Samenvatting economie
Inhoudstafel
Samenvatting economie ..................................................................................................................................1
Module 1: Het waarover en hoe v/d economische wetenschap. .....................................................................5
Hoofdstuk 1: Waarover heeft de economische wetenschap het? ................................................................5
Afdeling 1: Het onderzoek domein: enkele definities .............................................................................5
Afdeling 2: De economische kringloop ..................................................................................................6
Afdeling 3: Hoe welvarend zijn we? .......................................................................................................9
Afdeling 4: Drijvende krachten achter de welvaartstoename. .............................................................. 10
Hoofdstuk 2: Hoe worden economische vragen onderzocht? ................................................................. 17
Afdeling 1: De homo economicus ....................................................................................................... 17
Afdeling 2: Het individuele gedragsmodel .......................................................................................... 17
Afdeling 3: Sociale interacties (speltheorie) ........................................................................................ 18
Module 2: marktwerking .............................................................................................................................. 23
Hoofdstuk 3: vraag en aanbod ................................................................................................................. 23
Afdeling 1: de ideale markt ................................................................................................................. 23
Afdeling 2: de vraag (bereidheid tot betalen) ...................................................................................... 23
Afdeling 3: het aanbod (marginale kosten) ......................................................................................... 25
Afdeling 4: prijsvorming ...................................................................................................................... 26
Afdeling 5: verschuivingen van vraag- en aanbodscurve ................................................................... 28
Hoofdstuk 4: schokken en elasticiteiten................................................................................................... 29
Afdeling 1: de eigen prijselasticiteit van de vraag ............................................................................... 29
Afdeling 2: de eigen prijselasticiteit van het aanbod ........................................................................... 34
Afdeling 3: de inkomenselasticiteit van de vraag ................................................................................ 34
Afdeling 4: de kruiselingse prijselasticiteit van de vraag ..................................................................... 36
Afdeling 5: aanbodschokken ............................................................................................................... 37
Afdeling 6: vraagschokken .................................................................................................................. 38
Hoofdstuk 5: overheidsinterventie in het marktgebeuren ........................................................................ 39
Afdeling 1: niet-marktconforme interventies: prijs- en hoeveelheidsregulering ................................. 39
Afdeling 2: marktconforme interventies: indirecte belastingen en subsidies ...................................... 40
1
Katrien Vandenplas
, Afdeling 3: toepassing: de woonbonus ............................................................................................... 47
Module 3: de onderneming.......................................................................................................................... 49
Hoofdstuk 6: kosten en ontvangsten ....................................................................................................... 49
Afdeling 1: de productiefunctie ........................................................................................................... 49
Afdeling 2: kosten op korte termijn ..................................................................................................... 52
Afdeling 3: kosten op lange termijn .................................................................................................... 54
Afdeling 4: ontvangsten....................................................................................................................... 55
Hoofdstuk 7: outputbeslissing ................................................................................................................. 57
Afdeling 1: economische winst ........................................................................................................... 57
Afdeling 2: optimale productie ............................................................................................................ 57
Module 4: Marktvormen ............................................................................................................................... 61
Hoofdstuk 8: volmaakte mededinging...................................................................................................... 61
Afdeling 1: kenmerken ........................................................................................................................ 61
Afdeling 2: individueel aanbod van de competitieve onderneming ..................................................... 62
Afdeling 3: marktevenwicht onder perfecte mededinging ................................................................... 63
Afdeling 4: Welvaartsinterpretatie van het marktevenwicht ................................................................. 65
Hoofdstuk 9: monopolie .......................................................................................................................... 67
Afdeling 1: definitie ............................................................................................................................. 67
Afdeling 2: oorzaken van monopolie ................................................................................................... 68
Afdeling 3: outputkeuze bij een uniforme prijs ................................................................................... 68
Afdeling 4: prijsdiscriminatie ............................................................................................................... 69
Afdeling 5: koppelverkoop en 2-delig tarief ........................................................................................ 70
Afdeling 6: welvaartsanalyse van monopolie ....................................................................................... 70
Afdeling 7: marktmacht in de realiteit .................................................................................................. 71
Hoofdstuk 10: oligopolie.......................................................................................................................... 73
Afdeling 1: kenmerken ........................................................................................................................ 73
Afdeling 2: het Cournot-model: concurrentie via de hoeveelheid....................................................... 74
Afdeling 3: het Bertrand-model: concurrentie via de prijs .................................................................. 77
Hoofdstuk 11: monopolistische mededinging ......................................................................................... 79
