elkaar tot moleculen.
 Celniveau > verschillende moleculen vertonen interactie, zodat grotere structuren ontstaan.
 Weefselniveau > bestaat uit cellen van hetzelfde type die samenwerken om specifieke
functie uit te voeren.
 Orgaanniveau > bestaat uit twee of meer verschillende weefsels die samenwerken om een
specifieke functie uit te voeren.
 Orgaanstelselniveau > organen werken samen in orgaanstelsels.
 Organismeniveau > alle orgaanstelsels in het lichaam werken samen om het leven en de
gezondheid in stand te houden.

Elf orgaanstelsels + belangrijke functies:

,  Huid > beschermt het lichaam en regelt lichaamstemperatuur.
 Beenderstelsel > geeft ondersteuning, beschermt weefsels, opslagplaats mineralen en vormt
bloedcellen.
 Spierstelsel > maakt beweging mogelijk, biedt ondersteuning en produceert warmte.
 Zenuwstelsel > maakt reacties op prikkels mogelijk.
 Endocriene stelsel > reguleert langdurige veranderingen in de activiteit van andere
orgaanstelsels.
 Cardiovasculaire stelsel > transporteert bloedcellen en dient als oplosmiddel voor
voedingstoffen, afvalstoffen en gassen.
 Lymfestelsel > verdedigd tegen infectie en ziekte en brengt lichaamsvloeistoffen terug in de
circulatie.
 Ademhalingsstelsel > brengt lucht naar plaatsen waar gaswisseling kan plaatsvinden tussen
de lucht en de circulatie en maakt spraak mogelijk.
 Spijsverteringsstelsel > verwerkt voeding en neemt voedingsstoffen op.
 Urinaire stelsel > verwijderd afvalproducten uit bloed.
 Voortplantingsstelsel > produceert bij man en vrouw geslachtscellen en geslachtshormonen,
en ondersteunt de embryonale en foetale ontwikkeling van bevruchting tot geboorte.

Homeostase = een continu proces wat ervoor zorgt om het evenwicht in balans te houden.
Lichaam streeft voortdurend naar evenwicht.
 Bloedsuikerspiegel (4-8) nuchter: (4-6)
 Temperatuur
 Bloeddruk

Processen zijn druk bezig om evenwicht in balans te houden.
 Hormonen
 Honger/ dorst
 Ontlasting
 vertering
Hiervoor worden (negatieve) regelkringen gebruikt in de fysiologische processen van het lichaam.

Op welke wijze zijn negatieve en positieve terugkoppeling betrokken bij homeostatische
regulering:
 Bij negatieve terugkoppeling veroorzaakt een prikkel een reactie die hem tegengaat. De wijze
van homeostatische regulering wordt ook wel negatieve terugkoppeling genoemd. Omdat de
effector die door het besturingssysteem wordt geactiveerd een effect heeft dat tegengesteld
is aan de oorspronkelijke prikkel.
 Bij positieve terugkoppeling brengt een prikkel een reactie teweeg, waardoor de
oorspronkelijke prikkel wordt versterkt. In het lichaam is de positieve terugkoppeling
betrokken bij de regulering van mogelijk gevaarlijke of belastende processen die snel moeten
worden voltooid.

Anatomische termen voor doorsneden, lichaamsdelen en onderlinge positie:
Mediaal (Sagittaal) vlak:
- Verdeelt het lichaam in een linker en rechterdeel, van voren
naar achteren.
- Het mediale vlak is het vlak dat het lichaam precies
middendoor deelt (door de neus).
Frontaal (coronaal) vlak:
- Verdeelt het lichaam in dorsale en ventrale gedeelten (voor
en achtergedeelten)
Transversaal vlak:

, - Verdeelt het lichaam in een craniaal en caudaal gedeelte (in boven en ondergedeelte)
Brachium = Arm
Pes = Voet
Abdomen = Buik
Cranium = Hoofd/schedel
Dorsum = Rug
Palma = Handpalm

Belangrijkste holten van romp en de onderverdelingen benoemen:
 Thorax (borstholte)
 Abdomen (buikholte)
 Pelvis (bekkenholte)

Hoofdstuk 3 – De celstructuur en – functie:

De belangrijkste aspecten van de celtheorie:
 Cellen zijn bouwstenen van alle planten en dieren
 Cellen zijn de kleinste, functionerende eenheden van het leven
 Cellen worden gevormd door delingen van eerder bestaande cellen
 In elke cel wordt de homeostase gehandhaafd.

