Hedendaagse Ontwikkelingspsychologische Theorieën
2024
inleiding
1. bespiegeling
1.1. toegenomen kennis, zorg en druk
- eerste 1000 dagen
- nieuwe kennis, ook gericht nr ouders
- focus op meten -> “meten is weten”
- vb. kind en gezin
- voetballers: 4 evaluatiemomenten per jaar
- Maar is dat cijfermateriaal wel behulpzaam? Ondersteunt het cijfermateriaal wel de
groei van kinderen? Of zorgt dit eerder voor druk?
- kritiek: teveel druk -> als er iets misloopt, dan ontwikkeld kind niet goed
- toetertesten: helpt dat eigenlijk wel
oefening:
- hoe bij jou vroeger op school?
- CLB
- zwembrevet
- IQ testen
- leessnelheid
- In welke andere contexten werd je geconfronteerd met jou groei?
- beloning koppelen aan goede punten
- meer eisen van jou
- hoe gingen je ouders daar mee om?
oefening: hoe zinvol zijn gedetailleerde normtabellen?
- stelling: “ik vind dergelijke normtabellen informatief?”
- niet akkoord: focussen op eigen groei, niet vgl met anderen
- hangt af
- frequent?
- wijze waarop?
- =>informerend vs beoordelend karakter
- =>vitamines voor de groei bepaald welke van de twee ervaart wordt
1.2. ontwikkelingsmogelijkheden
- aantal mogelijkheden is groot
- vrije hobbies
- studiemogelijkheden
- postmoderne samenleving = koude buffer cultuur
- Maar komen deze toegenomen mogelijkheden de groei van kinderen ten
goede?
1
, - bevrijdigend of beangstigend
- keuze: wnr zinvol
- wnr goed voor vitamines voor de groei
- ander frustrerend ->negatief
- noodzaak aan intern kompas: helpt keuzes maken
- bevat uitgekristalliseerde interesse
- rol van identiteitsontwikkeling
1.3. over mondigheid, brutaliteit en toenemende groep om grenzen in de opvoeding
- te veel inspraak en mog
- valkuil voor een permissief klimaat
- voedt angst dat jongeren oncontroleerbare projectielen worden
- hoe grenzen stellen
- wnr wordt grens aanvaard en wnr bots je op verzet?
- aanvaarding=cohesie
- verzet=probleemgedrag
- ouders soms opvoedingstaken doorschuiven naar
leerkrachten->weigeren eigen aandeel onder ogen zien
- ook door politici: zie GAS boete
2. Hoe toont groei zich?
2.1. ZDT als rode draad
- macrotheorie
- cumulatief gedrag
- metafoor=puzzel
- reeds 4 decennia
- spaarzaam
- heldere mensvisie
- groeigericht mensbeeld
- omgeving!
- experimenteel en fundamenteel studies
- top-down-ontwikkeling
- aanknopingspunt praktijk
- kan brede waaier aan fenomenen verklaren en voorspellen
- inspiratiebron voor dagelijkse werking
- praktijkaanbevelingen achter ieder hoofdstuk
- 6 ‘puzzelstukken’: CET, OIT, COT, PBT, DT en RMT
- (1)belangrijk kinderen aan te moedigen te exploreren ->helpt bij ZDT
- (2)wnr beginnen kruipen ->eigen waarden en normen (=succesvolle ZDT)
- wnr eigen: gemakkelijker volgen
- eigen interesses creëren en exploreren =>identiteitsontwikkeling
- =>interne kompas
- (3)indien dit niet: afh van invloed van buitenaf
- behoeftefrustratie compenseren door net omgekeerde te doen
(=reactantie/opstandig verzet)
- (4)wortels van de groei: socialisatiefiguren bevorderen groei
- inzetten op ABC ->helpt identiteit en W&N
2
, 2.2. structuur van handboek
Hoofdstuk 1: een stevig theoretisch fundament over de vitamines voor groei
0. leerdoelen
● de basiskenmerken vd psychologische vitamines voor groei vatten
● de mate waarin deze vitamines voldaan zijn weten te herkennen
● de ZDT-visie weten te onderscheiden van andere visies
● de gevolgen vd universaliteitsclaim van deze behoeftes naar waarde weten te
schatten
1. Psychologische basisbehoeftes: het hart van de ZDT
dialoog 1: dialoog aan tafel tussen ouder en 8-jarige kind
○ gelieve de rol van het kind in te nemen
▪Kind: Ik wil stoppen met piano.
