EVIDENCE BASED
PRACTICE: REVIEW
Blok 2.3 - Neurorevalidatie
, Oefentherapie en spiegeltherapie voor een beter
motorisch herstel van de bovenste extremiteit bij
patiënten met een CVA: een systematische review
Samenvatting
Aanleiding en doelstelling van de literatuurstudie: na het doormaken van een CVA uiten zich vaak
motorische problemen van de bovenste extremiteit. Bij een groot deel van de patiënten ontstaat een
(acute) hemiplegie, waardoor de functie van de arm en de hand sterk verminderd. Tijdens de revalidatie
laat 40% van de patiënten enig herstel van de arm-handvaardigheid zien. Slechts 11-34% van de
patiënten herstelt uiteindelijk volledig.
Het doel van deze literatuurstudie is het onderzoeken en vergelijken van het effect van
spiegeltherapie ten opzichte van oefentherapie, voor het verbeteren van motorisch herstel van de
bovenste extremiteit, bij patiënten met een CVA.
Methode: via de database PubMed zijn vier artikelen geïncludeerd die aansluiten bij de
onderzoeksvraag. Om tot deze vier artikelen te komen, is er gebruik gemaakt van MeSH-termen,
booleaanse operatoren en in- en exclusiecriteria. Er werden alleen Engelstalige artikelen gebruikt, die
free full tekst verkrijgbaar waren. Daarnaast moest de interventie spiegeltherapie of oefentherapie
toegepast bij de bovenste extremiteit, in het artikel naar voren komen. Voor het includeren van de
artikelen zijn ze gescoord op validiteit en relevantie. Twee van de vier artikelen onderzoeken het effect
van spiegeltherapie. De overige twee artikelen doen onderzoek naar het effect van oefentherapie.
Resultaten: vier artikelen met een Cochrane score van zes of acht van de tien punten werden
onderzocht. Deze artikelen werden geanalyseerd op basis van de populatie, interventie en resultaten.
De onderzoeken lieten een grote verscheidenheid aan methode en uitkomsten zien.
Conclusie: op basis van de resultaten kan niet worden geconcludeerd dat het effect van spiegeltherapie
groter is dan dat van oefentherapie. Het is aannemelijk dat beide interventies een positief effect hebben
op het motorisch herstel van de bovenste extremiteit. Een combinatie van beide interventies wordt
daarom aangeraden om het gewenste behandeleffect te bereiken.
herseninfarct (ischemisch beroerte, 80%) of
Inleiding een hersenbloeding (hemorragische beroerte,
Een beroerte of CVA wordt gedefinieerd als 20%). Frequente oorzaken voor het krijgen van
‘plotseling optredende klinische verschijnselen een herseninfarct zijn: atherosclerose,
van een focale stoornis in de hersenen die boezemfibrilleren, een recent myocardinfarct of
langer dan 24 uur duren of leiden tot de dood, embolieën. Het risico op een herseninfarct
waarvoor geen andere oorzaak aanwezig is dan wordt vergroot door factoren zoals roken,
een vasculaire stoornis’ (Verbeek et al., 2014). 6 diabetes mellitus, hypertensie of overgewicht
Een beroerte wordt ook wel omschreven als (Kuks et al., 2016). 2 Door een afsluiting van een
een stoornis in de bloedvoorziening van de van de slagadertakken, krijgt een deel van de
hersenen. hersenen te weinig bloed. Een tekort aan
Gemiddeld krijgen 40.000 bloedvoorziening betekent dat hersenweefsel
Nederlanders per jaar een beroerte zal gaan infarceren.4 Afhankelijk van de plaats
(cerebrovasculair accident, CVA). Een CVA van het infarct, zal dit leiden tot problemen met
heeft een grote impact op de getroffene; een gevoel, gehoor, zicht, taal, coördinatie en/of
beroerte staat namelijk op de 3e plaats als het beweging.
gaat om de meest invaliderende aandoeningen. Bij een hersenbloeding is er sprake van
Hoe ouder iemand is, hoe groter de kans op het een bloeding in het hersenweefsel. Oorzaken
krijgen van een CVA wordt. De gemiddelde en risicofactoren voor het krijgen van een
leeftijd van mensen die een CVA krijgen ligt iets hersenbloeding zijn: hypertensie,
boven de 70 jaar, maar daarbij moet gezegd stollingsstoornissen, vasculitis of een bloeding
worden dat 3 op de 10 patiënten jonger dan 60 in een tumor.2 De tekenen en symptomen van
jaar is (Revalideren na CVA in het een hersenbloeding lijken op die van een
revalidatiecentrum en verpleeghuis, 2016).4 herseninfarct. Ook bij een bloeding zijn de
Een beroerte kan worden gevolgen afhankelijk van de plaats, maar
onderverdeeld in twee vormen, namelijk een veelvoorkomende symptomen zijn: braken,
1
PRACTICE: REVIEW
Blok 2.3 - Neurorevalidatie
, Oefentherapie en spiegeltherapie voor een beter
motorisch herstel van de bovenste extremiteit bij
patiënten met een CVA: een systematische review
Samenvatting
Aanleiding en doelstelling van de literatuurstudie: na het doormaken van een CVA uiten zich vaak
motorische problemen van de bovenste extremiteit. Bij een groot deel van de patiënten ontstaat een
(acute) hemiplegie, waardoor de functie van de arm en de hand sterk verminderd. Tijdens de revalidatie
laat 40% van de patiënten enig herstel van de arm-handvaardigheid zien. Slechts 11-34% van de
patiënten herstelt uiteindelijk volledig.
