KWALITEIT VAN LEVEN
BIJ MENSEN MET EEN
BEPERKING
,HOOFDSTUK 1: VERSTANDELIJKE BEPERKING
INLEIDING
Terminologie
Uitgangspunt: terminologie weerspiegelt de kijk op mensen
o Vroeger → personen met een mentale handicap
o Nu → personen met een ‘verstandelijke beperking’
Prevalentie
o 1 tot 3% van totale wereldbevolking
o Hogere prevalentie is lageloonlanden
o Is gevolg van armoede, gebrek of eenzijdige voeding, gebrek aan gezondheidszorg
H1: VROEGER EN NU
Paradigma’s
Paradigma = geheel van bevindingen die op een bepaald momet als maatgevend worden beschouwd
Paradigmashift = verschuiving naar nieuw paradigma (defectmodel ® burgerschapsparadigma)
Gevolgen:
Ø Als de visie verandert, zie je dit ook in de soort ondersteuning die men geeft
Ø Als de visie verandert weerspiegelt zich dat ook in een nieuw vakjargon
1
, Defectmodel Ontwikkelingsmodel Burgeschapsmodel
Defect Mogelijkheden ontwikkelen Rechten en plichten
Patiënt Mens in ontwikkeling Burger/ cliënt/ Medewerker
Debiel, idioot, imbeciel Mentaal gehandicapte Verstandelijke beperking
Arts Orthopedagoog Orthopedagoog
Verpleger Opvoeder- begeleider Persoonlijke begeleider
Dagelijkse goede verzoring Ontwikkeling en Ondersteuning op maat om kvl te
en verpleging trainingsprogramma’s bevorderen
Verzorging in grote Kleinere organisaties dichtbij Vier domeinen: onderwijs, wonen,
instituten maatschappij werken en tijde tijd in SL
Context wordt niet Context wordt beperkt Context wordt beschouwd als
betrokken – All-in formule betrokken ervaringsdeskundige
Segregatie Normalisatie en integratie Inclusie
Self-advocacy
Mensen bewust maken van de impact die ze zelf kunnen hebben op het beleid
- Revolutionaire wijzigingen ivm denkwijze maatschappelijke positie personen verstandelijke bep.
- Belangrijke stappen gezet in verandering positie (afhankelijkheid ® zelfbeschikking)
- Nog ganse weg te gaan: nog steeds mensenrechten geschonden bij de doelgroep
- Belangrijke rol = emancipatiestrijd van de self-advocacy (ijveren kijk weg van defectmodel)
- Groep mensen met verstandelijke bep. die strijden voor rechten (willen gezien w als competent)
- Concept self-advocacy gaat over mensen die contesteren tegen labeling en discriminatie
- Kan individuele personen mening en keuze geven of collectieve beweging voor belangen en recht
- Vaak ook rond politieke zaken => bijvoorbeeld: ‘Onze Nieuwe Toekomst’ (ONT) in Vlaanderen
H2: DEFINITIE VERSTANDELIJKE BEPERKING
Doorheen jaren al veel pogingen ondernomen om een verstandelijke beperking te definiëren
Twee belangrijke organisaties:
1) APA = American Psychiatric Association
2) AAIDD = American Association on Intellectual and Developmental Disabilities
2
, Vroeger: dominantie van het IQ – beperking in het intellectueel functioneren (= defect staat centraal)
Licht IQ 50-70 7-12 jaar 85%
Matig IQ 35-50 4-7 jaar 10%
Ernstig IQ 20-35 2-4 jaar 3-4%
Zeer ernstig IQ lager dan 20 Lager dan 2 jaar 1-2%
- Intelligentie meten met psychodiagnostische testen ≠ eenvoudig & kan afwijken door oorzaken
- Eerst WAIS gepubliceerd, dan de WISC – nu nederlandse bewerking meest gebruik
- Deze indeling is nu voorbij gestreefd h–>oewel er nog gebruik wordt van gemaakt in praktijk
Waarom niet meer spreken van lichte, matige of ernstige verstandelijke beperking?
