SCHIMMELS
ISCHIMMELS
1. Schimmels, EEN
een ras apart 1
RASAPARE
,
L
Schimmel zijn planten noch dieren, ze zijn een opzichzelfstaand rijk
Ze vertonen een aantal kenmerken die ons doen denken aan planten: de meeste schimmels
kunnen zich niet verplaatsen en leven in de bodem.
Ze zijn nauwer verwant met dieren: schimmels kunnen net zoals dieren hun eigen voedsel
niet maken a.d.h.v fotosynthese. Ze zijn heterotroof, ze bevatten een andere
reservestof (glycogeen) dan planten (zetmeel). Bovendien bevatten schimmels dezelfde
stof die in het pantser van insecten zit: chitine.
Schimmels zijn overal ter wereld te vinden: woestijn, diepzee en van pool tot evenaar
Er is geen algemeen aanvaarde indeling van schimmels, er zijn zo een 1,5 - 5 miljoen soorten
schimmels waarvan er nog maar 100 000 zijn ontdekt.
Volgens een veelgebruikte indeling zijn er 7 stammen, waarvan de steeltjeszwammen en
de zakjeszwammen de grootste groepen zijn 7
*
Dit zijn een van de bij ons voorkomende zakjeszwammen
De gekraagde aardster Het gewone morieltje De grote oranje bekerzwam Het appelrotkelkje
De zakjeszwammen is de groep met de meeste soorten. Ze komen
aan hun naam doordat hun sporen met acht in een zakje zitten
voor ze loskomen. Als je een schimmel tegenkomt die er gek
uitziet is dit waarschijnlijk een zakjeszwam, zo worden de meeste
korstmossen ingedeeld bij de zakjeszwammen.
, z
De schimmels die het meeste gekend zijn bij de mens zijn de steeltjeszwammen.
De vliegenzwam De gewone oesterzwam Het gewone elfenbbankje De gewone aardappelbovist
Ze komen aan hun naam doordat hun sporen op steeltjes staan voor ze loskomen. Met
het blote oog is dit niet te zien, maar als je een paddenstoel ziet met plaatjes of buisjes
onderaan de hoed dan is het een steetjeszwam.
Verdere opdeling kan op basis van de vorm van de vruchtlichamen
1. Plaatjeszwammen
2. Buisjeszwammen
3. Buikzwammen
*
Bij plaatjeszwammen kan je allemaal plaatjes zien waarop de sporen
zich ontwikkelen. De meeste paddenstoelen in de tuin zijn van deze
soort.
Bv. De vliegenzwam of de grote parasolzwam
Bij de buisjeszwammen zie je aan de onderzijde allemaal gaatjes die
de openingen zijn van fijne buisjes waarin de sporen zich ontwikkelen.
Bv. Eekhoornstjesbrood of heksenboleet
Bij de buikzwammen worden de sporen gevormd in de bolvormige
paddenstoel die bij rijpheid openbreekt.
Bv. De aardster laat een wolkje sporen los als er iets aan komt
Ook bij de zwammen is het z'o dat men door het bestuderen van DNA kan nagaan welke
zwammen verwant zijn aan elkaar. Zowel in het plantenrijk als in het zwammenrijk werd
de indeling helemaal op zijn kop gezet. Terwijl we vroeger soorten bij elkaar plaatsten
de heel sterk op elkaar leken, blijken die nu soms in heel wat verschillende groepen thuis
te horen.
,2 LEVENSCYCLUS VAN
2. Levenscyclus de SCHIMMEL
van DE schimmel EN bouw VAN
en BOUW de PADDENSTOCL
van DE paddenstoel
2 1 TERMEN
.
Gisten = de microscopisch kleine eencellige schimmels. Ze produceren eenvoudige
vruchtlichamen.
Paddenstoelen = complexe vruchtlichamen. Dit is de voortplantingsstructuur van de
schimmel die boven de grond zit, de schimmel zelf zit onder de grond.
Schimmel- of zwamdraden (hyfen) = het lichaam van de schimmel die opgebouwd
is uit allemaal draadjes.
Zwamvlok (mycelium) = al deze zwamdraden samen.
. 2 VOORTPLANTING VAN DE SCHIMMEL
2
Dit is zeer complex, er zijn 2 types:
Ze kunnen zich net zoals planten ongeslachtelijk voortplanten. Ze doen dit door hun
zwamvlok op te splitsen in verschillende zwamvlokmodel of door de vorming van een
speciaal soort sporen. Vooral bij de zakjeszwammen komt dit type voortplanting
veel voort.
Ze kunnen zich ook geslachtelijk voortplanten, ook hier zijn er verschillende
mogelijkheden.
Alles begint bij de sporen, net zoals de eicel en de zaadcel bij de mens bevatten ze de
helft van het genetische materiaal van hun ouders -> er zijn dus plus- en minsporen.
