HOORCOLLEGE 1 7
Wat is School en Pedagogische Psychologie 7
1.1 Wat is school psychologie 7
1.2 Wat is pedagogiek 7
1.2.1 Wat is een pedagoog 8
1.3 School en pedagogische psychologie 8
1.4 Nut voor klinische psychologie 8
1.5 Wie is verantwoordelijk voor de opvoeding? 8
1.6 Individuele verantwoordelijkheid 9
1.7 Individuele of maatschappelijke verantwoordelijkheid 9
HOORCOLLEGE 2 10
Een brede blik op opvoeding 10
2.1 Hoe wordt een kind gevormd 10
2.1.1 Bio-ecologisch model (Bronfenbrenner) 10
2.2 Waar wordt opvoeding door bepaald? 11
2.2.2 Wat is opvoeding? 11
2.2.3 Opvoedingsmodel van Belsky (1984) 12
a. De volwassene 12
b. Het kind 12
c. De omgeving (Kan zowel een bron van stress zijn als van steun) 12
2.2.4 Update van Taraban en Shaw 13
HOORCOLLEGE 3 14
Opvoeding nader bekeken 14
3.1 Wat is opvoeding? 14
3.1.2 Pedagogische basisdoelen 14
3.1.3 Ontwikkelings vs opvoedingsopgave 14
3.2 Waaruit bestaat opvoeding 15
3.2.1 Op Voedingscomponenten van Kok 15
3.2.2 Handelingscomponent 15
a. Opvoedingsgedragingen 15
b. Opvoedingsdimensies 15
c. Opvoedingsstijlen 16
3.2.3 Autoritatieve opvoedingsstijl 16
3.2.4 Autoritaire opvoedingsstijl 17
3.2.5 Permissieve opvoedingsstijl 17
3.2.6 Verwaarlozende opvoedingsstijl (Laissez-faire) 17
3.2.7 Opvoedingsstijlen en dimensies 17
3.2.8 Betekenisgerichte component 18
a. Affectieve betekenisdimensie 18
b. Cognitieve betekenisdimensie 18
c. Conatieve betekenisdimensie 18
3.2.9 Samenhang tussen componenten 18
3.3 Een kritische blik op opvoeden 19
3.3.1 Ouder als professional 19
, 3.3.2 Ouder ZIJN 19
HOORCOLLEGE 4 20
Opvoedingsvragen en problemen 20
4.1 Opvoedingsvragen, opvoedingsproblemen, gedragsproblemen 20
4.1.1 Wat hebben we al geleerd over opvoeding 20
4.1.2 Gezinsfunctioneren 20
4.1.2 Opvoedingsbeleving 20
4.2 Gedragsproblemen vs. opvoedingsproblemen 20
4.2.1 Opvoedingsvragen 20
4.2.2 Opvoedingsproblemen 21
4.2.3 Oefening 21
4.2.4 Gedragsproblemen 22
4.2.5 Oefening 22
4.3 Continuüm van gewone opvoedingssituatie naar opvoedingsnood 22
4.3.1 Continuüm van gewone tot problematische opvoedingssituatie 23
4.3.2 Beleving van de ouders 23
4.4 Oorzaken van opvoedingsproblemen: het balansmodel 23
4.4.1 Het balansmodel 24
a. Bedreigende factoren 24
b. Beschermende factoren 24
HOORCOLLEGE 5 25
Ondersteuning bij opvoedingsvragen en -problemen 25
5.1 Wat is opvoedingsondersteuning? 25
5.1.1 Gezinsondersteuning 25
5.1.2 Huidige regelgeving in vlaanderen 25
5.2 Functies van opvoedingsondersteuning 26
5.3 Gebruik van opvoedingsondersteuning 26
5.3.1 Hielp opvoedingsondersteuning? 26
5.3.2 Waarom geen opvoedingsondersteuning 26
5.4 Kwaliteitsvolle praktijken 28
HOORCOLLEGE 6 29
Gastcollege; Diversiteit en inclusie in het Vlaams onderwijs → Vid bekijken 29
HOORCOLLEGE 7 30
Ondersteuning bij diversiteit en inclusie op school 30
7.1 Inleiding 30
7.2 Het onderwijslandschap 30
7.2.1 Wie doet wat? 30
7.2.2 Leerplicht vs. schoolplicht 30
7.2.3 Onderwijsnetten, onderwijskoepels en inrichtende machten 30
7.2.4 Inrichting onderwijs Vlaanderen 30
→ Dia 12 tot 17 30
7.3 Leerling-en studiebegeleiding 31
7.3.1 Leerlingenbegeleiding: het CLB 31
a. Situering 31
, b. Uitleg CLB 31
