Hoofdstuk 3 – Middellands zeegebied
3.1 Platentektoniek rond de Middellandse Zee
Draaien en rekken op een convergente plaatgrens
Middellandse zee ligt op een convergente
Afrikaanse plaat beweegt naar Euraziatische plaat toe – Afrika draait richting
EU
>> beweging aangedreven door het wegzakken van oceanisch korst
>> Euraziatische plaat schuift niet goed aan – beweegt beetje weg van Afrika,
gevolg: rekkrachten actief op de convergente plaatgrens
Sterkste rek: westelijke Middellandse Zee
>> AFR-plaat draait een beetje van de EURAZI-plaat af
>> convergerende beweging het minst, rek het sterkst
Westelijke Middellandse Zee bestaat uit laaggelegen bekkens in plaats van
hoge gebergten
Draaiing en uitrekking Tyrrheense Zee: klein stukje van de Afrikaanse plaat in
het noorden over >> aparte microplaat – Apulische plaat
Mini-oceanen, een verdronken gebergte en een losgescheurde plaat
Combinatie en afwisseling convergentie en divergentie: verschillende mini-
oceanen ontstaan en weer dichtgedrukt
>> op die plekken vinden we nu jonge gebergten: alpiene
plooiingsgebieden
Bestaan vooral uit sedimentgesteenten, gevormd uit dikke lagen zand, klei en
kalk die eerder zijn afgezet op de bodem van de zee
vb.
- in Tyrrheense Zee is de rek zo groot geweest dat magma van grote diepte
omhoog is gekomen en nieuwe oceanische korst heeft gevormd
- Egeïsche Zee is ook een door rek verzakt gebied
>> verzakkingen beperkt gebleven en toppen van het voormalige gebergte
steekt boven de zee uit
- Turkije is losgescheurd van de EURAZI-plaat doordat de Arabische plaat
afbrak van de AFR-plaat en in een hoger tempo noordwaarts schoof
>> Turkije klem te zitten tussen de twee platen, microplaat waar Turkije op lag
moest naar het westen bewegen – gebeurt horizontaal langs de Noord-
Anatolische breuk
Een mozaïek van microplaten
Het effect van al deze gebeurtenissen is dat het Middellandse Zeegebied geologisch
een bijzonder complex gebied is
Iberische plaat op scharnierpunt van AFR en EU is lange tijd aan het
ronddraaien
>> gebergten van Spanje lopen in alle richtingen
Bergen van Marokko, Algerije en Tunesië op grens van EURAZI- en AFR-
plaat
, Apenijnen bestaan voor een groot deel uit sedimentgesteenten die afkomstig
zijn van de Apulische plaat
>> omhoog en over Italië geduwd – plaat kwam steeds verder kwam te zitten
In Turkije: gebergten nabij de randen van de Anatolische plaat
Bergen Libanon en Israël: grens AFR- en Arabische plaat
Subductie van de Afrikaanse onder de Egeische plaat leidt tot vulkanisme
boven de wegduikende plaat (Santorini)
Hoewel vrijwel alle oceanische korst bij Italië al is weggedoken zorgt die nog wel
voor vulkanisme (Vesuvius en Eolische Eilanden ten noorden van Sicilië)
De Etna is een bijzondere vulkaan
Dicht bij de plaatgrens en kent rustig vulkanisme dat jebij divergente
plaatgenzen vindt
Effect van de rek die de Tyrrheense Zee heeft gecreërd terug te zien in het
type vulkanisme
Op plaatgrens zoveel spanning dat diepe magma omhoog kan komen en een
zeer actieve, maar effusieve vulkaan veroorzaakt
3.2 een onrustig gebied
Aardbevingen
Kans op aardbevingen het grootst in het oostelijke deel van het Middellandse
Zeegebied (IT, GR en TUR)
Afrika maakt tegen de wijzers van de klok een draaiende bezwering naar EU
– vele microplaten bewegen langs en onder elkaar: ontstaan ingewikkelde
breuksystemen waar de spanning continu wordt opgebouwd
In Italië en Griekenland worden de meeste aardbevingen veroorzaakt door subductie
Overschuivingen van sedimentgesteenten in Italië en verzakkingen in de
Egeïsche Zee plaats
Hypocentrum bij de meeste aardbevingen erg ondiep: aardbevingen
gevaarlijker
Voor- en naschokken vinden plaats, omdat bij een aardbeving nieuwe breuken
ontstaan en niet alle spanning direct verdwijnt
Naschokken kunnen veel schade veroorzaken: gebouwen tijdens eerste
beving al aangetast en nu helemaal instorten
In Turkije zwaarste aardbevingen veroorzaakt door transforme plaatbeweging van de
Anatolische plaat langs de Euraziatische plaat
3.1 Platentektoniek rond de Middellandse Zee
Draaien en rekken op een convergente plaatgrens
Middellandse zee ligt op een convergente
Afrikaanse plaat beweegt naar Euraziatische plaat toe – Afrika draait richting
EU
>> beweging aangedreven door het wegzakken van oceanisch korst
>> Euraziatische plaat schuift niet goed aan – beweegt beetje weg van Afrika,
gevolg: rekkrachten actief op de convergente plaatgrens
Sterkste rek: westelijke Middellandse Zee
>> AFR-plaat draait een beetje van de EURAZI-plaat af
>> convergerende beweging het minst, rek het sterkst
Westelijke Middellandse Zee bestaat uit laaggelegen bekkens in plaats van
hoge gebergten
Draaiing en uitrekking Tyrrheense Zee: klein stukje van de Afrikaanse plaat in
het noorden over >> aparte microplaat – Apulische plaat
Mini-oceanen, een verdronken gebergte en een losgescheurde plaat
Combinatie en afwisseling convergentie en divergentie: verschillende mini-
oceanen ontstaan en weer dichtgedrukt
>> op die plekken vinden we nu jonge gebergten: alpiene
plooiingsgebieden
Bestaan vooral uit sedimentgesteenten, gevormd uit dikke lagen zand, klei en
kalk die eerder zijn afgezet op de bodem van de zee
vb.