Wanneer deze op een geschikte plaats terechtkomen beginnen ze te groeien en vormen
er zich plus- en min-zwamvlokken (primaire zwamvlokken). Deze zwamvlokken kunnen
echter geen paddenstoelen vormen. Daarvoor moeten een plus- en minzwamdraad elkaar
ontmoeten. De zwamdraden versmelten en opnieuw in tweevoud voorkomt, maar nog
apart verpakt is. Vanuit deze cel begint een nieuwe zwamvlok te groeien. Deze zwamvlok
zal op het moment dat hij zich wil voortplanten, een paddenstoel vormen. Op de plaats
waar de sporen worden gevormd, zal het genetische materiaal versmelZten (in 1
celkern), waarna het opnieuw opgesplitst wordt om sporen te vormen die de helft van
het genetische materiaal bevatten.
, Waar komen de paddenstoelen dan vandaan?
Als de plus-minzwamvlok zich wil voortplanten, beginnen er
op sommige plaatsen meer en meer zwamdraden samen te
komen. Er vormt zich een bolletje dat boven de grond
uitkomt. Dit bolletje heeft bij de stinkzwammen een
speciale naam en heet daar een duivelsei. Het bolletje is
omhuld door een (algemeen omhullend) vlies en binnen in dit
vlies vormt zich de paddenstoel bestaande uit een voet,
steel en hoed.
Als alles gereed is zuigt de paddenstoel zich vol water en komt hij uit het bolletje
tevoorschijn. Het vlies scheurt en de voet blijft de beurs achter. Op de hoed blijven
schubben (of vlokken/plakken) achter. De hoed is dan nog dichtgevouwen omdat de
sporen dan nog niet rijp zijn. In dit stadium kopen we meestal de champignons in de
winkel. De gesloten hoed is onderaan afgesloten door een tweede (sluier)vlies. Als de
sporen rijp zijn, klapt de hoed open als een paraplu en scheurt het sluiervlies. Rond de
steel blijft een ring (of manchet) achter. Bij sommige paddenstoelen, zoals de
vliegenzwam, zijn dit hele stevige vliezen en dus blijven de ring, de vlokken en de beurs
duidelijk zichtbaar. Bij andere verdwijnen deze vrijwel onmiddellijk.
#
Sommige zwammen groeien in grote cirkels, dit zijn
heksenkringen.
De zwamvlok groeit elk jaar tot 20 cm weg van het
centrum. In het midden geraken de voedingstoffen
uitgeput en sterft de zwamvlok. Elk jaar wordt de
kring een beetje groter.
ISCHIMMELS
1. Schimmels, EEN
een ras apart 1
RASAPARE
,
L
Schimmel zijn planten noch dieren, ze zijn een opzichzelfstaand rijk
Ze vertonen een aantal kenmerken die ons doen denken aan planten: de meeste schimmels
kunnen zich niet verplaatsen en leven in de bodem.
Ze zijn nauwer verwant met dieren: schimmels kunnen net zoals dieren hun eigen voedsel
niet maken a.d.h.v fotosynthese. Ze zijn heterotroof, ze bevatten een andere
reservestof (glycogeen) dan planten (zetmeel). Bovendien bevatten schimmels dezelfde
stof die in het pantser van insecten zit: chitine.
Schimmels zijn overal ter wereld te vinden: woestijn, diepzee en van pool tot evenaar
Er is geen algemeen aanvaarde indeling van schimmels, er zijn zo een 1,5 - 5 miljoen soorten
schimmels waarvan er nog maar 100 000 zijn ontdekt.
Volgens een veelgebruikte indeling zijn er 7 stammen, waarvan de steeltjeszwammen en
de zakjeszwammen de grootste groepen zijn 7
*
Dit zijn een van de bij ons voorkomende zakjeszwammen
De gekraagde aardster Het gewone morieltje De grote oranje bekerzwam Het appelrotkelkje
De zakjeszwammen is de groep met de meeste soorten. Ze komen
aan hun naam doordat hun sporen met acht in een zakje zitten
voor ze loskomen. Als je een schimmel tegenkomt die er gek
uitziet is dit waarschijnlijk een zakjeszwam, zo worden de meeste
korstmossen ingedeeld bij de zakjeszwammen.
, z
De schimmels die het meeste gekend zijn bij de mens zijn de steeltjeszwammen.
De vliegenzwam De gewone oesterzwam Het gewone elfenbbankje De gewone aardappelbovist
Ze komen aan hun naam doordat hun sporen op steeltjes staan voor ze loskomen. Met
het blote oog is dit niet te zien, maar als je een paddenstoel ziet met plaatjes of buisjes
onderaan de hoed dan is het een steetjeszwam.
Verdere opdeling kan op basis van de vorm van de vruchtlichamen
1. Plaatjeszwammen
2. Buisjeszwammen
3. Buikzwammen
*
Bij plaatjeszwammen kan je allemaal plaatjes zien waarop de sporen
zich ontwikkelen. De meeste paddenstoelen in de tuin zijn van deze
soort.
