DEEL 3: GENEESMIDDELEN DIE INWERKEN OP HET CENTRAAL ZENUWSTELSEL
Farmacotherapie van depressie
OORZAAK
® Gestoorde balans van noradrenerge en/of serotonerge transmissie in het CZS ligt aan de basis van depressie
Tegenargument: niet-selectieve heropnameremming van NA en 5-HT door de TCA of de SSRI’s onmiddellijk optreedt terwijl de maximale therapeutische efficaciteit ervan slechts wordt
bereikt na verloop van enkele (2-6) weken. Dit geeft aan dat bijkomende moleculaire of structurele wijzigingen optreden die het gevolg zijn van de heropnameremming
Medicamenteuze therapie: minimum aan neveneffecten en maximum aan therapeutisch effect
GENEESMIDDELEN P9-11
KLASSE WERKINGSMECHANISME STOF
Inhibitoren MAO Afbraak monoamine remmen door selectief reversibel MAO-A te inhiberen Meclobemide
TCA Niet selectieve inhibitie van de heropname van NA en 5-HT Amitriptilline
Imipramine
SSRI Relatief selectieve blokkering van de serotonine reuptake transporter (SERT) tov de noradrenaline reuptake transporter Fluvoxamine
(NET) Paroxetine
(Es)citalopram
Setraline
Fluoxetine (prozac®)
Selectieve noradrenaline reuptake inhibitoren Reboxetine
SNRI Dual reupake inhibitoren of serotonine en noradrenaline reuptake inhibitoren Venlaflaxine
Duloxetine
Noradrenaline- en dopamine reuptake inhibitor Bupropion
Thv neuroreceptoren Blokkeren van presynaptische a2-receptoren Mianserine
® remmende invloed op afgifte van neurotransmitters
® grotere beschikbaarheid van NT’s in synaptische spleet
Antagonist presynaptische a2-receptoren en inhiberen van postsynaptische serotonine- en H1- histaminereceptoren Mirtazapine
Niet-selectieve, niet-competitieve, antagonist van de N-methyl-D-aspartate (NMDA) receptor Esketamine
® toename glutamaatvrijzetting
Sint-Janskruid ~ CYP inductor (interacties)
1
, DEEL 3: GENEESMIDDELEN DIE INWERKEN OP HET CENTRAAL ZENUWSTELSEL
ALGEMEEN WERKINGSMECHANISME
® inhibitie NET en SERT
= membraaneiwitten die gebruik maken van elektrochemische gradiënt voor Na+ en Cl-
PARAMETERS
- Combinatie met psychotherapie om efficaciteit te verhogen
- Lithium
- Niet plots stoppen maar afbouwen: rebound depressie & dervingsverschijnselen ® ADS: antidepressivumdiscontineringssyndroom
FARMACOKINETIEK BIJWERKINGEN INDICATIES CONTRA-INDICATIES
- Onvolledige absorptie na orale toediening door - Gewichtstoename - Depressie - Prostaathypertrofie
first-pass metabolisme - Seksuele stoornissen - PTSD - Glaucoom
- Lipofiele GM die een hoge binding vertonen aan - Beven en zweten - Angststoornissen - Refluxoesofagitis
plasmaeiwitten: distributievolume = hoog - Serotoninesydroom - Hartafwijkingen
- Sterke metabole klaring - Suïciderisico
- CYP2D6 ~ genetisch polymorfisme - Cardiotoxiciteit
- Zwangerschap: teratogeen effect
- Relatief lange halfwaardetijd
- Toxiciteit monitoren
- Na 2-6 weken antidepressief effect
INTERACTIES
- Verdringingsreacties met andere sterk eiwit-bindende GM (fenytoïne, NSAID’s, VKA’s en fenothiazinen
- Sedatieve werking van anticholinergica, antipsychotica, hypnotica, anxiolytica, antihistaminica en alcohol wordt versterkt door sederende antidepressiva ® dosering aanpassing
- MAO-inhibitoren ® hypertensieve crisis (kaasreactie) door excessieve accumulatie van biogene amines uit voeding (~ tyramine) of door interacties van andere GM
o Absoluut vermijden: sympathicomimetica (efedrine), amfetaminen (methylfenidaat) en levodopa
- Combinatie GM die inwerken op serotonerge neurotransmissie ® Serotoninesyndroom: neuromusculaire excitatie + dysfunctie van het autonoom ZS + gewijzigde mentale status
