Manuele therapie - onderste kwadrant
1. Methodisch handelen
Tijdens het examen dien je er op te letten dat je niet te snel vervalt in mechanisch redeneren, vb. ‘ik
ga pijn aanpakken’, ‘ik ga beweging aanpakken’, … Denk eerder aan activiteiten, participatie,
vragenlijsten, hulpvraag, externe factoren, … etc.
1.1 Screeningsproces
Dit is het proces waarbij de manuele therapeut beslist of er verder manueel therapeutisch onderzoek
en/of behandeling geïndiceerd is, adhv. gerichte vragen te stellen en dit in een beperkte tijd.
Vraag jezelf steeds af:
• Heb ik de juiste patiënt voor mij?
• Ben ik de juiste therapeut voor deze patiënt?
• Is dit de juiste plaats voor deze klachten?
• Ken ik de juiste techniek om deze patiënt te helpen?
• Is dit de juiste moment om een behandeling uit te voeren? vb. acute lage rugpijn
Richtlijn over acute lage rugpijn zegt dat je er beter afblijft en info en advies moet geven
Indicatiezones volgens het KNGF worden opgedeeld in drie zones: witte zone, grijze zone en zwarte
zone. De zwarte zone vallen niet binnen het expertisegebied van de manuele therapeut, hebben
geen wetenschappelijke evidentie of zijn niet doeltreffende interventies of zelfs iatrogene effecten.
1.1.1 Inventarisatie van de hulpvraag
Hulpvraag moet in de patiënt zijn eigen woorden gesteld worden.
Er moeten eventueel nog vragen gesteld worden naar medische gegevens ifv. de screening, zoals
gebruikte operatietechnieken, postoperatieve beleid dat er gevoerd moet worden, medicatie die
genomen wordt op moment van de screening, andere noemenswaardig belangrijke (onderliggende)
pathologieën, …
Deze hulpvraag wordt uiteindelijk na onderzoek en analyse vertaald naar een behandelplan.
1
,1.1.2 Functioneringsproblemen en beloop klacht
• Lokalisatie en aard klacht volgens ICF
• Bewegings- en/of houdingsafhankelijk klachten (zowel verminderen of verergeren)
• Ernst van de klacht (in bewoording van de patiënt)
• Beloop van de klacht in functie van het te verwachten natuurlijk herstel
1.1.3 Generieke rode vlaggen
Generieke rode vlaggen zijn symptomen die wijzen op mogelijk ernstige onderliggende pathologie,
waar patiënt contact met de huisarts dient op te nemen. Tracht altijd te zoeken naar clusters van
rode vlaggen
• Algemene malaise of algemeen slecht voelen
• Ongewild gewichtsverlies: veel afgevallen zonder veel te doen
• Koorts
• Nachtzweten (verandering); in de menopauze kan men ook nachtzweten, maar hier is dit
geen rode vlag, steeds doorvragen!
• Non-mechanic pain
• Neuropatische pijn
• Neurologische symptomen
• Recent trauma
• Tekenen van een ontstekingsproces
2
,1.1.4 Regio specifieke rode vlaggen
1.1.4.1 Regio specifiek: LWK volgens KNGF
Over volgende rode vlaggen bestaat consensus in de literatuur:
Begin van lage rugpijn na het 50ste levensjaar, continue pijn onafhankelijk van houding of beweging,
nachtelijke pijn, algehele malaise, maligniteit in de voorgeschiedenis, onverklaarbaar gewichtsverlies,
verhoogde bloedbezinkingssnelheid (BSE).
Maligniteit? Oncologisch probleem?
Recent fractuur (< 2jaar geleden), eerdere wervelfractuur, leeftijd boven de 60 jaar, laag
lichaamsgewicht (< 60kg of BMI < 20 kg/m²), ouder met heupfractuur, langdurig corticosteroïden
gebruik, lokale klop-, druk- of asdrukpijn van de wervelkolom, opvallende lengtevermindering,
versterkte thoracale kyfose.
Osteoporotisch wervelfractuur?