Bv. De vliegenzwam of de grote parasolzwam
Bij de buisjeszwammen zie je aan de onderzijde allemaal gaatjes die
de openingen zijn van fijne buisjes waarin de sporen zich ontwikkelen.
Bv. Eekhoornstjesbrood of heksenboleet
Bij de buikzwammen worden de sporen gevormd in de bolvormige
paddenstoel die bij rijpheid openbreekt.
Bv. De aardster laat een wolkje sporen los als er iets aan komt
Ook bij de zwammen is het z'o dat men door het bestuderen van DNA kan nagaan welke
zwammen verwant zijn aan elkaar. Zowel in het plantenrijk als in het zwammenrijk werd
de indeling helemaal op zijn kop gezet. Terwijl we vroeger soorten bij elkaar plaatsten
de heel sterk op elkaar leken, blijken die nu soms in heel wat verschillende groepen thuis
te horen.
,2 LEVENSCYCLUS VAN
2. Levenscyclus de SCHIMMEL
van DE schimmel EN bouw VAN
en BOUW de PADDENSTOCL
van DE paddenstoel
2 1 TERMEN
.
Gisten = de microscopisch kleine eencellige schimmels. Ze produceren eenvoudige
vruchtlichamen.
Paddenstoelen = complexe vruchtlichamen. Dit is de voortplantingsstructuur van de
schimmel die boven de grond zit, de schimmel zelf zit onder de grond.
Schimmel- of zwamdraden (hyfen) = het lichaam van de schimmel die opgebouwd
is uit allemaal draadjes.
Zwamvlok (mycelium) = al deze zwamdraden samen.
. 2 VOORTPLANTING VAN DE SCHIMMEL
2
Dit is zeer complex, er zijn 2 types:
Ze kunnen zich net zoals planten ongeslachtelijk voortplanten. Ze doen dit door hun
zwamvlok op te splitsen in verschillende zwamvlokmodel of door de vorming van een
speciaal soort sporen. Vooral bij de zakjeszwammen komt dit type voortplanting
veel voort.
Ze kunnen zich ook geslachtelijk voortplanten, ook hier zijn er verschillende
mogelijkheden.
Alles begint bij de sporen, net zoals de eicel en de zaadcel bij de mens bevatten ze de
helft van het genetische materiaal van hun ouders -> er zijn dus plus- en minsporen.
Wanneer deze op een geschikte plaats terechtkomen beginnen ze te groeien en vormen
er zich plus- en min-zwamvlokken (primaire zwamvlokken). Deze zwamvlokken kunnen
echter geen paddenstoelen vormen. Daarvoor moeten een plus- en minzwamdraad elkaar
ontmoeten. De zwamdraden versmelten en opnieuw in tweevoud voorkomt, maar nog
apart verpakt is. Vanuit deze cel begint een nieuwe zwamvlok te groeien. Deze zwamvlok
zal op het moment dat hij zich wil voortplanten, een paddenstoel vormen. Op de plaats
waar de sporen worden gevormd, zal het genetische materiaal versmelZten (in 1
celkern), waarna het opnieuw opgesplitst wordt om sporen te vormen die de helft van
het genetische materiaal bevatten.
, Waar komen de paddenstoelen dan vandaan?
Als de plus-minzwamvlok zich wil voortplanten, beginnen er
op sommige plaatsen meer en meer zwamdraden samen te
komen. Er vormt zich een bolletje dat boven de grond
uitkomt. Dit bolletje heeft bij de stinkzwammen een
speciale naam en heet daar een duivelsei. Het bolletje is
omhuld door een (algemeen omhullend) vlies en binnen in dit
vlies vormt zich de paddenstoel bestaande uit een voet,
steel en hoed.
Als alles gereed is zuigt de paddenstoel zich vol water en komt hij uit het bolletje
tevoorschijn. Het vlies scheurt en de voet blijft de beurs achter. Op de hoed blijven
schubben (of vlokken/plakken) achter. De hoed is dan nog dichtgevouwen omdat de
sporen dan nog niet rijp zijn. In dit stadium kopen we meestal de champignons in de
winkel. De gesloten hoed is onderaan afgesloten door een tweede (sluier)vlies. Als de
sporen rijp zijn, klapt de hoed open als een paraplu en scheurt het sluiervlies. Rond de
steel blijft een ring (of manchet) achter. Bij sommige paddenstoelen, zoals de
vliegenzwam, zijn dit hele stevige vliezen en dus blijven de ring, de vlokken en de beurs
duidelijk zichtbaar. Bij andere verdwijnen deze vrijwel onmiddellijk.
#
Sommige zwammen groeien in grote cirkels, dit zijn
heksenkringen.
De zwamvlok groeit elk jaar tot 20 cm weg van het
centrum. In het midden geraken de voedingstoffen
uitgeput en sterft de zwamvlok. Elk jaar wordt de
kring een beetje groter.