▪Ouder: Oei, stoppen met piano, nu al, je zit nog maar in je eerste jaar?
▪Kind: Ja, maar ik doe het niet meer graag.
▪Ouder: Het is niet omdat je iets niet meer graag doet dat je er dan direct mee moet stoppen toch?
▪Kind: Je begrijpt het niet.
▪Ouder: Wat begrijp ik niet? Ik luister toch.
▪Kind: Ik moet zo veel oefenen, en dan nog eens huiswerk maken voor school.
▪Ouder: Dat is het leven hé schat, je moet je inzetten als je iets wil bereiken en zomaar opgeven is
gemakkelijk.
▪Kind: Gemakkelijk! Het is wel te veel hoor!
▪Ouder: Kom, kom, je kan toch nog genoeg andere dingen doen.
▪Kind: Zie je wel dat je mij niet begrijpt.
▪Ouder: En die piano dan die we gekocht hebben? Dat kost geld hoor! Je doet sowieso jouw jaar uit, geen
discussie!
▪Kind: Echt, ‘t is hier ook altijd hetzelfde!
oefening: Hoe voelde je je na dit gesprek als kind?
->hoe is deze dialoog bij jou binnengekomen als kind?
->Welke ‘vitamines’ ontbreken in dit gesprek?
● kind voelt zich niet gehoord, want klacht wordt
○ geminimaliseerd
○ ontkend
● ouder en kind praten naast elkaar, de situatie escaleert, want ouder begint te
dreigen =kettingreactie
● gesprek wordt een strijd, waarbij er verzet bij kind naar boven komt
3
, dialoog 2: dialoog in de klas tussen leraar en leerling
○ gelieve rol van de leerling in te nemen
▪Leerling: Kijk, ik heb nog een boek gevonden over ruimtevaart thuis.
▪Leraar: Dat ziet er wel leuk uit. Staat er iets interessants in?
▪Leerling: Ja! Er staat iets in over die planeten waar we gisteren over hebben geleerd. En over waarom
de aarde rond is. Kijk, een leuke prent.
▪Leraar: Dat lijkt me wel een boeiend boek. Zouden de andere kinderen dit ook leuk vinden?
▪Leerling: Ik denk het wel.
▪Leraar: Wel, misschien kunnen we er twee pagina’s uit kopiëren voor de ganse klas en dan kunnen we
dit met ons allen eens bekijken. Jij kan aan de andere kinderen uitleggen wat je bijzonder vindt. Wat
vind je van dit voorstel?
▪Leerling: Keitof! Wanneer gaan we dit bespreken?
▪Leraar: Wel, als we nu eens samen kopieën namen over de middag.
oefening: hoe voelde je je na dit gesprek als leerling
->Hoe is deze dialoog binnengekomen als leerling?
->welke vitamines komen aan bod in dit gesprek?
● kind neemt initiatief en wordt hierin door de leerkracht erkend
● de leerkracht weet het kind verder te betrekken bij de les en geeft blijk van
een open houding
● het gaat om een echte dialoog, waarbij het enthousiasme van het kind wordt
versterkt
● wnr voldaan aan behoeften: flexibel aanpassen, meer energie,...
● cijfers alleen ten goede wnr communicatie bij komt!
2. karakterisering vd psychologische behoeftes
2.1. Wat de ZDT-behoeftes wel zijn
behoeftes als inherent psychologische vereisten
->inherente, psychologisch, universeel, fundamenteel
->verklarend, uniek (=alle drie even belangrijk), directioneel, pervasive (=breed)
ZDT: psychologische behoeften >< Drifttheorie: fysiologische behoeften
oefening: Wat zijn de essentiële, psychologische behoeftes van het menselijk
functioneren?
