Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
Samenvatting Neurowetenschappen Tentamen 2
Femke de Gier
Minor BMW 2020
Inhoud
9: Perifeer Motorische Neuron: Spierreceptoren en Reflexen ........................................................................................................................... 3
Hiërarchische en parallelle organisatie van het motorische systeem ........................................................................................................... 3
De perifere motorneuronen = Final Common Pathway ................................................................................................................................ 4
Final Common Pathway: Motorneuron ........................................................................................................................................................ 4
Type motorneuronen.................................................................................................................................................................................... 5
Spierspoeltjes ............................................................................................................................................................................................... 6
Golgi Peeslichaampjes .................................................................................................................................................................................. 7
Ritmiek.......................................................................................................................................................................................................... 8
10: Centraal Motorisch Neuron: Afdalende Systemen ....................................................................................................................................... 9
Lower motorneuronen in het ruggenmerg ................................................................................................................................................... 9
Reflexen ...................................................................................................................................................................................................... 10
Subcorticale motorische centra .................................................................................................................................................................. 11
De motorcortex .......................................................................................................................................................................................... 12
Descenderende banen ................................................................................................................................................................................ 13
Centrale en een perifere verlamming ......................................................................................................................................................... 15
Tracing experimenten ................................................................................................................................................................................. 16
11: De Invloed van de Basale Kernen en Cerebellum op de Motoriek ............................................................................................................. 17
Het cerebellum ........................................................................................................................................................................................... 18
Input cerebellum ........................................................................................................................................................................................ 19
Output cerebellum ..................................................................................................................................................................................... 19
Cerebellaire laesies ..................................................................................................................................................................................... 21
Basale kernen ............................................................................................................................................................................................. 22
Circuit ......................................................................................................................................................................................................... 23
Parkinson ............................................................................................................................................................................................... 25
Huntington ............................................................................................................................................................................................ 25
Loops basale kernen .............................................................................................................................................................................. 26
Extra informatie zelfstudie.......................................................................................................................................................................... 27
12: Corticale functies ....................................................................................................................................................................................... 28
Pariëtaalkwab ............................................................................................................................................................................................. 28
Baansystemen: Somatosensibele ascenderende baansystemen ........................................................................................................... 29
Laesies Pariëtaalkwab............................................................................................................................................................................ 30
Occipitaalkwab ........................................................................................................................................................................................... 31
Baansysteem: Visuele systeem .............................................................................................................................................................. 31
Temporaalkwab .......................................................................................................................................................................................... 32
Baansysteem: Auditief systeem ............................................................................................................................................................. 32
Laesies temporaalkwab ......................................................................................................................................................................... 33
Frontaalkwab .............................................................................................................................................................................................. 33
1
,Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
Baansysteem: motorcortex descenderen banen ................................................................................................................................... 34
Laesies frontaalkwab ............................................................................................................................................................................. 35
13: Het Autonome Zenuwstelsel ...................................................................................................................................................................... 36
Functie en indeling autonoom zenuwstelsel............................................................................................................................................... 36