7.3.2 Studiebegeleiding 32
7.4 Het zorgcontinuüm en UDL 33
7.4.1 Inclusief onderwijs; het zorgcontinuüm 33
a. Fase 0; Brede basiszorg 33
b. Fase 1; Verhoogde zorg 33
c. Fase 2; Uitbreiding van de zorg 34
d. IAC/OV4 (verslag) 34
HOORCOLLEGE 8 35
Meertaligheid als voorbeeld 35
8.1 (Super)diversiteit 35
8.1.1 Diversiteit 35
8.1.2 Superdiversiteit 35
8.1.3 Divers-sensitief handelen 35
8.1.4 Omgaan met diversiteit 35
8.2 Meertaligheid 36
8.2.1 Meertalig opvoeden 36
8.2.2 Mythes over meertalige opvoeding 36
8.2.3 Meertalig opvoeden thuis en in de kinderopvang 36
8.2.4 Divers onderwijs in vlaanderen 36
a. Meertaligheid op school 37
8.3 Socio-economische diversiteit 37
3 begrippen 37
8.3.2 Kansarmoede 38
8.3.3 Kansarmoede is multidimensionaal 38
8.3.4 Socio-economische diversiteit op school (PISA = test) 38
8.4 Een kritische blik 38
HOORCOLLEGE 9 39
Leerproblemen en leerstoornissen 39
9.1 Leerproblemen 39
9.1.1 Algemeen: lezen en spellen 39
9.1.2 Algemeen: rekenen 39
a. Ontluikende gecijferdheid 39
9.1.3 Problemen bij lezen, spellen en rekenen 40
9.2 Leerstoornissen: dyslexie en dyscalculie 41
9.2.1 Wat zijn leerstoornissen? 41
9.2.2 Ontstaan van leerstoornissen 41
9.2.3 Diagnose van leerstoornissen 41
9.2.4 Wat is dyslexie 42
9.2.5 Begeleiding bij dyslexie 42
a. In de klas → REDICODIS-maatregelen 42
b. Thuis → Ondersteunen en stimuleren 42
c. Herkennen in je omgeving/bij je volwassen cliënt 43
9.2.6 Wat is dyscalculie? 43
, 9.2.7 Begeleiding bij dyscalculie 43
a. In de klas → REDICODIS-Maatregelen 43
b. Thuis → Ondersteunen en stimuleren 44
c. Herkennen in je omgeving/bij je volwassen cliënt 44
9.3 Voorbeeld Examenvraag 44
HOORCOLLEGE 10 45
Sociale relaties op school 45
10.1 Leerkracht-leerlingrelaties 45
10.1.1 Verschillende perspectieven op leerkracht-leerlingrelaties 45
a. Gehechtheidsperspectief 45
b. Developmental Systems Theory 45
10.1.2 Gevolgen van de kwaliteit van leerkracht-leerlingrelaties 46
a. Algemeen 46
b. Conflict 46
c. Nabijheid 46
d. Afhankelijkheid 46
e. Welbevinden van leerkrachten 46
10.1.3 Het meten van leerkracht-leerlingrelaties 46
10.1.4 Begeleiding bij (problemen in) leerkracht-leerlingrelaties 47
a. Leerkracht Leerling Interactie Coaching (LLInC) 47
b. Samen-spel 48
10.2 Peerrelaties 48
10.2.1 Verschillende perspectieven op peerrelaties 48
10.2.2 Gevolgen van de kwaliteit van peerrelaties 48
10.2.3 Het meten van peerrelaties 49
10.2.4 Begeleiding bij (problemen in) peerrelaties 49
HOORCOLLEGE 11 51
Diversiteit in gezinnen 51
11.1 Inleiding 51
11.1.1 Het gezin in de pedagogiek 51
11.2 Kind en gezin in historisch perspectief (Westers) 51
11.2.1 Middeleeuwen (500-1500) 51
11.2.2 Humanisme/Renaissance (16de eeuw) 51
11.2.3 Verlichting (17de-18de eeuw) en industriële revolutie (18e eeuw): 51
11.2.4 Romantiek (eind 18e en begin 19e eeuw) en industriële revolutie 52
11.2.5 Vroegmoderne tijd, industriële revolutie, Victoriaanse tijd (19e eeuw): 52
11.2.6 Moderne tijd (20e eeuw) 52
11.2.7 Postmoderne tijd (21e eeuw) 52
11.3 Diversiteit in gezinsvormen 53
a. Kerngezin/traditioneel gezin 53
b. Nieuw samengesteld gezin 53
c. Eenoudergezin 53
d. LGBTQ+ of ‘regenboog-’gezin. 54
e. Pleeggezin 54