Begin van lage rugpijn voor het 20ste levensjaar, mannelijke geslacht hebben, iridocyclitis,
onverklaarde perifere artritis of inflammatoire darmaandoening in voorgeschiedenis, vooral
nachtelijke pijn, ochtendstijfheid > 1uur, minder pijn bij liggen/bewegen/oefenen, goede reactie op
NSAID’s, verhoogde BSE.
Spondylitis ankylopoetica?
Ernstige lage rugpijn aansluitend aan een trauma.
Wervelfractuur?
Begin van lage rugpijn voor het 20ste levensjaar, palpabel trapje in het verloop van de processi spinosi
thv. L4-L5.
Ernstige vorm van spondylolisthesis?
3
, 1.1.4.2 Regio specifiek: LWK volgens KCE
Overeenkomstig met KNGF, maar het grote verschil is dat bij de KCE ze hebben nagedacht over
wanneer er een rode vlag is, wat je hiermee moet doen. Het is en blijft een richtlijn, probeer steeds
een combinatie te maken van KNGF en KCE om zo evidentie te bundelen.
EXAMEN: Clusters kunnen bevraagd worden, dit zal gebeuren in casusvorm. Je moet de vlaggen
(her)kennen en bepalen of je hem doorstuurt of niet en hoe dringend dit alles is.
DRINGEND
Hieronder opgesomde symptomen, wijdverspreide en neurologische symptomen, zijn beter gekend
onder het cauda equina syndroom. Het bilateraal voorkomen is hierbij een belangrijk topic, omdat bij
cauda equina dit vanuit centraal komt en bij andere neurologische zaken, vb. herniatie, is dit eerder
unilateraal.
Bij cauda equina, dan moeten deze geopereerd worden! Binnen de 3u moeten ze op de operatietafel
liggen, anders zal er altijd blijvende schade zijn.
Zeer dringend, dit wil zeggen dat er een onmiddellijke doorverwijzing nodig is
SEMI-DRINGEND
Semi-dringend moeten binnen de 48u geholpen worden
4
1. Methodisch handelen
Tijdens het examen dien je er op te letten dat je niet te snel vervalt in mechanisch redeneren, vb. ‘ik
ga pijn aanpakken’, ‘ik ga beweging aanpakken’, … Denk eerder aan activiteiten, participatie,
vragenlijsten, hulpvraag, externe factoren, … etc.
1.1 Screeningsproces
Dit is het proces waarbij de manuele therapeut beslist of er verder manueel therapeutisch onderzoek
en/of behandeling geïndiceerd is, adhv. gerichte vragen te stellen en dit in een beperkte tijd.
Vraag jezelf steeds af:
• Heb ik de juiste patiënt voor mij?
• Ben ik de juiste therapeut voor deze patiënt?
• Is dit de juiste plaats voor deze klachten?
• Ken ik de juiste techniek om deze patiënt te helpen?
• Is dit de juiste moment om een behandeling uit te voeren? vb. acute lage rugpijn
Richtlijn over acute lage rugpijn zegt dat je er beter afblijft en info en advies moet geven
Indicatiezones volgens het KNGF worden opgedeeld in drie zones: witte zone, grijze zone en zwarte
zone. De zwarte zone vallen niet binnen het expertisegebied van de manuele therapeut, hebben
geen wetenschappelijke evidentie of zijn niet doeltreffende interventies of zelfs iatrogene effecten.
1.1.1 Inventarisatie van de hulpvraag
Hulpvraag moet in de patiënt zijn eigen woorden gesteld worden.
Er moeten eventueel nog vragen gesteld worden naar medische gegevens ifv. de screening, zoals
gebruikte operatietechnieken, postoperatieve beleid dat er gevoerd moet worden, medicatie die
genomen wordt op moment van de screening, andere noemenswaardig belangrijke (onderliggende)
pathologieën, …
Deze hulpvraag wordt uiteindelijk na onderzoek en analyse vertaald naar een behandelplan.