Opbouw autonoom zenuwstelsel ............................................................................................................................................................... 36
Sympatische zenuwstelsel .......................................................................................................................................................................... 36
Parasympatisch zenuwstelsel ..................................................................................................................................................................... 37
Neurotransmitters ...................................................................................................................................................................................... 38
Sensorisch viscerale afferenten .................................................................................................................................................................. 39
Cardiovasculair reflex ................................................................................................................................................................................. 39
14: Hypothalamus ............................................................................................................................................................................................ 42
Anatomie .................................................................................................................................................................................................... 42
Hypofyse ..................................................................................................................................................................................................... 42
Endocrien:................................................................................................................................................................................................... 43
Stress via de HPA-as .............................................................................................................................................................................. 43
Energiebalans ........................................................................................................................................................................................ 43
Emotioneel: Autonoom zenuwstelsel ......................................................................................................................................................... 44
Balanssystemen en Ritmes ......................................................................................................................................................................... 45
Circadiane ritme .................................................................................................................................................................................... 45
Temperatuur ......................................................................................................................................................................................... 45
15: Chemoreceptie .......................................................................................................................................................................................... 46
Olfactoire systeem ...................................................................................................................................................................................... 46
Smaak ......................................................................................................................................................................................................... 47
Trigeminale pijnsysteem ............................................................................................................................................................................. 48
Accessoire Olfactoire Systeem .................................................................................................................................................................... 48
16: Het Limbisch Systeem ................................................................................................................................................................................ 49
Ontdekking en onderzoek ........................................................................................................................................................................... 49
Amygdala .................................................................................................................................................................................................... 51
Conditionering ....................................................................................................................................................................................... 51
Hippocampus .............................................................................................................................................................................................. 52
Mesolimbische dopaminerge systeem ....................................................................................................................................................... 53
Legenda
9 = College 23 en 24 + Zelfstudie 9 + WC 6
10 = College 25 en 26 + Zelfstudie 10 + WC 7
11 = College 27 + Zelfstudie 11 + WC 8 + College 28: Patiëntbespreking
12 = College 29 en 30 + Zelfstudie 12 + WC 9
13 = College 31 + WC 10
14 = College 32 + WC 10
15 = College 33
16 = College 34
2
,Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
9: Perifeer Motorische Neuron: Spierreceptoren en
Reflexen
Hoorcollege 23 en 24
Hiërarchische en parallelle organisatie van het motorische
systeem
Motorisch systeem: Het idee uitvoeren. Van denken naar doen.
• Via de associatieve cortex krijgt de motorcortex het signaal dat deze iets moet gaan doen.
• In de basale ganglia ligt “de bibliotheek” van voorgeprogrammeerde systemen die hiervoor
ingezet kunnen worden.
• De hersenstam krijgt “het programma”- de informatie wat er moet gebeuren. De hersenstam
krijgt de taak om dit uit te voeren.
• Maar om het uit te voeren is er proprioceptieve (stand spieren en gewrichten) informatie nodig.
Cerebellum beslist dus hoe het moet worden uitgevoerd.
• Ruggenmerg bevat lokaal circuit van interneuronen, welke de motorneuronen aanstuurt.
o Lower → Perifere motorische neuronen. In het ruggenmerg. Aansturen skeletspieren.
o Upper → Centrale motorische neuronen. In het telencephalon.
Aandoeningen motorneuronen
• ALS = Upper en lower motorneuronen
aangetast. Niet alleen lichamelijk, maar ook
disfunctie cognitieve functies, dus dementie.
• PSM = Lower motorneuronen. Een langzaam
progressieve ziekte. Geen cognitieve
veranderingen. Lijkt op ALS.
• PLS = Upper motorneuronen. Ook een
langzaam progressieve ziekte.
Motorcortex → (invloed basale kernen) Hersenstam →
lokale circuitneuronen → Motorneuronen → Spieren
• Motorcortex (via associatieve cortex info wat
te doen) sturen via de periferie via
motorneuronen in de ventrale hoorn van het
ruggenmerg, spierinnervatie aan.
• De cerebellum ontvangt informatie over de
stand van het lichaam.
• Lokale circuit neuronen zitten om het systeem
als regelcentrum. In het ruggenmerg.
• Hersenstam zorgt ervoor dat als je je been
optilt, je niet omvalt en er dus andere spieren
geactiveerd worden.
3
, Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
De perifere motorneuronen = Final Common Pathway
Ligging lower motorneuronen in het ruggenmerg
• Ventrale hoorn → Bevat de lower (perifere)
motorneuronen.
• Meestal hele grote neuronen t.o.v. andere neuronen op
deze plek.
• Veel synapsen naar interneuronen.
Somatotopie van de motorneuronen = De plaats waarin een
structuur ligt zegt iets over het deel van het lichaam waarnaar
het verwijst.
• Motorneuronen van de proximale spieren liggen mediaal in ventrale hoorn.
• Motorneuronen van de distale spieren (vingers en tenen) liggen juist aan de
laterale kant.
Maar niet alleen de plek is een factor voor de structuur in het ruggenmerg. Ook de
functie:
• Balans → Activiteit van de rechter en linkerkant van het lichaam samen.