Functies plasmamembraan:
 Fysieke isolatie
 Reguleren van de uitwisseling met omgeving > reguleert het binnenkomen van ionen en
voedingsstoffen, het verwijderen van afvalstoffen en het afgeven van klierproducten.
 Gevoeligheid voor de omgeving > plasmamembraan is het eerste deel van de cel dat door
veranderingen van de extracellulaire vloeistof wordt beïnvloed.
 Structurele stabiliteit

Structuren waardoor functies plasmamembraan werken:
 Het plasmembraan bevat vetten, eiwitten en koolhydraten. De belangrijkste onderdelen, de
vetmoleculen, vormen een fosfolipide dubbellaag.
 Membraaneiwitten kunnen functioneren als receptoren, kanalen, dragerstoffen of voor
verankering of herkenning.

Diffusie = stof verplaats van hoge naar lage concentratie (parfum sprayen, gaat vanzelf!)
Wordt gebruikt in de longen voornamelijk. Door diffusie in lichaamsvloeistoffen worden
plaatselijke concentratieverschillen opgeheven.

Osmose = diffusie van water, opgeloste zouten trekken water aan, deelsdoorlaatbaar membraan.
Zorgt voor evenwicht. Water stroomt naar de oplossing die de hoogste concentratie
opgeloste deeltjes heeft doordat daar de concentratie van water wat lager is.

Filtratie = Bij filtratie wordt water door middel van een hydrostatische druk door een membraan
geperst.

Gemedieerd transport beschrijven:
Door dragerstoffen gemedieerd transport binden membraaneiwitten zich aan specifieke
ionen of organische substraten en vervoeren deze door het plasmembraan heen.

Vesiculair transport beschrijven:
Bij vesiculair transport worden stoffen in blaasjes verpakt en binnen of buiten de cel gebracht.

, Celorganellen:
 Celkern: hierin ligt het DNA opgeslagen, De kern bepaalt welke eiwitten worden
gesynthetiseerd, onder welke omstandigheden en de hoeveelheid.
 Mitochondrium: maken energie vrij voor de cel (ATP)
 Celmembraan: houdt alles binnen of buiten (transport)
 Ribosomen: maken eiwitten aan de hand van de DNA.
Eiwitsynsthese van RNA code


Celmembraan:
 Fosfolipiden: vetten, vormen het membraan
 Glycoproteinen: receptorfunctie (signalen ontvangen)
 Membraanproteinen: transportfunctie (bv. Kanaaltjes)

Functies celmembraan:
 Fysieke isolatie
 Uitwisseling met omgeving
 Receptorfunctie
 Stevigheid, stabiliteit

Eiwitsynthese:
Eiwitsynthese bestaat uit transcriptie (overschrijven van DNA-
code) en translatie (vertalen van code naar eiwitten.
RNA is overgeschreven DNA. Bij RNA de letters C G A U en bij
DNA de letter C G A T. RNA is tijdelijk
Van DNA naar eiwit:
DNA – kopiëren – pre – mRNA – Vertalen – mRNA – lezen –
eiwitten – bouwen

Levenscyclus van een cel:
- Interfase > DNA verdubbelen
- Mitofase: bestaat uit de profase, metafase, anafase en telofase. Deling van een cel waarbij 2
dezelfde cellen worden gevormd.
- Cytokinese > cytoplasma wordt verdeeld, twee zelfde dochtercellen ontstaan.

Relatie tussen celdeling en kanker:
Als cellen zich sneller delen en groeien dan dat ze afsterven, begint een weefsel groter te worden.
Een tumor of neoplasma is een gezwel dat als gevolg van afwijkende celgroei en celdeling is
ontstaan.

Cel differentiatie = de specialisatie waarbij cellen met beperkte vermogens ontstaan.

Hoofdstuk 4 – Het weefselniveau:

Weefseltype + functies:
 Epitheel:
- fysieke bescherming
- doorlaatbaarheid reguleren
- zintuigfunctie
- gespecialiseerde klierproducten vormen.