Afdeling 1: kenmerken ........................................................................................................................ 79
Afdeling 2: evenwicht op korte termijn ............................................................................................... 80
Afdeling 3: evenwicht op lange termijn ............................................................................................... 80
2
Katrien Vandenplas
,Module 5: marktproblemen .......................................................................................................................... 82
Hoofdstuk 12: Publieke goederen en externe effecten ............................................................................ 82
Afdeling 1: publieke goederen ............................................................................................................ 82
Afdeling 2: externe effecten................................................................................................................. 84
Afdeling 3: uitstootnormen .................................................................................................................. 86
Afdeling 4: milieuheffingen ................................................................................................................. 86
Afdeling 5: verhandelbare emissierechten .......................................................................................... 87
Hoofdstuk 13: verdeling........................................................................................................................... 89
Afdeling 1: van primair inkomen tot individuele welvaart.................................................................... 89
Afdeling 2: histogram en decielverdeling ............................................................................................ 90
Afdeling 3: ongelijkheid en armoede .................................................................................................. 91
Hoofdstuk 14: herverdeling ..................................................................................................................... 93
Afdeling 1: inkomstenbelasting ........................................................................................................... 93
Afdeling 2: sociale zekerheid............................................................................................................... 95
Afdeling 3: uitdagingen ....................................................................................................................... 97
Module 6: Macro-economie ....................................................................................................................... 100
Hoofdstuk 15: nationale rekeningen ...................................................................................................... 100
Afdeling 1: inleiding .......................................................................................................................... 100
Afdeling 2: waarde van de productie: een voorbeeld ........................................................................ 100
Afdeling 3: bruto binnenlands product.............................................................................................. 101
Afdeling 4: betalingsbalans ............................................................................................................... 103
Afdeling 5: nationaal inkomen ........................................................................................................... 105
Afdeling 6: sparen en investeren in een open economie .................................................................. 106
Hoofdstuk 16: BBP als maatstaf van economische activiteit .................................................................. 107
Afdeling 1: Nominaal en reëel bbp .................................................................................................... 107
Afdeling 2: De link tussen nominaal en reëel bbp: de bbp-deflator .................................................. 107
Afdeling 3: Van niveau naar groei ..................................................................................................... 108
Afdeling 4: Groeicijfers als bril op de wereld .................................................................................... 109
Afdeling 5: Inflatie en nominale groei ............................................................................................... 109
Afdeling 6: Groei van het bbp en welvaart ........................................................................................ 110
Hoofdstuk 17: Markten van financieel kapitaal....................................................................................... 111
Afdeling 1: inleiding .......................................................................................................................... 111
3
Katrien Vandenplas
, Afdeling 2: basisconcepten uit de financiële economie .................................................................... 112
Afdeling 3: obligaties......................................................................................................................... 113
Afdeling 4: aandelen.......................................................................................................................... 117
Afdeling 5: vastgoed .......................................................................................................................... 118
Afdeling 6: krediet verstrekking via banken ....................................................................................... 119
Hoofdstuk 18: Het Keynesiaanse model (de vraagzijde en de reële sfeer) ............................................ 120
Afdeling 1: inleiding en veronderstellingen....................................................................................... 120
Afdeling 2: eenvoudig model zonder overheid en zonder buitenland............................................... 121
Afdeling 3: een gesloten economie met overheid ............................................................................. 128
Afdeling 4: een open economie met overheid .................................................................................. 131
Module 7: Internationale economie ............................................................................................................ 134
Hoofdstuk 19: Wisselkoersen ................................................................................................................ 134
Afdeling 1: de wisselkoers ................................................................................................................ 134
Afdeling 2: prijsvorming op de wisselmarkt ...................................................................................... 138
Afdeling 3: determinanten van de wisselkoers .................................................................................. 140
Hoofdstuk 20: Globalisering en internationale handel ........................................................................... 146
Afdeling 1: Internationale handel in cijfers/ inleiding ........................................................................ 146
Afdeling 2: Verklaringen voor en effecten van internationale handel ............................................... 146
Afdeling 3: Handelsbeleid ................................................................................................................. 148
Afdeling 4: Multilaterale en bilaterale samenwerking ....................................................................... 149
Afdeling 5: Determinanten van locatiebeslissingen van bedrijven ................................................... 151
4
