Nederlands 1
0. Principes van krachtig taalonderwijs
1. Een positief talige grondhouding stimuleren
o Een veilige context bieden
o Het talige repertoire van de leerlingen omarmen
o Hoge verwachtingen koesteren
2. Contextrijk zijn
3. Functioneel zijn
4. (Inter)actief zijn
o Leraar-leerlinginteractie
o Leerling-leerlinginteractie
5. Ondersteuning geven
6. Aandacht hebben voor impliciet en expliciet leren
7. Kansen tot reflectie bieden
o Reflectie op initiatief van de leraar
o Reflectie door medeleerlingen
o Tijd en ruimte om te reflecteren
à ZIE KIJKWIJZERS VOLOP TAAL P.399-412
Taalkrachtig onderwijs stimuleert een positieve talige grondhouding
Een talige grondhouding stimuleren bij leerlingen vormt de basis van
taalkrachtig onderwijs. Het is een samenspel van veilige
Definitie taaloefenkansen creëren, het talige repertoire van leerlingen
omarmen en hoge verwachtingen koesteren ten opzichte van hun
taalleerpotentieel.
Juf Isha daagt de leerlingen uit door hen zelfstandig een moeilijke
tekst te laten verwerken. Ze zorgt echter ook voor veiligheid, door de
leerlingen in groepjes te laten samenwerken en ondersteuning te
Voorbeeld
bieden als ze daar nood aan hebben. De leerlingen mogen het
brugje maken naar hun thuistaal als dat kan helpen om de tekst
beter te begrijpen.
• Moedig de leerlingen aan om te experimenteren met taal?
Wat ze dat ze fouten mogen maken?
• Vertonen de leerlingen voldoende spreek- en schrijfdurf?
Kijkwijzer
• Geef je thuistalen en -culturen een plaats in de klas?
• Geloof je in het taalleerpotentieel van alle leerlingen? Toon je
dat door je leerlingen talig uit te dagen?
1
, Taalkrachtig onderwijs is contextrijk
Contextrijk onderwijs biedt veel en rijk taalaanbod en verbindt dat
met de interesses en de leefwereld van de leerlingen, en met hun
Definitie eerder opgedane ervaringen en kennis. Zo kan (abstracte
school)taal verworven worden. Context geeft betekenis aan het
leerproces van leerlingen en werkt motiverend.
Juf Isha vertrekt vanuit de eigen gemeente van de leerlingen en
vanuit de brieven die ze geschreven hebben aan leeftijdsgenootjes
Voorbeeld in andere gemeenten. Daaraan koppelt ze nieuwe kennis: de
verschillende provincies in België. Ze daagt de leerlingen uit om de
nieuwe kennis meteen in te zetten.
• Kies je taken en/of pas je ze aan op basis van input en
interesses van de leerlingen?
• Roep je voorkennis op? Verbind je nieuwe kennis aan eerdere
Kijkwijzer kennis en ervaringen?
• Zorg je voor een voldoende rijk (taal)aanbod, dat je
begrijpelijk maakt door parafrasering en visuele
ondersteuning?
Taalkrachtig onderwijs is functioneel
Taalkrachtig onderwijs wordt functioneel als leerlingen taal
Definitie gebruiken om allerlei voor hen betekenisvolle doelen te kunnen
bereiken.
De leerlingen van juf Isha lezen en overleggen met elkaar, zodat ze er
Voorbeeld samen voor kunnen zorgen dat hun brieven op de juiste plaats
terechtkomen.
• Leiden je lessen tot een concreet eindresultaat (dat ook niet-
talig kan zijn)?
• Werken de leerlingen aan een voor hen relevant en
Kijkwijzer
interessant doel?
• Is er een kloof tussen het niveau waarop de leerlingen nu
functioneren en het niveau van de opdrachten?
2
, Taalkrachtig onderwijs is (inter)actief
Onderwijs wordt (inter)actief als leerlingen veel van elkaar kunnen
Definitie leren, kwaliteitsvolle input en feedback van de leraar krijgen en de
kans hebben om actief te leren.