->probeer achterhalen wat de fundamentele psychische voedingsstoffen zijn
4
2024
inleiding
1. bespiegeling
1.1. toegenomen kennis, zorg en druk
- eerste 1000 dagen
- nieuwe kennis, ook gericht nr ouders
- focus op meten -> “meten is weten”
- vb. kind en gezin
- voetballers: 4 evaluatiemomenten per jaar
- Maar is dat cijfermateriaal wel behulpzaam? Ondersteunt het cijfermateriaal wel de
groei van kinderen? Of zorgt dit eerder voor druk?
- kritiek: teveel druk -> als er iets misloopt, dan ontwikkeld kind niet goed
- toetertesten: helpt dat eigenlijk wel
oefening:
- hoe bij jou vroeger op school?
- CLB
- zwembrevet
- IQ testen
- leessnelheid
- In welke andere contexten werd je geconfronteerd met jou groei?
- beloning koppelen aan goede punten
- meer eisen van jou
- hoe gingen je ouders daar mee om?
oefening: hoe zinvol zijn gedetailleerde normtabellen?
- stelling: “ik vind dergelijke normtabellen informatief?”
- niet akkoord: focussen op eigen groei, niet vgl met anderen
- hangt af
- frequent?
- wijze waarop?
- =>informerend vs beoordelend karakter
- =>vitamines voor de groei bepaald welke van de twee ervaart wordt
1.2. ontwikkelingsmogelijkheden
- aantal mogelijkheden is groot
- vrije hobbies
- studiemogelijkheden
- postmoderne samenleving = koude buffer cultuur
- Maar komen deze toegenomen mogelijkheden de groei van kinderen ten
goede?
1
, - bevrijdigend of beangstigend
- keuze: wnr zinvol
- wnr goed voor vitamines voor de groei
- ander frustrerend ->negatief
- noodzaak aan intern kompas: helpt keuzes maken
- bevat uitgekristalliseerde interesse
- rol van identiteitsontwikkeling
1.3. over mondigheid, brutaliteit en toenemende groep om grenzen in de opvoeding
- te veel inspraak en mog
- valkuil voor een permissief klimaat
- voedt angst dat jongeren oncontroleerbare projectielen worden
- hoe grenzen stellen
- wnr wordt grens aanvaard en wnr bots je op verzet?
- aanvaarding=cohesie
- verzet=probleemgedrag
- ouders soms opvoedingstaken doorschuiven naar
leerkrachten->weigeren eigen aandeel onder ogen zien
- ook door politici: zie GAS boete
2. Hoe toont groei zich?
2.1. ZDT als rode draad
- macrotheorie
- cumulatief gedrag
- metafoor=puzzel
- reeds 4 decennia
- spaarzaam
- heldere mensvisie
- groeigericht mensbeeld
- omgeving!
- experimenteel en fundamenteel studies
- top-down-ontwikkeling
- aanknopingspunt praktijk
- kan brede waaier aan fenomenen verklaren en voorspellen
- inspiratiebron voor dagelijkse werking
- praktijkaanbevelingen achter ieder hoofdstuk
- 6 ‘puzzelstukken’: CET, OIT, COT, PBT, DT en RMT
- (1)belangrijk kinderen aan te moedigen te exploreren ->helpt bij ZDT
- (2)wnr beginnen kruipen ->eigen waarden en normen (=succesvolle ZDT)
- wnr eigen: gemakkelijker volgen
- eigen interesses creëren en exploreren =>identiteitsontwikkeling
- =>interne kompas
- (3)indien dit niet: afh van invloed van buitenaf
- behoeftefrustratie compenseren door net omgekeerde te doen
(=reactantie/opstandig verzet)
- (4)wortels van de groei: socialisatiefiguren bevorderen groei
- inzetten op ABC ->helpt identiteit en W&N
2
, 2.2. structuur van handboek
Hoofdstuk 1: een stevig theoretisch fundament over de vitamines voor groei
0. leerdoelen
● de basiskenmerken vd psychologische vitamines voor groei vatten
● de mate waarin deze vitamines voldaan zijn weten te herkennen
● de ZDT-visie weten te onderscheiden van andere visies
● de gevolgen vd universaliteitsclaim van deze behoeftes naar waarde weten te
schatten
1. Psychologische basisbehoeftes: het hart van de ZDT
dialoog 1: dialoog aan tafel tussen ouder en 8-jarige kind
○ gelieve de rol van het kind in te nemen
▪Kind: Ik wil stoppen met piano.