Katrien Vandenplas
Inhoudstafel
Samenvatting economie ..................................................................................................................................1
Module 1: Het waarover en hoe v/d economische wetenschap. .....................................................................5
Hoofdstuk 1: Waarover heeft de economische wetenschap het? ................................................................5
Afdeling 1: Het onderzoek domein: enkele definities .............................................................................5
Afdeling 2: De economische kringloop ..................................................................................................6
Afdeling 3: Hoe welvarend zijn we? .......................................................................................................9
Afdeling 4: Drijvende krachten achter de welvaartstoename. .............................................................. 10
Hoofdstuk 2: Hoe worden economische vragen onderzocht? ................................................................. 17
Afdeling 1: De homo economicus ....................................................................................................... 17
Afdeling 2: Het individuele gedragsmodel .......................................................................................... 17
Afdeling 3: Sociale interacties (speltheorie) ........................................................................................ 18
Module 2: marktwerking .............................................................................................................................. 23
Hoofdstuk 3: vraag en aanbod ................................................................................................................. 23
Afdeling 1: de ideale markt ................................................................................................................. 23
Afdeling 2: de vraag (bereidheid tot betalen) ...................................................................................... 23
Afdeling 3: het aanbod (marginale kosten) ......................................................................................... 25
Afdeling 4: prijsvorming ...................................................................................................................... 26
Afdeling 5: verschuivingen van vraag- en aanbodscurve ................................................................... 28
Hoofdstuk 4: schokken en elasticiteiten................................................................................................... 29
Afdeling 1: de eigen prijselasticiteit van de vraag ............................................................................... 29
Afdeling 2: de eigen prijselasticiteit van het aanbod ........................................................................... 34
Afdeling 3: de inkomenselasticiteit van de vraag ................................................................................ 34
Afdeling 4: de kruiselingse prijselasticiteit van de vraag ..................................................................... 36
Afdeling 5: aanbodschokken ............................................................................................................... 37
Afdeling 6: vraagschokken .................................................................................................................. 38
Hoofdstuk 5: overheidsinterventie in het marktgebeuren ........................................................................ 39
Afdeling 1: niet-marktconforme interventies: prijs- en hoeveelheidsregulering ................................. 39
Afdeling 2: marktconforme interventies: indirecte belastingen en subsidies ...................................... 40
1
Katrien Vandenplas
, Afdeling 3: toepassing: de woonbonus ............................................................................................... 47
Module 3: de onderneming.......................................................................................................................... 49
Hoofdstuk 6: kosten en ontvangsten ....................................................................................................... 49
Afdeling 1: de productiefunctie ........................................................................................................... 49
Afdeling 2: kosten op korte termijn ..................................................................................................... 52
Afdeling 3: kosten op lange termijn .................................................................................................... 54
Afdeling 4: ontvangsten....................................................................................................................... 55
Hoofdstuk 7: outputbeslissing ................................................................................................................. 57
Afdeling 1: economische winst ........................................................................................................... 57
Afdeling 2: optimale productie ............................................................................................................ 57
Module 4: Marktvormen ............................................................................................................................... 61
Hoofdstuk 8: volmaakte mededinging...................................................................................................... 61
Afdeling 1: kenmerken ........................................................................................................................ 61
Afdeling 2: individueel aanbod van de competitieve onderneming ..................................................... 62
Afdeling 3: marktevenwicht onder perfecte mededinging ................................................................... 63
Afdeling 4: Welvaartsinterpretatie van het marktevenwicht ................................................................. 65
Hoofdstuk 9: monopolie .......................................................................................................................... 67
Afdeling 1: definitie ............................................................................................................................. 67
Afdeling 2: oorzaken van monopolie ................................................................................................... 68
Afdeling 3: outputkeuze bij een uniforme prijs ................................................................................... 68
Afdeling 4: prijsdiscriminatie ............................................................................................................... 69
Afdeling 5: koppelverkoop en 2-delig tarief ........................................................................................ 70
Afdeling 6: welvaartsanalyse van monopolie ....................................................................................... 70
Afdeling 7: marktmacht in de realiteit .................................................................................................. 71
Hoofdstuk 10: oligopolie.......................................................................................................................... 73
Afdeling 1: kenmerken ........................................................................................................................ 73
Afdeling 2: het Cournot-model: concurrentie via de hoeveelheid....................................................... 74
Afdeling 3: het Bertrand-model: concurrentie via de prijs .................................................................. 77
Hoofdstuk 11: monopolistische mededinging ......................................................................................... 79
