Samenvatting ontwikkelingspsychopathologie
Hoofdstuk 3: Borderline en antisociale persoonlijkheidsstoornissen
3.5.2 Borderline persoonlijkheidsstoornis
De borderline-persoonlijkheidsstoornis is de stoornis die het meest in de belangstelling staat. De kern
van deze stoornis is instabiliteit in interpersoonlijke relaties, zelfbeeld en affecten.
Borderlinepatiënten zijn er soms meester in om teams te splitsen (splitting). Het zwart-wit denken
van borderlinepatiënten houdt meestal verband met een opvoedingspatroon van
onvoorspelbaarheid en onduidelijkheid. Veel patiënten hebben in hun jeugd trauma’s meegemaakt.
Psychotherapie bij borderline richt zich enerzijds op het leren aangaan van een vertrouwensrelatie,
anderzijds op het corrigeren van de overtuigingen, de disfunctionele cognitieve schema’s van de
patiënt. Suïcidepogingen en automutilatie komen vaak voor. Vaak is de aanleiding een verlating door
een belangrijke ander. Het gaat vaak samen met verslaving, eetstoornissen en depressies. Ook het
niet afmaken van een opleiding en het verbreken van relaties komt veel voor. Borderline volgens
DSM5 classificatie: Een pervasief patroon van instabiliteit van de interpersoonlijke relaties, van het
zelfbeeld en van affecten, en duidelijke impulsiviteit, beginnend op jongvolwassen leeftijd en
aanwezig in uiteenlopende contexten, zoals blijkt uit vijf of meer van de volgende kenmerken:
verlating voorkomen, instabiele en intense interpersoonlijke relaties gekenmerkt door afwisseling
tussen extreem idealiseren en kleineren, identiteitsstoornis, impulsiviteit, recidiverende suïcidale
gedachten, affectieve instabiliteit, chronisch gevoel van leegte, inadequate, intense woede ,
paranoïde ideeën.
3.5.5 Antisociale – persoonlijkheidsstoornis
De kern van deze stoornis is een veronachtzaming en schending van de rechten van anderen. Er moet
al op kinderleeftijd gedragsproblemen geweest zijn, dit alles voor het 15e jaar! Misleiding, liegen en
manipulatie staan centraal bij deze stoornis. Ook agressie tegen mensen en dieren komt vaak voor.
Vaak geen spijt van hun daden. Ze hebben diepgeworteld wantrouwen tegenover de omgeving. Uit
onderzoek blijkt dat mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis vaak rustig worden als ze
worden geconfronteerd met gewelddadige of bloederige plaatjes, terwijl gewone mensen een
reactie van angst of afkeer tonen.
De antisociale persoonlijkheidsstoornis komt vaker voor in sociaal economisch achtergestelde milieus
in steden, bij mannen. Zowel genetische als opvoedings, en omgevingsfactoren spelen een rol. Ook
lijden veel mensen met deze stoornis aan een angst- of depressieve stoornis, middelenmisbruik of
een andere stoornis uit het B-cluster. Cognitieve gedragstherapie lijkt de beste aanpak, waarbij
mensen leren welke gevolgen hun daden hebben gehad op anderen. Antisociale-
persoonlijkheidsstoonis volgens DSM5 classificatie. Een pervasief patroon van een gebrek aan
respect voor en schending van de rechten van anderen, aanwezig vanaf de leeftijd van 15 jaar, zoals
blijkt uit drie of meer van de volgende kenmerken: niet in staat zich te conformeren aan sociale
normen, onbetrouwbaarheid, impulsiviteit, prikkelbaarheid, roekeloze onverschilligheid voor de
veiligheid, constante onverantwoordelijkheid, ontbreken van berouw.
, 3.5.6 Benadering bij cluster B
Consequente en zelfverzekerde houding ten opzichte van de cliënt, met empathie en begrip. De
overtuiging dat deze cliënten zeker ander gedrag zouden laten zien als ze zouden weten hoe dat
moest, hoort voorop te staan. Deze visie zal bijdragen aan acceptatie en dat is voor deze gevoelige
groep cliënten vaak een nieuwe beleving. Cliënten uit dit cluster uiten hun problemen geregeld via
lichamelijke klachten. Belangrijk is om deze klachten serieus te blijven nemen.
Ook een programma gericht op verslavingsproblematiek is vaak onontbeerlijk omdat
middelenmisbruik veel voorkomt. Stellen van grenzen is wezenlijk.
3.5.7 Sociaal- pedagogische aandachtsgebieden cluster B
Automutilatie houdt vaak verband met de trauma’s die zijn opgelopen in de kindertijd en
weerspiegelt de poging van de cliënt om deze ondraaglijke pijn te hanteren. Automutilatie komt
sneller voor bij cluster B omdat zij een tekort aan zelftroostend vermogen hebben. Automutilatie
brengt de productie van endorfinen op gang, waardoor een slechte stemming verbetert.