• Mediaal: De spieren die zorgen voor balans, hebben veel verbindingen van
de ipsi- en contralaterale kant. Er is veel bilaterale en proximodistale
samenwerking. → Balans.
• Lateraal: Aansturing van de distale spiergroepen (geen balans) hebben
eenzijdige/unilaterale activatie. → Eenzijdige/unilaterale verbindingen.
De functie van de spieren is anders dus vandaar dat de motorneuronen ook anders in
het ruggenmerg liggen.
Final Common Pathway: Motorneuron
Motorneuronen = innerveren spiervezels van skeletspieren. Scheiden acetylcholine
(Ach) uit. Ach zal calcium afgeven, welke voor samentrekkingen zorgen.
Motor-eindplaat (MEP) = Een axon vertakt naar verschillende spiervezels met
acetylcholine als neurotransmitter.
Motorunit = Groep spiervezels die door één motorneuron worden geïnnerveerd. Spiervezels van één
motorunit liggen verspreid binnen één spier, zorgt voor de juiste contractie.
Motorneuronpool = Een groep motorneuronen die samen één spier innerveren.
Spier
Collumnaire opbouw: De motorneuronen hebben een bepaalde plek in het ruggenmerg. Meestal wordt
een spier aangestuurd door meerdere ruggenmerg segmenten. → Uitval één ruggenmergzenuw: niet
gelijk een spier die niet meer werkt, maar spierzwakte.
Hoe groter motorneuron, hoe groter motorunit, hoe meer een spier kan worden aangestuurd.
Grote motorneuronen hebben dikke axonen, welke een hoge drempel hebben → Hoge drempel voor
actiepotentiaal.
• Lengteconstante: Hoe groter diameter axon, hoe makkelijker kalium kan stromen, want de
weerstand is kleiner. De myelineschede zorgt voor minder lekken, meer isolatie. Er kan dus een
grotere sprong gemaakt worden. De intracellulaire weerstand zal omlaag gaan.
• Kleinere motorneuronen zijn dus makkelijker te activeren.
4
Samenvatting Neurowetenschappen Tentamen 2
Femke de Gier
Minor BMW 2020
Inhoud
9: Perifeer Motorische Neuron: Spierreceptoren en Reflexen ........................................................................................................................... 3
Hiërarchische en parallelle organisatie van het motorische systeem ........................................................................................................... 3
De perifere motorneuronen = Final Common Pathway ................................................................................................................................ 4
Final Common Pathway: Motorneuron ........................................................................................................................................................ 4
Type motorneuronen.................................................................................................................................................................................... 5
Spierspoeltjes ............................................................................................................................................................................................... 6
Golgi Peeslichaampjes .................................................................................................................................................................................. 7
Ritmiek.......................................................................................................................................................................................................... 8
10: Centraal Motorisch Neuron: Afdalende Systemen ....................................................................................................................................... 9
Lower motorneuronen in het ruggenmerg ................................................................................................................................................... 9
Reflexen ...................................................................................................................................................................................................... 10
Subcorticale motorische centra .................................................................................................................................................................. 11
De motorcortex .......................................................................................................................................................................................... 12
Descenderende banen ................................................................................................................................................................................ 13
Centrale en een perifere verlamming ......................................................................................................................................................... 15
Tracing experimenten ................................................................................................................................................................................. 16
11: De Invloed van de Basale Kernen en Cerebellum op de Motoriek ............................................................................................................. 17
Het cerebellum ........................................................................................................................................................................................... 18
Input cerebellum ........................................................................................................................................................................................ 19
Output cerebellum ..................................................................................................................................................................................... 19
Cerebellaire laesies ..................................................................................................................................................................................... 21
Basale kernen ............................................................................................................................................................................................. 22
Circuit ......................................................................................................................................................................................................... 23
Parkinson ............................................................................................................................................................................................... 25
Huntington ............................................................................................................................................................................................ 25
Loops basale kernen .............................................................................................................................................................................. 26
Extra informatie zelfstudie.......................................................................................................................................................................... 27
12: Corticale functies ....................................................................................................................................................................................... 28
Pariëtaalkwab ............................................................................................................................................................................................. 28
Baansystemen: Somatosensibele ascenderende baansystemen ........................................................................................................... 29
Laesies Pariëtaalkwab............................................................................................................................................................................ 30
Occipitaalkwab ........................................................................................................................................................................................... 31