Het doel van deze literatuurstudie is het onderzoeken en vergelijken van het effect van
spiegeltherapie ten opzichte van oefentherapie, voor het verbeteren van motorisch herstel van de
bovenste extremiteit, bij patiënten met een CVA.
Methode: via de database PubMed zijn vier artikelen geïncludeerd die aansluiten bij de
onderzoeksvraag. Om tot deze vier artikelen te komen, is er gebruik gemaakt van MeSH-termen,
booleaanse operatoren en in- en exclusiecriteria. Er werden alleen Engelstalige artikelen gebruikt, die
free full tekst verkrijgbaar waren. Daarnaast moest de interventie spiegeltherapie of oefentherapie
toegepast bij de bovenste extremiteit, in het artikel naar voren komen. Voor het includeren van de
artikelen zijn ze gescoord op validiteit en relevantie. Twee van de vier artikelen onderzoeken het effect
van spiegeltherapie. De overige twee artikelen doen onderzoek naar het effect van oefentherapie.
Resultaten: vier artikelen met een Cochrane score van zes of acht van de tien punten werden
onderzocht. Deze artikelen werden geanalyseerd op basis van de populatie, interventie en resultaten.
De onderzoeken lieten een grote verscheidenheid aan methode en uitkomsten zien.
Conclusie: op basis van de resultaten kan niet worden geconcludeerd dat het effect van spiegeltherapie
groter is dan dat van oefentherapie. Het is aannemelijk dat beide interventies een positief effect hebben
op het motorisch herstel van de bovenste extremiteit. Een combinatie van beide interventies wordt
daarom aangeraden om het gewenste behandeleffect te bereiken.
herseninfarct (ischemisch beroerte, 80%) of
Inleiding een hersenbloeding (hemorragische beroerte,
Een beroerte of CVA wordt gedefinieerd als 20%). Frequente oorzaken voor het krijgen van
‘plotseling optredende klinische verschijnselen een herseninfarct zijn: atherosclerose,
van een focale stoornis in de hersenen die boezemfibrilleren, een recent myocardinfarct of
langer dan 24 uur duren of leiden tot de dood, embolieën. Het risico op een herseninfarct
waarvoor geen andere oorzaak aanwezig is dan wordt vergroot door factoren zoals roken,
een vasculaire stoornis’ (Verbeek et al., 2014). 6 diabetes mellitus, hypertensie of overgewicht
Een beroerte wordt ook wel omschreven als (Kuks et al., 2016). 2 Door een afsluiting van een
een stoornis in de bloedvoorziening van de van de slagadertakken, krijgt een deel van de
hersenen. hersenen te weinig bloed. Een tekort aan
Gemiddeld krijgen 40.000 bloedvoorziening betekent dat hersenweefsel
Nederlanders per jaar een beroerte zal gaan infarceren.4 Afhankelijk van de plaats
(cerebrovasculair accident, CVA). Een CVA van het infarct, zal dit leiden tot problemen met
heeft een grote impact op de getroffene; een gevoel, gehoor, zicht, taal, coördinatie en/of
beroerte staat namelijk op de 3e plaats als het beweging.
gaat om de meest invaliderende aandoeningen. Bij een hersenbloeding is er sprake van
Hoe ouder iemand is, hoe groter de kans op het een bloeding in het hersenweefsel. Oorzaken
krijgen van een CVA wordt. De gemiddelde en risicofactoren voor het krijgen van een
leeftijd van mensen die een CVA krijgen ligt iets hersenbloeding zijn: hypertensie,
boven de 70 jaar, maar daarbij moet gezegd stollingsstoornissen, vasculitis of een bloeding
worden dat 3 op de 10 patiënten jonger dan 60 in een tumor.2 De tekenen en symptomen van
jaar is (Revalideren na CVA in het een hersenbloeding lijken op die van een
revalidatiecentrum en verpleeghuis, 2016).4 herseninfarct. Ook bij een bloeding zijn de
Een beroerte kan worden gevolgen afhankelijk van de plaats, maar
onderverdeeld in twee vormen, namelijk een veelvoorkomende symptomen zijn: braken,
1