Als hulpverlener heb je de taak een veilige omgeving te creëren voor de cliënt. Belangrijk om cliënten
die automutileren te vragen wat er in hun hoofd speelt en naar hen te luisteren. Interventies moeten
gericht zijn op ondersteuning van de cliënten en hen in staat stellen een gevoel van eigenwaarde,
bekwaamheid en controle te ontwikkelen. Manipulatief gedrag is onderdeel van de
persoonlijkheidsstoornis. Een natuurlijke reactie van een hulpverlener is afwijzing van gedrag dat als
aandacht trekken wordt gezien. Echter, dat zal leiden tot een verslechtering van het contact en
daarmee de kans op succes van de behandeling verkleinen. Het heeft ook een functie in de
beheersing van angst voor regressie. Daarnaast is het een vorm van onbewust gedrag dat dient als
verdedigingsmechanisme of een gebrek aan sociale vaardigheden.
Hoofdstuk 4 en 5 ontbreken nog!
Hoofdstuk 9: Verslaving
9.1 Verslaving: complex fenomeen
Bij een klein deel v.d. mensen ontstaat in de loop van de tijd een verandering in de manier waarop zij
middelen gebruiken. Het middel wordt in toenemende mate een doel opzich. Hierdoor gaan mensen
andere belangrijke behoeften of zaken verwaarlozen, zoals het ouderhouden van relaties of werk. Ze
zijn afhankelijk geworden van het middel.
Van oudsher werd verslaving gezien als een keuze. De verslaafde doet het immers zelf. Afkeuring,
verachting en zelfs vervolging worden door de samenleving ingezet om hem op het rechte pad terug
te brengen. Verslaving is echter een complex fenomeen met langdurige problematiek. De visie op
verslaving varieert in de tijd en kan geplaatst worden tegen de achtergrond van morele,
psychologische, sociale en biologische verklaringsmodellen. De opvatting: ‘’een chronische
hersenziekte met een destructieve leefstijl voor de persoon die het betreft en diens omgeving’’ is
tegenwoordig gangbaar. Hierbij spelen plotselinge verslechteringen in het beloop en remissies een
rol.
Professor van Os pleit ervoor om meer uit te gaan van het concept dat verslaving als een
informatieverwerkingsstoornis is en niet zozeer een breinziekte. Hij stelt dat het veel belangrijker is
om te kijken naar de persoonlijke kwetsbaarheid en weerbaarheid van het individu. Ook dient er veel
meer te worden gekeken naar de functionele gevolgen van bepaalde symptomen, zonder ze op te
tellen als een diagnose.
Hoofdstuk 3: Borderline en antisociale persoonlijkheidsstoornissen
3.5.2 Borderline persoonlijkheidsstoornis
De borderline-persoonlijkheidsstoornis is de stoornis die het meest in de belangstelling staat. De kern
van deze stoornis is instabiliteit in interpersoonlijke relaties, zelfbeeld en affecten.
Borderlinepatiënten zijn er soms meester in om teams te splitsen (splitting). Het zwart-wit denken
van borderlinepatiënten houdt meestal verband met een opvoedingspatroon van
onvoorspelbaarheid en onduidelijkheid. Veel patiënten hebben in hun jeugd trauma’s meegemaakt.
Psychotherapie bij borderline richt zich enerzijds op het leren aangaan van een vertrouwensrelatie,
anderzijds op het corrigeren van de overtuigingen, de disfunctionele cognitieve schema’s van de
patiënt. Suïcidepogingen en automutilatie komen vaak voor. Vaak is de aanleiding een verlating door
een belangrijke ander. Het gaat vaak samen met verslaving, eetstoornissen en depressies. Ook het
niet afmaken van een opleiding en het verbreken van relaties komt veel voor. Borderline volgens
DSM5 classificatie: Een pervasief patroon van instabiliteit van de interpersoonlijke relaties, van het
zelfbeeld en van affecten, en duidelijke impulsiviteit, beginnend op jongvolwassen leeftijd en
aanwezig in uiteenlopende contexten, zoals blijkt uit vijf of meer van de volgende kenmerken:
verlating voorkomen, instabiele en intense interpersoonlijke relaties gekenmerkt door afwisseling
tussen extreem idealiseren en kleineren, identiteitsstoornis, impulsiviteit, recidiverende suïcidale
gedachten, affectieve instabiliteit, chronisch gevoel van leegte, inadequate, intense woede ,
paranoïde ideeën.
3.5.5 Antisociale – persoonlijkheidsstoornis
De kern van deze stoornis is een veronachtzaming en schending van de rechten van anderen. Er moet
al op kinderleeftijd gedragsproblemen geweest zijn, dit alles voor het 15e jaar! Misleiding, liegen en
manipulatie staan centraal bij deze stoornis. Ook agressie tegen mensen en dieren komt vaak voor.
Vaak geen spijt van hun daden. Ze hebben diepgeworteld wantrouwen tegenover de omgeving. Uit
onderzoek blijkt dat mensen met een antisociale persoonlijkheidsstoornis vaak rustig worden als ze
worden geconfronteerd met gewelddadige of bloederige plaatjes, terwijl gewone mensen een
reactie van angst of afkeer tonen.