Baansysteem: Visuele systeem .............................................................................................................................................................. 31
Temporaalkwab .......................................................................................................................................................................................... 32
Baansysteem: Auditief systeem ............................................................................................................................................................. 32
Laesies temporaalkwab ......................................................................................................................................................................... 33
Frontaalkwab .............................................................................................................................................................................................. 33
1
,Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
Baansysteem: motorcortex descenderen banen ................................................................................................................................... 34
Laesies frontaalkwab ............................................................................................................................................................................. 35
13: Het Autonome Zenuwstelsel ...................................................................................................................................................................... 36
Functie en indeling autonoom zenuwstelsel............................................................................................................................................... 36
Opbouw autonoom zenuwstelsel ............................................................................................................................................................... 36
Sympatische zenuwstelsel .......................................................................................................................................................................... 36
Parasympatisch zenuwstelsel ..................................................................................................................................................................... 37
Neurotransmitters ...................................................................................................................................................................................... 38
Sensorisch viscerale afferenten .................................................................................................................................................................. 39
Cardiovasculair reflex ................................................................................................................................................................................. 39
14: Hypothalamus ............................................................................................................................................................................................ 42
Anatomie .................................................................................................................................................................................................... 42
Hypofyse ..................................................................................................................................................................................................... 42
Endocrien:................................................................................................................................................................................................... 43
Stress via de HPA-as .............................................................................................................................................................................. 43
Energiebalans ........................................................................................................................................................................................ 43
Emotioneel: Autonoom zenuwstelsel ......................................................................................................................................................... 44
Balanssystemen en Ritmes ......................................................................................................................................................................... 45
Circadiane ritme .................................................................................................................................................................................... 45
Temperatuur ......................................................................................................................................................................................... 45
15: Chemoreceptie .......................................................................................................................................................................................... 46
Olfactoire systeem ...................................................................................................................................................................................... 46
Smaak ......................................................................................................................................................................................................... 47
Trigeminale pijnsysteem ............................................................................................................................................................................. 48
Accessoire Olfactoire Systeem .................................................................................................................................................................... 48
16: Het Limbisch Systeem ................................................................................................................................................................................ 49
Ontdekking en onderzoek ........................................................................................................................................................................... 49
Amygdala .................................................................................................................................................................................................... 51
Conditionering ....................................................................................................................................................................................... 51
Hippocampus .............................................................................................................................................................................................. 52
Mesolimbische dopaminerge systeem ....................................................................................................................................................... 53
Legenda
9 = College 23 en 24 + Zelfstudie 9 + WC 6
10 = College 25 en 26 + Zelfstudie 10 + WC 7
11 = College 27 + Zelfstudie 11 + WC 8 + College 28: Patiëntbespreking
12 = College 29 en 30 + Zelfstudie 12 + WC 9
13 = College 31 + WC 10
14 = College 32 + WC 10
15 = College 33
16 = College 34
2
,Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
9: Perifeer Motorische Neuron: Spierreceptoren en
Reflexen
Hoorcollege 23 en 24
Hiërarchische en parallelle organisatie van het motorische
systeem
Motorisch systeem: Het idee uitvoeren. Van denken naar doen.
• Via de associatieve cortex krijgt de motorcortex het signaal dat deze iets moet gaan doen.
• In de basale ganglia ligt “de bibliotheek” van voorgeprogrammeerde systemen die hiervoor
ingezet kunnen worden.
• De hersenstam krijgt “het programma”- de informatie wat er moet gebeuren. De hersenstam
krijgt de taak om dit uit te voeren.
• Maar om het uit te voeren is er proprioceptieve (stand spieren en gewrichten) informatie nodig.
Cerebellum beslist dus hoe het moet worden uitgevoerd.