- in Tyrrheense Zee is de rek zo groot geweest dat magma van grote diepte
omhoog is gekomen en nieuwe oceanische korst heeft gevormd
- Egeïsche Zee is ook een door rek verzakt gebied
>> verzakkingen beperkt gebleven en toppen van het voormalige gebergte
steekt boven de zee uit
- Turkije is losgescheurd van de EURAZI-plaat doordat de Arabische plaat
afbrak van de AFR-plaat en in een hoger tempo noordwaarts schoof
>> Turkije klem te zitten tussen de twee platen, microplaat waar Turkije op lag
moest naar het westen bewegen – gebeurt horizontaal langs de Noord-
Anatolische breuk
Een mozaïek van microplaten
Het effect van al deze gebeurtenissen is dat het Middellandse Zeegebied geologisch
een bijzonder complex gebied is
Iberische plaat op scharnierpunt van AFR en EU is lange tijd aan het
ronddraaien
>> gebergten van Spanje lopen in alle richtingen
Bergen van Marokko, Algerije en Tunesië op grens van EURAZI- en AFR-
plaat
, Apenijnen bestaan voor een groot deel uit sedimentgesteenten die afkomstig
zijn van de Apulische plaat
>> omhoog en over Italië geduwd – plaat kwam steeds verder kwam te zitten
In Turkije: gebergten nabij de randen van de Anatolische plaat
Bergen Libanon en Israël: grens AFR- en Arabische plaat
Subductie van de Afrikaanse onder de Egeische plaat leidt tot vulkanisme
boven de wegduikende plaat (Santorini)
Hoewel vrijwel alle oceanische korst bij Italië al is weggedoken zorgt die nog wel
voor vulkanisme (Vesuvius en Eolische Eilanden ten noorden van Sicilië)
De Etna is een bijzondere vulkaan
Dicht bij de plaatgrens en kent rustig vulkanisme dat jebij divergente
plaatgenzen vindt
Effect van de rek die de Tyrrheense Zee heeft gecreërd terug te zien in het
type vulkanisme
Op plaatgrens zoveel spanning dat diepe magma omhoog kan komen en een
zeer actieve, maar effusieve vulkaan veroorzaakt
3.2 een onrustig gebied
Aardbevingen
Kans op aardbevingen het grootst in het oostelijke deel van het Middellandse
Zeegebied (IT, GR en TUR)
Afrika maakt tegen de wijzers van de klok een draaiende bezwering naar EU
– vele microplaten bewegen langs en onder elkaar: ontstaan ingewikkelde
breuksystemen waar de spanning continu wordt opgebouwd
In Italië en Griekenland worden de meeste aardbevingen veroorzaakt door subductie
Overschuivingen van sedimentgesteenten in Italië en verzakkingen in de
Egeïsche Zee plaats
Hypocentrum bij de meeste aardbevingen erg ondiep: aardbevingen
gevaarlijker
Voor- en naschokken vinden plaats, omdat bij een aardbeving nieuwe breuken
ontstaan en niet alle spanning direct verdwijnt
Naschokken kunnen veel schade veroorzaken: gebouwen tijdens eerste
beving al aangetast en nu helemaal instorten
In Turkije zwaarste aardbevingen veroorzaakt door transforme plaatbeweging van de
Anatolische plaat langs de Euraziatische plaat
