Deel 1: De Sociologie ontdekken
(H1, H2, H3, H4)
Hoofdstuk 1:
Wat is sociologie ?
Hoe kijken sociologen naar de samenleving?
In sociologie heb je verschillende theoretische stromen die heel sociologisch maar heel
duidelijk verschillend zijn van elkaar
Opdracht van sociologie: vragen te stellen die effectief moeten beantwoord worden. We
moeten vragen stellen die we met onderzoek kunnen beantwoorden, door vergelijkingen te
maken, …
Kan sociologie niet in een definitie beschrijven !
Sociologen zijn het maar over één zaak echt eens:
== > het is moeilijk de sociologie te definiëren
Alles is contingent maar daarom niet arbitrair ( = compleet willekeurig )
Contingent = ‘Contingentie’ is het idee dat iets dat bestaat of gebeurt ook anders had kunnen
zijn dan dat het nu is.
Het verwijst naar gebeurtenissen of verschijnselen die niet noodzakelijk zijn, maar afhankelijk
van omstandigheden en factoren en daardoor dus ook anders hadden kunnen verlopen. Het is
het tegenovergestelde van noodzakelijkheid.
1
, ALLES IS CONTINGENT, MAAR NIET ARBITRAIR
Alles wat we aantreffen in de maatschappij kan anders georganiseerd zijn
de variatie is niet toevallig (arbitrair)
Mensen kunnen iets organiseren maar dat zal dus niet succesvol kunnen zijn, de kans is wel
groter dan 0
VB. Huwelijksvormen in de murdock-files: hoe zijn de huwelijken in de verschillende
culturen?
Enkel 20% monogamie en 80% polygamie (in situaties van eco tegenspoed)
Dus Huwelijk is contingent = varieert tussen tijd en ruimte
Maar Niet-Arbitrair = hangt af van bv de toestand van de economie of het erfrecht
Sociologie --> gegroeid uit de antropologie
Ging verschillende kenmerken noteren van zo veel mogelijk culturen (bv huwelijk)
Het besef van contingent impliceert dus het besef dat alles wat we in de samenleving zien
opgelegd zijn door de mensen en dus ook kunnen veranderen
Contingent en arbitrair:
VAN: wetten en reglementen opgelegd door God of natuur
NAAR: wetten en reglementen door mensen gemaakt
2
, Hoe laat je dan mensen de wetten respecteren?
Rousseau: “het samenleven is onmogelijk indien we niet regels afspreken en
naleven” Vroeg zich af hoe men de mensen de wet kan doen volgen, als zijner zich van
bewust worden dat zij die zelf hebben gemaakt.
Vond het evident dat mensen wetten en regels respecteren zolang zij geloven dat
deze van buitenaf (bv door een god) worden opgelegd
-- spontaan volgen van de regels is onmogelijk: dictatuur die gebruik maken van repressie
en geweld gaan snel onder (ze maken personencultus zodat mensen niet alleen uit angst
regels volgen maar ook zien als Goden)
bij meeste dictaturen dat het regime zoals een religie wordt (overal stambeelden plaatsen
bv)
Er is maar 1 instelling geweest die geslaagd is om mensen spontaan te laten beperken en
om de samenleving aan de regels te laten houden = religie
Rou: enige mogelijkheid voor de samenleving is civiele religie maken die mensen aanzet om
de regels te volgen
Roesseau pleitte voor de oprichting van een civiele/burger religie zodat mensen die regels
ook spontaan volgen
Typische kenmerken samenleving: jongeren lang in onderwijs, niet alleen vakken
aanleren maar ook doelstellingen zoals opvolgen tot kritische burgers die zelfstandig
nadenken (vakoverschrijdende kenmerken). (leert je meningsuiting, mensen hun gender enz
respecteren...)
Via ons onderwijs een civiele religie opgebouwd
De bedoeling van de 3 voorbeelden van dit is de vraag dat de sociologie al sinds altijd en nu
nog met zich meedraagt
3
, Waarom is het contingente niet arbitrair?
3 Voorbeelden:
1) Aanloop naar de ontwikkeling sociologie
Sociologie als poging om tegenstellingen tussen de verlichting en de tegenverlichting te
overstijgen.
Verlichting Verandering in het denken van mensen, werd gekenmerkt door dingens
observeren, naar de natuur gaan kijken
= denkstroom van de 17de eeuw tot ong de Franse Revolutie.
Periode waarin een belangrijke verschuiving plaatsvond. Religie als orde handhaven.
Verlichtingdenkers = zijn eig tegen religie, ze leven naar hun menselijke capaciteiten
(observeren, analyseren...)
Tegen verlichting is zo oud als de verlichting zelf
– Tegen gebruik van religie als ordehaver – Geen positief beeld van menselijke
natuur
– Mens moet naar zijn natuur leren leven – Vooral handelen uit eigenbelang
(observeren en analyseren; de mens
is niet gemaakt om te volgen, maar om
de hef in handen te leggen. Ze willen
de mens bevrijden van religie en
regels)
– Kennis van natuur via wetenschap – Redelijk handelen lijdt tot Egoïsme en
Onrecht
– Die kennis zal redelijk gedrag – Limieten opleggen
bevorderen
– = Dat zal bijdragen tot geluk Zonder geloof: bijgeloof, blind
–
respect voor traditie, manipuleren
met rituelen…
Ordehaver = Iemand die de orde handhaaft (= Handhaven betekent zorgen dat iets blijft zoals
het is of zoals het volgens de wet of regels moet zijn)
4
(H1, H2, H3, H4)
Hoofdstuk 1:
Wat is sociologie ?
