1. De chaosmachine documentaire Fake News
1. Complottheorieën
- Corona: Er zijn theorieën dat het coronavirus opzettelijk is verspreid om een nieuwe
sociale hiërarchie (boven- en onderklasse) te creëren en onze vrijheden te beperken.
- Jurgen Conings: wou Marc van Ranst omleggen en heeft uiteindelijk zelfmoord gepleegd.
Zijn dood leidde tot verwarring en discussie, en voedde complottheorieën over de rol van
de overheid en de media, waarbij sommige mensen geloofden dat er een samenzwering
was om de bevolking te controleren en onderdrukken.
- Klaus Schwab: introduceerde tijdens de coronapandemie het idee van “The Great
Reset.”; idee is om de wereld na de pandemie opnieuw op te bouwen met de focus op
duurzaamheid, sociale gelijkheid en economisch herstel. Critici geloven echter dat hij
samenwerkt met machtige landen en bedrijven om de gewone bevolking te
onderdrukken.
2. Rol van Youtube
- Sterk Algoritme: toont video’s op basis van de interesses en kijkgeschiedenis van
gebruikers.
- Kliksysteem: het algortime zorgt dat kijkers voortdurend worden aangemoedigd om meer
video's te bekijken. Het is een soort ‘naaldstroom’ van gek nieuws, waar kijkers steeds
verder in verzeild raken.
- Inkomstenmodel: Het primaire doel van YouTube is om kijkers zo lang mogelijk op het
platform te houden om de advertentie-inkomsten te maximaliseren.
3. Rol van Facebook
Nog erger dan Youtube
- Je komt in groepen terecht van mensen met dezelfde visie
Men versterkt elkaars visies en overtuigingen hierin
Deze groepen willen geen tegenspraak
- Micro targeting op sociale media
= “aanbevolen voor jou”
Gebeurt vaak via algoritmes om zo interesses en voorkeuren na te gaan
Spraakherkenning en volgen van gebruikspatronen
Meevolgen van zoekopdrachten
4. Wat is informatie?
4.1 Objectieve werkelijkheid
- Definitie: Alles wat echt is. Het verwijst naar de feiten en dingen die daadwerkelijk
bestaan, onafhankelijk van persoonlijke meningen of interpretaties.
- Voorbeeld: Een tafel die fysiek aanwezig is in een kamer. Dit is een waarneembaar en
meetbaar object dat niet afhankelijk is van iemand's mening.
4.2 Subjectieve werkelijkheid
, - Definitie: Persoonlijke ervaringen en interpretaties van de werkelijkheid. Dit is hoe
iemand iets voelt of ervaart, wat kan variëren van persoon tot persoon.
- Voorbeeld: De mate van pijn die iemand ervaart. Dit is uniek voor elk individu en kan niet
objectief worden gemeten of vergeleken met anderen.
4.3 Intersubjectieve werkelijkheid
- Definitie: Ideeën en overtuigingen die door grote groepen mensen worden gedeeld en
geaccepteerd. Dit zijn concepten die in de samenleving betekenis hebben gekregen.
- Voorbeeld: Geld heeft waarde omdat een grote groep mensen dat accepteert. Het is een
sociaal construct dat alleen bestaat omdat mensen geloven dat het waardevol is.
5. Informatie
Soms geeft informatie de werkelijkheid weer en soms ook niet. Informatie heeft de kracht om
mensen en ideeën met elkaar te verbinden. Dit kan leiden tot gedeelde overtuigingen en
samenwerkingen, maar kan ook een voedingsbodem zijn voor complottheorieën.
Kritische Vragen: Bij het consumeren van informatie is het essentieel om te vragen:
- Hoe goed geeft deze informatie de werkelijkheid weer?
- Klopt deze informatie niet?
- Hoe verbindend werkt deze informatie?
5.1 Misinformatie
- Definitie: onjuiste of foutieve informatie die onbewust wordt verspreid, zonder
opzettelijk bedrog.
- Voorbeeld: Stel dat je tijdens het studeren voor een examen een fout in je notities maakt.
Wanneer je deze onjuiste informatie op het examen opschrijft, is dat misinformatie. Je
dacht dat je de juiste informatie had, maar je was je niet bewust van de fout.
5.2 Desinformatie
- Definitie: opzettelijk verspreide onjuiste informatie, vaak met het doel om misleiding,
verwarring of schade te veroorzaken.
- Voorbeeld: Stel dat iemand een valse claim verspreidt op sociale media, zoals het
beweren dat een bepaald vaccin gevaarlijk is, terwijl ze weten dat dit niet waar is. Dit kan
mensen ontmoedigen om zich te laten vaccineren, wat ernstige gevolgen kan hebben
voor de volksgezondheid.