Wat is School en Pedagogische Psychologie 7
1.1 Wat is school psychologie 7
1.2 Wat is pedagogiek 7
1.2.1 Wat is een pedagoog 8
1.3 School en pedagogische psychologie 8
1.4 Nut voor klinische psychologie 8
1.5 Wie is verantwoordelijk voor de opvoeding? 8
1.6 Individuele verantwoordelijkheid 9
1.7 Individuele of maatschappelijke verantwoordelijkheid 9
HOORCOLLEGE 2 10
Een brede blik op opvoeding 10
2.1 Hoe wordt een kind gevormd 10
2.1.1 Bio-ecologisch model (Bronfenbrenner) 10
2.2 Waar wordt opvoeding door bepaald? 11
2.2.2 Wat is opvoeding? 11
2.2.3 Opvoedingsmodel van Belsky (1984) 12
a. De volwassene 12
b. Het kind 12
c. De omgeving (Kan zowel een bron van stress zijn als van steun) 12
2.2.4 Update van Taraban en Shaw 13
HOORCOLLEGE 3 14
Opvoeding nader bekeken 14
3.1 Wat is opvoeding? 14
3.1.2 Pedagogische basisdoelen 14
3.1.3 Ontwikkelings vs opvoedingsopgave 14
3.2 Waaruit bestaat opvoeding 15
3.2.1 Op Voedingscomponenten van Kok 15
3.2.2 Handelingscomponent 15
a. Opvoedingsgedragingen 15
b. Opvoedingsdimensies 15
c. Opvoedingsstijlen 16
3.2.3 Autoritatieve opvoedingsstijl 16
3.2.4 Autoritaire opvoedingsstijl 17
3.2.5 Permissieve opvoedingsstijl 17
3.2.6 Verwaarlozende opvoedingsstijl (Laissez-faire) 17
3.2.7 Opvoedingsstijlen en dimensies 17
3.2.8 Betekenisgerichte component 18
a. Affectieve betekenisdimensie 18
b. Cognitieve betekenisdimensie 18
c. Conatieve betekenisdimensie 18
3.2.9 Samenhang tussen componenten 18
3.3 Een kritische blik op opvoeden 19
3.3.1 Ouder als professional 19
, 3.3.2 Ouder ZIJN 19
HOORCOLLEGE 4 20
Opvoedingsvragen en problemen 20
4.1 Opvoedingsvragen, opvoedingsproblemen, gedragsproblemen 20
4.1.1 Wat hebben we al geleerd over opvoeding 20
4.1.2 Gezinsfunctioneren 20
4.1.2 Opvoedingsbeleving 20
4.2 Gedragsproblemen vs. opvoedingsproblemen 20
4.2.1 Opvoedingsvragen 20
4.2.2 Opvoedingsproblemen 21
4.2.3 Oefening 21
4.2.4 Gedragsproblemen 22
4.2.5 Oefening 22
4.3 Continuüm van gewone opvoedingssituatie naar opvoedingsnood 22
4.3.1 Continuüm van gewone tot problematische opvoedingssituatie 23
4.3.2 Beleving van de ouders 23
4.4 Oorzaken van opvoedingsproblemen: het balansmodel 23
4.4.1 Het balansmodel 24
a. Bedreigende factoren 24
b. Beschermende factoren 24
HOORCOLLEGE 5 25
Ondersteuning bij opvoedingsvragen en -problemen 25
5.1 Wat is opvoedingsondersteuning? 25
5.1.1 Gezinsondersteuning 25
5.1.2 Huidige regelgeving in vlaanderen 25
5.2 Functies van opvoedingsondersteuning 26
5.3 Gebruik van opvoedingsondersteuning 26
5.3.1 Hielp opvoedingsondersteuning? 26
5.3.2 Waarom geen opvoedingsondersteuning 26
5.4 Kwaliteitsvolle praktijken 28
HOORCOLLEGE 6 29
Gastcollege; Diversiteit en inclusie in het Vlaams onderwijs → Vid bekijken 29
HOORCOLLEGE 7 30
Ondersteuning bij diversiteit en inclusie op school 30
7.1 Inleiding 30
7.2 Het onderwijslandschap 30
7.2.1 Wie doet wat? 30
7.2.2 Leerplicht vs. schoolplicht 30
7.2.3 Onderwijsnetten, onderwijskoepels en inrichtende machten 30
7.2.4 Inrichting onderwijs Vlaanderen 30
→ Dia 12 tot 17 30
7.3 Leerling-en studiebegeleiding 31
7.3.1 Leerlingenbegeleiding: het CLB 31
a. Situering 31
, b. Uitleg CLB 31