De indeling is louter gebaseerd op het IQ, op het cognitief functioneren van de persoon. De
kwaliteiten komen niet in beeld. In deze definities ligt de oorzaak ook zogenaamd bij de persoon zelf
De sociaal-ecologische visie
- We hanteren definitie van AAIDD: kijken naar IQ, adaptief gedrag en functioneren binnen context
- Beperking geen individueel probleem, maar persoon zit in spinnenweb van relaties en contexten
- We moeten betrokkenheid verhogen en drempels verlagen
- Anti-essentiolistische benadering: mensen w niet tot 1 aspect van identiteit w gereduceerd
- Het is ook een relationele benadering waarbij er een ‘mismatch’ is tss capaciteiten en uitdagingen
Vier belangrijke elementen bij de definitie
1) Er is een beperking in het individueel functioneren binnen een context met verwachtingen
2) De persoon functioneert beneden het gemiddeld op cognitief vlak (IQ<70)
3) De persoon functioneert beneden het gemiddeld op adaptief gedrag
4) Het is een ontwikkelingsproblematiek met vertraagde of geblokkeerde ontwikkeling tot 22 jaar
Intellecuteel/ verstandelijk functioneren Adaptief funtioneren/ adaptief gedrag
= vaardigheden die dagelijks door een persoon
- Redeneervermogen
geleerd en uitgevoerd worden – 3 vormen:
- Snelheid van leren
- Abstract denken - Conceptuele vaardigheden
- Planvaardigheden = lezen, schrijven, rekenen, geld, klok
- Complexe zaken begrijpen - Sociale vaardigheden
- Probleemoplossende vaardigheden = communciatie, regels, emoties
- Ruimtelijk inzicht
- Praktische vaardigheden
- Leren uit ervaring
= wassen, medicatie, verkeer, huishoud
3
BIJ MENSEN MET EEN
BEPERKING
,HOOFDSTUK 1: VERSTANDELIJKE BEPERKING
INLEIDING
Terminologie
Uitgangspunt: terminologie weerspiegelt de kijk op mensen
o Vroeger → personen met een mentale handicap
o Nu → personen met een ‘verstandelijke beperking’
Prevalentie
o 1 tot 3% van totale wereldbevolking
o Hogere prevalentie is lageloonlanden
o Is gevolg van armoede, gebrek of eenzijdige voeding, gebrek aan gezondheidszorg
H1: VROEGER EN NU
Paradigma’s
Paradigma = geheel van bevindingen die op een bepaald momet als maatgevend worden beschouwd
Paradigmashift = verschuiving naar nieuw paradigma (defectmodel ® burgerschapsparadigma)
Gevolgen:
Ø Als de visie verandert, zie je dit ook in de soort ondersteuning die men geeft
Ø Als de visie verandert weerspiegelt zich dat ook in een nieuw vakjargon
1
, Defectmodel Ontwikkelingsmodel Burgeschapsmodel
Defect Mogelijkheden ontwikkelen Rechten en plichten
Patiënt Mens in ontwikkeling Burger/ cliënt/ Medewerker
Debiel, idioot, imbeciel Mentaal gehandicapte Verstandelijke beperking
Arts Orthopedagoog Orthopedagoog
Verpleger Opvoeder- begeleider Persoonlijke begeleider
Dagelijkse goede verzoring Ontwikkeling en Ondersteuning op maat om kvl te
en verpleging trainingsprogramma’s bevorderen
Verzorging in grote Kleinere organisaties dichtbij Vier domeinen: onderwijs, wonen,
instituten maatschappij werken en tijde tijd in SL
Context wordt niet Context wordt beperkt Context wordt beschouwd als
betrokken – All-in formule betrokken ervaringsdeskundige
Segregatie Normalisatie en integratie Inclusie
Self-advocacy
Mensen bewust maken van de impact die ze zelf kunnen hebben op het beleid
- Revolutionaire wijzigingen ivm denkwijze maatschappelijke positie personen verstandelijke bep.
