Samenvatting Sociaal Werk eerste jaar - periode 1

SAMENVATTING SOCIAAL WERK
1. WAT IS SOCIAAL WERK?

1.1 WAT DOET EEN SOCIAAL WERKER PRECIES?

Sociale problemen als vertrekpunt

1.2 WAT ZIJN SOCIALE PROBLEMEN?

 Problemen die door een bepaalde groep/groepen als ‘onwenselijk’ gezien worden : vergelijking tussen
maatschappelijke realiteit en de gewenste realiteit
 Gepercipieerd probleem
 Wijken af van ‘de norm’
 Norm wordt bepaald door dominante groepen en doorgegeven door socialisatie, geconstrueerd door
de samenleving = sociaal construct  resultaat van een wisselwerking, reactie van de samenleving op
gedrag van mens/ groep is essentieel
 Voorwerp van maatschappelijk debat en beleid : strijd tussen dominante groepen en minderheden
 Norm wordt vaak geformaliseerd in de wetgeving (niet altijd)
 Evolueert doorheen de tijd vb 100jaar geleden werkten vrouwen niet <-> vandaag werken vrouwen
wel  in historisch perspectief plaatsen
 Cultureel bepaald vb ‘morality police’ in Iran  hoofddoek verplicht <-> Westen : hoofddoekenverbod
op bepaalde plaatsen/ in bepaalde functies

Problemen :

Definiëring :

- Door dominante groepen, wat met minderheden?
- Normatief (niet neutraal, niet objectief)
- Wie bepaald de norm? Zijn zij die afwijken altijd problematisch? Of kunnen we iets van hen leren?

Gevolgen : labelling, marginalisering, uitsluiting, ontwikkeling van nieuwe problemen

Volgens andere disciplines :

1. Psychologie :
 Focus op het individu
 Afwijken van het ‘normale’  pathologie, stoornis, afwijking
 Optelsom van symptomen kan leiden tot diagnose (DSM als leidraad)
2. Sociologie
 Focus op de samenleving, haar structuren en relaties tussen mensen
 Reactie en effect van samenleving op individueel gedrag vb stigmatisering, labelling, deviantie
3. Economie
 Focus op welvaart en groei
 Indicatoren : productie, consumptie, werkloosheid, investeringen, export
 Problematisch zijn alle obstakels die de groei verhinderen : vergrijzing, lage werkgelegenheidsgraad,
laag consumentenvertrouwen, hoge staatsschuld



4. Recht

,  Focus op wat volgens de wet bestraft (en dus afgekeurd) wordt
 Wordt gevormd door beleidsmakers die op een bepaald moment, al dan niet onder druk van de
samenleving (vb drukkingsgroepen, lobbyisten) vinden dat bepaald gedrag bestraft moet worden

1.3 HOE KIJKT EEN SOCIAAL WERKER NAAR SOCIALE PROBLEMEN?

Wij plukken uit vele tuinen en bouwen een multiperspectief op!

Sociaal werker is een eclectische professie

Eclectisch = vanuit verschillende
stromingen, benaderingen werken. Zich
niet beperken tot één zienswijze

Doelgroepen van SW hebben vaak sociale
problemen. Ze bevinden zich vaak in de
marge van de samenleving




DEEL 1 : SOCIAAL WERK DEFINIËREN

EEN EERSTE BEELD : DE SOCIAALWERKBOOM

 Alle specialismen binnen SW hebben éénzelfde gemeenschappelijke stam én wortels
 Op een bepaald moment vertakt de stam : verschillende takken die voortdurend groeien, veranderen
van vorm én op hun beurt vertakken
 De boom staat onder invloed van de elementen : het is de SL die mee het SW maakt (takken die
afbreken/aangroeien)
 Boom/bos perspectief : verschillende andere disciplines die samen met SW-boom het sociaal-
agogische bos vormen
 In het OO ‘Sociaal Werk’ gaat het om die boom :
o De gemeenschappelijke stam : sociaal werk
o De gemeenschappelijke wortels : historiek
o De verschillenden takken : de ‘specialismen’ binnen het sociaal werk :
 Maatschappelijk werk
 Sociaal-cultureel werk
 Sociaal-juridische dienstverlening
 Kunst-en cultuurbemiddeling
o Het bos : de samenleving

SOCIAAL WERK DEFINIËREN IN HISTORISCH PERSPECTIEF

Definiëring van sociaal werk is voortdurend in evolutie, omdat SW zich voortdurend moet verhouden tot de
actuele maatschappelijke uitdagingen

 SW staat sterk in verbinding met de samenleving. De sociale problemen die zich daar ontwikkelen,
vormen de kernopdracht van sociaal werkers

, Belangrijke organen :

International Federation of Social Work

 Promoten van SW als professie
 Promoten en ondersteunen van nationale organisaties
 Promoten van participatie van SWers aan beleid

International Association of Schools of Social Work

 Associatie voor SW-scholen
 Promoten van de ontwikkeling van SW-onderwijs
 Aangeven van onderwijsstandaarden
 Stimuleren van internationale uitwisseling
 Stimuleren van SW-onderzoek
 Promoten van mensenrechten door beleidsactiviteiten en belangenbehartiging

Payne : SW als sociaal construct = een activiteit die het product is van hoe we in een bepaalde tijd in onze
samenleving kijken naar sociale problemen en hoe ze aan te pakken

 Eenduidige definitie is dus zeer moeilijk

Toch formuleert de IFSW een internationale, universele definitie van sociaal werk :

- Eerste definitie in 1957 : accent op ondersteunen van mensen om zich te kunnen aanpassen aan de
samenleving (9 Europese landen)
- Definitie van 1982 : nadruk op maatschappelijke verandering
- Definitie van 2000 : vertegenwoordigers uit Afrika, Azië en Stille Oceaan, Europa, Zuid-Amerika en
Noord-Amerika. Ook aangenomen door de IASSW
- “The social work profession promotes social change, problem- solving in human
relationships, and the empowerment and liberation of people to enhance well-being. Utilizing
theories of human behavior and social systems, social work intervenes at the point
where people interact with their environments. Principles of human rights and social justice
are fundamental to social work.” (IFSW, 2000)
- Ondertussen nieuwe maatschappelijke uitdagingen : wereldwijde economische problemen, stijgende
ongelijkheid, migratiestromen, pandemieën, natuurrampen, geopolitieke conflicten
- Kritiek : te veel op het Westen gericht (individuele rechten), te weinig erkenning voor collectieve
rechten, onvoldoende theoretische onderbouw en te weinig aandacht voor lokale kennis

DE HUIDIGE GLOBALE DEFINITIE UITGELICHT

“Social work is a practice-based profession and an academic discipline that promotes social change and
development, social cohesion and the empowerment and liberation of people. Principles of social justice,
human rights, collective responsibility and respect for diversities are central to social work. Underpinned by
theories of social work, social sciences, humanities and indigenous knowledge, social work engages people
and structures to address life challenges and enhance wellbeing.” (IFSW, 2014)

“Sociaal werk is een praktijkgebaseerd beroep en een academische discipline die sociale verandering en
ontwikkeling, sociale cohesie en het empowerment en bevrijding van mensen bevordert. Principes van sociale
rechtvaardigheid, mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect voor diversiteit staan centraal in
het sociaal werk. Onderbouwd door sociaal werk theorieën, sociale wetenschappen, menswetenschappen en
inheemse en lokale vormen van kennis, engageert sociaal werk mensen en structuren om levensuitdagingen en
problemen aan te pakken en welzijn te bevorderen.” (VOSW, 2015)