Samenvatting Relatie- &
gezinstherapie
Examen: schriftelijk examen met open vragen en meerkeuze
Stromingen zeer belangrijk, ook alle betrokken concepten! Kunnen
omschrijven/herkennen
Ook casuïstiek op examen in casus deze concepten kunnen terugvinden! Bekijk
dus de bijhorende casussen bij de verschillende thema’s uit het handboek of de
powerpoints!!
Hc1: inleiding
Komt een man bij therapeut….
Aanleiding oorzaak.
Oorzaak is nauwelijks terug te vinden.
Vaak al heel intakegesprek op zich.
Partner, kinderen, ouders, broers/zussen, huisdieren.
Huisdieren vergeten we al eens, maar ook belangrijk. Deel van
gezin.
Over ouders wordt ook vaak niet gesproken.
Gehele gezin/context in beeld brengen als systeemtherapeut.
Activerend werken: huiswerk meegeven.
Uurtje therapie = 1 interessant moment, maar belangrijkste gebeurt
tussen sessies door (wat je er al mee doet).
Vb. erectieproblemen:
Ook biologisch stuk: opwinding – bloedsdoorstroming biologisch
probleem kan seksuoloog weinig aan doen.
Medische component uitsluiten/opvolgen doorverwijzen naar
kine, dokter…
Komt jongere en ouders bij therapeut…
Genderdysforie
Hoe heb je graag dat ik je aanspreek? Non-binaire cliënten…
Goed ik ga dat doen, maar weet dat ik mij wel eens kan vergissen.
Maar we gaan dat samen doen.
1
,Komt een koppel bij therapeut…
Thema: ontrouw
Professionele/neutrale taal: relaties met derden.
“Wat is eigenlijk het probleem?” Paradoxale vraag (komen altijd nog
zaken naar boven)
Bv. probleem: voelt zich thuis onveilig, daardoor bij iemand anders
veiligheid gaan opzoeken.
Communicatie als recept voor conflicten.
Sluit de therapeut zijn dag af… belangrijk om dag af te ronden met aantal
reflecties.
Hc2: Oorsprong en basis van systeemdenken
Systeemdenken, een inleiding
Algemene systeemtheorie en cybernetica
Algemene systeemtheorie van Ludwig von Bertalanffy (1901-1972)
Norbert Wiener, grondlegger van cybernetica (1894-1964)
Gregory Bateson, bioloog, antropoloog, linguïst (1904-1980)
Systeemdenken, een inleiding
Focust op samenhang tussen verschillende elementen binnen een geheel.
Niet alleen kijken naar individuele cliënt, maar ook naar bredere context
(cliënt in zijn/haar context).
Interactie en onderlinge samenhang tussen elementen (gedachten en
emoties tot sociale relaties en omgevingsfactoren).
Cruciaal voor begrijpen van systeem (hoe ze een geheel vormen)
Samenhang als essentieel kenmerk.
Interacties en relaties tussen verschillende elementen hebben
diepere impact.
Context van systeem.
“Nabije” elementen die in interactie staan met cliënt.
Universum van systeem (wat is mijn universum?).
Elk element binnen systeem ook als systeem op zich.
2
, Mens = ook een geheel: cognitief, fysiek, emotioneel gebeuren. Elk van
die delen zijn ook weer geheeltjes van delen: cognitieve bestaat uit
wiskunde, taal…
Het gezin als systeem
Interacties tussen gezinsleden analyseren.
Elk lid: eigen gedachten, emoties, gedragingen, context en
geschiedenis.
Vormen samen een complex geheel.
Wanneer we in therapie werken met een gezin:
Hoe deze individuele systemen met elkaar interageren.
Hoe ze gezamenlijk bijdragen aan dynamiek van het gezin als
geheel.
Bv. observeren hoe partner omgaat met hoe vrouw vertelt over haar
gevoelens.
Soms interessant om ruzie tijdens therapie ook toe te laten.
Je bent je eigen voorzitter = beslist zelf hoe je omgaat met de dingen die
zich aanbieden, je bent deel van het systeem therapeut en koppel.
De algemene systeemtheorie en de cybernetica
Griekse “systema”: “samen-stelling”: verzameling elementen die samen
een functioneel geheel vormen.
Dysfunctioneel = ook manier van functioneel!