Hoe kijken sociologen naar de samenleving?
In sociologie heb je verschillende theoretische stromen die heel sociologisch maar heel
duidelijk verschillend zijn van elkaar
Opdracht van sociologie: vragen te stellen die effectief moeten beantwoord worden. We
moeten vragen stellen die we met onderzoek kunnen beantwoorden, door vergelijkingen te
maken, …
Kan sociologie niet in een definitie beschrijven !
Sociologen zijn het maar over één zaak echt eens:
== > het is moeilijk de sociologie te definiëren
Alles is contingent maar daarom niet arbitrair ( = compleet willekeurig )
Contingent = ‘Contingentie’ is het idee dat iets dat bestaat of gebeurt ook anders had kunnen
zijn dan dat het nu is.
Het verwijst naar gebeurtenissen of verschijnselen die niet noodzakelijk zijn, maar afhankelijk
van omstandigheden en factoren en daardoor dus ook anders hadden kunnen verlopen. Het is
het tegenovergestelde van noodzakelijkheid.
1
, ALLES IS CONTINGENT, MAAR NIET ARBITRAIR
Alles wat we aantreffen in de maatschappij kan anders georganiseerd zijn
de variatie is niet toevallig (arbitrair)
Mensen kunnen iets organiseren maar dat zal dus niet succesvol kunnen zijn, de kans is wel
groter dan 0
VB. Huwelijksvormen in de murdock-files: hoe zijn de huwelijken in de verschillende
culturen?
Enkel 20% monogamie en 80% polygamie (in situaties van eco tegenspoed)
Dus Huwelijk is contingent = varieert tussen tijd en ruimte
Maar Niet-Arbitrair = hangt af van bv de toestand van de economie of het erfrecht
Sociologie --> gegroeid uit de antropologie
Ging verschillende kenmerken noteren van zo veel mogelijk culturen (bv huwelijk)
Het besef van contingent impliceert dus het besef dat alles wat we in de samenleving zien
opgelegd zijn door de mensen en dus ook kunnen veranderen
Contingent en arbitrair:
VAN: wetten en reglementen opgelegd door God of natuur
NAAR: wetten en reglementen door mensen gemaakt
2
, Hoe laat je dan mensen de wetten respecteren?
Rousseau: “het samenleven is onmogelijk indien we niet regels afspreken en
naleven” Vroeg zich af hoe men de mensen de wet kan doen volgen, als zijner zich van
bewust worden dat zij die zelf hebben gemaakt.
Vond het evident dat mensen wetten en regels respecteren zolang zij geloven dat
deze van buitenaf (bv door een god) worden opgelegd
-- spontaan volgen van de regels is onmogelijk: dictatuur die gebruik maken van repressie
en geweld gaan snel onder (ze maken personencultus zodat mensen niet alleen uit angst
regels volgen maar ook zien als Goden)
bij meeste dictaturen dat het regime zoals een religie wordt (overal stambeelden plaatsen
bv)
Er is maar 1 instelling geweest die geslaagd is om mensen spontaan te laten beperken en
om de samenleving aan de regels te laten houden = religie
Rou: enige mogelijkheid voor de samenleving is civiele religie maken die mensen aanzet om
de regels te volgen
Roesseau pleitte voor de oprichting van een civiele/burger religie zodat mensen die regels
ook spontaan volgen
Typische kenmerken samenleving: jongeren lang in onderwijs, niet alleen vakken
aanleren maar ook doelstellingen zoals opvolgen tot kritische burgers die zelfstandig
nadenken (vakoverschrijdende kenmerken). (leert je meningsuiting, mensen hun gender enz
respecteren...)
Via ons onderwijs een civiele religie opgebouwd
De bedoeling van de 3 voorbeelden van dit is de vraag dat de sociologie al sinds altijd en nu
nog met zich meedraagt
3
, Waarom is het contingente niet arbitrair?
3 Voorbeelden:
1) Aanloop naar de ontwikkeling sociologie
Sociologie als poging om tegenstellingen tussen de verlichting en de tegenverlichting te
overstijgen.
Verlichting Verandering in het denken van mensen, werd gekenmerkt door dingens
observeren, naar de natuur gaan kijken
= denkstroom van de 17de eeuw tot ong de Franse Revolutie.
Periode waarin een belangrijke verschuiving plaatsvond. Religie als orde handhaven.
Verlichtingdenkers = zijn eig tegen religie, ze leven naar hun menselijke capaciteiten
(observeren, analyseren...)
Tegen verlichting is zo oud als de verlichting zelf
– Tegen gebruik van religie als ordehaver – Geen positief beeld van menselijke
natuur
– Mens moet naar zijn natuur leren leven – Vooral handelen uit eigenbelang
(observeren en analyseren; de mens
is niet gemaakt om te volgen, maar om
de hef in handen te leggen. Ze willen
de mens bevrijden van religie en
regels)
– Kennis van natuur via wetenschap – Redelijk handelen lijdt tot Egoïsme en
Onrecht
– Die kennis zal redelijk gedrag – Limieten opleggen
bevorderen
– = Dat zal bijdragen tot geluk Zonder geloof: bijgeloof, blind
–
respect voor traditie, manipuleren
met rituelen…
Ordehaver = Iemand die de orde handhaaft (= Handhaven betekent zorgen dat iets blijft zoals
het is of zoals het volgens de wet of regels moet zijn)
4