5.2.1 Waarom zijn we vatbaar voor desinfomatie?
, 1. Cognitieve Overload - Illusionary Truth
In de huidige informatie-overload kunnen onze hersenen overweldigd raken door de hoeveelheid
beschikbare informatie. Wanneer mensen herhaaldelijk dezelfde valse informatie tegenkomen, kan
dit leiden tot de "illusionary truth effect," waarbij ze deze informatie als waar gaan beschouwen.
Voorbeeld: Joseph Goebbels, de minister van Propaganda in nazi-Duitsland, maakte
gebruik van deze techniek door leugens over Joden voortdurend te herhalen, waardoor
mensen deze als waarheid begonnen te accepteren.
2. Confirmation bias
Mensen die de bronnen negeren die niet voldoen aan hun opinie
Voorbeeld: mensen die tegen COVID-19-vaccins zijn, zoeken vaak alleen naar informatie
die de negatieve aspecten van vaccins benadrukt, terwijl ze studies die de voordelen
aantonen, negeren. Dit versterkt hun bestaande opvattingen en ondermijnt de
wetenschappelijke consensus, die de best mogelijke interpretatie van de huidige kennis
vertegenwoordigt.
3. Epistemic anxiety
Veel mensen ervaren een angst om niet volledig op de hoogte te zijn of om de controle over
informatie te verliezen. Deze angst kan hen ertoe brengen om onbetrouwbare informatie te
accepteren om een gevoel van volledigheid en begrip te behouden.
Voorbeeld: Iemand die zich onzeker voelt over hun kennis kan geneigd zijn om
onbetrouwbare bronnen te accepteren die hun verhaal aanvullen, omdat ze bang zijn om
iets belangrijks te missen.
5.2.2 Wie zijn de verspreiders van desinformatie?
1. Invloedrijke, charismatische ‘pushers’
Dit zijn krachtige en overtuigende mensen die grote invloed hebben en middelen kunnen inzetten om
desinformatie te verspreiden. (macht en geld)
Voorbeeld: In de VS zijn 12 anti-vaccinatie pushers verantwoordelijk voor 65% van de
desinformatie over vaccins. Een voorbeeld van een aangepaste desinformatiecampagne is
de omvolkingstheorie, die vroeger op Joden gericht was en nu op moslims.
Desinfoirmatie past zich aan, aan de angensten van de mensen
Parallellen: Je gaat altijd verhalen hebben in een maatschappij waarin men bang heeft voor
het onbekende
2. Buitenlandse mogendheden (o.a Rusland)
1. Complottheorieën
- Corona: Er zijn theorieën dat het coronavirus opzettelijk is verspreid om een nieuwe
sociale hiërarchie (boven- en onderklasse) te creëren en onze vrijheden te beperken.
- Jurgen Conings: wou Marc van Ranst omleggen en heeft uiteindelijk zelfmoord gepleegd.
Zijn dood leidde tot verwarring en discussie, en voedde complottheorieën over de rol van
de overheid en de media, waarbij sommige mensen geloofden dat er een samenzwering
was om de bevolking te controleren en onderdrukken.
- Klaus Schwab: introduceerde tijdens de coronapandemie het idee van “The Great
Reset.”; idee is om de wereld na de pandemie opnieuw op te bouwen met de focus op
duurzaamheid, sociale gelijkheid en economisch herstel. Critici geloven echter dat hij
samenwerkt met machtige landen en bedrijven om de gewone bevolking te
onderdrukken.
2. Rol van Youtube
- Sterk Algoritme: toont video’s op basis van de interesses en kijkgeschiedenis van
gebruikers.
- Kliksysteem: het algortime zorgt dat kijkers voortdurend worden aangemoedigd om meer
video's te bekijken. Het is een soort ‘naaldstroom’ van gek nieuws, waar kijkers steeds
verder in verzeild raken.
- Inkomstenmodel: Het primaire doel van YouTube is om kijkers zo lang mogelijk op het
platform te houden om de advertentie-inkomsten te maximaliseren.
3. Rol van Facebook
Nog erger dan Youtube
- Je komt in groepen terecht van mensen met dezelfde visie
Men versterkt elkaars visies en overtuigingen hierin
Deze groepen willen geen tegenspraak
- Micro targeting op sociale media
= “aanbevolen voor jou”
Gebeurt vaak via algoritmes om zo interesses en voorkeuren na te gaan
Spraakherkenning en volgen van gebruikspatronen
Meevolgen van zoekopdrachten
4. Wat is informatie?
4.1 Objectieve werkelijkheid
- Definitie: Alles wat echt is. Het verwijst naar de feiten en dingen die daadwerkelijk
bestaan, onafhankelijk van persoonlijke meningen of interpretaties.
- Voorbeeld: Een tafel die fysiek aanwezig is in een kamer. Dit is een waarneembaar en
meetbaar object dat niet afhankelijk is van iemand's mening.