3 stappen:
1. Algemene systeemtheorie – Ludwig von Bertalanffy
2. Norbert Wiener: grondlegger cybernetica
3. Gregory Bateson: bioloog, antropoloog, linguïst
EXAMEN: concepten en namen!
Ludwig von Bertalanffy
(Boek Alles mee begonnen!)
Grondlegger Algemene Systeemtheorie
3
, Zijn context: gezin met intellectuele bezigheden en kunst en dus leven
(cognitieve, wat leeft met je handen, brein, ziel…).
Systemisch gebeuren kwam in zijn verhaal al voor: bezig met
verschillende zaken die een geheel vormen, maar ook weer ontwikkelen.
Principes van de Algemene Systeemtheorie
1. Holisme
Systemen = meer dan som van onderdelen.
Interacties tussen delen.
Deze interacties creëren emergente eigenschappen (= nieuwe
constructie is meer dan alleen een optelling van dingen impact) die
niet kunnen worden begrepen door alleen naar individuele elementen te
kijken.
Vb. Comfortabele zetel in therapieruimte.
Vb. Nieuwe vriendschap tussen studenten.
2. Interconnectiviteit
Alle onderdelen van systeem zijn met elkaar verbonden.
Veranderingen in 1 deel van systeem kunnen invloed hebben op andere
delen => creëert dynamisch en interactief proces.
Vb. Papa verhoudt zich op andere manier tot kind dan mama, en
kijkt ook naar hoe mama zich verhoudt t.o.v. kind.
Vb. Airco valt uit in trein warm voor mezelf en anderen
ontstaat spanning in trein, lastigheid want lange dag geweest…
3. Open systemen
Meeste systemen zijn open!
Ene volgt op andere: bv. ik ben een persoon, een lichaam, maar
vorm ook deel van een gezin, en…
We zijn geen afgesloten geheel!
Systemen staan in wisselwerking met hun omgeving.
Wisselen energie, info en materie uit met externe omgeving.
Dit beïnvloedt hun functioneren.
Vb. Patiënt opgenomen voor behandeling ziekte info gedeeld
door verpleegkundigen, invloed op hoe ze hun behandeling gaan
zien en hoe ze ermee gaan functioneren.
4
gezinstherapie
Examen: schriftelijk examen met open vragen en meerkeuze
Stromingen zeer belangrijk, ook alle betrokken concepten! Kunnen
omschrijven/herkennen
Ook casuïstiek op examen in casus deze concepten kunnen terugvinden! Bekijk
dus de bijhorende casussen bij de verschillende thema’s uit het handboek of de
powerpoints!!
Hc1: inleiding
Komt een man bij therapeut….
Aanleiding oorzaak.
Oorzaak is nauwelijks terug te vinden.
Vaak al heel intakegesprek op zich.
Partner, kinderen, ouders, broers/zussen, huisdieren.
Huisdieren vergeten we al eens, maar ook belangrijk. Deel van
gezin.
Over ouders wordt ook vaak niet gesproken.
Gehele gezin/context in beeld brengen als systeemtherapeut.
Activerend werken: huiswerk meegeven.
Uurtje therapie = 1 interessant moment, maar belangrijkste gebeurt
tussen sessies door (wat je er al mee doet).
Vb. erectieproblemen:
Ook biologisch stuk: opwinding – bloedsdoorstroming biologisch
probleem kan seksuoloog weinig aan doen.
Medische component uitsluiten/opvolgen doorverwijzen naar
kine, dokter…
Komt jongere en ouders bij therapeut…
Genderdysforie
Hoe heb je graag dat ik je aanspreek? Non-binaire cliënten…
Goed ik ga dat doen, maar weet dat ik mij wel eens kan vergissen.
Maar we gaan dat samen doen.
1
,Komt een koppel bij therapeut…
Thema: ontrouw
Professionele/neutrale taal: relaties met derden.
“Wat is eigenlijk het probleem?” Paradoxale vraag (komen altijd nog
zaken naar boven)
Bv. probleem: voelt zich thuis onveilig, daardoor bij iemand anders
veiligheid gaan opzoeken.
Communicatie als recept voor conflicten.
Sluit de therapeut zijn dag af… belangrijk om dag af te ronden met aantal
reflecties.