- Inductie of inhibitie van CYP450 enzymen
2
Farmacotherapie van depressie
OORZAAK
® Gestoorde balans van noradrenerge en/of serotonerge transmissie in het CZS ligt aan de basis van depressie
Tegenargument: niet-selectieve heropnameremming van NA en 5-HT door de TCA of de SSRI’s onmiddellijk optreedt terwijl de maximale therapeutische efficaciteit ervan slechts wordt
bereikt na verloop van enkele (2-6) weken. Dit geeft aan dat bijkomende moleculaire of structurele wijzigingen optreden die het gevolg zijn van de heropnameremming
Medicamenteuze therapie: minimum aan neveneffecten en maximum aan therapeutisch effect
GENEESMIDDELEN P9-11
KLASSE WERKINGSMECHANISME STOF
Inhibitoren MAO Afbraak monoamine remmen door selectief reversibel MAO-A te inhiberen Meclobemide
TCA Niet selectieve inhibitie van de heropname van NA en 5-HT Amitriptilline
Imipramine
SSRI Relatief selectieve blokkering van de serotonine reuptake transporter (SERT) tov de noradrenaline reuptake transporter Fluvoxamine
(NET) Paroxetine
(Es)citalopram
Setraline
Fluoxetine (prozac®)
Selectieve noradrenaline reuptake inhibitoren Reboxetine
SNRI Dual reupake inhibitoren of serotonine en noradrenaline reuptake inhibitoren Venlaflaxine
Duloxetine
Noradrenaline- en dopamine reuptake inhibitor Bupropion
Thv neuroreceptoren Blokkeren van presynaptische a2-receptoren Mianserine
® remmende invloed op afgifte van neurotransmitters
® grotere beschikbaarheid van NT’s in synaptische spleet
Antagonist presynaptische a2-receptoren en inhiberen van postsynaptische serotonine- en H1- histaminereceptoren Mirtazapine
Niet-selectieve, niet-competitieve, antagonist van de N-methyl-D-aspartate (NMDA) receptor Esketamine
® toename glutamaatvrijzetting
Sint-Janskruid ~ CYP inductor (interacties)
1
, DEEL 3: GENEESMIDDELEN DIE INWERKEN OP HET CENTRAAL ZENUWSTELSEL
ALGEMEEN WERKINGSMECHANISME
® inhibitie NET en SERT
= membraaneiwitten die gebruik maken van elektrochemische gradiënt voor Na+ en Cl-
PARAMETERS
- Combinatie met psychotherapie om efficaciteit te verhogen
- Lithium
- Niet plots stoppen maar afbouwen: rebound depressie & dervingsverschijnselen ® ADS: antidepressivumdiscontineringssyndroom
FARMACOKINETIEK BIJWERKINGEN INDICATIES CONTRA-INDICATIES
- Onvolledige absorptie na orale toediening door - Gewichtstoename - Depressie - Prostaathypertrofie
first-pass metabolisme - Seksuele stoornissen - PTSD - Glaucoom
- Lipofiele GM die een hoge binding vertonen aan - Beven en zweten - Angststoornissen - Refluxoesofagitis
plasmaeiwitten: distributievolume = hoog - Serotoninesydroom - Hartafwijkingen
- Sterke metabole klaring - Suïciderisico
- CYP2D6 ~ genetisch polymorfisme - Cardiotoxiciteit
- Zwangerschap: teratogeen effect
- Relatief lange halfwaardetijd
- Toxiciteit monitoren
- Na 2-6 weken antidepressief effect
INTERACTIES
- Verdringingsreacties met andere sterk eiwit-bindende GM (fenytoïne, NSAID’s, VKA’s en fenothiazinen
- Sedatieve werking van anticholinergica, antipsychotica, hypnotica, anxiolytica, antihistaminica en alcohol wordt versterkt door sederende antidepressiva ® dosering aanpassing
- MAO-inhibitoren ® hypertensieve crisis (kaasreactie) door excessieve accumulatie van biogene amines uit voeding (~ tyramine) of door interacties van andere GM
o Absoluut vermijden: sympathicomimetica (efedrine), amfetaminen (methylfenidaat) en levodopa
- Combinatie GM die inwerken op serotonerge neurotransmissie ® Serotoninesyndroom: neuromusculaire excitatie + dysfunctie van het autonoom ZS + gewijzigde mentale status
- Inductie of inhibitie van CYP450 enzymen
2