4.2 Subjectieve werkelijkheid
, - Definitie: Persoonlijke ervaringen en interpretaties van de werkelijkheid. Dit is hoe
iemand iets voelt of ervaart, wat kan variëren van persoon tot persoon.
- Voorbeeld: De mate van pijn die iemand ervaart. Dit is uniek voor elk individu en kan niet
objectief worden gemeten of vergeleken met anderen.
4.3 Intersubjectieve werkelijkheid
- Definitie: Ideeën en overtuigingen die door grote groepen mensen worden gedeeld en
geaccepteerd. Dit zijn concepten die in de samenleving betekenis hebben gekregen.
- Voorbeeld: Geld heeft waarde omdat een grote groep mensen dat accepteert. Het is een
sociaal construct dat alleen bestaat omdat mensen geloven dat het waardevol is.
5. Informatie
Soms geeft informatie de werkelijkheid weer en soms ook niet. Informatie heeft de kracht om
mensen en ideeën met elkaar te verbinden. Dit kan leiden tot gedeelde overtuigingen en
samenwerkingen, maar kan ook een voedingsbodem zijn voor complottheorieën.
Kritische Vragen: Bij het consumeren van informatie is het essentieel om te vragen:
- Hoe goed geeft deze informatie de werkelijkheid weer?
- Klopt deze informatie niet?
- Hoe verbindend werkt deze informatie?
5.1 Misinformatie
- Definitie: onjuiste of foutieve informatie die onbewust wordt verspreid, zonder
opzettelijk bedrog.
- Voorbeeld: Stel dat je tijdens het studeren voor een examen een fout in je notities maakt.
Wanneer je deze onjuiste informatie op het examen opschrijft, is dat misinformatie. Je
dacht dat je de juiste informatie had, maar je was je niet bewust van de fout.
5.2 Desinformatie
- Definitie: opzettelijk verspreide onjuiste informatie, vaak met het doel om misleiding,
verwarring of schade te veroorzaken.
- Voorbeeld: Stel dat iemand een valse claim verspreidt op sociale media, zoals het
beweren dat een bepaald vaccin gevaarlijk is, terwijl ze weten dat dit niet waar is. Dit kan
mensen ontmoedigen om zich te laten vaccineren, wat ernstige gevolgen kan hebben
voor de volksgezondheid.
5.2.1 Waarom zijn we vatbaar voor desinfomatie?
, 1. Cognitieve Overload - Illusionary Truth
In de huidige informatie-overload kunnen onze hersenen overweldigd raken door de hoeveelheid
beschikbare informatie. Wanneer mensen herhaaldelijk dezelfde valse informatie tegenkomen, kan
dit leiden tot de "illusionary truth effect," waarbij ze deze informatie als waar gaan beschouwen.
Voorbeeld: Joseph Goebbels, de minister van Propaganda in nazi-Duitsland, maakte
gebruik van deze techniek door leugens over Joden voortdurend te herhalen, waardoor
mensen deze als waarheid begonnen te accepteren.
2. Confirmation bias
Mensen die de bronnen negeren die niet voldoen aan hun opinie
Voorbeeld: mensen die tegen COVID-19-vaccins zijn, zoeken vaak alleen naar informatie
die de negatieve aspecten van vaccins benadrukt, terwijl ze studies die de voordelen
aantonen, negeren. Dit versterkt hun bestaande opvattingen en ondermijnt de
wetenschappelijke consensus, die de best mogelijke interpretatie van de huidige kennis
vertegenwoordigt.
3. Epistemic anxiety
Veel mensen ervaren een angst om niet volledig op de hoogte te zijn of om de controle over
informatie te verliezen. Deze angst kan hen ertoe brengen om onbetrouwbare informatie te
accepteren om een gevoel van volledigheid en begrip te behouden.
Voorbeeld: Iemand die zich onzeker voelt over hun kennis kan geneigd zijn om
onbetrouwbare bronnen te accepteren die hun verhaal aanvullen, omdat ze bang zijn om
iets belangrijks te missen.
5.2.2 Wie zijn de verspreiders van desinformatie?
1. Invloedrijke, charismatische ‘pushers’
Dit zijn krachtige en overtuigende mensen die grote invloed hebben en middelen kunnen inzetten om
desinformatie te verspreiden. (macht en geld)
Voorbeeld: In de VS zijn 12 anti-vaccinatie pushers verantwoordelijk voor 65% van de
desinformatie over vaccins. Een voorbeeld van een aangepaste desinformatiecampagne is
de omvolkingstheorie, die vroeger op Joden gericht was en nu op moslims.
Desinfoirmatie past zich aan, aan de angensten van de mensen
Parallellen: Je gaat altijd verhalen hebben in een maatschappij waarin men bang heeft voor
het onbekende
2. Buitenlandse mogendheden (o.a Rusland)