- Belangrijke stappen gezet in verandering positie (afhankelijkheid ® zelfbeschikking)
- Nog ganse weg te gaan: nog steeds mensenrechten geschonden bij de doelgroep
- Belangrijke rol = emancipatiestrijd van de self-advocacy (ijveren kijk weg van defectmodel)
- Groep mensen met verstandelijke bep. die strijden voor rechten (willen gezien w als competent)
- Concept self-advocacy gaat over mensen die contesteren tegen labeling en discriminatie
- Kan individuele personen mening en keuze geven of collectieve beweging voor belangen en recht
- Vaak ook rond politieke zaken => bijvoorbeeld: ‘Onze Nieuwe Toekomst’ (ONT) in Vlaanderen
H2: DEFINITIE VERSTANDELIJKE BEPERKING
Doorheen jaren al veel pogingen ondernomen om een verstandelijke beperking te definiëren
Twee belangrijke organisaties:
1) APA = American Psychiatric Association
2) AAIDD = American Association on Intellectual and Developmental Disabilities
2
, Vroeger: dominantie van het IQ – beperking in het intellectueel functioneren (= defect staat centraal)
Licht IQ 50-70 7-12 jaar 85%
Matig IQ 35-50 4-7 jaar 10%
Ernstig IQ 20-35 2-4 jaar 3-4%
Zeer ernstig IQ lager dan 20 Lager dan 2 jaar 1-2%
- Intelligentie meten met psychodiagnostische testen ≠ eenvoudig & kan afwijken door oorzaken
- Eerst WAIS gepubliceerd, dan de WISC – nu nederlandse bewerking meest gebruik
- Deze indeling is nu voorbij gestreefd h–>oewel er nog gebruik wordt van gemaakt in praktijk
Waarom niet meer spreken van lichte, matige of ernstige verstandelijke beperking?
De indeling is louter gebaseerd op het IQ, op het cognitief functioneren van de persoon. De
kwaliteiten komen niet in beeld. In deze definities ligt de oorzaak ook zogenaamd bij de persoon zelf
De sociaal-ecologische visie
- We hanteren definitie van AAIDD: kijken naar IQ, adaptief gedrag en functioneren binnen context
- Beperking geen individueel probleem, maar persoon zit in spinnenweb van relaties en contexten
- We moeten betrokkenheid verhogen en drempels verlagen
- Anti-essentiolistische benadering: mensen w niet tot 1 aspect van identiteit w gereduceerd
- Het is ook een relationele benadering waarbij er een ‘mismatch’ is tss capaciteiten en uitdagingen
Vier belangrijke elementen bij de definitie
1) Er is een beperking in het individueel functioneren binnen een context met verwachtingen
2) De persoon functioneert beneden het gemiddeld op cognitief vlak (IQ<70)
3) De persoon functioneert beneden het gemiddeld op adaptief gedrag
4) Het is een ontwikkelingsproblematiek met vertraagde of geblokkeerde ontwikkeling tot 22 jaar
Intellecuteel/ verstandelijk functioneren Adaptief funtioneren/ adaptief gedrag
= vaardigheden die dagelijks door een persoon
- Redeneervermogen
geleerd en uitgevoerd worden – 3 vormen:
- Snelheid van leren
- Abstract denken - Conceptuele vaardigheden
- Planvaardigheden = lezen, schrijven, rekenen, geld, klok
- Complexe zaken begrijpen - Sociale vaardigheden
- Probleemoplossende vaardigheden = communciatie, regels, emoties
- Ruimtelijk inzicht
- Praktische vaardigheden
- Leren uit ervaring
= wassen, medicatie, verkeer, huishoud
3