Hc2: Oorsprong en basis van systeemdenken
Systeemdenken, een inleiding
Algemene systeemtheorie en cybernetica
Algemene systeemtheorie van Ludwig von Bertalanffy (1901-1972)
Norbert Wiener, grondlegger van cybernetica (1894-1964)
Gregory Bateson, bioloog, antropoloog, linguïst (1904-1980)
Systeemdenken, een inleiding
Focust op samenhang tussen verschillende elementen binnen een geheel.
Niet alleen kijken naar individuele cliënt, maar ook naar bredere context
(cliënt in zijn/haar context).
Interactie en onderlinge samenhang tussen elementen (gedachten en
emoties tot sociale relaties en omgevingsfactoren).
Cruciaal voor begrijpen van systeem (hoe ze een geheel vormen)
Samenhang als essentieel kenmerk.
Interacties en relaties tussen verschillende elementen hebben
diepere impact.
Context van systeem.
“Nabije” elementen die in interactie staan met cliënt.
Universum van systeem (wat is mijn universum?).
Elk element binnen systeem ook als systeem op zich.
2
, Mens = ook een geheel: cognitief, fysiek, emotioneel gebeuren. Elk van
die delen zijn ook weer geheeltjes van delen: cognitieve bestaat uit
wiskunde, taal…
Het gezin als systeem
Interacties tussen gezinsleden analyseren.
Elk lid: eigen gedachten, emoties, gedragingen, context en
geschiedenis.
Vormen samen een complex geheel.
Wanneer we in therapie werken met een gezin:
Hoe deze individuele systemen met elkaar interageren.
Hoe ze gezamenlijk bijdragen aan dynamiek van het gezin als
geheel.
Bv. observeren hoe partner omgaat met hoe vrouw vertelt over haar
gevoelens.
Soms interessant om ruzie tijdens therapie ook toe te laten.
Je bent je eigen voorzitter = beslist zelf hoe je omgaat met de dingen die
zich aanbieden, je bent deel van het systeem therapeut en koppel.
De algemene systeemtheorie en de cybernetica
Griekse “systema”: “samen-stelling”: verzameling elementen die samen
een functioneel geheel vormen.
Dysfunctioneel = ook manier van functioneel!
3 stappen:
1. Algemene systeemtheorie – Ludwig von Bertalanffy
2. Norbert Wiener: grondlegger cybernetica
3. Gregory Bateson: bioloog, antropoloog, linguïst
EXAMEN: concepten en namen!
Ludwig von Bertalanffy
(Boek Alles mee begonnen!)
Grondlegger Algemene Systeemtheorie
3
, Zijn context: gezin met intellectuele bezigheden en kunst en dus leven
(cognitieve, wat leeft met je handen, brein, ziel…).
Systemisch gebeuren kwam in zijn verhaal al voor: bezig met
verschillende zaken die een geheel vormen, maar ook weer ontwikkelen.
Principes van de Algemene Systeemtheorie
1. Holisme
Systemen = meer dan som van onderdelen.
Interacties tussen delen.
Deze interacties creëren emergente eigenschappen (= nieuwe
constructie is meer dan alleen een optelling van dingen impact) die
niet kunnen worden begrepen door alleen naar individuele elementen te
kijken.
Vb. Comfortabele zetel in therapieruimte.
Vb. Nieuwe vriendschap tussen studenten.
2. Interconnectiviteit
Alle onderdelen van systeem zijn met elkaar verbonden.
Veranderingen in 1 deel van systeem kunnen invloed hebben op andere
delen => creëert dynamisch en interactief proces.
Vb. Papa verhoudt zich op andere manier tot kind dan mama, en
kijkt ook naar hoe mama zich verhoudt t.o.v. kind.
Vb. Airco valt uit in trein warm voor mezelf en anderen
ontstaat spanning in trein, lastigheid want lange dag geweest…
3. Open systemen
Meeste systemen zijn open!
Ene volgt op andere: bv. ik ben een persoon, een lichaam, maar
vorm ook deel van een gezin, en…
We zijn geen afgesloten geheel!
Systemen staan in wisselwerking met hun omgeving.
Wisselen energie, info en materie uit met externe omgeving.
Dit beïnvloedt hun functioneren.
Vb. Patiënt opgenomen voor behandeling ziekte info gedeeld
door verpleegkundigen, invloed op hoe ze hun behandeling gaan
zien en hoe ze ermee gaan functioneren.
4