Juf Isha maakt heterogene groepjes op basis van voorkennis en laat
Voorbeeld leerlingen samen aan een opdracht werken. Zij ondersteunt de
leerlingen door taalaanbod, feedback en ondersteuning te voorzien.
• Zorg je dat je tijd en ruimte hebt om in interactie te gaan met
leerlingen? Geef je voldoende input tijdens interacties met
leerlingen?
Kijkwijzer • Stel je veel open vragen, denkvragen en opinievragen?
• Lokken je lessen interactie tussen leerlingen uit?
• Is er een variatie aan werkvormen die leiden tot actief en
samenwerkend leren?
Taalkrachtig onderwijs geeft ondersteuning
Een krachtige ondersteuning is een combinatie van feedback, feed-
up, feedforward en di_erentiële keuzes die je maakt, om ervoor te
Definitie zorgen dat leerlingen de kloof kunnen overbruggen tussen wat ze
wél kennen en kunnen, en wat nog niet. Ondersteuning kan zowel
individueel als klassikaal gegeven worden.
Juf Isha ondersteunt de leerlingen terwijl ze de tekst over provincies
lezen. Dat doet ze door heterogene groepjes te maken, zodat
Voorbeeld
leerlingen elkaar kunnen ondersteunen, en door tijdens het
groepswerk feedback te geven op wat ze ziet en hoort gebeuren.
• Geef je voldoende feedback op taaluitingen tijdens
betekenisvolle activiteiten? Combineer je daarbij feedback,
feed-up en feedforward om het leerproces van leerlingen
voort te stuwen?
Kijkwijzer • Di_erentieer je, zodat de leerlingen de kloof kunnen
overbruggen tussen het niveau waarop ze nu functioneren en
het niveau van de opdracht?
• Zorg je tijdens het taalleerproces voor zowel individuele als
klassikale ondersteuning?
3
, Taalkrachtig onderwijs heeft aandacht voor impliciet en expliciet leren
Impliciet leren betekent dat leerlingen in contextrijke situaties
functionele en (inter)actieve opdrachten krijgen, waardoor ze
Definitie onbewust taal oppikken. Expliciet leren is bewust inzoomen op
talige aspecten, zoals schooltaalwoorden. Taalkrachtig onderwijs
bestaat uit een samenspel van impliciet en expliciet leren.
Juf Isha zoomt in op taal terwijl de leerlingen bezig zijn met een
Voorbeeld contextrijke, functionele opdracht: ze geeft strategie-instructies,
wijst op spellingsregels en modelt gesprekstechnieken.
• Besteed je tijdens contextrijke, functionele activiteiten
expliciet aandacht aan strategieën en vormelijke aspecten
van taal?
• Maak je ruimte voor betekenisonderhandeling met de
leerlingen en tussen de leerlingen onderling?
Kijkwijzer • Model je? Doe je – hardop denkend – aan de leerlingen voor
hoe ze strategieën kunnen toepassen tijdens een (talige)
opdracht?
• Krijgen leerlingen meerdere kansen om nieuwe taal op te
pikken? Werk je, met andere woorden, voldoende cyclisch in
de loop van het schooljaar (of over de schooljaren heen)?
Taalkrachtig onderwijs biedt kansen tot reflectie
Als onderwijs kansen tot reflectie biedt, is er een goede afwisseling
Definitie tussen nieuwe zaken leren en nadenken over wat er geleerd wordt.
Die reflectie stimuleert het leerproces.
Wanneer de leerlingen moeilijkheden ondervinden met een
complexe tekst, reflecteer juf isha tijdens het groepswerk samen
met de leerlingen over de leesopdracht. Aan het einde van de les
Voorbeeld
blikt ze terug op de verschillende taalcompetenties die de leerlingen
hebben ingezet, en benoemen ze samen wat ze volgende keer
anders zullen aanpakken.
• Maak je voldoende ruimte om samen met de leerlingen te
reflecteren over product en proces?
Kijkwijzer
• Weten de leerlingen wat ze aan het leren zijn (= lesdoelen) en
zijn ze zich daarvan bewust tijdens de lessen?