1
,1.1.2 Functioneringsproblemen en beloop klacht
• Lokalisatie en aard klacht volgens ICF
• Bewegings- en/of houdingsafhankelijk klachten (zowel verminderen of verergeren)
• Ernst van de klacht (in bewoording van de patiënt)
• Beloop van de klacht in functie van het te verwachten natuurlijk herstel
1.1.3 Generieke rode vlaggen
Generieke rode vlaggen zijn symptomen die wijzen op mogelijk ernstige onderliggende pathologie,
waar patiënt contact met de huisarts dient op te nemen. Tracht altijd te zoeken naar clusters van
rode vlaggen
• Algemene malaise of algemeen slecht voelen
• Ongewild gewichtsverlies: veel afgevallen zonder veel te doen
• Koorts
• Nachtzweten (verandering); in de menopauze kan men ook nachtzweten, maar hier is dit
geen rode vlag, steeds doorvragen!
• Non-mechanic pain
• Neuropatische pijn
• Neurologische symptomen
• Recent trauma
• Tekenen van een ontstekingsproces
2
,1.1.4 Regio specifieke rode vlaggen
1.1.4.1 Regio specifiek: LWK volgens KNGF
Over volgende rode vlaggen bestaat consensus in de literatuur:
Begin van lage rugpijn na het 50ste levensjaar, continue pijn onafhankelijk van houding of beweging,
nachtelijke pijn, algehele malaise, maligniteit in de voorgeschiedenis, onverklaarbaar gewichtsverlies,
verhoogde bloedbezinkingssnelheid (BSE).
Maligniteit? Oncologisch probleem?
Recent fractuur (< 2jaar geleden), eerdere wervelfractuur, leeftijd boven de 60 jaar, laag
lichaamsgewicht (< 60kg of BMI < 20 kg/m²), ouder met heupfractuur, langdurig corticosteroïden
gebruik, lokale klop-, druk- of asdrukpijn van de wervelkolom, opvallende lengtevermindering,
versterkte thoracale kyfose.
Osteoporotisch wervelfractuur?
Begin van lage rugpijn voor het 20ste levensjaar, mannelijke geslacht hebben, iridocyclitis,
onverklaarde perifere artritis of inflammatoire darmaandoening in voorgeschiedenis, vooral
nachtelijke pijn, ochtendstijfheid > 1uur, minder pijn bij liggen/bewegen/oefenen, goede reactie op
NSAID’s, verhoogde BSE.
Spondylitis ankylopoetica?
Ernstige lage rugpijn aansluitend aan een trauma.
Wervelfractuur?
Begin van lage rugpijn voor het 20ste levensjaar, palpabel trapje in het verloop van de processi spinosi
thv. L4-L5.
Ernstige vorm van spondylolisthesis?
3
, 1.1.4.2 Regio specifiek: LWK volgens KCE
Overeenkomstig met KNGF, maar het grote verschil is dat bij de KCE ze hebben nagedacht over
wanneer er een rode vlag is, wat je hiermee moet doen. Het is en blijft een richtlijn, probeer steeds
een combinatie te maken van KNGF en KCE om zo evidentie te bundelen.
EXAMEN: Clusters kunnen bevraagd worden, dit zal gebeuren in casusvorm. Je moet de vlaggen
(her)kennen en bepalen of je hem doorstuurt of niet en hoe dringend dit alles is.
DRINGEND
Hieronder opgesomde symptomen, wijdverspreide en neurologische symptomen, zijn beter gekend
onder het cauda equina syndroom. Het bilateraal voorkomen is hierbij een belangrijk topic, omdat bij
cauda equina dit vanuit centraal komt en bij andere neurologische zaken, vb. herniatie, is dit eerder
unilateraal.
Bij cauda equina, dan moeten deze geopereerd worden! Binnen de 3u moeten ze op de operatietafel
liggen, anders zal er altijd blijvende schade zijn.
Zeer dringend, dit wil zeggen dat er een onmiddellijke doorverwijzing nodig is
SEMI-DRINGEND
Semi-dringend moeten binnen de 48u geholpen worden
4