7.3.2 Studiebegeleiding 32
7.4 Het zorgcontinuüm en UDL 33
7.4.1 Inclusief onderwijs; het zorgcontinuüm 33
a. Fase 0; Brede basiszorg 33
b. Fase 1; Verhoogde zorg 33
c. Fase 2; Uitbreiding van de zorg 34
d. IAC/OV4 (verslag) 34
HOORCOLLEGE 8 35
Meertaligheid als voorbeeld 35
8.1 (Super)diversiteit 35
8.1.1 Diversiteit 35
8.1.2 Superdiversiteit 35
8.1.3 Divers-sensitief handelen 35
8.1.4 Omgaan met diversiteit 35
8.2 Meertaligheid 36
8.2.1 Meertalig opvoeden 36
8.2.2 Mythes over meertalige opvoeding 36
8.2.3 Meertalig opvoeden thuis en in de kinderopvang 36
8.2.4 Divers onderwijs in vlaanderen 36
a. Meertaligheid op school 37
8.3 Socio-economische diversiteit 37
3 begrippen 37
8.3.2 Kansarmoede 38
8.3.3 Kansarmoede is multidimensionaal 38
8.3.4 Socio-economische diversiteit op school (PISA = test) 38
8.4 Een kritische blik 38
HOORCOLLEGE 9 39
Leerproblemen en leerstoornissen 39
9.1 Leerproblemen 39
9.1.1 Algemeen: lezen en spellen 39
9.1.2 Algemeen: rekenen 39
a. Ontluikende gecijferdheid 39
9.1.3 Problemen bij lezen, spellen en rekenen 40
9.2 Leerstoornissen: dyslexie en dyscalculie 41
9.2.1 Wat zijn leerstoornissen? 41
9.2.2 Ontstaan van leerstoornissen 41
9.2.3 Diagnose van leerstoornissen 41
9.2.4 Wat is dyslexie 42
9.2.5 Begeleiding bij dyslexie 42
a. In de klas → REDICODIS-maatregelen 42
b. Thuis → Ondersteunen en stimuleren 42
c. Herkennen in je omgeving/bij je volwassen cliënt 43
9.2.6 Wat is dyscalculie? 43
, 9.2.7 Begeleiding bij dyscalculie 43
a. In de klas → REDICODIS-Maatregelen 43
b. Thuis → Ondersteunen en stimuleren 44
c. Herkennen in je omgeving/bij je volwassen cliënt 44
9.3 Voorbeeld Examenvraag 44
HOORCOLLEGE 10 45
Sociale relaties op school 45
10.1 Leerkracht-leerlingrelaties 45
10.1.1 Verschillende perspectieven op leerkracht-leerlingrelaties 45
a. Gehechtheidsperspectief 45
b. Developmental Systems Theory 45
10.1.2 Gevolgen van de kwaliteit van leerkracht-leerlingrelaties 46
a. Algemeen 46
b. Conflict 46
c. Nabijheid 46
d. Afhankelijkheid 46
e. Welbevinden van leerkrachten 46
10.1.3 Het meten van leerkracht-leerlingrelaties 46
10.1.4 Begeleiding bij (problemen in) leerkracht-leerlingrelaties 47
a. Leerkracht Leerling Interactie Coaching (LLInC) 47
b. Samen-spel 48
10.2 Peerrelaties 48
10.2.1 Verschillende perspectieven op peerrelaties 48
10.2.2 Gevolgen van de kwaliteit van peerrelaties 48
10.2.3 Het meten van peerrelaties 49
10.2.4 Begeleiding bij (problemen in) peerrelaties 49
HOORCOLLEGE 11 51
Diversiteit in gezinnen 51
11.1 Inleiding 51
11.1.1 Het gezin in de pedagogiek 51
11.2 Kind en gezin in historisch perspectief (Westers) 51
11.2.1 Middeleeuwen (500-1500) 51
11.2.2 Humanisme/Renaissance (16de eeuw) 51
11.2.3 Verlichting (17de-18de eeuw) en industriële revolutie (18e eeuw): 51
11.2.4 Romantiek (eind 18e en begin 19e eeuw) en industriële revolutie 52
11.2.5 Vroegmoderne tijd, industriële revolutie, Victoriaanse tijd (19e eeuw): 52
11.2.6 Moderne tijd (20e eeuw) 52
11.2.7 Postmoderne tijd (21e eeuw) 52
11.3 Diversiteit in gezinsvormen 53
a. Kerngezin/traditioneel gezin 53
b. Nieuw samengesteld gezin 53
c. Eenoudergezin 53
d. LGBTQ+ of ‘regenboog-’gezin. 54
e. Pleeggezin 54