De antisociale persoonlijkheidsstoornis komt vaker voor in sociaal economisch achtergestelde milieus
in steden, bij mannen. Zowel genetische als opvoedings, en omgevingsfactoren spelen een rol. Ook
lijden veel mensen met deze stoornis aan een angst- of depressieve stoornis, middelenmisbruik of
een andere stoornis uit het B-cluster. Cognitieve gedragstherapie lijkt de beste aanpak, waarbij
mensen leren welke gevolgen hun daden hebben gehad op anderen. Antisociale-
persoonlijkheidsstoonis volgens DSM5 classificatie. Een pervasief patroon van een gebrek aan
respect voor en schending van de rechten van anderen, aanwezig vanaf de leeftijd van 15 jaar, zoals
blijkt uit drie of meer van de volgende kenmerken: niet in staat zich te conformeren aan sociale
normen, onbetrouwbaarheid, impulsiviteit, prikkelbaarheid, roekeloze onverschilligheid voor de
veiligheid, constante onverantwoordelijkheid, ontbreken van berouw.
, 3.5.6 Benadering bij cluster B
Consequente en zelfverzekerde houding ten opzichte van de cliënt, met empathie en begrip. De
overtuiging dat deze cliënten zeker ander gedrag zouden laten zien als ze zouden weten hoe dat
moest, hoort voorop te staan. Deze visie zal bijdragen aan acceptatie en dat is voor deze gevoelige
groep cliënten vaak een nieuwe beleving. Cliënten uit dit cluster uiten hun problemen geregeld via
lichamelijke klachten. Belangrijk is om deze klachten serieus te blijven nemen.
Ook een programma gericht op verslavingsproblematiek is vaak onontbeerlijk omdat
middelenmisbruik veel voorkomt. Stellen van grenzen is wezenlijk.
3.5.7 Sociaal- pedagogische aandachtsgebieden cluster B
Automutilatie houdt vaak verband met de trauma’s die zijn opgelopen in de kindertijd en
weerspiegelt de poging van de cliënt om deze ondraaglijke pijn te hanteren. Automutilatie komt
sneller voor bij cluster B omdat zij een tekort aan zelftroostend vermogen hebben. Automutilatie
brengt de productie van endorfinen op gang, waardoor een slechte stemming verbetert.
Als hulpverlener heb je de taak een veilige omgeving te creëren voor de cliënt. Belangrijk om cliënten
die automutileren te vragen wat er in hun hoofd speelt en naar hen te luisteren. Interventies moeten
gericht zijn op ondersteuning van de cliënten en hen in staat stellen een gevoel van eigenwaarde,
bekwaamheid en controle te ontwikkelen. Manipulatief gedrag is onderdeel van de
persoonlijkheidsstoornis. Een natuurlijke reactie van een hulpverlener is afwijzing van gedrag dat als
aandacht trekken wordt gezien. Echter, dat zal leiden tot een verslechtering van het contact en
daarmee de kans op succes van de behandeling verkleinen. Het heeft ook een functie in de
beheersing van angst voor regressie. Daarnaast is het een vorm van onbewust gedrag dat dient als
verdedigingsmechanisme of een gebrek aan sociale vaardigheden.
Hoofdstuk 4 en 5 ontbreken nog!
Hoofdstuk 9: Verslaving
9.1 Verslaving: complex fenomeen
Bij een klein deel v.d. mensen ontstaat in de loop van de tijd een verandering in de manier waarop zij
middelen gebruiken. Het middel wordt in toenemende mate een doel opzich. Hierdoor gaan mensen
andere belangrijke behoeften of zaken verwaarlozen, zoals het ouderhouden van relaties of werk. Ze
zijn afhankelijk geworden van het middel.
Van oudsher werd verslaving gezien als een keuze. De verslaafde doet het immers zelf. Afkeuring,
verachting en zelfs vervolging worden door de samenleving ingezet om hem op het rechte pad terug
te brengen. Verslaving is echter een complex fenomeen met langdurige problematiek. De visie op
verslaving varieert in de tijd en kan geplaatst worden tegen de achtergrond van morele,
psychologische, sociale en biologische verklaringsmodellen. De opvatting: ‘’een chronische
hersenziekte met een destructieve leefstijl voor de persoon die het betreft en diens omgeving’’ is
tegenwoordig gangbaar. Hierbij spelen plotselinge verslechteringen in het beloop en remissies een
rol.
Professor van Os pleit ervoor om meer uit te gaan van het concept dat verslaving als een
informatieverwerkingsstoornis is en niet zozeer een breinziekte. Hij stelt dat het veel belangrijker is
om te kijken naar de persoonlijke kwetsbaarheid en weerbaarheid van het individu. Ook dient er veel
meer te worden gekeken naar de functionele gevolgen van bepaalde symptomen, zonder ze op te
tellen als een diagnose.