4
0. Principes van krachtig taalonderwijs
1. Een positief talige grondhouding stimuleren
o Een veilige context bieden
o Het talige repertoire van de leerlingen omarmen
o Hoge verwachtingen koesteren
2. Contextrijk zijn
3. Functioneel zijn
4. (Inter)actief zijn
o Leraar-leerlinginteractie
o Leerling-leerlinginteractie
5. Ondersteuning geven
6. Aandacht hebben voor impliciet en expliciet leren
7. Kansen tot reflectie bieden
o Reflectie op initiatief van de leraar
o Reflectie door medeleerlingen
o Tijd en ruimte om te reflecteren
à ZIE KIJKWIJZERS VOLOP TAAL P.399-412
Taalkrachtig onderwijs stimuleert een positieve talige grondhouding
Een talige grondhouding stimuleren bij leerlingen vormt de basis van
taalkrachtig onderwijs. Het is een samenspel van veilige
Definitie taaloefenkansen creëren, het talige repertoire van leerlingen
omarmen en hoge verwachtingen koesteren ten opzichte van hun
taalleerpotentieel.
Juf Isha daagt de leerlingen uit door hen zelfstandig een moeilijke
tekst te laten verwerken. Ze zorgt echter ook voor veiligheid, door de
leerlingen in groepjes te laten samenwerken en ondersteuning te
Voorbeeld
bieden als ze daar nood aan hebben. De leerlingen mogen het
brugje maken naar hun thuistaal als dat kan helpen om de tekst
beter te begrijpen.
• Moedig de leerlingen aan om te experimenteren met taal?
Wat ze dat ze fouten mogen maken?
• Vertonen de leerlingen voldoende spreek- en schrijfdurf?
Kijkwijzer
• Geef je thuistalen en -culturen een plaats in de klas?
• Geloof je in het taalleerpotentieel van alle leerlingen? Toon je
dat door je leerlingen talig uit te dagen?
1
, Taalkrachtig onderwijs is contextrijk
Contextrijk onderwijs biedt veel en rijk taalaanbod en verbindt dat
met de interesses en de leefwereld van de leerlingen, en met hun
Definitie eerder opgedane ervaringen en kennis. Zo kan (abstracte
school)taal verworven worden. Context geeft betekenis aan het
leerproces van leerlingen en werkt motiverend.
Juf Isha vertrekt vanuit de eigen gemeente van de leerlingen en
vanuit de brieven die ze geschreven hebben aan leeftijdsgenootjes
Voorbeeld in andere gemeenten. Daaraan koppelt ze nieuwe kennis: de
verschillende provincies in België. Ze daagt de leerlingen uit om de
nieuwe kennis meteen in te zetten.
• Kies je taken en/of pas je ze aan op basis van input en
interesses van de leerlingen?
• Roep je voorkennis op? Verbind je nieuwe kennis aan eerdere
Kijkwijzer kennis en ervaringen?
• Zorg je voor een voldoende rijk (taal)aanbod, dat je
begrijpelijk maakt door parafrasering en visuele
ondersteuning?
Taalkrachtig onderwijs is functioneel
Taalkrachtig onderwijs wordt functioneel als leerlingen taal
Definitie gebruiken om allerlei voor hen betekenisvolle doelen te kunnen
bereiken.
De leerlingen van juf Isha lezen en overleggen met elkaar, zodat ze er
Voorbeeld samen voor kunnen zorgen dat hun brieven op de juiste plaats
terechtkomen.
• Leiden je lessen tot een concreet eindresultaat (dat ook niet-
talig kan zijn)?
• Werken de leerlingen aan een voor hen relevant en
Kijkwijzer
interessant doel?
• Is er een kloof tussen het niveau waarop de leerlingen nu
functioneren en het niveau van de opdrachten?
2
, Taalkrachtig onderwijs is (inter)actief
Onderwijs wordt (inter)actief als leerlingen veel van elkaar kunnen
Definitie leren, kwaliteitsvolle input en feedback van de leraar krijgen en de
kans hebben om actief te leren.
