Samenvatting Criminologie Minor WIGK

Samenvatting Criminologie
Week 1: Inleiding criminologie & organisatie van veiligheid
Definitie criminologie
De wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van de aard en de achtergronden van
menselijke gedragingen die door de wetgever strafbaar zijn gesteld en van de wijze waarop de
overheid en de overige maatschappij daarop reageert.

Vier belangrijke vragen in de criminologie
1. Wat is criminaliteit?
2. Wie overtreedt de regels en wie niet?
3. Hoe wordt op criminaliteit gereageerd?
4. Wie zijn de slachtoffers van criminaliteit?

De formele reactie op criminaliteit in onze rechtstaat is de toepassing van het strafrecht;

Het strafrechtelijk systeem is het geheel van organisaties en personen dat bepaalt welke gedragingen
strafbaar zijn en zorg draagt voor de opsporing, vervolging en berechting, en voor de
tenuitvoerlegging van de opgelegd straffen. De belangrijkste onderdelen van dit systeem zijn:
1. De strafwetgever (waaronder het ministerie van Justitie en Veiligheid)
2. De Nationale politie en andere instanties met opsporingsbevoegdheid
3. Het Openbaar Ministerie (de officieren van justitie)
4. De rechtspraak (de rechters, bijgestaan door de griffie
5. Het gevangeniswezen en de forensisch- psychiatrische zorg (tbs- klinieken)
6. De (jeugd)reclassering
7. Raad voor de Kinderbescherming

Wat doet de politie?
-Hulpverlenen
-Handhaving
-Openbare orde
-Strafrechtelijk (opsporing strafbare feiten)

Wat doet het OM?
-Geeft leiding aan politie
-Vervolging van verdachten
-Sepot (strafzaak niet vervolgen)
-Strafbeschikking (straf die wordt opgelegd zonder rechtbank)
-Geldboete of taakstraf
-Toezicht op de tenuitvoerlegging van straffen, maatregelen en daarbij opgelegde voorwaarden

Wat doet de rechterlijke macht?
-Kijken of de ten laste gelegde strafbare feiten wettig en overtuigend zijn bewezen
-Kijken naar wat de schuld/ het aandeel is van de verdachte
-Kijken welke straf of maatregel opgelegd dient te worden

Meervoudige kamer
- Groter zaken/minder erg

Selectiviteit in de strafrechtspleging
Het verschijnsel dat systematische, dat wil zeggen niet-toevallige, factoren bepalen welke natuurlijke

1

, of rechtspersonen uit het totaal van wetsovertreders in aanraking komen met politie en/of justitie

Drie vormen van selectiviteit
1. Selectiviteit door capaciteitsgebrek
 De politie is niet in staat alle zaken die zij binnenkrijgen te behandelen. De politie beschikt
niet over de capaciteit om elke fietsendiefstal op te lossen.
 De politie en het OM maken continu een selectie met welke strafbare feiten zij verder gaan
opsporen. Dit kan zorgen voor rechtsongelijkheid.
 Veel zaken worden tussentijds afgedaan door de politie of door het OM.

2. Selectiviteit door regionale verschillen:
 Bepaalde regio’s gaan anders om met een strafbare gedraging dan andere
 Deze verschillen mogen niet leiden tot een willekeur in de strafrechtpleging.
 Op regionale niveaus zie je vaak toch wel verschillen, bijvoorbeeld bij de sepots van de
officier van justitie of de uitspraken van de rechter.

3. Selectiviteit naar groepskenmerken:
 Het gaat hier om persoonsgerichte kenmerken. Dat kunnen verschillende kenmerken zijn.
 Selectiviteit kan ook voorkomen in het politieoptreden, bijvoorbeeld door het uitpikken van
‘verdachte’ auto’s of bestuurders voor een alcoholtest.
 Ook kan selectiviteit voorkomen door het zoeken van de politie naar een verdachte in een
bepaald milieu.
 Op basis van sekse kan ook selectiviteit ontstaan, het is een feit dat het grootste gedeelte van
daders mannen zijn.
 Tot slot kan selectiviteit op basis van etniciteit voorkomen. Mensen met een niet- Nederlandse
achtergrond zouden een grotere kans hebben om als verdachte te kunnen worden aangemerkt.


Dark number = verborgen criminaliteit (niet geregistreerde of gerapporteerde criminaliteit).

Criminaliseren = Iets (wat legaal was) strafbaar maken
 Pedofilie, stalking, straatintimidatie


Decriminaliseren = Iets wat strafbaar is, legaal maken.

Neerwaartse vergelijking = Het aangename gevoel dat men er zelf beter aan toe is dan het
slachtoffer.



Week 2: Oorzaken crimineel gedrag vanuit economisch en sociologisch
perspectief
Rationele keuze theorie (economische benadering): gaat ervan uit dat daders een rationele afweging
maken van kosten en baten voordat ze een misdrijf plegen.
 Gaan ervan uit dat er sprake is van vrije wil (vrije keuze)
 Strafrisico (pakkans en strafmaat). Pakkans heeft een grotere invloed op het gedrag
dan de zwaarte van de straf
 Afweging kosten en baten (minimale kosten en maximale baten)
 Kritiek: mensen handelen (niet altijd rationeel) en beschikken vaak over beperkte
informatie

Economische keuze delict, je hebt van tevoren nagedacht, je weet wat het je oplevert en wat er gebeurt
als je gepakt wordt. (Bewuste keuze/voorbereid). Bijv. whatsapp fraude.

2