Afdeling 1: kenmerken ........................................................................................................................ 79
Afdeling 2: evenwicht op korte termijn ............................................................................................... 80
Afdeling 3: evenwicht op lange termijn ............................................................................................... 80
2
Katrien Vandenplas
,Module 5: marktproblemen .......................................................................................................................... 82
Hoofdstuk 12: Publieke goederen en externe effecten ............................................................................ 82
Afdeling 1: publieke goederen ............................................................................................................ 82
Afdeling 2: externe effecten................................................................................................................. 84
Afdeling 3: uitstootnormen .................................................................................................................. 86
Afdeling 4: milieuheffingen ................................................................................................................. 86
Afdeling 5: verhandelbare emissierechten .......................................................................................... 87
Hoofdstuk 13: verdeling........................................................................................................................... 89
Afdeling 1: van primair inkomen tot individuele welvaart.................................................................... 89
Afdeling 2: histogram en decielverdeling ............................................................................................ 90
Afdeling 3: ongelijkheid en armoede .................................................................................................. 91
Hoofdstuk 14: herverdeling ..................................................................................................................... 93
Afdeling 1: inkomstenbelasting ........................................................................................................... 93
Afdeling 2: sociale zekerheid............................................................................................................... 95
Afdeling 3: uitdagingen ....................................................................................................................... 97
Module 6: Macro-economie ....................................................................................................................... 100
Hoofdstuk 15: nationale rekeningen ...................................................................................................... 100
Afdeling 1: inleiding .......................................................................................................................... 100
Afdeling 2: waarde van de productie: een voorbeeld ........................................................................ 100
Afdeling 3: bruto binnenlands product.............................................................................................. 101
Afdeling 4: betalingsbalans ............................................................................................................... 103
Afdeling 5: nationaal inkomen ........................................................................................................... 105
Afdeling 6: sparen en investeren in een open economie .................................................................. 106
Hoofdstuk 16: BBP als maatstaf van economische activiteit .................................................................. 107
Afdeling 1: Nominaal en reëel bbp .................................................................................................... 107
Afdeling 2: De link tussen nominaal en reëel bbp: de bbp-deflator .................................................. 107
Afdeling 3: Van niveau naar groei ..................................................................................................... 108
Afdeling 4: Groeicijfers als bril op de wereld .................................................................................... 109
Afdeling 5: Inflatie en nominale groei ............................................................................................... 109
Afdeling 6: Groei van het bbp en welvaart ........................................................................................ 110
Hoofdstuk 17: Markten van financieel kapitaal....................................................................................... 111
Afdeling 1: inleiding .......................................................................................................................... 111
3
Katrien Vandenplas
, Afdeling 2: basisconcepten uit de financiële economie .................................................................... 112
Afdeling 3: obligaties......................................................................................................................... 113
Afdeling 4: aandelen.......................................................................................................................... 117
Afdeling 5: vastgoed .......................................................................................................................... 118
Afdeling 6: krediet verstrekking via banken ....................................................................................... 119
Hoofdstuk 18: Het Keynesiaanse model (de vraagzijde en de reële sfeer) ............................................ 120
Afdeling 1: inleiding en veronderstellingen....................................................................................... 120
Afdeling 2: eenvoudig model zonder overheid en zonder buitenland............................................... 121
Afdeling 3: een gesloten economie met overheid ............................................................................. 128
Afdeling 4: een open economie met overheid .................................................................................. 131
Module 7: Internationale economie ............................................................................................................ 134
Hoofdstuk 19: Wisselkoersen ................................................................................................................ 134
Afdeling 1: de wisselkoers ................................................................................................................ 134
Afdeling 2: prijsvorming op de wisselmarkt ...................................................................................... 138
Afdeling 3: determinanten van de wisselkoers .................................................................................. 140
Hoofdstuk 20: Globalisering en internationale handel ........................................................................... 146
Afdeling 1: Internationale handel in cijfers/ inleiding ........................................................................ 146
Afdeling 2: Verklaringen voor en effecten van internationale handel ............................................... 146
Afdeling 3: Handelsbeleid ................................................................................................................. 148
Afdeling 4: Multilaterale en bilaterale samenwerking ....................................................................... 149
Afdeling 5: Determinanten van locatiebeslissingen van bedrijven ................................................... 151
4
Katrien Vandenplas