Juf Isha maakt heterogene groepjes op basis van voorkennis en laat
Voorbeeld leerlingen samen aan een opdracht werken. Zij ondersteunt de
leerlingen door taalaanbod, feedback en ondersteuning te voorzien.
• Zorg je dat je tijd en ruimte hebt om in interactie te gaan met
leerlingen? Geef je voldoende input tijdens interacties met
leerlingen?
Kijkwijzer • Stel je veel open vragen, denkvragen en opinievragen?
• Lokken je lessen interactie tussen leerlingen uit?
• Is er een variatie aan werkvormen die leiden tot actief en
samenwerkend leren?
Taalkrachtig onderwijs geeft ondersteuning
Een krachtige ondersteuning is een combinatie van feedback, feed-
up, feedforward en di_erentiële keuzes die je maakt, om ervoor te
Definitie zorgen dat leerlingen de kloof kunnen overbruggen tussen wat ze
wél kennen en kunnen, en wat nog niet. Ondersteuning kan zowel
individueel als klassikaal gegeven worden.
Juf Isha ondersteunt de leerlingen terwijl ze de tekst over provincies
lezen. Dat doet ze door heterogene groepjes te maken, zodat
Voorbeeld
leerlingen elkaar kunnen ondersteunen, en door tijdens het
groepswerk feedback te geven op wat ze ziet en hoort gebeuren.
• Geef je voldoende feedback op taaluitingen tijdens
betekenisvolle activiteiten? Combineer je daarbij feedback,
feed-up en feedforward om het leerproces van leerlingen
voort te stuwen?
Kijkwijzer • Di_erentieer je, zodat de leerlingen de kloof kunnen
overbruggen tussen het niveau waarop ze nu functioneren en
het niveau van de opdracht?
• Zorg je tijdens het taalleerproces voor zowel individuele als
klassikale ondersteuning?
3
, Taalkrachtig onderwijs heeft aandacht voor impliciet en expliciet leren
Impliciet leren betekent dat leerlingen in contextrijke situaties
functionele en (inter)actieve opdrachten krijgen, waardoor ze
Definitie onbewust taal oppikken. Expliciet leren is bewust inzoomen op
talige aspecten, zoals schooltaalwoorden. Taalkrachtig onderwijs
bestaat uit een samenspel van impliciet en expliciet leren.
Juf Isha zoomt in op taal terwijl de leerlingen bezig zijn met een
Voorbeeld contextrijke, functionele opdracht: ze geeft strategie-instructies,
wijst op spellingsregels en modelt gesprekstechnieken.
• Besteed je tijdens contextrijke, functionele activiteiten
expliciet aandacht aan strategieën en vormelijke aspecten
van taal?
• Maak je ruimte voor betekenisonderhandeling met de
leerlingen en tussen de leerlingen onderling?
Kijkwijzer • Model je? Doe je – hardop denkend – aan de leerlingen voor
hoe ze strategieën kunnen toepassen tijdens een (talige)
opdracht?
• Krijgen leerlingen meerdere kansen om nieuwe taal op te
pikken? Werk je, met andere woorden, voldoende cyclisch in
de loop van het schooljaar (of over de schooljaren heen)?
Taalkrachtig onderwijs biedt kansen tot reflectie
Als onderwijs kansen tot reflectie biedt, is er een goede afwisseling
Definitie tussen nieuwe zaken leren en nadenken over wat er geleerd wordt.
Die reflectie stimuleert het leerproces.
Wanneer de leerlingen moeilijkheden ondervinden met een
complexe tekst, reflecteer juf isha tijdens het groepswerk samen
met de leerlingen over de leesopdracht. Aan het einde van de les
Voorbeeld
blikt ze terug op de verschillende taalcompetenties die de leerlingen
hebben ingezet, en benoemen ze samen wat ze volgende keer
anders zullen aanpakken.
• Maak je voldoende ruimte om samen met de leerlingen te
reflecteren over product en proces?
Kijkwijzer
• Weten de leerlingen wat ze aan het leren zijn (= lesdoelen) en
zijn ze zich daarvan bewust tijdens de lessen?
4