• Ruggenmerg bevat lokaal circuit van interneuronen, welke de motorneuronen aanstuurt.
o Lower → Perifere motorische neuronen. In het ruggenmerg. Aansturen skeletspieren.
o Upper → Centrale motorische neuronen. In het telencephalon.
Aandoeningen motorneuronen
• ALS = Upper en lower motorneuronen
aangetast. Niet alleen lichamelijk, maar ook
disfunctie cognitieve functies, dus dementie.
• PSM = Lower motorneuronen. Een langzaam
progressieve ziekte. Geen cognitieve
veranderingen. Lijkt op ALS.
• PLS = Upper motorneuronen. Ook een
langzaam progressieve ziekte.
Motorcortex → (invloed basale kernen) Hersenstam →
lokale circuitneuronen → Motorneuronen → Spieren
• Motorcortex (via associatieve cortex info wat
te doen) sturen via de periferie via
motorneuronen in de ventrale hoorn van het
ruggenmerg, spierinnervatie aan.
• De cerebellum ontvangt informatie over de
stand van het lichaam.
• Lokale circuit neuronen zitten om het systeem
als regelcentrum. In het ruggenmerg.
• Hersenstam zorgt ervoor dat als je je been
optilt, je niet omvalt en er dus andere spieren
geactiveerd worden.
3
, Universiteit Utrecht – Biomedische Wetenschappen
De perifere motorneuronen = Final Common Pathway
Ligging lower motorneuronen in het ruggenmerg
• Ventrale hoorn → Bevat de lower (perifere)
motorneuronen.
• Meestal hele grote neuronen t.o.v. andere neuronen op
deze plek.
• Veel synapsen naar interneuronen.
Somatotopie van de motorneuronen = De plaats waarin een
structuur ligt zegt iets over het deel van het lichaam waarnaar
het verwijst.
• Motorneuronen van de proximale spieren liggen mediaal in ventrale hoorn.
• Motorneuronen van de distale spieren (vingers en tenen) liggen juist aan de
laterale kant.
Maar niet alleen de plek is een factor voor de structuur in het ruggenmerg. Ook de
functie:
• Balans → Activiteit van de rechter en linkerkant van het lichaam samen.
• Mediaal: De spieren die zorgen voor balans, hebben veel verbindingen van
de ipsi- en contralaterale kant. Er is veel bilaterale en proximodistale
samenwerking. → Balans.
• Lateraal: Aansturing van de distale spiergroepen (geen balans) hebben
eenzijdige/unilaterale activatie. → Eenzijdige/unilaterale verbindingen.
De functie van de spieren is anders dus vandaar dat de motorneuronen ook anders in
het ruggenmerg liggen.
Final Common Pathway: Motorneuron
Motorneuronen = innerveren spiervezels van skeletspieren. Scheiden acetylcholine
(Ach) uit. Ach zal calcium afgeven, welke voor samentrekkingen zorgen.
Motor-eindplaat (MEP) = Een axon vertakt naar verschillende spiervezels met
acetylcholine als neurotransmitter.
Motorunit = Groep spiervezels die door één motorneuron worden geïnnerveerd. Spiervezels van één
motorunit liggen verspreid binnen één spier, zorgt voor de juiste contractie.
Motorneuronpool = Een groep motorneuronen die samen één spier innerveren.
Spier
Collumnaire opbouw: De motorneuronen hebben een bepaalde plek in het ruggenmerg. Meestal wordt
een spier aangestuurd door meerdere ruggenmerg segmenten. → Uitval één ruggenmergzenuw: niet
gelijk een spier die niet meer werkt, maar spierzwakte.
Hoe groter motorneuron, hoe groter motorunit, hoe meer een spier kan worden aangestuurd.
Grote motorneuronen hebben dikke axonen, welke een hoge drempel hebben → Hoge drempel voor
actiepotentiaal.
• Lengteconstante: Hoe groter diameter axon, hoe makkelijker kalium kan stromen, want de
weerstand is kleiner. De myelineschede zorgt voor minder lekken, meer isolatie. Er kan dus een
grotere sprong gemaakt worden. De intracellulaire weerstand zal omlaag gaan.
• Kleinere motorneuronen zijn dus makkelijker te activeren.
4