▪Ouder: Oei, stoppen met piano, nu al, je zit nog maar in je eerste jaar?
▪Kind: Ja, maar ik doe het niet meer graag.
▪Ouder: Het is niet omdat je iets niet meer graag doet dat je er dan direct mee moet stoppen toch?
▪Kind: Je begrijpt het niet.
▪Ouder: Wat begrijp ik niet? Ik luister toch.
▪Kind: Ik moet zo veel oefenen, en dan nog eens huiswerk maken voor school.
▪Ouder: Dat is het leven hé schat, je moet je inzetten als je iets wil bereiken en zomaar opgeven is
gemakkelijk.
▪Kind: Gemakkelijk! Het is wel te veel hoor!
▪Ouder: Kom, kom, je kan toch nog genoeg andere dingen doen.
▪Kind: Zie je wel dat je mij niet begrijpt.
▪Ouder: En die piano dan die we gekocht hebben? Dat kost geld hoor! Je doet sowieso jouw jaar uit, geen
discussie!
▪Kind: Echt, ‘t is hier ook altijd hetzelfde!
oefening: Hoe voelde je je na dit gesprek als kind?
->hoe is deze dialoog bij jou binnengekomen als kind?
->Welke ‘vitamines’ ontbreken in dit gesprek?
● kind voelt zich niet gehoord, want klacht wordt
○ geminimaliseerd
○ ontkend
● ouder en kind praten naast elkaar, de situatie escaleert, want ouder begint te
dreigen =kettingreactie
● gesprek wordt een strijd, waarbij er verzet bij kind naar boven komt
3
, dialoog 2: dialoog in de klas tussen leraar en leerling
○ gelieve rol van de leerling in te nemen
▪Leerling: Kijk, ik heb nog een boek gevonden over ruimtevaart thuis.
▪Leraar: Dat ziet er wel leuk uit. Staat er iets interessants in?
▪Leerling: Ja! Er staat iets in over die planeten waar we gisteren over hebben geleerd. En over waarom
de aarde rond is. Kijk, een leuke prent.
▪Leraar: Dat lijkt me wel een boeiend boek. Zouden de andere kinderen dit ook leuk vinden?
▪Leerling: Ik denk het wel.
▪Leraar: Wel, misschien kunnen we er twee pagina’s uit kopiëren voor de ganse klas en dan kunnen we
dit met ons allen eens bekijken. Jij kan aan de andere kinderen uitleggen wat je bijzonder vindt. Wat
vind je van dit voorstel?
▪Leerling: Keitof! Wanneer gaan we dit bespreken?
▪Leraar: Wel, als we nu eens samen kopieën namen over de middag.
oefening: hoe voelde je je na dit gesprek als leerling
->Hoe is deze dialoog binnengekomen als leerling?
->welke vitamines komen aan bod in dit gesprek?
● kind neemt initiatief en wordt hierin door de leerkracht erkend
● de leerkracht weet het kind verder te betrekken bij de les en geeft blijk van
een open houding
● het gaat om een echte dialoog, waarbij het enthousiasme van het kind wordt
versterkt
● wnr voldaan aan behoeften: flexibel aanpassen, meer energie,...
● cijfers alleen ten goede wnr communicatie bij komt!
2. karakterisering vd psychologische behoeftes
2.1. Wat de ZDT-behoeftes wel zijn
behoeftes als inherent psychologische vereisten
->inherente, psychologisch, universeel, fundamenteel
->verklarend, uniek (=alle drie even belangrijk), directioneel, pervasive (=breed)
ZDT: psychologische behoeften >< Drifttheorie: fysiologische behoeften
oefening: Wat zijn de essentiële, psychologische behoeftes van het menselijk
functioneren?
->probeer achterhalen wat de fundamentele psychische voedingsstoffen zijn
4
